Katalog

KItap Renkler... Sesler... Harfler... AYTÜL AKALl ÇİĞDEM GÜNDEŞ lMAVİSEL YENER lMUSTAFA DELİOĞLU Kitap Gölgesi Çocuklara ölümü anlatmak Ölüm hakkındaki “Annem Her Yerde”, çocukların sezgilerine saygı gösteren bir kitap. MAVİSEL YENER maviselyener@yandex.com www.maviselyener.com Ç ocukluk yıllarında anne, baba ya da kardeş gibi yakın bir kişinin kaybedilmesinin izleri sadece o zamanlarla sınırlı kalmayıp belki yaşam boyu devam eder. Çocukların ölüm anlayışına yönelik araştırma yapanlar genellikle bilişsel gelişim teorilerini kullanıyor. Bu konuda yazılmış kitaplar, çocuğa soyut görünen ölüm olayını somut düşünce basamağına ulaştırılabileceğini savunuyor. Biz yetişkinler için bile yakınlarımızın ölümü zor bir süreçken çocukların ölümü kabullenip başa çıkması oldukça güç. Çocuklara ölümü anlatmak zor olduğu kadar, özen de isteyen bir iş. Kimi zaman bu noktada kitaplar imdada yetişebiliyor. Pim Van Hest’in kaleme aldığı Annem Her Her Yerde işte böyle bir kitap. Hollandalı çocuk kitabı yazarı Pimm Van Hest, eğitim ve psikoloji uzmanı. 2004’te bir evlat edinme süreci başlattığında, bu konunun çocuk edebiyatında neredeyse hiç işlenmediğini fark etmiş ve Rosita adlı kitabını yazmış. Rosita’yı diğer resimli kitaplar izlemiş. Kitapları on beş dile çevrilmiş. Rosita’nın ardından yayımlanan Annem Her Yerde, yazarın önemli yapıtlarından biri olmuş. YOLANDA ANNESİNİ ARIYOR… Yolanda ölen annesini çok özlüyor ve bunu anlatmaya kelimeleri yetmiyor. Kimi zaman annesiyle düşlerinde konuşunca kalbi hızla çarpıyor, nefes bile alamıyor. Düşlerinde uzun süre onun elini tutup yanında kalıyor. Sonra her şey yavaş yavaş kayboluyor. Annesi yok ama orada! Yolanda, annesinin nerede olduğunu öğrenmek istiyor fakat nedense kimse onunla ölüm hakkında konuşmaya yanaşmıyor. İşte o zaman, ölen annesini aramaya karar veriyor. Yolanda’nın dört yaşındaki kardeşi Julian, belki de annesinin nerede olduğunu biliyordur. Julian bir karşısına aldığı oyuncak ayıyla onunla konuşuyor. Annesi, ayıcık oluvermiş. Bu kez Yolanda babasının yanına gidiyor. “Baba, sence annem şimdi nerede?” diye soruyor. Babası annesinin fotoğrafını alıp “İşte bence annen burada, aramızda. Yaptığı resimde, çay içtiği fincanda, hatta her zaman oturduğu iskemlede…” yanıtını veriyor. Yolanda o gece tavşancığı ile konuşuyor, onu kokluyor. Tavşancığı, annesi oluveriyor. Ertesi gün teyzesi “Annen hakkında konuştuğumuz sürece o bizimle demektir. Onun hakkında konuşmaz ve düşünmezsek işte o zaman gerçekten gitmiş demektir” dediğinde Yolanda anlıyor ki annesi anlatılan hikâyelerde yaşamaya devam ediyor. Kitabın ilerleyen sayfalarında Yolanda’nın yepyeni keşif leri olacak, annesinin her yerde olduğunu fark edecek. YAS SÜRECİ KİTAPLARI Önlenemez kayıplara uyum sağlamak, ölümle yaşamayı öğrenmek ve yaşama sevincini yaratarak hayatı sürdürmek için yas sürecinde çocuklara destek veren kitaplar iyi birer araç. Alman çocuk kitabı yazarı ve çizer Wolf Erlbruch’ın İletişim Yayınları tarafından Türkçeye kazandırılan kitabı Ördek, Ölüm ve Lale de konuyu özenle ele alan kitaplardan biriydi. Ördeği takip eden “ölüm” metaforu nedeniyle bunun bir çocuk kitabı olup olmadığı tartışması bile yaşanmıştı. Wolf Erlbruch’un Türkçeye çevrilmiş bir diğer kitabı Kafasına Edeni Bulmaya Çalışan Küçük Köstebeğin Hikâyesi’ni de çocuğunuzun okuma listesine eklemenizi öneririm. Yıllar önce beni bu kitapla buluşturan Emek Yurdakul’u öngörüsü için kutlarım. Çünkü bu yıl Astrid Lindgren Anma Ödülü’nü Wolf Erlbruch aldı. Stockholm’deki Kraliyet Kütüphanesi’nde bir basın toplantısı düzenleyen Alma Ödülü jürisi, yaşamsal önemdeki sorunları her yaştan okurun anlayabileceği bir biçimde sunduğu için Wolf Erlbruch’un 2017 Alma Ödülü’ne Hollandalı çocuk kitabı yazarı Pimm Van Hest, eğitim ve psikoloji uzmanı. layık görüldüğünü açıkladı. Yaşlı bir farenin ölümünü anlatan Elveda Bay Muffin, Kanat Kitap tarafından basılmıştı; farenin sonsuz bir dinlenmeye yelken açtığını şiirli bir dille anlatıyordu. Audrey Penn’in Minik Rakun ve Anılarla Dolu Meşe Palamudu, özellikle okul öncesi yaş grubuna ölümü anlatan bir kitaptı; Butik Yayınevi etiketiyle okumuştuk. Minik Rakun’un arkadaşı Zıpzıp Sincap bir kaza geçirmişti ve bir daha geri dönmeyecekti. Anne Rakun oğluna ve arkadaşlarına Zıpzıp için anma töreni düzenlemesini önerdi, böylece arkadaşlarını özledikleri zaman hatırlayacak iyi anıları olacaktı. Minik Rakun ve arkadaşları, göletin yanında buluştu ve arkadaşlarının yaşamı için dokunaklı bir anma töreni düzenledi. Özellikle erken çocukluk dönemlerindeki yaş grubuna, ölümü anlatabilmek için bu kitaplardan yardım alabiliriz. Çocukların ölümü anlamasına yardımcı olurken artık dönmeyecek sevdiklerini özlediklerinde onların anılarını, fotoğraflarını ve onlardan geriye kalan her şeyi hatırlayabileceklerini söyleyen Annem Her Yerde’nin resimleri de çok dikkat çekici. Çocuğun görsel algısını uyaracak, her biri tablo güzelliğindeki renkli resimler, görsel okuma yapmaya da çok elverişli. Bu kitabı okuyan çocuk ölüme karşı öfke, korku ya da benzeri olumsuz bir duyguya kapılmayacak. Kitabı okuruna mükemmel bir baskı ve çeviri ile ulaştıran Gergedan Yayınları’nı kutlarken Eylül 2015’te aramızdan ayrılan Gergedan Yayınları’nın kurucusu Kâzım Özdoğan’ı bir kez daha saygıyla analım. Öldü zannettiklerimiz kimi zaman bir çiçekte, bir oyuncakta kimi zaman da çocuklara ulaştırılan bir kitapta… n Annem Her Yerde / Pimm Van Hest / Resimleyen: Sassafras de Bruyn / Çeviren: Öznel Akdik İşli / Gergedan Yayınları / 2017 / 32 s. / 4+ 24 11 Mayıs 2017 KItap