Katalog

sine sürüklenir ve orada Teneke Oduncu, Korkuluk, Korkak Aslan gibi unutulmaz tiplerle arkadaş olur… Yazarlığa gazetecilik yaparak başlayan Frank Baum, “Oz” adlı masal ülkesinde geçen bir dizi çocuk kitabı yazdı. Ama en beğenileni, 1900 yılında yayımlanan “Oz Büyücüsü” oldu. Yıllar için‘Çocuğunuzun 16 yaşına kadar okumasını istediğiniz 50 kitap...’ de müzikal olarak sahneye uyarlanan, beyazperdeye ve televizyona da aktarılan “Oz Büyücüsü” listenin 31. sırasında. Çocuk edebiyatının sıra dışı yazar ve ilüstratörü Maurice Sendak da ellilik listenin 41. sırasında yer bulmuş kendine. Hangi kitabıyla mı? Elbette “Vahşi Şeyler Ülkesinde” ile… Daha 1960’larda, resimlediği ve metinleriürkiye’de yayın dünyani yazdığı kitaplarla ABD’deki çocuk edesı, kitaplar, yazarlarla biyatını alışılmış kalıplardan özgürleştiren ilgili böyle araştırmalar, Sendak da, anababaların çocukları için anketler yapılıyor mu, seçtikleri yazarlar arasında. bilmiyorum. Geçenlerde okuSözünü ettiğim ankete verilen yanıtlarla dum: İngiltere’de düzenlenen bir oluşan elli kitaplık listede yalnızca İngiliz ankette, iki bin anne ve babaya, dilinde yazılmış kitapların yer aldığı açık. “Çocuğunuzun on altı yaşına kadar Ama bunların büyük bir bölümü, Türkokumasını istediğiniz elli kitap hangileri” çede de yayımlanmış olan klasiklerden diye sorulmuş. oluşuyor. Hiç kuşku yok ki, Türkiye’de Dünya Kitap Günü dolayısıyla düzenleyapılacak benzeri bir anketten çok farknen ankete verilen yanıtlara bakılırsa, Rolı sonuçlar çıkacaktır. Ama birilerinin ald Dahl’ın “Çarli’nin Çikolata Fabrikası” çocukların yalnızca Kuranıkerim’de söyadlı kitabı birinci sırada. lenenlere göre eğitilmesi Tam beş yapıtı ilk elli kitap arasında gerektiğini savunabildiği kan romanının temel örneklerinden yer alan Roald Dahl ise en gözde yazar. günümüz Türkiye’sinde, biri olduğu için… Dahl’ın, “Çarli’nin Çikolata Fabrikası”nın çocuklara ya da onlara İngiliz yazar J. K. Rowling’in, yanı sıra, “Dev Şeftali” (6.), “Koca Sevimli kitap seçecek anababalara, genç bir büyücünün serüvenlerini Dev” (7.), “Matilda” (12.) ve “Ahmaklar” elbette yalnızca Batı klakonu edinirken olağanüstü bir düş (30.) adlı yapıtları, anababaların çocuksiklerini değil, ama Doğu lem dünyası kuran “Harry Potter” larının on altı yaşına kadar okumalarını klasiklerini, Türkiyeli dizisi de, iki kitabıyla, 50’lik listenin istedikleri elli kitap arasında. yazarların yapıtlarını da olmazsa olmazlarından. İlk elli arasında Türkiye’de de yıllardır salık vermek büyük önem Otuzdan fazla dile çevrilen, yüz okunan pek çok klasik var. Örneğin, 19. taşıyor. den fazla ülkede yayımlanan, her yüzyılda Lewis Carroll imzasıyla yazan Yalnızca dinsel ilkeler yerde uzun süre çok satan kitaplar İngiliz romancı, matematikçi ve mantıkçı uyarınca yetiştirilecek arasına yerleşen dizinin “Harry Charles Lutwidge Dodgson’ın, yalnızca Çarli’nin Çikolata Fabrikası üstte, ortada Alice Harikalar Diyarında, altta çocukların, ya otoriteye Potter ve Felsefe Taşı” adlı kitabı ise Vahşi Şeyler Ülkesinde. çocuklar değil yetişkinlerce de ilgiyle boyun eğen, “ehlileştiril11. sırada, “Harry Potter ve Ölüm okunan “Alice Harikalar Diyarında” adlı miş bireyler”e ya da giderek İslami teröre ğer görülen İngiliz yazar Rudyard Kipling, Yadigârları” ise 23. sırada. klasiği ikinci sırada. eğilim duyan kuşaklara dönüştüğü, şu listede 18. sırada yer bulabilmiş. Bir za “Yüzüklerin Efendisi” adlı destansı üç Yapıtları hem çocuklar, hem de yetişyaşadığımız günlerin gerçeği değil mi? manlar sömürgecilik yanlısı tutumuyla çok lemesiyle 1960’lardan başlayarak özellikle kinler tarafından okunan kalem ustalatartışılan Kipling, çocuklar için yazdığı Roald Dahl’ın, İngiltere’deki anketgençliği derinden etkileyen İngiliz araştırrından İskoç şair ve yazar Robert Louis öyküleriyle de ünlü. Listeye giren “Cangıl te, ilk sırayı tutan “Çarli’nin Çikolata macı ve yazar J. R. Tolkien, İngiliz anabaStevenson’ın 1881’de yayımlanan “Define Kitabı” da onun usta öykücülüğünün Fabrikası”yla birlikte toplam beş kitabıyla baların listesine 22. sıradan girebilmiş. O Adası” adlı romanı ise listenin dokuzuncu ürünlerinden. en gözde yazar olarak belirmesi ise kanımda, “Yüzüklerin Efendisi” üstünde çalısırasını tutmuş. Stevenson’ın ünlü “DokListedeki bir başka Nobel’i yazar da ca beklenmedik bir sonuç değil. Yalnızca, şırken çocukları için yazdığı ve üçlemeye tor Jekyll ile Bay Hyde”ının çocukların anababaların, çocukları için, sıradanlığın William Golding. Golding’in yayımlanan giriş sayılabilecek “Hobbit” adlı kitabıyla. okuma alanına girdiğini söylemek zor; sınırlarını aşan, evcilliğin uyuşturucu ilk romanı olan ve bir mercan adasında “Yüzüklerin Efendisi”nden hiçbir kitaama yazarın, üvey oğlu Lloyd ile aralarındünyasını allak bullak eden, kuralları hiçe mahsur kalınca gittikçe yabanıllaşan çobın listede bulunmaması ise, anketteki on da bir oyun olarak doğan “Define Adası” sayan, zekice yazılmış kitapları yeğlediklecukların öyküsü niteliğindeki “Sineklerin altı yaş sınırlamasıyla açıklanabilir belki gerçekten de çocukların ve yetişkinlerin rini gösteriyor. Tanrısı” (1969) 24. sırada. Toplumsal de… ayrı ayrı tatlar aldıkları sayılı kitaplardan törelerin hızlı ve kaçınılmaz yok oluşunu Dahl, gerçekten de, kara mizahıyla, kabiri. DICKENS’DAN İKİ ROMAN zengin bir düşgücü ve olanca şiddetiyle lıpları kırışıyla, çocuk edebiyatında devrim Onuncu sırada yine bir on dokuzuncu anlatan bu romanın çocuklar okuması yapmış bir yazar. yüzyıl yazarı var. Çocukluğu ABD’de, 19. yüzyılın büyük klasiklerine imza istenen elli kitap arasına girmesi cesur bir Neden din kitaplarına göre yetişsin Mississippi Irmağı dolaylarında geçen atmış Charles Dickens da iki romanıyla seçim doğrusu. çocuklar? Bugün Yeryüzü Kitaplığı’na Mark Twain’in çocuklara ve gençlere yöanababaların çocuklarının okumasını Anne Frank, II. Dünya savaşı sırasında, taşıdığım anketin sonuçlarında tek nelik en iyi romanı, kimilerine göre “Tom istediği gözdeler arasında. Sanayi Devrimi Nazi zulmünden kaçan ailesiyle birlikte bir dinsel kitap göremedim. İngilizler Sawyer”, kimilerine göre de “Huckleberry sırasında geniş yığınların çektiği acıları ve Amsterdam’da iki yıl gizlenerek yaşamış, “dinsiz” oldukları için mi, yoksa gerçek Finn’in Serüvenleri”dir. yoksulluğu gerçekçi bir bakışla anlatmış yakalandıktan sonra bir toplama kamyaşamı sorgulayan kitapları seçtikleri Ankette ise, İngiliz anababalar “Huckleolan Dickens’ın 1838’de basılan, güldürü pında tifüsten ölmüştü. Bu genç kızın için mi? berry Finn”i “Tom Sawyer”a yeğlemişler öğeleri de içermekle birlikte toplumsal ve gizli gizli tuttuğu günce sonradan “Anne Neden çocuklar, Doğu’nun, Batı’nın, ve listenin onuncu sırasına yerleştirmişler. ahlaksal kötülüğün eleştirisi niteliği daha Frank’ın Hatıra Defteri” adıyla yayımlanbizim topraklarımın doğurduğu düşBelki de, ayyaş bir babanın oğlu olan, ağır basan “Oliver Twist”i 14. sırada. Çamış, pek çok dile çevrilerek geniş bir okur ler dünyasının zenginliğiyle yetişmeeğitimsiz, kolaylıkla kandırılabilen, ama ğın “büyük beklentilerinin” boşa çıkışının, kitlesine ulaşmıştı. Bu kitap da listede 29. sinler? Neden, bu düşler dünyasının aynı zamanda kurnaz, hoşgörülü, önemli romanın kahramanı Pip’in serüvenleri sırada. rengârenkliliğinden edinecekleri zenginkonularda doğru kararlar alma yeteneğine üzerinden anlatıldığı “Büyük Umutlar” Kansas’ta bir çiftlikte yaşayan Dorothy likle gerçek dünyanın enginlerine yelken sahip Huck’ın başından geçenleri anlatan (1861) ise 26. sırada. adında bir kız, kasırga patlayınca Oz ülkeaçmasınlar?.. n “Huckleberry Finn” aynı zamanda Ameri1907’de Nobel Edebiyat Ödülü’ne [email protected] Y eryüzü Kitaplığı CELÂL ÜSTER Düşler dünyasından gerçek dünyaya T S A Y F A 6 n 1 2 M A R T 2 0 1 5 C U M H U R İ Y E T K İ T A P S A Y I 1 3 0 8