Katalog

Otto Weininger’den “Söz Kalıntıları” Fırtınadan geriye kalan Otto Weininger’in “Söz Kalıntıları”nın ana gövdesini düşünürün yazınsal vasiyeti uyarınca ölümünden sonra yayımlanmalarını istediği metinler oluşturuyor. r Ahmet İlhan TEMİZSOY tto Weininger’in metinleriyle Türkçede ilk kez karşılaşmamızı sağlayan Söz Kalıntıları, Weininger’in trajik ölüm öyküsünün fotoğraflar eşliğinde öykülendiği bir açılış parçasıyla koyuluyor yola. Hemen ardından çocukluğundan başlayarak düşünürün kısa yaşam öyküsünün kesitler halinde verildiği şaşırtıcı ayrıntılarla dolu oldukça kapsamlı bir “Sunuş” yazısıyla sürüyor. Weininger’in deha kumaşlı tam bir düşünür ilk örneği olduğunu da olağan dışı bir karakter yapısı taşıdığını da olanca açıklığıyla görebiliyoruz bu iki önmetinden. Nitekim 1898’de kaydolduğu Viyana Üniversitesi Felsefe Fakültesi’nden mezun olmasının hemen ardından yazdığı Eros ile Tin: Ruhbilim Yönelimli Bir Yaşambilim Araştırısı başlıklı teziyle daha 22 yaşındayken felsefe doktoru olmuş Weininger. Doktorasını verir vermez aynı gün içinde Yahudilikten çıkıp Protestanlığa geçmiş. Cinsiyet ile Karakter: Temel İlkeler Üstüne Bir Soruşturma adıyla kitaplaştırdığı 600 sayfalık büyük yapıtını çok değil bir yıl sonra 29 Mayıs 1903’te yayımlamış. Yaşamının en büyük ödevi olarak gördüğü bu kitabın yayımlanışından yüz yirmi altı gün sonraysa, 4 Ekim 1903’te, kendisini örnek alacak denli çok sevdiği Beethoven’in ölmüş olduğu evde artık bu dünyada yapacağım bir şey kalmadı diyerek yaşamına 23 yaşındayken son vermiş. Düşün, bilim, sanat, yazın dünyasının büyük ustalarınca Weininger’in hem yaşamının hem de yapıtının nasıl alımlandığına dönük oldukça ayrıntılı bilgiler de bulmak olanaklı bu sunuşta. Kuşkusuz bunlar arasında ünlü felsefeci Wittgenstein’ın temel esin kaynakları arasında Weininger’i göstermekle yetinmeyerek arkadaşlarına bıkıp usanmadan Weininger okumalarını tavsiye etmiş olması, modern tiyatronun önemli yazarlarından August Strindberg’in kendisi için “bütün sorunların en büyüğünü, kadın sorununu çözmüştü” diye yazmış olması, ilk bakışta göze çarpan önemli noktalar. Kitabın ana gövdesini düşünürün yazınsal vasiyeti uyarınca ölümünden sonra yayımlanmalarını istediği metinlerin oluşturduğu görülüyor. “Açılış” ile “Sunuş” bölümlerinin ardından gelen üç bölümde Weininger’in kendisini öldürmeden S A Y F A 2 6 n 1 2 M A R T 2 0 1 5 O birkaç ay önce yazarak yakın arkadaşlarına yayımlanmaları isteğiyle bıraktığı aforizmayı andıran sözler ile gündelik not defterine bölümceler halinde kaydettiği sözlerin çevirisine yer verilmiş. Bir sonraki bölümde düşünürün En Son Şeylere Dair başlığıyla yine ölümünden sonra yayımlanmış kitabından seçilen “Evrensel Simgecilik” içerikli yazı parçaları geliyor. Burada ölümü simgelediğini düşündüğü “Köpek” ile deliliği simgelediğini düşündüğü “At” üstüne yazdıkları bir hayli çarpıcı. Daha sonra gelen iki bölümde bütünüyle düşünürün yaşarken yayımladığı tek kitap konumundaki başyapıtı Cinsiyet ile Karakter’e odaklanılmış. Kitabın kendisi gibi “içindekiler tablosu” da oylumlu olduğundan başlı başına bir bölüm yapılmış. Ardından bu önemli yapıttan epey bir parçanın çevirisi “Ayıklanmış Bölümceler” nitelemesi altında bölümleştirilerek verilmiş. TANIKLIK YAZISI Kitapta Weininger’in yakın arkadaşlarıyla yaptığı yazışmalara da yer verildiği görülüyor. Yazdığı mektupların her biri tam bir düşünürün kaleminden çıkmış dedirtecek denli yoğun içerikli. Weininger’in doğrudan kendi kaleminden çıkmış bu metinlere ek olarak birtakım başka metinlere yer verilmiş olması daha da zengin bir içerik kazandırmış kitaba. Özellikle Artur Gerber’in Weininger’e ilişkin anıları ile izlenimlerini paylaştığı “Tanıklık Yazısı” yazınsal değeriyle öne çıkıyor. Yaşamının son yıllarında hep en yakınında olmuş arkadaşı Gerber’in bu son derece etkileyici yazısı, Weininger’i düşünceleri dışında kanlı canlı bir insan teki olarak gözümüzün önünde canlandıracak denli başarıyla yazılmış. Ayrıca her bölümün öncesinde bulunan her biri açımlayıcı birer arkaplanı belirginleştirme yazısı konumundaki “dışmetinler”, Weininger ile tanışmak, düşünceleriyle karşılaşmak, söyledikleriyle ilk hesaplaşmalara başlamak için Söz Kalıntıları’nı tam anlamıyla bir ilk buluşma kitabı yapmış. En son bölüm olarak kitaba konan, hem savunduğu düşüncelerle hem de ilginç yaşam öyküsüyle Weininger’e benzeyen bir kişinin adli kayıtlara düşmüş şüpheli ölüm vakasına yönelik bir üçüncü sayfa gazete haberinin de kitaba farklı bir “metinsel kapanış etkisi” yarattığını da belirtmeden geçmeyelim. n Söz Kalıntıları/ Otto Weininger/ Çeviren: Abdülbaki Güçlü/ Pharmakon Kitap/ 328 s. K İ T A P S A Y I 1308 C U M H U R İ Y E T