Katalog

SİHİRLİ DEĞNEK Nilay YILMAZ Çocukluk üzerine Popüler Kültür ve Çocuk, Dipnot Yayınları Çocuğun Örselenen Dünyası, Kemal İnal, Sobil Yayınları Modernizm ve Çocuk, Kemal İnal, Sobil Yayınları Çocukluk kavramı doğal bir gerçeklik değil, toplumsal, kültürel bir yaratıdır ve tarih içinde gelişir. Bu nedenle çocuğun gelişiminde tarihin, ekonominin, eğitimin rolünü ve etkilerini araştırmanın gerekliliği kaçınılmazdır. Çocuğu yalnızca evrensel yasaların değil, yerel koşulların ve onlarla etkileşimin de ürünü olarak kabul etmek, bireyin kendi sosyokültürel ve psikolojik oluşumlarıyla bütünlediği çevresini diğer insanlarla birlikte ürettiğini düşünmek gerekir. Bir başka deyişle, toplumsallaşma sürecinde çocuklar sadece toplumu ve kültürü içselleştirmezler, kültürel üretime de katkıda bulunur; hem toplumdan etkilenir hem de toplumu etkilerler. Bu nedenle çocuklar için bir şeyler yapmak, onları ve onları yapılandıran toplumsal şartları da anlamayı gerektirir. Disiplinlerarası çalışmalar yapmak bu yüzden önemlidir. Ne yazık ki pek çok alanda olduğu gibi çocuklarla ilgili çalışmalarda da henüz bu birliktelik sağlanamadı. ÇOKAUM (Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi) bu işe gönül verenlerden. Düzenlediği beş ulusal kongrede de bu noktaya dikkat çeken ÇOKAUM’un 1314 Ekim 2008’de altıncı kongresi gerçekleşecek. Kongre, “Türkiye’de Çocuk Yetiştirme, Yaklaşımlar, Yöntemler, Sorunlar, Çözümler” başlığı altında yine farklı disiplinlerde çalışanları birleştirecek. ÇOKAUM bu kongrelerde tartışılan konuları kitap olarak da yayımlıyor. Prof. Dr. Bekir Onur’un yayına hazırladığı kongre kitapları: “Çocuk Kültürü”, “Cumhuriyet ve Çocuk”, “Dünyada ve Türkiye’de Değişen Çocukluk”, “Disiplinlerarası Bakışla Türkiye’de Çocuk” ve “Popüler Kültür ve Çocuk”. “Popüler Kültür ve Çocuk”, ÇOKAUM’un 5. Ulusal Kongresi’nde sunulan bildirilerin toplandığı bir kitap. Dipnot Yayınları’ndan... Kitap, Bekir Onur’un önsözüyle sunulan 22 çalışmadan oluşuyor. Popüler Kültür, Tüketim Kültürü ve Çocuk başlığı altında “Çokkültürlü Toplumlarda Çocuk” ve “Tüketim Kültürü ve Çocuk Bedenleri” isimli çalışmalar; Çocuk, Gençlik ve İletişim başlığı altında “Gençlerin İnternet Ortamında Kurdukları İlişkiler” ve “Ergenlerin Medya Kullanımı” başlıklı çalışmalar; Popüler Kültür, Okul, Anababa başlığı altında “Popüler Kültürden Kitle Kültürüne Çocukluğun Dönüşümleri”, “Popüler Kültür ve Okul: Ankara ve Bolu İllerinde İlköğretim Öğrencileri Üzerinde Yapılan Bir Araştırma”, “Popüler Anababalık: Aile Dergileri Üzerine Bir Araştırma” ve “Ergenlerin Dil Kullanımlarındaki Popüler Kültür Öğelerinin İncelenmesi: Yazılı Cep Telefonu İletileri” isimli çalışmalar; Sağlık ve Toplum başlığı altında “Dünyada ve Ülkemizde Çocuk Sağlığı”, “Gençlikteki Riskli Davranışlar”, “Hastanede Yatan Çocukların Oyun ve Oyuncak Gereksinimi” ve “Televizyon Reklamları ve Çocukların Beslenme Alışkanlıkları” başlıklı çalışmalar; Yoksulluk ve Toplum başlığı altında “Bir Suçun İcadı: Yeni Yoksulluk, Çocuk Suçluluğu ve Kapkaç” ve “Çocukların ve Ergenlerin Güzünde Yoksulluğun Anlamı” başlıklı çalışmalar; Çocuk, Televizyon ve Bilgisayar başlığı altında “Zeki Çocuğun Oyunu”, “Çocuklar, Korkular ve Medya” ve “Okul Öncesi Dönemde Kullanılan Bilgisayar Destekli Eğitim Programlarının İncelenmesi” isimli çalışmalar ve son bölüm olan Çocuk ve Kültür başlığı altında da “MTA Tabiat Tarihi Müzesi ve Eğitim Çalışmaları”, “Çocuk Resimlerinde Popüler Kültürün İzleri” ve “Almanya’da Çocuk Müzeleri ve Müze Eğitimi” isimli çalışmalar yer alıyor... Disiplinlerarası çalışmalara yer veren bir başka kitap da Kemal İnal’ın Sobil Yayınları’ndan çıkan Çocuğun Örselenen Dünyası. Kitap, çocukluk ve çocuk eğitimi üzerine yazılmış eleştirel yazılardan oluşuyor. “Çocukluğun Modern Tarihi ve Postmodern İmgesi”, “Küreselleşme ve İşçi Çocuk”, “Çocuğun Oyun ve Oyuncak Dünyası” ve “Modern Pedagojinin Çocuk Tasarımı” isimli bölümler Kemal İnal’ın farklı yerlerde yayımlanmış ya da sunulmuş 18 çalışmasını içeriyor. Yazarın yine Sobil Yayınları’ndan çıkan Modernizm ve Çocuk isimli bir başka kitabı da geleneksel, modern ve postmodern çocuk imgelerinin ele alındığı yazılardan oluşuyor. Modern Çocukluk Üzerine isimli bölümde “Modern Çocukluk Paradigması”, “Çocuksu Masumiyetten Plastik Paradoksa Oyuncağın Kısa Tarihi”; “Modern Çocuk Oyunlarının Araçsallaştırılması” ve “Kapitalizm, Modernizm ve Çocuk Hakları” isimli yazıları; Çocukluğun Yerli Halleri isimli bölümde ise “Paternalist Politikanın İdeal Türk Çocuğu”, “Türkiye’de Çocukluk: Nereye!”, “Türk Medyası’nda Egemen Çocukluk İmgesi”, “Avrupa’da Çocukluğun ‘Göçmenlik Hali’ ve “Türkiye’de Erken Çocukluk Eğitimi: Mevcut Durum, Eleştiriler ce Öneriler” başlıklı yazıları yer alıyor. Alternatif Eğitim ve Eleştirel Pedagoji çalışmaları EleştiriYorum Konuk Sihirli Değnek bölümüne ilginiz için teşekkür ederiz. Bildiğiniz gibi gelen tanıtım yazılarını sırası geldikçe yayımlıyoruz. Ancak son zamanlarda oldukça farklı içerikte tanıtımeleştiri yazıları da almaya başladık. Çocuklar ve gençler için yazılan yapıtların sayısı arttıkça alana getirdiği açılımlar da değişiyor. Biz de Sihirli Değnek sayfasındaki “Konuk Sihirli Değnek” bölümününün yanı sıra bir “EleştiriYorum” köşesi açmaya; tanıtım yazılarının yanı sıra çocuk ve gençlik yazınına eleştirel bakışa da sayfalarımızda yer vermeye karar verdik. Anne babalardan, eğitimcilerden, uzmanlardan, okurlardan çocuk ve gençlik kitaplarıyla ilgili eleştirilerini bizimle paylaşmalarını istiyoruz. Siz de bize yazar mısınız? ([email protected]) Hacer Ergun (Cumhuriyet Okuru) lkbahar Duaları”... Oğlumla birlikte kitap seçerken buna benzer ismi olan kitaplarla çok sık karşılaşıyoruz. Birkaç kez ayaküstü şöyle bir baktım. Özellikle almıyorum. Ama bu kez birini alıp incelemek istedim. İlkbahar Duaları isimli bu kitapta her sayfada bir günlük, her günlüğün sonunda bir dua var. Kitap, “akademik ve pedagojik” incelemeden geçmiş diyor kapağındaki yazıda. Kitabın yazarı Nurefşan Çağlaroğlu. İlk sayfasında “Sevgili AnneBabalar ve Değerli Eğitimciler” başlıklı bir not var ve orda kitabın son sayfasında yer alan öneriler yazısını okumamız tavsiye ediliyor. Hemen açıp okudum. Bir bölümünü aktarıyorum: “Kitabımızdan her gün yalnız bir dua okuyun (Günün herhangi bir saatinde olabilir), dualar üzerinde çocuğunuzla birlikte değerlendirme yapın.” İyi ki oğlum buna benzer kitaplarla karşılaşmadı! Bakın şöyle başlıyor: “Bugün aynaya baktım. Boncuk boncuk gözlerim, minicik burnum, bir de ağzım var. ‘Ne kadar güzel görünüyor Allah’ım! dedim…” Bu sayfanın duası şöyle: “Allah’ım! Kollarımı kocaman açıyor ve seni işte bu kadar seviyorum. Bana verdiğin göz, burun, kulak, ağız ve bir de pembe yanaklar için sana şükrediyorum.” Kitabın bir başSAYFA 32 “İ ka duasında; “Allah’ım! Ben peygamberimize benzemek istiyorum. Ne olur onun gibi iyi insan olayım. Bütün giysilerimi ve ayakkabılarımı da sağdan giymeyi unutmayayım” diyor. Bir başka duadayız: “Allah’ım! Dişlerimi mikroplardan ve çürümekten koru lütfen.” “Allah’ım, ipek gibi yumuşacık saçlarım olduğu için sana şükürler olsun. Saçlarımı hep temiz ve düzenli tutmamda bana yardım et.” Bu dualarla ilgili yorumlar yapıp yerinizi işgal etmek istemem. Sadece şunu eklemek istiyorum. Eğer oğlum bu kitabı okusa, bana: “Anne ayakkabılarımı sağdan giymezsem ne olur?” diye sorunca ne cevap vereyim şaşırırdım herhalde. Benim çocuğum bir yana, ya fiziksel bozuklukları olan çocuklar bu kitapla karşılaşsa ne olur diye düşündüm. Yazık değil mi çocuklarımıza? En basitinden, oğlumun kendinden daha kötü durumdaki insanları düşünerek haline şükreden biri olmasını istemiyorum. Zaten bütün gün medya “Her şey güzelliktir” diyerek çocuklarımızı zehirliyor, bir de dualarımızla mı bunu pekiştireceğiz? Bu kitaptaki dualar nerden alınmış, ben daha önce hiçbir yerde rastlamadım. Kitaplarda yeni yeni dualar uydurabilir mi, hele bunlar akademik ve pedagojik incelemeden nasıl geçiyor, kim kontrol ediyor? Sonuçta bu görev yine bana düşüyor, çocuğumun kitaplarını tek tek gözden geçirmek zorunda kalıyorum. Resimlerini bile. Kitabın resimleri de önemli. İzin verin bunu da söyleyeyim. Çünkü İlkbahar Duaları’nın resimlerindeki kadınların hepsi türbanlı, örtülü! (Dilerseniz size kitabı da yollarım.) Herkese sesleniyorum: Aman ne olur, çocuğunuzun elindeki kitabı önce siz okuyun. Alırken çok dikkatli olun. Çünkü bu tür kitaplar çok daha ucuza satılıyor. Bazen isminden ve resimlerinden hiç belli olmuyor ama okuyunca buna benzer şeyler söylediklerini görüyorsunuz... Çocuklarımıza yazık değil mi? Nasıl bir nesil yetiştirilmek isteniyor? ? Editör notu: Sayın Hacer Ergun, kitabın künyesini eksik bildirdiğiniz için künyesini biz bulup ekliyoruz. İlkbahar Duaları/ Nurefşan Çağlaroğlu/ Resimleyen: Lojistik Art Sanat Destek Evi / Muştu Yayınları/ 181 sayfa / 2007 ülkemizde de hızlanıyor... Tabloyu bir bütün olarak görmemizi sağlayan disiplinlerarası çalışmalar az da olsa yapılıyor... Değişik alanlarda yaşanılan “farklı” ama bir o kadar da “aynı” noktalarda birleşen sorunlara eleştirel yaklaşabilmek, içinde bulunduğumuz durumları “verili” ve “değişmez” bir gerçeklik olarak algılamadan “bütüncül” olarak değerlendirebilmek “gözbağı” ile yaşamaya alışmış bir toplumda gerçekten zor. Engel çok... “Gizli müfredat” çalışmaları eğitim programlarından başka alanlarda da artık kendini açıkça gösteriyor. Gözbağı kullanmak artık moda oldu... Çoğumuz, bu “gerçeklik” inşasına bilerek ya da bilmeyerek hizmet ediyoruz; gözbağlarını sorgulamadan “moda” diye kendi isteğimizle takıyoruz, bize sunulan gerçeklikleri olumluyor, yeniden üretiyoruz... Tarihsel, toplumsal gerçeklikler hemen hemen her alanda gözardı ediliyor ya da saptırılıyor... Parçalar bir “bütün” oluşturamadan kendi içinde yeni parçalara ayrılıyor... Göstermelik işlerle ve sayısal değerlerle gün kurtarılıyor... Bir çocukluk politikası üretilmek istenmiyor... İlkesizlik, ne yazık ki çocuk ve gençlik yazınında da görülüyor. Belki de gözbağı en çok bu alanda “moda”. Sadece dil becerileri kazandırma ve okuma kültürü oluşturma amacına hizmet etmeyen çocuk ve gençlik kitapları çoğunlukla kanıksatılan gerçekliğe hizmet ediyor. Anlatılan öykü o nedenle yalnızca “çocuğa görelik” açısından değil, yapılandırmaya ya da örtmeye çalıştığı “gerçeklikler” açısından da incelenmeli ve eleştirilmeli... Bu yaklaşımın, dikkate alınacak olgunun çevresindeki başka şeylerle ilişkileri dikkate alınarak yani bir ilişkiler ve çelişkiler bütünü kapsamında ele alınarak yapılandırılması gerektiği konusu gözden kaçırılmamalı... Yolumuz uzun... Sihirli Değnek, yolculuğa çıkmadan önce yanımıza almamız gereken birkaç kitap öneriyor. ? BÜYÜKLERE ÖDEV * Eğitim ve İdeoloji, Kemal İnal, Kalkedon Yayıncılık, 2008 * Gerçekliğin Sosyal İnşası, Peter L. Berger, Thomas Luckmann, Paradigma Yayınları, 2008 * Nasıl Bir Eğitim İstiyoruz? Server Tanilli, Alkım Yayınevi, 2007 * Eleştirel Pedagoji ve Neoliberalizm, Henry A. Giroux, Kalkedon Yayıncılık, 2007 * Eğitim ve İktidar, Michael W. Apple, Kalkedon Yayıncılık * Çocuk, Tarih ve Toplum, Bekir Onur, İmge Yayınları * Nasıl Eğitiliyoruz? (İnsan Hakları Eğitimi ve Ders Kitabı Araştırmaları Uluslararası Sempozyum Bildirileri) Tarih Vakfı Yayınları Nilay Yılmaz: İstanbul Bilgi Üniversitesi Eski Silahtarağa Elektrik Santralı. Silahtarağa Mah. Kâzım Karabekir Cad. No:1 Eyüp / İstanbul Tel: 0212 236 78 42 / www.nilayyilmaz.com(sihirlidegnek [email protected]) CUMHURİYET KİTAP SAYI 953