Katalog

ÉRICeMManUel sCHMITT’Ten “BaYan MinG’in HiÇ OlMaYan On ÇOCUĞU” Bayan Ming’den hayat dersleri Fransa’nın “altın çocuğu” Éricemmanuel schmitt’in yeni kitabı “Bayan Ming’in Hiç Olmayan On Çocuğu”, bizi olağanüstü bir tuvalet görevlisiyle tanıştırıp Çin’e götürüyor. schmitt, bilgeliğin izini sürerken okuru da aynı yola sokuyor. ipek alpaslan itabın kapağını çeviriyorsunuz ve karşınıza çıkan ilk cümle size bakıp “Çin, bir ülkeden çok bir gizdir” diyor. Ne kadar da haklı Lyon doğumlu Fransız Tiyatro yazarı ÉricEmmanuel Schmitt. Müzik ve edebiyat üzerine eğitim alan yazar, sonra felsefe derken üniversitede hoca oluyor. İlk oyunu La Nuit de Valognes ile tiyatro seyircisini öyle büyülüyor ki ikincisi geliyor. Başarı katmerlenince hocalığı bırakıyor ve yazı masasında sürecek bir hayata geçiyor. İyi ki de öyle yapıyor. Oyun ve roman karakterlerinin birçoğunu Don Juan, Freud, Hitler, hatta İsa gibi “ünlü” kişilerden seçen Schmitt, şimdi bizi bu yeni kitabıyla Çin’e götürüyor ve inanılmaz bir deneyim sunuyor. K BİLGE BİR KADIN Türkiyeli okur yazarı daha önce iki kitapla tanıdı. Bunlardan biri, “Şişmanlayamayan Sumocu”ydu ki ilginç bir kitaptı. Schmitt, yoldan çıkmış bir Japon ergenin öyküsünü anlatırken bizi kendimiz hakkında düşünmeye ve kendimiz olmak için çabaya davet ediyordu. Diğer kitabı “Bir Aynada Üç Kadın”da ise erkeklerin biçimlendirip yönettiği dünyalarda yaşayan ve çağlarının tuttuğu aynadaki görüntüden kaçmak isteyen özgür ruhlu üç kadının hikâyesini sunuyordu. Yazarın, şimdiki kitabı sadece 72 sayfa. Ama hepsinde bizi bir gizin izinden götürmeyi başarıyor. Mao’nun eşitlik anlayışı ve Konfüçyüs’ün insancıllığıyla süslenmiş kitapta, Bayan Ming’in on çocuğu üzerinden anlattığı hikâyelere tıpkı Fransız işadamı gibi kayıtsız kalamıyorsunuz. Konuyu kısaca verelim: Çin’in Yunhai kasabasındaki Grand Hotel’in ilginç bir çalışanı vardır: Bayan Ming; tuvalet bekçiliği yaptığı otelde, günün birinde Fransız bir işadamıyla tanışır ve ona on çocuğunun hikâyesini anlatır. Fransız işadamı, bir kasabadaki oyuncak fabrikasıyla iş yapar ve yılda iki kez Yunhai’ye gelip Grand Hotel’de kalır. Hikâye olağanüstüdür çünkü Çin’de tek çocuk yasası vardır ve Bayan Ming’in on çocuğu olması imkânsızdır. Kendinden kaçtığı için tüm dünyayı dolaşan Fransız ise yaşlı kadının anlattıklarına inanmasa bile onun hikâyelerinin bağımlısı olur. Başta kendisi de iki çocuğunun hikâyesini kadınla paylaşacaktır. Kıpkırmızı yuvarlak kafası, deride epeyce belirgin kırışıklıkları, meyve çekirdeği gibi ince dişleriyle Bayan Ming, bilge bir kadındır. Helacı kadın görevini üstlendiği yasemin kokulu tuvaletlerde, üçayaklı iskemlesinin üzerinde hüküm sürer ya da yazarımızın cümleleriyle anlatalım onu: “Bayan Ming, Mao’nun Çin’inden eşitliği koruyordu. Konfüçyüs’ün Çin’indense, insancıllığı sürdürüyordu.” BANA YALAN SÖYLÜYOR! Grand Hotel’in tuvalet bekçisi Bayan Ming, Fransız işadamıyla ilk karşılaştığında ona on çocuğu olduğunu söyledi. Adam şaşırdı. Önce kendisini aptal yerine koyan kadına fevkalade kızdı. Hatta konuşmayı tavırlı bir şekilde terk ettiği bile oldu. Ama heyhat, ne mümkündü onun anlattığı hikâyeleri bu kadar kolay terk etmek. Bayan Ming, her çocuğunun üzerinden âdeta hayat dersi veriyordu. Adam toplantıların ortasında tuvalet molalarını sıklaştırıyor, onu dinlemek için can atıyordu. O da ona iki çocuğunu anlatıyor, onların hayat çizgileriyle ilgili tavsiyeler alıyordu. Aklında hep aynı şey vardı: Bana yalan söylüyor, peki ama neden? Kadın o kadar güzel, o kadar gerçek anlatıyordu ki hikâyelerinin bağımlısı olmuştu adam. Tek kelime söyleyemiyor, oynadığı oyuna katılıyor, “Her birey kendini tek olarak ortaya koyar” diyerek anlattığı çocuklarını merak ediyordu. Sadece Fransız işadamı değil, Schmitt, bu merakı size de sirayet ettirip az sayfalı kitap bitecek diye okuyucuyu neredeyse üzülme noktasına getirtiyor: “Bazen kader öylesine çarpar ki onu yumuşatmak için bir parçacık fantezi yeter”, “Tecrübe, onu elinden tutanı aydınlatan bir mumdur”, “Düşünmeden öğrenmek gereksizdir; öğrenmeden düşünmek tehlikelidir.” Yazar sizi Konfüçyüs’ün de yardımıyla birçok cümlenin altını çizip düşünmeye itiyor. Sonra bir yerde Çin ve onun tek çocuk yasasıyla ilgilenirken buluyorsunuz kendinizi. Çünkü Fransız kahramanımız sizi şu sözlere başvuruyor: “Haberlerde resmi bir görevli, tek çocuk yasası sayesinde 400 milyon Çinlinin doğmamış olması nedeniyle kendi kendini kutladı. Bu açıklama beni şaşkına çevirdi. İnsan nasıl 400 milyon hayaletten mutluluk duyabilir ki? Başka bir deyişle var olmayan 400 milyon kişiden. İnsana yatırım yapmak yerine yokluğa yatırım yapmak neden? Dünyaya gelmemiş olan bu Çinli kalabalığı arasında hiç kuşkusuz zeki insanlar, olağanüstü insanlar, arzulanan insanlar olacaktı.” Sahiden öyle değil mi? O doğmamış insanlar arasından bir Mozart, bir Einstein, bir Pasteur’ün, dehasıyla tüm insanlığı değiştirecek insanların çıkmayacağını kim söyleyebilir? Bu durumu anlaşılan koca Çin’de Bayan Ming’den başka kimse takmıyordu. Hükümet, aşırı nüfus artışından korkuyor, bunun doğuracağı açlığa karşı “önlem” alıyordu. 400 milyon kere seviniyordu Çin. Peki, ya Bayan Ming? O, bu yasadan nasıl kaçabilmişti ki? Gerçekten on çocuğu olabilir miydi? Bahisçi Ho, Bayan Mao’nun katili DaxXia, akrobat olan Kun ve Kong, hayallerin çizeri Li Mei, göz kamaştırıcı bahçelerin yaratıcısı Wang, Ru, Zhou, sahicilik delisi Shuang ve Ting Ting gerçek miydi ya da o iki çocuk Fransız işadamının mıydı? Çocukları sevmek için onların gerçek olması gerekiyor muydu? Hayaller, yalanlar da şefkat duygusuna katkı yapabilirler mi? Yalanlar eğer güzellerse, hayatı değiştirirler mi? Hakikat bazen yıkıcı mıdır? Yalanların çoğu hakikatten daha mı iyi hazırlanmıştır? Kim bilir. Bayan Ming, tek başına bir halk. İki bin altı yüz yıllık bir ses. Yol gösteren bir bilge. Hakikat mi? O da bizim en fazlı hoşumuza giden yalanın ta kendisi. n Bayan Ming‘in Hiç Olmayan On Çocuğu/ ÉricEmmanuel Schmitt/ Çeviren: Yaşar İlksavaş/ Doğan Kitap/ 72 s. 10 11 Şubat 2016 KITAP