Katalog

Bir Kierkegaard incelemesi Gamlı baykuşun kaygısı Yasemin Akış, “Søren Kierkegaard’da Kaygı Kavramı” adlı çalışmasıyla filozofun kaygıya yüklediği anlamı inceliyor. r Deniz YILMAZ insan olmanın bir parçası şeklinde ele alması kendi dönemi için büyük yenilik. Akış bunu “olağan dışı olan, var oluşun kendisi” diye özetliyor. aroluşçuluk deyince akla gelen isimlerin başında her ne kadar TİTREYEN İNSAN Sartre yer alsa da bu Kierkegaard’a göre insan nedensel olaharekete yön veren, felsefenin rak var olmaz, önce kendisi olması geregamlı baykuşu Søren Kierkegaard. kir. Onu kendisi yapan şey ise tarihselliği, Onunla beraber girdiği yol ayrımı aklı, inançları ve özgürlüğü. Akış’ın da belirginleşen Varoluşçuluk, “Hıbelirttiği üzere Kierkegaard insanı bu ristiyan” ve “Tanrıtanımaz” olarak adlanbakımdan bir sentez olarak algılar. Söz dırılmaya başladı. konusu sentez içinden özgürlük uçsuz Kierkegaard ilkin “ben başka kişilerbucaksız imkânlar sununca kişi tutumladen ayrı olmam nedeniyle varım” diyerek rıyla, kararlarıyla ve seçimleriyle doğadan işe koyulur ve Hegel’le hesaplaşmaya uzaklaşır. İşte Kierkegaard’un bahsettiği girişir. İnsan aklının güçsüzlüğüne paraözgürlük karşısındaki tutum önce sancıyı doks kavramıyla değinirken kesinlik (rassonra da kaygıyı doğurur. Kaygı aynı yonellik) yerine belirsizliği, umut yerine zamanda özgürlüğü kısıtlayan bir şekle umutsuzluğu, mantıksallığın ve ahlaki bürünür ve kişi kaygı içinde yaşamayı rahatlığın yerine duyguları öne çıkarır. öğrenmeye başlar. Yani “kaygı, belirsiz Aklımızla ve bilgimizle kavrayamayacave bizi sürekli takip eden niteliğiyle ğımız pek çok şeyin bulunduğu evrende hayatımızda varlığını sürdürür.” Kierkegaard’un Hegel’i eleştirisi Dolayısıyla Kierkegaard için tam buraya denk gelir: Kişisel kaygı, hem özgürlük hem de duygu yoğunluğu ve öznelumutsuzlukla bir aradadır; lik ağır basar ve Kierkegaumutsuzluk ve özgürlük ard bir anlamda Hegel’i ters insan varlığının değerlendiyüz eder. rilmesinde çok önemli birer Hıristiyan Varoluşçulututamaç olur. ğu’ndaki temel kavramlardan Özgürlüğünü kavrayan biri olan ahlaki kötülüğü insan kaygıyla da yüzleşir. Kierkegaard da sıkça işBu nedenle Kierkegaard, ler. Bunun yanında yazgı Akış’ın da hatırlattığı gibi Kierkegaard’un vazgeçekaygıyı “özgürlüğün olamediği bir kavram. Nihayet nağı” şeklinde tanımlar. paradoks, öznellik, umutYani kişi seçimde bulunur suzluk, duygu yoğunluğu ve Søren Kierkegaard ve bundan sonra da kaygı bir başınalık gibi dönemeçdevreye girer. İnsan iyiyi tercih edip ler bizi asıl durağa; kaygıya götürür. Yaseçebileceği gibi kötüye de yönelebilir, semin Akış, Søren Kierkegaard’da Kaygı bu da seçme sorumluluğunun yaratacağı Kavramı adlı çalışmasıyla bu durakta korkuyu ve en sonunda kaygıyı gündeme olup bitenleri inceliyor. getirir; insana bir titreme gelir. Akış, kayAkış, Kierkegaard’un kaygı kavramını gıyı dillendiren Kierkegaard’un aslında Hıristiyanlık’taki günah ve kalıtsal güinsanın en halis tecrübesine atıf yaptığını nahla bir arada işleyişine ve eğitici bir söyler. Bu kaygı tecrübesi ise özgürlüğün tavır takındığına da değiniyor. Kaygıyı ve var oluşun anlamına işaret eder. besleyen bu iki kavramın yanı sıra korkuAkış’ın kitapta “ilk günahtan” başlayadan da bahseden Kierkegaard, korkunun rak Kierkegaard’un bir başınalık, korku, belli bir nesne veya olaydan kaynaklantitreme, paradoks, duygu ve özgürlük dığını söyler ama kaygının membağında gibi kavramlardan kaygıya uzanan yolcuhiçlik bulunur. luğunu anlatırken kaygı karşısında insaKierkegaard için kaygı günahın koşulu nın sessizlikle çığlık atma arasında kaldığı değil. Günahın aktif hale gelip kişinin anları da özetliyor sanki. kaygılanmasına neden olan şey, bireyin Zamanın kuşatıcılığıyla savrulan inkendi sorumluluğuyla yaptığı eylemler; sanın yaşadığı gerilimin bir yansıması bu yüzden Kierkegaard psikolojiyi esas olması bakımından Kierkegaard’un kaygı yöntem olarak belirleyip çözümlemeler kavramı, Akış’ın yaptığı gibi dikkatle yapar. Buradan bakınca, Akış’ın da altını incelenmeli. Varoluşçuluğun anlaşılıp çizdiği gibi Kierkegaard, psikoloji ve kavranabilmesi için bu gerekli. n felsefi antropolojinin harcını karmaya başlar. Søren Kierkegaard’da Kaygı KavraKierkegaard’un kaygıyı “kişiyi ele gemı/ Yasemin Akış/ Ayrıntı Yayınları/ çiren ve korkulan” bir durum değil de Taner Timur Binyıl Eşiğinde AKP’nin önlenebilir KarşıDevrimi Ge nişl e t il m Marksizm ve Türkiye Solu Metin Çulhaoğlu V iş Karel Kosík Haluk Yurtsever Somutun Diyalektiği İnsan ve Dünya Sorunları Üzerine Bir İnceleme İngilizceden Çeviren: Ezgi Kaya Neyi, Nasıl Okumalı ? Üzerine Not Düşülmüş Kitaplar C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1309 1 9 M A R T 2 0 1 5 n S A Y F A 2 3