Katalog

RENKLER n SESLER n HARFLER AYTÜL AKAL ÇİĞDEM GÜNDEŞ MAVİSEL YENER MUSTAFA DELİOĞLU n n n Kitap Gölgesi Şimdi fantastik zamanı! DiskDünya serisi, “Büyünün Rengi” ve “Fantastik Işık” adlı romanların ardından, “Eşit Haklar” adını taşıyan üçüncü kitap ile devam ediyor. Serinin ilk iki kitabının ruhunu içinde başarıyla barındıran “Eşit Haklar”ı diğer fantastik romanlardan ayıran belirgin özellik, gülmece damarından çok beslenmesi, neşeli aksiliklerle bezenmesi. r Mavisel YENER büyülü bir kütüphane, başka yaratıkların zihnine girme oyunu ve nicesi kurguda yerini buluyor. “Zamanın kıyısındaki derin çatlaklarda” dolaşırken zaman ve uzam kavramı üzerinde de düşünüyoruz. CİNSİYET EŞİTLİĞİ Cinsiyet eşitliği konusunu büyütece alan kurgu, Ursula Le Guin’in Yerdeniz üçlemesine de göndermelerde bulunuyor. Bir yanda doğa, otlar, hayvanlarla iletişim kuran kadınlar, erkekler, pek çok törensel sahne, şamanik bir yaklaşımın da habercisi. “Sihirbazların zihinleri düşüncelere şekil verebilir. Normalde cadılar dünyada var olan şeylerle çalışır ama bir sihirbaz, eğer yeterince iyiyse, hayal gücünü ete kemiğe büründürebilir” (s 131). Şaman, gözü ve kalbiyle görerek gizli âlemlere yolculuk yapabilen biridir. Var olan her şeyin canlı olduğunu bilir, tüm yaşamı birbirine bağlayan ağın farkında. Bir şamana göre, diğer yaşam formlarından ayrı olduğumuzu düşünmek bir yanılsama. “Eşit Haklar”da karşımıza çıkan karakterler, yaptıkları seramoniler, girdikleri farklı bilinç durumları şamanist bakışı temsil eder. “Gerçekte incinemezsin, bunlar yalnızca hayal. Sana kesinlikle hiçbir zarar gelmez, aslında her şey kafanın içinde” (s. 203). Delidolu Yayınları kapağı da özgün biçimiyle yayımlamış. İlginç kapak çalışmasını yapan Josh Kirby’nin çizgileriyle bilinçaltına yolculuğu da simgeleyen metnin paralelliği dikkat çekici. Akademik çalışmalara konu olabilecek DiskDünya serisindeki pek çok ayrıntı ve mitik kahramanlar üzerine yeniden bir kitap bile yazılabilir. Sihirli kütüphanede karşımıza çıkan “Necrotelicomnicom” (Ölülerin Telefon Defteri) için bile sayfalarca yazı yazılabilir. Terry Pratchett’in, Gotik edebiyatın ustalarından H. P. Lovecraft’a olan hayranlığını, fantastik edebiyat tutkunları hemen fark edecek. Sadece erkeklerin sihirbaz olabildiği bir dünyada, yanlışlıkla sihirbaz gücüne sahip olan “güçlü kız” Eskarina’nın canlılık ve sevimliliği, kitabın güçlü karakteri Nine, okuru sarıp sarmalayacak. Fantastik edebiyat, okuyucularına değişik bir dünyanın kapılarını açar. Fantastik dünyadaki karakterler de tıpkı gerçek dünyadaki gibi birtakım seçim, çelişki ve sorunlarla karşılaşır. Bu nedenle fantastik kurguları yaşadığımız dünyadan ayrı düşünmememiz gerekir. Fantastik edebiyatı diğer türlerden farklı kılan önemli özelliklerinden biri de kurgulanırken hayal gücüne sınır koyulmaması. Yani tam da gereksinimimiz olan şey. Niran Elçi’nin başarılı çevirisi, “Eşit Haklar”ın ruhunu çok iyi yansıtıyor. Her yaştan okurun ilgisini çekecek, zihin kütüphanenize kazınacak bir yapıt. n www.maviselyener.com * Eşit HaklarBir DiskDünya Romanı/ Terry Pratchett/ Çev.: Niran Elçi/ Delidolu Yayınları/ 247 s./ 2015) +13 K İ T A P S A Y I 1 3 3 7 Y azının başlığını görünce “Fantastiğin sırası mı?” demeyin olur mu? Çünkü tam da sırası! Aslına bakarsanız hiçbir fantastik kitap yaşadıklarımızdan daha tuhaf olamaz! DiskDünya serisi, toplumsal çatışmalar, etik değerler, sürtüşmeler, töreler, kuantum fiziği, sanayi devrimi, popüler kültür klişeleri gibi konuları da içine alarak yaşadığımız dünyanın yansımasını gösteriyor bize. Fantastik edebiyatın kaçış edebiyatı olduğu görüşüne hiç katılmadığımı, yazılarımı izleyenler bilir. Fantastik edebiyat, gerçekliğin rehberi olarak kullanıldığında kayıp parçalarımızı bulmuş oluruz, yapboz tamamlanır! Asıl “kaçan”lar vazgeçenler. Oysa fantastik edebiyat özgürlük, sorumluluk ve kalıplarla mücadeleden asla vazgeçmez! İşte o nedenle tam da fantastik zamanı! DiskDünya’nın yaratıcısı İngiliz yazar Terry Pratchett, serinin ilk romanı olan “The Colour of Magic”i (Büyünün Rengi) 1983’te yazdı. Son roman olan “The Shepherd’s Crown” (Çobanın Tacı) ise Haziran 2015’te yayımlandı. Pratchett’in, 12 Mart 2015’te uzun süre peşini bırakmayan Alzheimer’a yenik düşmesiyle, kırk bir kitaplık seri sona erdi. Delidolu Yayınları, serinin ilk üç kitabını yayımladı. Özellikle zekice mizahı ile tanınan, fantastik edebiyatın sevilen yazarlarından olan Pratchett’in kitapları 37 dile çevrildi. DiskDünya, yaşı belirsiz büyük bir kaplumbağanın (Büyük A’tuin) üzerine yerleşmiş, Berilla, Tubul, Great Tphon ve Jerakeen adlı dört filin sırtında taşıdığı dev bir diskten oluşur. Paralel bir zamanda ve evrende yer alır. Okurun, kitapla birlikte büyük boy, DiskDünya haritasına sahip olması, hoş ve okuma yolculuğunu kolaylaştıran bir sürpriz. DiskDünya serisinin ilk iki kitabının ruhunu içinde başarıyla barındıran üçüncü kitap “Eşit Haklar”ı diğer fantastik romanlardan ayıran belirgin bir özellik onun gülmece damarından çok beslenmesi, neşeli aksiliklerle bezenmesi. Bir yandan DiskDünya’nın gizemli katmanlarına yolculuk ederken öte yandan metnin komik öğelerle farklılaşıp özgürleştiğini fark ediyoruz. Evren nice DiskDünya ile doluyken haritada bile görünmeyen minicik Haylaz Eşek köyüne götürüyor bizi Pratchett. Bu köyde, öleceğini bilen 2 4 n 1 Terry Pratchett’in, 12 Mart 2015’te uzun süre peşini bırakmayan Alzheimer’a yenik düşmesiyle kırk bir kitaplık seri sona erdi. Delidolu Yayınları, serinin ilk üç kitabını yayımladı. Solda; serinin üçüncü kitabı “Eşit Haklar”. lışırken magma kıvamında bir ateş topu yaratıp arzın merkezine göndermek gibi “küçük” yaramazlıklar yapmaya başlamıştır. Fakat bu durum, Nine’nin hiç hoşuna gitmez. Çünkü ona göre, o güne değin kadınlar hiç sihirbaz olmamıştır ve sonra da olmaya başlamayacaklardır. Eskarina ile Havamumu Nine’nin içsel yolculukları çoktan başlamıştır. Bu yolculuk sırasında okur Diskdünya’daki farklı ayrıntılara tanık olur. Eskarina’nın isteği İLK KADIN SİHİRBAZ ile çok uzaktaki Görünmez Üniversite’de, sihirbazlık eğitimi alması için Havamumu Yeni doğan kıza Eskarina adı verilir, Nine, girişimlerde bulunur. Kızın önleneilk yedi yıl çocukta olağanüstü bir dumez güçlerini kontrol altına almasının tek rum fark edilmez. Kızın ebesi, bir cadı çaresi eğitim almasıdır. Bu üniversiteye olan Havamumu Nine, onun bir sihirbaz giriş, kıdemli ve saygın bir sihirbazın, olmadığını düşünmeye başlamıştır. Bu uygun bir çıraklık döneminin ardından, çocuğun, DiskDünya’nın ilk kadın sihirbazı olduğu sekiz yaşına gelince, yavaş öğrenciye kefillik yöntemiyle olur. Bu yavaş ortaya çıkar. Eskarina, Havamuokula girebilmek için adaylar arasında mu Nine’nin ocağında ateş yakmaya çabüyük bir rekabet vardır. Büyü düellosundaki başarısına rağmen Eskarina kız olduğu için okula kabul edilmez. Ancak Havamumu Nine başka bir yol bulacak, kızı hizmetkâr olarak okula sokacaktır. Pek çok fantastik yapıtta karşılaşabildiğimiz, tuhaf karınca kolonileri, büyülü bir evrenin sıra dışı özellikleri, farklı boyutlara açılan sihirli delik, DiskDünya, yaşı belirsiz büyük bir kaplumbağanın üzerine yerleşmiş dört filin sırtında taşıdığı dev bir diskten oluşur. devasa kertenkeleler, her sihirbaz, sihirbazlığı ardılına miras bırakıyor. Sihirbaz Davul Kütük de öleceğini fark edip sihirbazlık asasını doğmak üzere olan sekizinci oğluna vermeyi planlıyor. Ancak doğan bebek bir kız! O güne değin köyde hiç “kız sihirbaz” olmamış! Onlar sadece “cadı”lık yapabiliyorlar. E K İ M 2 0 1 5 S A Y F A C U M H U R İ Y E T