Katalog

I eryüzü Kitaplı ğı ,ı e celaluster@cumhuriyet.com.tr CELÂL ÜSTER "Rakı AnsikIopeolisi"nole meyhaneler ve meyhane kültürü ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı ı mı sı azı msanmayacak bir yer tutuyor r ı Benim meyhanelerim eçen hafta, anı msayacaksı nı z, Erdir Zat'ı n yayı n yönetmenliğinde, çok sayı da yazar ve danı şmanı n katı lı mı yla yayı mlanan Rakı Aı ı siklopedisfnden söz etmiş, kendi alanı nda bir ilk sayı lması gereken bu çalı şmanı n aynı zamanda Türkiye'nin sivil tarihine hiç de azı msanmayacak bir katkı niteliği taşı dı ğı nı vurgulamı ştı m. Bu hafta ise, Ansiklopedi'nin anason kokulu sayfaları nda dolaşalı m istedim. Ama rakı yla dolaylı dolaysı z, yakı ndan uzaktan bağlantı lı 1755 maddeyi kapsayan bir ansiklopedinin sokakları nda başı boş dolaşmaya kalkarsam kaybolabileceğimi düşünerek, belirli bir seçim yapayı m dedim. O zaman da, rakı kültürünün orta di kolunu Kambur Panayot diye anı lan garson çevirirdi. . Gece ilerleyince, müşterilerin de havası uygunsa garsonlardan biri (galiba Çolak Koço) başı na rakı kadehi koyar, oynardı ,” diyor. Oysa ben, laternanı n kolunu Koço'nun çevirdiğini, başı na rakı kadehi koyup oynayanı n ise garson Vasili olduğunu anı msı yorum. Dahası , Vasili rakı yı kadehe ağzı na kadar silme doldurur, hiç dökmeden oynar, sonra masa masa dolaşı r, kadehe para atı lı rdı . Geçmiş zaman, kafalar dumanlı , Sennur Sezer de pek çok meyhaneye ayrı birer madde olarak yer vermişler, kimilerini de dı şarı da bı rakmı şlar. Çok doğal. Ben yalnı zca gönlümden geçenleri söylüyorum. Kaldı ki, yayı n yönetmeni Erdir Zat'ı n da dediği gibi, “Ansiklopedi hiçbir zaman bitmez.” Ben de, ansiklopedilerin “yaşayan varlı klar” olduğuna inananlardanı m. O yüzden, bu “ilk rakı ansiklopedisi”nin, birbiri ardı sı ra gelen “kadehler”le süreceği, her “kadeh”te tazeleneceği, olgunlaşacağı umudunu taşı yorum. .. yanı lı yor olabilir, ben de... reği sayabileceğimiz meyhanelerde karar kı ldı m. Ama tekmil meyhaneler değil de, “benim meyhanelerim”. İlkin, gençlik çağı mdan bu yana gitmiş olduğum, şu ya da bu ölçüde “müdavim”i olduğum belli başlı meyhaneleri şöyle bir sı raladı m. Sonra, bunlardan hangilerinin, kaçı nı n Rakı Aı ı siklopealisfnde maddeleştirildiğine baktı m. Şimdi, isterseniz, Rakı Ansiklopedisi üstünden, “benim meyhanelerim”e uğrayarak bir gezintiye çı kalı m. KURTULUŞ SON DURAK İlk anı msadı ğı m meyhaneler arası nda, Kurtuluş son durağa giderken, Despina'nı n sokağı nı n başı nda köşeyi tutan bir Rum meyhanesi var. Babam ve babamı n arkadaşı , Galatasaray'ı n efsane futbolcuları ndan Bülent Eken giderlerdi. Buzuki eşliğinde şarkı ları n söylendiği bu meyhaneye beni de götürmüşlerdi. Ne yazı k ki, adı nı anı msamı yorum. Şimdilerde yerinde yeller esiyor diyemeyeceğim, çünkü bir süper market tutmuş kö BEKÇİ KORKUSU O günlerde meyhaneler on birde kapanı rdı . Daha doğrusu, on birde kapanmaları gerekirdi. Mahallenin bekçisi bu konuda tek yetkiliydi. Saatler ilerlerken birkaç kez düdük çalarak Lefter'in klasik meyhane. Eski İstanbul'un yoğun önünden geçer, gecenin sonunun yaklaşRum yerleşimlerinden Tatavla'nı n şimtı ğı nı duyururdu. Ne yalan söyleyeyim, o Ğ düdükleri duydukça keyfimiz kaçar, yine 'E de umudu kesmez, belki bir yolunu bu'E ä lur da geceyi uzatı r diye Lefter'in gözüX N nün içine bakardı k. Saat tam on birde ? bekçi kapı da biter, Lefter adamı içeri O buyur edip duvar dibindeki küçük bir Ÿä E masaya oturturdu. Çok geçmeden, bir ¬§ de bakardı k, bekçinin masası nda bir duble rakı , madamı n çarçabuk tavaya attı ğı iki dilim kalkan, bir çukur tabakta yeşil salata. Gece bizim için yeniden başru ın KURTULUŞ'TA DESPİNA 1960'lardan beri gittiğim bir başka meyhane de, Despina'nı n Meyhanesi. Ben, en çok, bahçesini severim Despina'nı n; taşra meyhanelerini andı rı r biraz. Ansiklopedide, Despina'nı n Meyhanesi'yle ilgili maddeyi Tan Morgül kaleme almı ş: “Adı nı ünlü Madam Despina'dan alan İL lardı adeta. . . BEBEK'TE NAZMİ Balı kpazarı 'ndan uzunca bir yolu göze alı p Bebek'e uzanı rsak, kendimizi Nazmi'nin meyhanesinde buluruz. Nazmi, lise ve üniversite yı lları mı n meyhanesi. N azmi'nin bahçesi, bahar ve yaz ayları nda okulun, Sinematek'te seyredilen filmşeyı . lerin, sokaklardaki gösteri ve yürüyüşleDGSDİi1a'i1li1 MGYhai1GSİ'i1İi1 YaZ|lK bahÇGSİ. SARIYER'DE ARMENAK rin bir uzantı sı ydı benim için. O ukala yaşları mı zda nice şair, ressam, heykeltı Sonra, Sarı yer Yenimahalle'deki Arraş ve yazarla demlenmenin zevkine de menak geliyor aklı ma. Yenimahalle'nin diki adı yla Kurtuluş bugüne emanet etvardı k, düş kı rı klı ğı nı da yaşadı k o bah tiği ünlü mekâna girildiğinde, madam meyhane geleneğinin unutulmaz Armeçede. .. nak'ı . Armenak'ı da babamla tanı mı ştı m. müşterileri büyük boy portresi ve zarafeN azmi'nin meyhanesi, Rakı Ansiklope ti ile buyur eder. Dekorasyonu, mobilyaSonradan, yine Sarı yer'de Pazarbaşı 'na aİisi'nde ayrı bir madde olarak yer almı ları , atmosferi ve bahçesi ile, artı k çok taşı nan Armenak, İstanbul'un acı ması zyor, yalnı zca “Bebek” madca kı yan çarkları arası nda yok olup gitti. örneği kalmayan geleneksel bir meyhadesinde anı lmakla yetinilmiş. nedir burası . Ancak 1960'larda açı lan GALATASARAY'DA BOEM Ama bana kalı rsa, başlı başı meyhane artı k öksüzdür; Madam rahatna bir madde olmayı hak Armenak'ı n ardı ndan Boem gelir meysı zlı ğı ndan dolayı 1990'da meyhaneyi bı ediyor. haneler sı ralamamda. “Boem” diyorum, rakı r ve 2006'da da vefat eder. Bugün çünkü kapı sı nda “Bohem” değil, “BoDespina'nı n Meyhanesi'ni işletenler, ma31 'ANSİKLOPEDİ em” yazardı . Galatasaray'da, Yapı Kredi iî damı n mutfağı nı ve mekanı n havası nı BITMEZ' binası nı n yan sokağı ndaki Boem, İstanolabildiğince korumaya çalı şı yor. Misal, ğ Burada, yanlı ş anlaşı lmabul'un son Rum meyhanelerinden biriymutfağı n direksiyonu madamla beraber mak için, bir noktayı açı klı ğa çok uzun süre çalı şan Mustafa Usta'dadi. Oraya da, ilk kez, babam ve Bülent kavuşturmalı yı m: Kuşkusuz, dı r. Mönüde Rum usulü fasulye pilakisi Eken tarafı ndan götürülmüş, “mastoher ansiklopedinin kendine ra”nı n eline teslim edilmiştim. “Bu ve yaprak ciğer gibi mezelerin ağı rlı ğı ve göre bir kapsamı , kendince “adam” bundan sonra buraya gelecek, kömür ı zgarada pişirilen etler göze çarölçütleri vardı r. Rakı Aı ı sik par. . .” mukayyet ol! ” demişlerdi. Boem'de, döCLll'I1hLI|'İYGt dÖf1Gl11İf1İf1 Ünlü ba|'baSl Leftef, Ayhan KI|'da|' Zopea'isi'ni hazı rlayanlar da nemin gözde Rum şarkı ları söylenir, her ve Ka|'Sl|a|'If1da Yaman TÜZCGİ. Devamı haftaya yine bu sayfada... l C N > SAYFA 6 l 17 ŞUBAT 2011 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1096