Katalog

T 2 OCAK 2010, CUMARTESİ 010 diye yazmak nasıl garip geldi. Kısa sürede alışacağız, biliyorum; ama şu anda tuhaf. Şimdi girdiğimiz on yıllık süreç, ileride “2010’lu yıllar” diye anılacak. Peki, bitirdiğimiz dokuz yıllık süreyi adlandırmak için ne diyeceğiz? “2000’li yıllar” olmaz. O, 3000’e kadar olan bütün süreyi kapsar. Peki ne? “2000’li yılların başında” deriz; “2000’lerin ilk on yılında” deriz. En büyük derdimiz bu olsun. ürkçe Günlükleri FEYZA HEPÇİLİNGİRLER 2 ersin Yusuf Kalkavan Anadolu Lisesi’nin ”Düş Harmanı” dergisinde Kimya Öğretmeni Ethem Dönük’ün bir yazısı var. Dönük, dergiye iliştirdiği notla yazısına dikkatimi çekerken Cumhuriyet Kitap ekinde eleştirimi bekleyeceğini de eklemiş. Sevgi Özel, “Dilimde Tüy Bitti” kitabında Attilâ İlhan’ın Dil Devrimi karşıtı tutumunu eleştirmiş. Buna ve Özel’in, “… ‘Gazi’nin çok önemsediği Dil Devrimine bakışınızı, bu anlaşılmaz tutumunuzu, kültür tarihçileri elbet bir gün değerlendirecektir.” demesine sinirlenmiş Ethem Dönük. O kadar sinirlenmiş ki Sevgi Özel’i “Türk Dil Kurumu’nun bir üst yöneticisi” sanmış. (Dil Derneği’nin başkanıdır Sevgi Özel; günümüzün TDK’si ile bağlantısı yoktur.) Yazının Attilâ İlhan hayattayken yazıldığı kitapta açıkça belirtildiği halde, “…üstelik Attilâ İlhan’ın ölümünden sonra bakın neler söylüyor usta yazarımız için.” diyerek Sevgi Özel’in “suçunu” katmerlendirmeye çalışmış. Danimarka’daki özel bir okulu anlatan yazıdan uzun alıntılar yaptıktan sonra Sevgi Özel’e şöyle seslenmiş: “Danimarka’da 9. sınıfta haftada 4 saat Latince öğrenmek ümmet dili nasıl bir şey acaba Sevgi Özel? Ümmet dili dedim. Nasıl ki Frenklerin ümmet dili Latince ise kendi ümmet dilimiz olan Osmanlıdan çekinmemiz niye o zaman?” Sevgi Özel bu soruyu gayet güzel yanıtlar da mademki bana yönlendirilmiş, yanıtı ben vermeye çalışayım. Ümmet, “Bir peygambere iman edenlerin, onun getirdiklerine inanıp tâbi olanların meydana getirdiği topluluk” demek. Latince ve Osmanlıcanın ümmet dili olup olmadığı tartışmasına girmeyelim; ama şunu sormaktan da kaçınmayalım: Madem ümmet dilinden girdik Latincenin Müslüman dünyasındaki karşılığını arıyorsak bu Osmanlıca değil, 5 OCAK SALI M Arapça olmaz mı? Batı dünyası için Latince neyse bizim için de Arapçanın o olduğunu söyleyebilir miyiz peki? Din açısından değil, dil açısından baktığımızda batı dillerinin temelinde Latince ve Yunanca olduğunu görürüz. Türkçenin temelinde Arapça var mı? Yok. Osmanlıcayı oluşturan Türkçe dışındaki iki dil, Arapça ve Farsça çok büyük, çok zengin, çok önemli diller olabilir; ama bırakın akrabalığı, Türkçeyle uzak yakın hiçbir ilişkileri yok. Öyleyse karşılaştırmanın temeline oturtulan eşleştirme yanlış. Osmanlıca, Latincenin bizdeki karşılığı olmaz. Bence en iyi özet, Osmanlı’nın “yazı dili” Osmanlıcaydı; Türkiye Cumhuriyetinin resmi dili Türkçedir, diye yapılabilir. Peki, Osmanlıcadan gelen, sözcükleri ne yapacağız? Onlarsız olamadıklarımızı kullanıyoruz zaten. Sözcük seçiminde önerilecek sıralama şu olabilir: Bir kavramın Türkçe karşılığı varsa öncelikle o kullanılmalı; yoksa eskiden beri kullanageldiğimiz Osmanlıcası; ancak o da yoksa batı kökenli karşılığı… ülkede konuşulur, anlaşılır.” diyen Bora Ercan, bu dilin dünya dillerine ‘şampuan, bungalov’ gibi sözcükleri armağan ettiğini bildiriyor. Sevan Nişanyan da, “Sözlerin Soyağacı”nda “bungalaov”un, “Bombay’de Bengalli göçmen işçilerin kulübelerine verilen ad” olan “bangalo”dan geldiğini, “hafif yazlık ev” anlamında olduğunu söylüyor. “Piyaz”ın “soğan” demek olduğunu da Bora Ercan’dan öğrendim. 13 OCAK ÇARŞAMBA yarıyıl tatiline girmeden önereceğim çocuk kitaplarını sıralamayı bitirmeliyim: O kullar Çınar Yayınlarının yeni kitapları: Rıfat Ilgaz, “Durmak Yok”, çocuk ve gençler için şiirler; Ülkü Tamer, “Pullar Savaşı”; Nilay Yılmaz, “İstemiyorum İşte” ve Nilgün Ilgaz’dan, 2005’te yayımlanan “Dostum Çino”nun beklenen devamı: “Kahraman Çino”. Bu Yayınlarından Sevinç Kuşoğlu’nun “Bu Benim Hikâyem”. TUDEM Yayınlarının yeni kitapları: “Zaman Büyücüleri”, Zeliha Akçagüner; “Sinirnaz’ın Sözlüğü”, Cihan Demirci; “11 Yaş Günü”, Wendy Mass (çeviren: Zeynep Alparslan); Nicola Morgan’dan “Beynini Tanı”, “Beynini Suçla” (ikisinin çevirmeni de Kerem Işık); Josh Lacey’den “Grk Adında Bir Köpek” (Çeviren: Elif Yalçın); “Kılıç Tutan Elin Şarkısı”, yazan: Marcus Sedgwick, çeviren: Arif Cem Ünver; “Ay Gözü”, yazan: Dianne Hofmeyr, çeviren: Niran Elçi; Terry Pratchett’ın yeni romanı: “Ulus”, çeviren: Niran Elçi ve Theresa Breslin’den kalın kitaptan ürkmeyen çocuklar ve yetişkinler için: “Medici Mührü” (çeviren: Arif Cem Ünver). ? www.feyzahepcilingirler.com / [email protected] Yıldız Teknik Üniversitesi, Türk Dili Bölümü Çukursaray Binası Kat: 2, Barbaros Bulvarı34349 Yıldız/İst. 8 OCAK CUMA na haber bülteni… Ekranda, Norveç’te ölen Döndü A Tulum’un Samsun’da yapılan cenaze töreni var. Anlatıcı, “Tulum, kaderin talihsiz bir cilvesine mi yenildi?” diye soruyor. “Kaderin talihsiz cilvesi” mi? Ne demek bu? Başka bir kanaldaki haberlerde kendisini Asi Nehri’ne atan iki çocuk annesi kadını kurtarmaya çalışan iki kişi gösterilirken dış sesin yaptığı yorum: “Hayatla yaşam arasında bir yarış başladı.” Yarış yapılan iki şeyden birinin “ölüm” olması gerekmiyor mu? Bu kez bir dizi. Adam, sevdiği kadının üzülmesini istemediğini bildirecek: “Sen acı çek istemedim.” diyor. Ne kekeme bir söyleyiş! Böyle mi konuşuyoruz artık? Bunlar ağza mikrofon uzatıldığı anda söylenen laflar değil. Önceden çekilmiş görüntülerin üstüne yapılan yorumlar ya da yazılmış, birçok kez okunmuş (olması gereken) bir senaryodaki sözler. Neyi gösteriyor? Yanlışı kimsenin umursamadığını mı, Türkçeyi tümden unuttuğumuzu mu? ne kadar Hindistan’da yüzlerce dil konuşuluyor olsa da Hindi dediğimiz Hintçe merkez dildir; birçok “H er 10 OCAK PAZAR B U L M A C A Önce aşağıda tanımları verilen sözcükleri bulmaya çalışın ve her bir harfi bir yatay çizgi üzerine gelecek biçimde yazın. Sonra çizgilerin altlarındaki sayılara göre bu harfleri bulmacadaki aynı sayılı karelere aktarın. (Kara kareler iki sözcük arasını gösterir. Bir satırın sonunda kara kare yoksa bu, sözcüğün alttaki satırın başına sarktığını gösterir.) Bulmaca tamamlanınca, sorulan tanımların karşılığı olan sözcüklerin ilk harfleri yukarıdan aşağıya doğru bir şairin adını oluşturacak; bulmaca karelerindeyse bir şiirinden alıntı ortaya çıkacaktır. 1 N 2 A 1 E 2 C 3 D 4 M 5 B 6 G 7 M 9 E 8 G 9 A 10 C 11 B 12 B 13 J 14 D 15 C 16 J 16 B 17 B 18 B 19 B 20 G Hazırlayan: İLKER MUMCUOĞLU da yaratan yazar). 65 21 63 34 60 I. Kalınca bükülmüş ipek iplik. 21 H 22 D 23 D 24 E 25 M 26 G 27 I 27 M 28 A 29 J 30 I 31 A 59 79 48 41 57 78 30 32 C 33 M 33 D 34 H 35 J 36 C 37 B 38 F 39 E 40 D 41 I 41 I J. Yarı. 42 A 43 B 44 D 45 M 46 L 47 C 48 I 49 C 49 F 50 K 51 D 52 F 35 29 13 53 F 54 D 54 K 55 E 56 A 57 I 58 F 59 I 60 H 62 D 61 C K. Bir kan grubu. Tanımlar ve sözcükleriniz: A. Ahmet Telli’nin bir şiir kitabı. 62 72 C 63 A 73 N 64 G 74 A 65 B 75 H 67 F 76 K 66 D 78 C 67 C 77 E 68 D 78 L 70 I 79 D 69 I 80 B 70 D 83 A 71 N G 50 54 L. Lavrensyumun simgesi. 42 64 28 9 56 72 31 70 B. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde öğretim üyeliği yapan, şiirlerini “Uzuneşek”, “Ne çok Enkaz” ve “Sana Bunca Yangından” adlı kitaplarında toplayan şair. 46 68 D. Daha çok gravür dalındaki çalışmalarıyla tanınan, Türk ressam ve gravürcü. 1 55 39 24 67 M. Ahmet Cevdet tarafından İstanbul’da yayımlanan (1894) günlük siyasi gazete. 23 22 80 3 40 17 69 16 11 43 F. “Sinekli Bakkal” ve “ Handan” adlı romanları da yaratan yazarın soyadı. 27 45 25 4 7 33 14 76 77 44 61 1039. sayının çözümü: A. SIRTLAN 12 37 18 74 19 5 C. Orhan Pamuk’un bir romanı. 66 47 61 2 15 10 62 36 32 E. “... İzgören” (“Sonunda ketum bir tarihe göçebe oldum / Adressiz kaldım bu yüzden bir rüzgâr gibi / Takıldım hiç büyümemiş bir çocuğun ardına / Vizem yok kimliğim sahte yollar mayın döşeli” diyen şair). 75 52 53 49 58 38 G. Tırnak beresi. PAYI, B. İÇLİ, C. VANYA DAYI, D. İRFAN YALÇIN, E. LV, F. DENİZİN KANI, G. İYEM, H. REY, I. EKMEK, J. CEZA, K. EŞBER, L. DERÇ, M. İŞRET, N. RATIP. 8 6 20 73 26 71 H. “Kemal ...” (“Devlet Ana” adlı romanı Şiir: “parayı sevmez, yan cebinde çiçek yetiştirir. / yelkenlidir ve aklında mayın taşır. Zafer Yalçınpınar.” SAYFA 31 CUMHURİYET KİTAP SAYI 1040