Katalog

K Q cuı İ GENÇLIK I I A P if *Wii * +5 H fî ^ , ı Mavisel\Yente:, Çtiğdem Gündeş, . .. usaa eı ogu. Hazı rlayanlar: Nilay Yı lmaz, Aytül Akal, ayip Ülke Å|dOl'İ8l'I, ÅYSLII1 PG|(Ş6l1'İl'I İii( l'Om8l'Il. PGKŞGI1 O|(Lll'Lll'ILl UZ8|( dOğl.l'd8 QGZİFIİCİYG Çl|(8l'll'|(el'I, mİtİ|( Z8m8l'I|8l', Dafaiei eVl'Gl1|6l' 8l'8Cl|lğl İie f8l1t8Stİ|( bil' dÜl'IY8Y8 davet ediyor. El MaVİSeI YENER Dünyayı kötülüklerden koruma, seçilmiş kişilere yüklenen görevler, doğaüstünün yorumlanı şı konusunda ortak payda sahibi olan, çocukları n ilgisini çeken, Harry Potter kitapları nı n, Laura dizisinin, Narnia Günlükleri”nin benzeri, 'yi ve kötünün savaşı ı ii Pil şok olmuştu.” (s. 11 1) Başka kitaplarda da dikkatimi çekiyor; son yı llarda “şaşı rma” eylemini anlatmak için, yabancı kökenli “şok olmak” *ı ı 5 = ', .¬' ı ,I, ı Hi iki mak”), “şoka girmek” sözcükkopyalanmı ş öyle çok fantastik çocuk kitabı bası lı yor ki... f` ¦'Iİ ' ' İ' leri kullanı lıanlatmak için, şaşakalmak, “Kayı p Ulke Aldorian da onlardan biri mi?” sorusuyla başi 1 ,;'1,z.l1 l İ lg yor. Oysa bu eylemi ladı m okumaya. Kayı p Ulke Aldorian”da Aysun Pekşen, gerçek ve düş evrenleri, birlikte yoğurarak sunuyor çocuklara. Okura fantastik dünyadan seslenirken gerçekliğin çözümlenmesinde yardı mcı oluyor. Romanda, “seçilmiş kişi” Elif”tir. Dünyayı ve paralel evre (kaldı ki doğrusu “şoke ol 4 'Il .if J' f ji, ii ı şaşkı na dönmek, afallamak, j i ı ı dona gücünü duyumsatan anlatı ı ı lü 5 gün'¬.i :.' |ı '|, kalmakgibi,Türkçenin m ~ ~ . ' =`§ B* gibi ı şı emeı ı yı z. ' ' Ji* ' ' ' T “Elif odada kimse olup ol , ' r 1 A.L Å f apı şı p kalmak, şaşkı nlı ktan ni kurtarmak onun omuzları na yüklenir. İkincil kahramanlar "“ , .l ÷ '“r§';:~¬,,,.F. ' İl' . M mı yorum ama eğeryazı nsal bir fl '¬ı ~ ' l “ `~*";;“ 'ı , i 'ı ı V, i biçimleri var. Dil polisliği yap Elif”in ailesi ve arkadaşları dı r. “Karanlı k” kahraman ise Avesta. Romandaki gerçek düzlem Elif”in ailesiyle birlikte gittiği Uzakdoğu, gerçeküstü düzlem ise paralel evrendeki, .g~,¬* ' ~ ` ı . madı ğı nı kontrol etti ve içinden 5000 yı ldı r kurtarı lmayı bekleyen Aldorian adlı ülkedir. Elif ile Avesta”nı n mücadelesi öylesine masalsı bir dille anlatı lı ` .,Eyl. :Å 'Ç ^ kere söyledi.” (s.110) tümce iı ı "' ', I i lı E , ,ı .¬, kurguysa ördüğümüz, dantel yor ki okurun beklentilerine yanı t vermemesi olası değil. Kayı p Ulke Aldorian, pek çok fantastik yazı n örneğindeki gibi iyilerle kötülerin savaştı ğı , mutlu sonla biten bir masal olmanı n ötesinde bir yapı t. Elif, kardeşi Deniz ve anne babası yla birlikte o yaz tatilini E İtıiii sindeki “içinden sessizce” an .* 'T . ;. l ' ' sessizce Agus'un ismini üç 'FİŸ5' ^'î¦|.Ÿ :"= latı mı (içinden seslice olmaya15 ri' " 'lg ' ` tümceye yük birsözcüktür) gi ;< ' h cağı na göre, “sessizce” bu Tayland”da geçirecektir. İki kardeş, bu haberi duyunca çok heyecanlanı rlar. Elif anne ve babası nı n tatil planları nı öğ` ' ' ' " *T Ç ^ 'í?lmaiçlennizden sadece bi?sihálâ masallarainarendikten sonra araştı rmalar yapmaya başlar. Gidecekleri yerlerin doğası , insanları , yemekleri, gezilecek mekânlar hakkı nda bilgi toplar. taki en yakı n arkadaşı Ozlem”i çok özleyeceğini düşünür. Ona Uzakdoğu”dan kolyeler, bilezikler getirmeye söz verir. Yolculuğa çı karken, teyzesi Nesrin Hanı m”ı n verdiği kolye rak Dubai”dir. Dubai”ye doğru yol alı rken uçakta tuhaf bir şey olur. Film seyrederken, filmdeki fare birden ekrandan doğru Elif”le konuşmaya başlar. Elif bunun bir rüya olduğu F~» *¬ * ¢,,'ı İ . , bi gözden geçirilmesi gereken/ atlanmı ş eksiltmeler an”dan kapı ya boyayla bazı işaretlerbunui.yapan. Agus, Elif”iparlayan olanŞal' nı yor...” (s.101)tümcesindek gelen Agus”tur yap .F .il reken sözcük; 'í?lvucunun içinde 5, Şğ, taşı korumak için, mı ştı r. Singapur”dan ayrı lı p Bangkok”a gidecek if “fi dördüncü katı n penceresine doğru kaldı rdı ” (s. 7) tüm“Boynunuzdaki taşı n gücünü hatı rlayı n. Görevi 1 0 kı da çözülemeyecek türden değil. nizi hatı rlayı n, içinizdeki gücü fark edin...” (s.73) ; Elif”in Hintli ve Çinli ile hangi dilde konuştuğu, fandiye seslenir. “Raja” sözcüğünü bilgisunardan tastik kurgu içinde önemli değilmiş gibi görünse de bunu da çözülmesi gereken bir sorun olarak görüyorum. Fantastik kurgunun bir ayağı yerde, bir ayağı gökte olursa, inandı rı cı lı ğı nı yitirmez ve çocuk okuru tökezletmez. Okurun fantastik kurgunun heyecanı na kapı lmı şken, harika bir Uzakdoğu yolculuğu yapması kitabı ayrı calı klı kı lan öğelerden biri. Singapur, Bangkok, Pat Pong, Phuket Adası , Phi Phi Adası ve daha pek çok ilginç mekân kullanı lmı ş romanda. “Bangkok çok ilginç bir şehir. Sürekli size gülümseyen insanlar göreceksiniz. Cadde kenarları nda küçücük seyyar arabalannda yemek yapan bu insanlar, gerçekten çok fakir ama bir o kadar da mutlulan ” (s. 76) leri fBavullar toplanı r, yolculuk için her şey hazı rdı r. Elif, sı nı gece Elif rüyası nda Agus”u görür. Agus ona, 5 cesindeki anlatı m bozukluğu gibi sorunlar ikinci bas araştı ran de boynundadı r. Singapur”a aktarmalı gideceklerdir. İlk du Elif, eski bir uygarlı k olan Aldorian”a ait bilgilerin içinde Raja sözcüğüyle karşı laşı r. Bu ilginç uygarlı ğı n birden ortadan kaybolduğu bilgisi ona tuhaf görünür. Tam o sı rada ekranda, kocaman puntolarla, “Bu gece prenses” yazı sı nu düşünür. Fare onu inandı rmak için o anda Özlem”in ne nı görür. Bu kez rotada Bangkok vardı r. Elif, alı şveriş sı rası nda, yaptı ğı nı ekrandan Elif'e gösterir. Elif, Dubai”ye indiklerinyüzünde dövme olan adamı n yine kendisini izlediğini görür. de, karmaşı k duygular içindedir. Adam kolyeyi sorar. Elif”in boynuna uzanı r. Elif kolyeyi kurDubai Havaalanı 'nda geçirdikleri sürede ilginç bir olay daha yaşar Elif. Hintli bir kadı n ona, “Ruhları mı z yeni bir sı tarmaya çalı şı rken kolye kopar. Adam yok olur. Bir gece, paralel bir dünya olan Aldorian”a götürülmesiynavı yaşamak için burada. "diyerek bir şeyler söyler. Elif, le Elif, görevini yavaş yavaş anı msamaya başlar. Raja taşı kadı nı n konuşması ndan etkilenir ama biz okurlar hangi dilnı n de anlaştı kları nı anlayamayı z (Eğer Hintli kadı n iyi Türkçe Avesta”nı n eline geçmesini önlemektir onun görevi. Hem kendi boynundaki taşı korumalı hem de Avesta”nı n biliyorsa buna şaşı rması gerekmez mi Elif”in'?). Bangkok”un yönetim şekli bile aktarı lmı ş: Elif sürekli aynı rüyayı görür. Bir mağaranı n girişindedir, elinde bulunan ikiz taşı geri almalı dı r. Yoksa 3. Dünya Sa“Ulkede halen bir kralı n olduğunu ve çok sevildiğini burası tanı dı k bildik bir yerdir ama neresi olduğunu bir türlü vaşı kapı dadı r. Onca insan dururken bu görevin niçin Elif”e lemeliyim, yönetimle başbakan ilgileniyor ve başbakanı anı msayamaz. Sonraları , rüyaya tüylü atkı sı olan kı sa boylu verildiğini kitabı okuyanlar öğrenecek. halk seçiyor. İngiltere 'nin yönetimi gibi. ” (s.81) bir adam katı lı r. Hükümdarlı k ve irade gücünü simgelemesi açı sı ndan roPhuket Adası , tüm renkleriyle, sesleriyle, insanları yla bemandaki taşa Sanskritçe bir sözcük olan Raja adı nı n verilAltı saatlik Singapur yolculuğundan sonra, Elif ve ailesi timlenirken coğrafi bilgiler de eklenmiş: Uzakdoğu”dadı r artı k. Kent gezisinin ardı ndan gittikleri lo miş olması dikkat çekici. Avesta, Zerdüşt dininin kutsal ki“Tayland'ı n güneyinde yer alan PhuketAdası 'nı n çevrekantada tuhaf biri Elif”in dikkatini çeker. Adam siyah, uzun tabı nı n adı . Zerdüşt dini iyinin ve kötünün zı tlı ğı üzerine ku sinde irili ufaklı birçok ada vardı r. Phuket egzotik adaları n rulmuştur. Bu ikisi arası nda sürekli bir savaş vardı r. Romabir palto giymiş, başı nı örtmüştür. Yüzü seçilmez. Elif, adaen ünlüsüdür. Tropik ormanlarla kaplı bu adayı seveceğinı n kurgusunda da bu zı tlı ğa dikkat çekilir. Avesta adı , alt mı babası na göstermeye karar verdiğindeyse adam çoktan nizden eminim.” (s.13Ü söy yok olmuştur. Bilgisunara girmek için otelin lobisine gidenmetin okumaları nda, dinler tarihine gönderme yapması açı Uzakdoğu'yu keşif için çocukları n yüreğinde yolculuk Elif”in karşı laştı ğı Çinli adam da uzun palto giymiştir, yüzündeki dövmeyle çok ürkütücü bir görünümü vardı r. Adam ona, “Boynunuzdaki kolye çok ilginç, nereden aldı nı z?” diye sorar. Elif adamdan korkar ama yanı t verir, bilgisi olmadı ğı nı söyler. Çinli, kolyenin Raja madeninden yapı lmı ş olduğunu ve bir yerde mutlaka ikizinin bulunduğunu anlatı r. Bütün bunları hangi dilde konuştukları nı yine anlası ndan önemli. Zerdüştlükte doğal elementler kutsal sayı lı r, tı pkı romanda Elif”in boynundaki kolyenin taşı gibi. Zerdüşt inancı ndaki evreler, romanı n kurgusunda da yerini bulmuştur. Bu inanı şa göre, birinci evrede iyilik ve kötülük ortaya hayalleri kurduran yapı tı n Ankara Kalesi”ne uzanan bölümü de okurlara ilginç gelecek kuşkusuz. Canan Barı ş'ı n çizgilerinin kitaba çok yakı ştı ğı nı söylemeliyim. Aysun Pekşen çocuk yazı nı na hoş geldi, dilerim ki Kayı p çı kar. İkinci evrede dünya karanlı ğa, felakete veUlke Aldorian”ı kardeşsiz bı rakması n, yeni yapı tları yla çokötülüklere gömülür. Uçüncü evrede iyilik ve kötülük mücadelesinde cuklara/ gençlere gülümsesin. I iyilik kazanı r. Romanı n dili akı cı , ancak Türkçenin gücünü yeterince yamayı z. vvwı ı v.maviselyener.com Oteldeki tuhaflı klar da birbirini izler. Bir sabah Elif ve Deyansı tmayan kimi kullanı mlar göze çarpmı yor değil: niz”in odası nı n kapı sı nı n garip şekillerle boyandı ğı ortaya “Soru karşı sı nda kı sa süreli şoka giren iki kardeş hemen *Kayı p Ülke Aldorian, Aysun Pekşen, resimleyen: kendilenni toparlayı p. . ” (s.9) “Fotoğra?ara baktı ğı nda Barı ş, Genç Turkuvaz, 267s, 2010, 10+ Elif çı kar. Başka bir zamandan, başka bir hayattan, Aldori Canan Nilay Yı lmaz 0 İstanbul Bilgi Üniversitesi 0 İnönü Cad. No: 28 Kuştepe/ İstanbul Tel: 0216 381 17 50 0 vı ı ı ı ı ı ı ı v.nilayyilmaz.com 0 [email protected] SA YFA 32 l 17 ŞUBAT 2011 CUMHURİYET KITAP SAY/ 1096