Katalog

O Ç kuduğum Kitaplar METİN CELÂL Beijing Kitap Fuarı ve Çin Kitap Pazarı in, beş bin yıllık yazılı tarihi ile en eski medeniyetlerden. Kâğıdı, pusulayı, barutu ve matbaayı keşfetmişler. Çince Dünyanın en eski yazılı dillerinden… Çin İmparatorluğu’nun tarihi milattan önce 200’e kadar gidiyor. Günümüzde ise ekonominin ve siyasetin parlayan yıldızlarından. 1 milyar 300 milyonluk nüfusu ile dünyanın en zengin ekonomisi olma yolunda hızla ilerliyor. Dünyanın en büyük ihracatçılarından. Kişi başına 7.600 dolar milli geliri var. Şehirlerde milli gelirin kişi başına 20 bin dolara kadar çıktığı söyleniyor. Çin dışa açıldıkça kültürel ve ticari anlamda daha çok ilgi merkezi halini aldı. Diğer yatırımcılar gibi yabancı yayıncılar için de gerek nüfusuyla gerekse alım gücüyle önemli bir pazar. Başta eğitim yayıncıları olmak üzere dünyanın en büyük yayıncıları uzun süredir Çin pazarı ile ilgililer. Kültür alanındaki devletin aşırı kontrolcü anlayışı, korsan yayıncılık ve telif hakkı ihlalleri, yayımlama ve ifade özgürlüğündeki kısıtlamalar gibi temel sorunlar aşıldıkça bu ilginin daha da artacağı düşünülüyor. Uluslararası Beijing (Pekin) Kitap Fuarı, Çin yayıncılık sektörünü tanımak, bağlantılar kurmak açısından önemseniyor. Bu yıl on dokuzuncusu yapılan fuar 29 Ağustos – 2 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirildi. Yeni Uluslararası Sergi Merkezi’nde düzenlenen kitap fuarı 53 bin 600 metrekare alanda kurulmuş. Fuara 60 ülkeden 2000’den fazla yayınevi katıldı. 19 ülkenin ulusal stantlarla temsil edildiği fuarda 200 bin çeşit kitap sergilendi, toplantı ve etkinlikler gerçekleştirildi. Güney Kore’nin onur konuğu olduğu 19. Uluslararası Beijing Kitap Fuarı’na Türkiye de ulusal bir stantla katıldı. Türkiye kitap pazarını ve TEDA çeviri destek programını tanıtmak amacıyla moderatörlüğünü Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürü Onur Bilge Kula’nın yaptığı Uluslararası Kitap Fuarları Ulusal Komitesi koordinatörü Ümit Yaşar Gözüm, Metin Celâl ve Oya Baydar’ın konuşmacı oldukları bir de panel yapıldı. Türkiye ile Çin’in ilişkileri yüzyıllar hatta binlerce yıl önceye dayansa da iki ülke arasında kültürel anlamda ilişkiler çok yeni. Yayıncılıkta da benzer bir durum var. Türk yayıncıları Çin’in kaliteli ve ucuz matbaacılık hizmetlerinden yıllardır yararlanmalarına rağmen telif hakları satışı ya da ortak üretim gibi alanlarda bir ilişkiden söz etmek mümkün değil. Son on yılda Çinceden Türkçeye çevrilen edebiyat eseri sayısı onu geçmiyor. Aynı şekilde TEDA’nın çeviri desteği ile Türkçeden Çinceye çevrilip yayımlanan eser sayısı da 1314 tane. Orhan Pamuk, Orhan Kemal, Ahmet Hamdi Tanpınar, Can Dündar, Murat Gülsoy Çince’ye çevirilen yazarlar arasında. SAYFA 12 ? 13 EYLÜL 2012’nin Türkiye’de Çin Yılı, 2013’ün Çin’de Türkiye Yılı olmasının kültürel ilişkilere önemli bir ivme kazandıracağı düşünülüyor. 2013’de Çin’in İstanbul Kitap Fuarı’nın, 2014’te de Türkiye’nin Beijing Kitap Fuarı onur konuğu olması ile yayıncılık alanındaki ilişkilerin çok güçleneceği öngörülüyor. Bu yıl fuarda yirmiden fazla Türk yazarının kitaplarının Çince’de yayımlanması için ön anlaşmalar yapılmış olması da bunun olumlu bir göstergesi sayılabilir. Temel sorun Türkçeden Çinceye Çinceden Türkçeye çeviri yapabilecek çevirmen bulmak. Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü, TEDA bünyesinde yapılan çeviri çalıştaylarına bu yıl Çinceyi de eklemiş. Çinli yayıncılar da bu yıl İstanbul Kitap Fuarı’na büyük bir stant ve çok sayıda yayıncı ile katılmayı planlıyor. Amaçları 2013’teki onur konukluklarını iyi değerlendirmek. Uluslararası Beijing Kitap Fuarı, Çin yayıncılığının aynası gibi. Kitap satışının yapılmadığı fuarda profesyonel görüşmelere ağırlık veriliyor. Başta ABD, İngiltere ve Almanya olmak üzere dünyanın en önemli yayıncıları büyük stantlarda temsil edilirken Çin’in belli başlı tüm yayıncıları da yine dev stantlarla fuarda yerlerini almıştı. Çin’de yayıncılığın devletin en güçlü biçimde kontrol ettiği sektör olduğu söyleniyor. 581 devlet yayınevi var. Yayınev lerinin %40’ı Beijing’de %7’si de Şangay’da. 581 devlet yayıncısı doğrudan bakanlıklara, enstitülere, üniversitelere bağlı olabildikleri gibi her bölgenin de kendine has politika, hukuk, eğitim, edebiyat, çocuk gibi hemen her konuda ayrı ayrı uzmanlaşmış yayınevleri var. Çinli yayıncılar 2010’da 328 bin başlık üretmişler. Yabancı dillerden yapılan çevirilerin sayısı ise sadece 10 bin. Çin yayıncılık sektörünün büyüklüğü 8.1 milyar dolar. Çin, ABD ve Almanya’dan sonra üçüncü büyük yayıncılık sektörü. Kitap fiyatları 13 Avro arasında değişiyor. Yeni ya da özel yayınevi kurmak için çok ağır ve bürokratik koşulları yerine getirmek ve tüm basın ve yayın hayatını kontrol eden Basın ve Yayın Genel İdaresi’nden (GAPP) izin almak gerekiyor. Yayıncılık izni alındıktan sonra kurulabilen özel yayınevi devlet yayınevlerinden biri ile işbirliği yapmak durumunda. Yayımlanacak her kitap işbirliği yapılan devlet yayınevinin kontrolünden geçiyor, onayını alıyor. Yabancı yayıncıların da aynı şekilde devlet yayıncılarıyla işbirliği yaparak ya da ortak yayınlar yoluyla Çin’de faaliyet göstermesi söz konusu. Koşulların tüm zorluğuna rağmen Pearson, Reed Elsevier, Thomson, Wolters Kluwer, Bertelsmann, Hachette, McGrawHill, HarperCollins, Springer ve Oxford University Press gibi dünya devleri Çin pazarlarına kendilerine yer bulmuş. Çin’de yabancı dillerde yayınlara da ilginin arttığı belirtiliyor. 2010’da 13,724 başlık kitap GAPP’nin onayı ile ithal edilmiş. İthal kitapların 5284’ü ABD’den, 2429’u İngiltere’den, 1766’sı Japonya’dan, 1027’si Kore’den, 739’u Almanya’dan, 737’si Fransa’dan. Öte yandan Çin, 2010’da 37 milyon dolarlık kitap ihraç etmiş. Çin geçen yıl dijital yayıncılıkta çok büyük atak yapmış. 610 milyon Çinli internet kullanıcısı varmış ve bunların 200 milyonu ekitap okumak amacıyla geçen yıl hesap oluşturmuş. 2015’te yayıncılık üretiminin %25’inin dijitalleşmesi hedeflenmiş. Kendilerine has bir ekitap formatı da üretmişler, “CEP” China Ebook Format. Geçen yıl 200 bin çeşit kitap dijitalleştirilmiş, 1 milyon 400 bin yazarın 5 milyon 200 binin üzerinde dijital ortamda yapılmış yayını olduğu söyleniyor. Çin’de yayıncılık böylesine devasa boyutlarda olmasına rağmen Beijing (Pekin) sokaklarında, alışveriş merkezlerinde hemen hiç kitapçıya rastlamadık. Son gün İstanbul’a uçuşumuz gece yarısı olduğu için boş kalan zamanı değerlendirmek amacıyla rehberimizden bizi bir kitapçıya götürmesini istedik. Bir saatlik yolculuktan sonra Tianenman meydanına, Mao’nun mozolesine yakın büyük bir caddede dev bir binaya ulaştık. Çin Halk Cumhuriyeti’nin kuruluşundan beri varlığını sürdüren tek kitabevi zinciri Xinhua’nın Beijing kitabeviydi burası. Yıldan 300 bin çeşit kitap üreten bir ülkede böyle büyük kitabevlerine ihtiyaç var kuşkusuz. Beş katlı binada girişte yeni kitapların tanıtımı yapıldığı, çok satanların sunulduğu bölümlerden sonra aklınıza gelebilecek hemen her konuya ayrılmış büyük bölümlerde kitaplar okurlara sunuluyor. Çok kalabalık ama rahat bir ortam var. Okurlar kitapları uzun uzun inceliyor, hatta yerlere uzanıp satın almadan kitap okuyanlar da var. Kitabevinde Çinli yayıncıların yabancı dillerde yaptığı yayınlar ve yabancı yayıncıların kitapları da satılıyor. Çok güçlü bir müzik ve video bölümü de var. Dijital yayınları okumak üzere üretilmiş ekitap okuyucuları da bir bölümde satılıyor. Çin’de kitabevleri sadece büyük şehilerde bulunuyormuş. Xinhua ülkenin tek kitabevleri zinciri ve dağıtım şirketi olduğu için özellikle yerel ve küçük yayınevlerinin kitaplarını okurlara ulaştırması önemli sorunlardanmış. Bu sorun her yıl birkaç kez yapılan “kitap sipariş fuarları” adı verilen fuarlarla aşılmaya çalışılıyor. Kitaba ulaşma sorunu esas olarak internet kitapçıları üzerinden çözülüyor. Çinli dangdang.com en büyük internet kitapçısı, amazon.cn de 2004’ten beri faaliyette. Daha çok okura ulaşmak için dijital yayıncılığın çok yararlı olacağı düşünülüyor. Çinli dangdang.com geçen yıl dijital kitap satışına başlamış. amazon.cn de Kindle’ı Çin pazarına sokmayı planlıyormuş ama Çin’deki tek ekitap formatı sorununu aşmaya çalışıyorlarmış. Tek format nedeniyle iPhone ve iPad’den kitap okumak da şimdilik mümkün değil. (Çin kitap pazarı hakkında ayrıntılı bilgi için bkz. http://www.buchmesse.de/bilder/thechinesebookmarket2012.pdf ve IPA Global eBook Market 2012 raporu.)? 2012 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1178