Katalog

İşçi öyküleri de işçilik gerektiriyor! çünkü öykü sanatının kendisi işçilik gerektiriyor ilkin. Nice yok sayılsalar da, işçMerin konu edildiği, anlatıldığı şiirlere, öykülere, romanlara, anlatılara nice sırt dönülse de yaşıyor bu insanlar, "kar altında toprakçasına"... ' şçı Sınıiımız 1 yor " Yansıma deıgı sının Kasim 1973'tekı . 23 sayiMndd yer almiştı l)u başlık, şu satırlartla an Ijmını bulan duyuruyla bırlıkre 'Bu savımı/ılan başlayaıak sa nayı vc kıı cmekçılerımı/den ge lcn ııııınlue Işçı Sınılımı/Yazı yor' sayfasını aymyoıu/ Bu ko nuyu hep bırlıktc tartışabılırı/ .lyrıca / Bu saylaya şiır, hıkâye, cJc^tırı gonderecek olan sanayı ve kıı eınckçısı kaıdeşkrımı/ açık adrcslerını ve (keııdı cl ya/ılarıy la) aytıntılı bıyograhluını de ck lemelıleı Andıpıın sa\ıda Lı Demır, çelık labnkası işçısı" Fıtuğrul ()ğıı/ ııiı Btydagı Buıguva ko nukları ışyerı nden Suleynıan Gunay ın şııtlcrıne ycr verılmış tı Yansıma'nm sonrakı sayılaıın da işçı Sınılımı/ Ya/ıyor' baş lıklı koşede kımleıın nt urunlcrı yayımlandı bılnııyorum Yansı ma'nın ılgılı sayılaıına u/anma nın da gereğı yok heıhalde Ama unutamadığım bır gotuntu vaı belleğımde 1973 75 arasında ya/an olaıak Yansıma yla yoğun ılışkılerım vardı () yıllaıda Ankaıa da yaşı yoıdum, kısa aralıklarla Istan bııl'a gelıt, dcrgı çevresınde top lanmış kımı aıkadaşlaıla l)ulu şuıduk Yansıma'nın yonetmenı Tckın Sonınez de lw.ni hep sıca uk duygularla karşılaı hoş tutar dı So/ konusu koşenın yenıce başladığı donem olmalı Son me/ urunleıı yayımlanan ışçıler dcn bırının evınc gotuıuyor benı Anadolu yakasında, anımsava madığım bıı semtte darauk so kaklardan geçerek adresı buluyo ruz /ayıl, kara kurıı bırı kaışılı yor bı/ı I Jtun gonderuı ışçı, bu adaııı Ayakııstu konıışuvoıuz 1970'leıde Mctın tlkın'tn, ışçı yı konu alan oykuleıı yayımlanıyor arka arkaya Ya/arlaı o gun den bugune ışçıyle ılışkılenışlen nı surdtmıyoı ama verımlerınde gencllıklt hcp 'konu nesnesı bı çimmdc alıyoılar ışçıyı ya ıU bu nu "sorunsal" boyutunda ışlcme eğıluııı gosttrıyorlar tşte Âbdullalı Başturk adına du/enlenen "tşçı ()ykulerı Odu lu' bu açıdan buyuk onem taşı yor bence "(rerıel Iş ve DlSK eskı Gcnel Başkanı Âbdullah Başlııık anısına, aılcsı ve Fdcbı yatçılar Dernegı işbıılığı ılc" ıkı yıldıı suıdurulen odııl, nıcedır ununılmuş unulluıulmuş gorunuı bır goreneğın de ılmeklen mesıne yol açacak belkı, kımbı lır M. sadık Aslankara Kitaplar Adası îşçinin öyküsü, öykünün işçiliği lığı, dcrın kavrayış gu cu, geJecek ınancı ılc orıılmuş merl ınsan kı^dıgı vc dostlııgııyla hepımızı esınlendıan, onıırlandıran Abdul lalı Ba^turk'un anısı na ' suııulmu^ Bır Insan basjıkh kıtapçik onu kabata da olsa ta nımamıza olanak vcı ı yor AbduIIah Ba^tuık (29Mayis 1929 21 Aralıkl991) ( k a k 1980'dt 1/mıı mıtın gındc işçıleıe vı. emckcılcrc ka^ınılma/ olaıak yalda^an kavga gunlerını şoyle aıılall yoı "Ya teslınııyu ya da mucadelc / leslını olaeak mıyı/'1 / Ha\ıı / Ubettc kı lıavır / Bın kcic lıayıı / O n u ınu/dc ıkı yol var / Bırıncisı bıı avuı, zuıba asala^ın bı/ı daha fa/ la somııımtsine boyun ı£ın<.k / Dığerı ısc mıu adelc etnıek / Ya nı fabııka lal)iıka ı^yerı ı^ycrı haksi7İıklara kaısı kıyınılaıa kar i;i, / Anayasaya davanaıak, dııeıı me hakkını kullanmak, / t^kmt' gımu, a^ımı/ geleceğımı/ n,ın dı rennıek, mucadele etmek / Meydanı egenıcn sınıllara hııak mayaca|*ı/ Onl.ıı bu avuç.bız ıse nulyonları/ larıhın akisını bııgune kadar duuluramadılar Bundan sonıa da duıduıamaya caklaıdır Cıeletek bi7imdıı ' Kıtlelere bunları soylcycn ı^ti binıfının ondcrı AbduIIah Bai; turk, "Sı/ı ıdamla yargılayaca gı? 1 " dıyen 12 Lylul vonuımının askerı savtısına bakın nasıl hay kırıyoı ldaııı mi'1 Sı/ benım an eak cekttımı asaısınız AbduIIah BaMuık adına yeğc nı Aytul Başturk Ucarol'un onc rısıylc gerı,ek!e^tırı)en "AbduIIah Başturk Işçi Öyküleri Yarı^ma sı", bu a<,ıdan onemlı Yalnı/ AbduIIah Baştııık un adının yasatılmasi aıılamında değıl, oyku culumu/un ufkıınu genı^letmck anlanunda da kuşkusu/ çok onemlı bır ctkmlık bu 1 Nıtekım ılk yarışmanın verım leıındeıı olu^an l^çı Oykulerı (C.enel Iş Yayını 2004) adlı kıtabı yayına ha /ırlavan Abdul lah Ba^lııık'un otekı ye£enı Ah met Soneı ın M.rzcni!)i de bır açıdan bunu dogrııluyor So ner, "Bır Yari!) manın ()yku;.u" ba^Iıklı yazısının gıııjjindc ijunlan soyluyor ' 12 Eylul'dcn bu ya na ulkeıııızde buyıı oykulerı, SAY I 800 O?can Cıuven'ın, Neşe Ka rel'ın, Zchra Unııvaı ın, Mucı/e üzuıidl'ın, Munevver Oğan ın, Lray Kaıııı ca'nın oykulerı ışçılerı "an latan " oykuleı olarak ken dılerını gostcrıyor Llbette her bırı artık ustalık kazanmış bu ya7arların oykulerı, tıkır tıkır î'jleyen bır du/en yansıtıyoı guzel guzel oku yoru/ ama, o kadaı (, unku ı^(,ıyı gosteıen değıl anla tan oykuleı bunlaı Yanı ışı,ıyı ıterıdcn gosteremedığı ıçın dışarıdan anlatmayı yeğlıyor Bıı yuzden de bı rer konu nesnesı olarak ka lıyor ışçıler Yanı kendılerı halınde vaı olamı\orlar bır tıırlıı Sonuçta anlamlandırma va vonelık ne denlı çaba gostcrsc de ya/aıları anlat nıa ağırlıklı orncklcrc do nuşuyoı oykuler Bu yu/den üjçiler, so/gclımı Zehra Unu var'ın ınsanla at koşutluğunda kurduğu ınc Hıklerle orulıı "Ce mal ve Beygırı" Muncvvtr ()ğan'ın kadın duyaılığına yasladığı "Tutun'u, Eray Karınta'nın yenıyetme sallığına dayalı "Toz Adamlar"ı hep bırer "man/ara" resınının kahramanları olarak ka lıyor yanı bııer "ı^ı yaşantısı golununıu" sunuyor, o kadar Bu nıın o/oykuscl ya da eloykuscl aktarımla ılışkısı olmadığını da ekleyevun Ya/arların bu doğrultuda bır yaşam dencyımlerı olmayışından kaynaklanıyor bu yalnızca Hayır, gcrçektcnlık duygusunu yıtınnı yor elbette oykuler, ne kı yaşan mamıs, ya L\A deneyımlenmemn ya^antılara ıçerıden de bakılamı yor Oysa adını ılk ke7 bu yarış mayla duyduğum Seyhan Ecer'ın "Seyyar Dondurmacı" ba^liklı oykubu, doğrudan bır yaşam ta nıklığını oykuledığınden, yıne olay aktaran yapısına karşın ıçerı den bır baki!) getırebılıyor, so nuçta bız oyku evrenmde yaratılan çclışık yaşamlardan yola çıka rak ıştıyı de ıterıdcn bakışla alınılayabıhyoruz Ahnıet Alı Bılgen'ın "çocuk oykusu ' olarak kaleme aldıgı "Babam tş Arıyoı " başlıklı oyku su de çcKuk duyarlıöına yaslanan bakışıyla ger(,ekten lık duygusıı yııksek bu ornek olarak ge lıyor onunıuze Celal tlhan'ın "Altmıs Beş Metre de" başjıklı oykusu, yarattığı havayla, maktne muhendısı nın bakıs,ında kıır mayı başardığı psıkolojık derınlıkle onemlı bır oyku go ıebıldığımcc Cer tekten de muhendıs Kartal'ın duygulan "İ nı, duşuncelerını lıf lıf ayırırken bu arada bı/e Haydar Usta'yla Ihsan Usta'yı anlatmayı da bas,a rıyor yazar Kartal aracılığıyla sağladığı ıçerıden bakışını, dolay lı bır aktarımla ısçılere yonlendı rebılıyor Dolaylı aktarım kadar dolaylı deneyım de onemlı elbette Eray KanıiLa'nın oykusu bu yonde alı nabılır Oyleyse ışçı ovkulerınde bır bakıs açısı olarak da kullanı labılır bu Celal Tlhan, sonradan bu oyku yu katarak yayımladığı ılk oyku kıtabı Ateşle Dans'takı (Kıım 0312 4251814 2005) kımı ışçı oykulerınde de, ornekse I absa Tankıınla Ateşle Dans"ta da bu başarılı oyku havasını (atnıos ferını) surduruyor Ilcrıde ışçı oykulerı uzerınde yenıden duratağım ÖYKU DE İŞÇİLİK CEREKTİRİR! Işçı oykuleıı soıunsalıyla ılgılc nenler ıçın soylcmış ola\ım Da marcletgısı(O312 232Ol 11), Şıı bat 200') tarıhlı 167 sayısını "Işçı Oykulerı Dosyası'na ozgulemış Andığım bolumde Gokhan ( en gızhan ın Adnan O/\alçineı'ın Şukran Soner'ın, Sennur Se zer'ın, Muslum Kabadayı'nın konuvla ılgılı yazıları ycr alıyor Ne kı bunlar, ışçı oykuleıınm nasıl yazılması gcrtktığı konusunda açılım getırmıyoı ama Bunun ıçın yapılatak ış, bu ko nuda verımlenmış urunlcrı oku mak yıne her /aman oldugu gıbı Sozgelımı Adnan O/yalçıneı Sennur Se/er ıkılısııut vayıma hazırlanmış Emek Oyküleri (Lv rensel, doıt cılt, ıkıntı basım, 2002), bu doğrultuda bır dayanak olaıak alınabılır ()ıhan k e malın oykulerı de omiklenebılır bu anlamda Sonra Nejat Elı bol'un ışçı yaşamını odakladığı romanları onemlı bence Yıkık Evde Duş (Koral, 1991), Yolculuk (Scala, 1998), Direnen Haliç (Evıuıscl.ıkıcılr 2002) Bıı de Peteı Maıwald'ın şıırlerı var tşçi B'nin Hikâyeleri (I vrensel, Çe vıren YılmazOnay, 2004) Unutmadan soylemış olayım ama, ışçı oykulerı de ışçılık ge rektırıyor' Çunku oyku sanatının kendısı ışçılık gcıektırıvoı ılkın Ne demıştı AbduIIah Başturk^ "Bızler, ışçıİerın yalnızca utrctını değıl, toplumsal rolıınu de değış tırmeyı amaçlayan bır sendıkacı lığı savunuyoru/ " O gunlerdcn bugunlcre kop rulerın altından çok sular aktı Işçı sınıfıını/, lann'ya şukur ne okuyor ne de yazıyor Okumuş, yazmışlar da unuttu onları Bır avuç oykucunun de çabası olma sa, yaşayıp yaşamadıklannı bılc anımsamayacaği7 neredeyse on ların Oysa nice yok sayılsalat da, onlaıuı konu edıldığı anlatıldığı şiirlere, oykulere ıomanlara, an latılara nıte sırt donulse de yaşı yor bu insanlar, 'kar altında top rakçasına" Işçı sınıfımı/ ıçın ya7ilmiş verımler de bu nedenle buyuk onem taşıyor1 Hadı gelın, 15 16 f lazıran Bu yuk îşçı Oırenışuiın yıldonumun de bır ke/ daha duşunelım onları Ama Yılınaz Onay'ın I'urk çesıylc Peter Maıwalu ın "Haberın Doğıuluğu'nda soyledıkleu nı unutmadan 'Haber şoylc gel dı tşçı B'yc / O memlekette / Dıııum umutsuz / Işçı B sordu / Orada / I Iıçbıı îşçı yaşamıyor mu 5 " Ne denebılır bundan sonra. Heey, "orada kımse yok mu?" • SAYFA 23 gece oykulerı y ı/ılı\oı bunaltı a^k ıonıanlaıı sıparışkrı veıılıv<>ı roplumıınuı/ıın en bu) uk kcsım lcrının oykulerı ŞIIIILII iKicdey se yıınıı yıldıı ya/ılmıvordıı O\leysegelm ^ıı tsı,ı Ovkulc ıı'ne doğrıı adım n.ılını bırlıkte OLAYDAN ÖYKUYE... "2003 Yılı AbduIIah Başturk tşg Oykulerı Yaıışnıasrna Katı lan Oykulerdtn Seçmeleı 'le olu^tuıulan kıtapta toplam on al tı oyku ycr alıyor Ben Dykuleıı degıl yazaılarını anmak ıstıyo rıım ılkin Zıya Çokeı, Sevgı Oz <.an Guvcn, Seyhan Ecer, ( elal tlhan Ncşe Kaıcl, Zchra Unııvar Ahnıct Alı Bılgen Muıize()/u n.ıl, Alınıet Gunba^ Munevver Ofian, Lray KauiKa OIIKI Le ventoğlu, Murat Saracof<lu Na cıye Kaşıt, Arzu Demır, Seray Kumlu Yukaııda iiraladığım adlardan altısı, bılebıldığınue ıkı^Li ucer oyku kıtabı yayımlamış ya/aılat dan oluşuyoı Bu, nevı gostcn vor/' t^tı oyknlerınc katkının ı^u lerden değıl, oykuculcrdcn geldı ftını Bu da ıster ıstemc? bır aktar macılığın kendını gostcrdığını ele vermeye yetıyor bence CıerLek ten de daha onctlerı pek çok oy kusunu okuduğum Scvgı "BİR İNSAN": ÂBDULLAH BAŞTURK DlSk Baî>ııı A|ansı'nc.ı yayım lanan ' Bılge ba ışçi oııderı, azımlı, cesıır bır dava adamı kırn C U M H U R İ Y E T K İ T A P