Katalog

Yayın sektöründe editörlük sorunu ayrıntı olarak görülmemelidir. Bir kitabın oluşmasındaki en önemli sorundur editörlük. Ama bir yayınevi için yaşamsal sayılan öyle sorunlar var ki, editörlüğün ayrımına bile varılmıyor. konu üzerinde durması iyi oldu. KÜL ELEŞTİRİnİn Mustafa şerif Onaran Dergilerden Bir kitabın olusması oluştuıuıken, 'bıı kıtabımı yazmadan once okumanı gerckcn kıtap, bakmam geıeken kaynak kaldı mı, yapııımın dılınc yetcııncc ozcn gobteıdım mı, kıtabı mı vayınevınc vcrmcdcn oncc kcndınıc ve kıtabıma bıra/ daha /aman tanı manı yararlı olnıaz mı', bu ve ben/erı sorular yonelt melı kcndmc bıı şckılde tamamlanıı bıı yapıt Ne var kı nıce unlu ya zaıın bılc ha/uladığı dos yada dılle, kurguyla ılgılı oyle yanlışlar oluyor kı, edıtorluk kurumunun ne denlı gereklı olduğunu duşunduruyor Ya/dıklarırıın "virgulune dokundurmak istemeycn", kcndını pek beğenen bir yazar bıle oyle yanlışlara duşcbılır kı edıtorluk çalışmasına geıeksı nım duyabılır Tanıl Bora dıyoı kı "Sadece tasHıhtcn bahsetmiyoruz, nokta vırgul teşbıhının otesınde, kompo zısyon, kurgıı ve dıl açısından, hıçbn edı toryal mudahaleye ıhtıyaı, gostermeyen bıı metın, sahıden zor bulunur " Tanıl Bora'nın uzun ya/ısı uç sayı, VÎRGUL dergısının Nısan 2004 tarıhlı 72 sayısından başlayarak U<, sayı, "Editor Kimdir, Eserleri nelerdir? Editörluk ve Kurumsallaşma" uzerınc burnıuşlu KUI ELEŞTlRİ'de, "Edıtorluk Dosya bf'ııın butunluk kazanması ıçın bu ya/ı nın ycnıden yayımlanması uygun gorul muş TANIL BORANIN YAZISI Yayıncılık kesımının kıırmay çalışması olarak nıtelenebılecek edıtoıluk sorunu nu Tanıl Boıa ayııntılarıyla anlatıvor Doğıusu onceden de tat ılarak okııduğum bu yazı, nıcc yayıncvının "amentu"su olacak bir O7ellık gosterıyor Yazıdakı alayu tavır, kcndını gı/lı tutan bir edıtorun ofkesını çıkarmak ıslcdığı bu tob,ku ta^ıyor Ne var kı bu gızlı kahra editörlük manlarııı kımsc avıımında değıl Utulıı bir gomlek gı bı yapıt ortaya siktığı TA man bııtun hııncrın yazarda olduğu banılıyor Tanıl Bora, lektorluk, le daktorluk, edıtorluk çalışmalarının ayrı ayıı dcğeı lcndırılmesı gereken bir butun olduğunıı anlatıyor Buyuk, ılkclı yayıncvlerı bu çalışmalara onem vcrıyor Ianıl Bora lektorluk kurumunun onemı nı bclırtuken, "Lektor, yanı okuyutu, bir üstadeditör olarak, basılacak kılaba ka rar verır" dıyor Buyuk bir yayınevıne bir yılda yayımlanması gereken kitabın kını bılır ka», katı dosya gclır Burada lektorun goıevı mo lozları ayıklamaktır Bir lektorun en bu yuk sıkıntısı kotu bir dosyayı ınceleyıp rapoı ha/ırlamasıdır Her yazar kendı ha zırladığı dosyayı oncniber Kırıcı olmayan bir rapor hazulamak gerekecektır Bızdekı lektorler bir ustadedıtor konumunda dcğıldn Ama gorev bılıncı gormeyı oğre ten bir rapor yazmayı gcrektırır Yayıncv lerının yuku hahflerken edıtore de kap baınlı calışmaları ı^ın /aman kazandırılır Tanıl Bora ıı/un yazısında gundemden du^mu^ cbkı sozculderle yabancı kav ramlaıın ka/andırdıj*ı bılgı aktaıımıyla kcndını onemsetccck oyle bir oıtam yara tıyoı kı, bu "paçal dille" yazarın sorunlaıına nasıl <,o/um getırcccğınc, aıadakı u/aklığı nasıl ka7anatağına kıışkuyla ba kıyor ınsan Edıtorle ya/aı ın uyumlıı bir çalışma ıçınde olması kolay degıldır Ya/ar, ha/ıı ladığı yapıtın ya vırgulune dukundurnıa yatak, ya da kendını edıtorun anlayışına bırakacaktır Kımı zanıan heyheylerı us tunde olaıı bu yazara yanlışlarını gostersenız de anlamaz BİR ANI Bir zamanlar "Talim Terbiye Dairesi Başkanlıgı" bir <,e^ıt edıtorler topluluğu gıbı (,alışi!\lı Ismail Habib Scvük'un oıı Edebiyat Tarihi" kıtabını Hikmet tlaydın gerı <,evırmıştı Ismaıl Habıb zamanın gorkcmlı cdcbıyatçısı, Talım Terbiye uye bi Hikmet llavdın adı pek duyıılmayan bir eğıtımcıydı Talım Icıbıvc Kurulu Başkanlığı'na ur kutııcu bıı tavırla gıren îsmaıl Habıb Scvuk gurlcdı Kınımış o benım kıtabımı reddeden uye1 lnce uzun, bcsbiz, ağ/ının ıçınden ko nuşan, ıncelıklı bir eğıtımcıydı Hikmet llaydın îbmaıl Habıb Scvuk LI kaıs,ılayıp saygı gosterılıkten sonıa O/urdılcıım ustadıııı leddctmek demeyelım de, bir ıkı kutuk ayrıntı uzc rınde duralım ıstcdım dıye kocaman bu dobyayı Ismaıl I labıb Sevıık ıın onunc koyar Ismaıl Habıb, dosyamn yapıaklarını ı,evırdıkçe ku^ulur, oturduğu yerde yıter gıder Ben sı/ı bir ^eye benzetememıştım, o/ııı dılerım, dıyerek "Talım Terbıye "den çıkar gıder Îbmaıl Habıb'ın kıtaplaı ı keyıfle oku nurdu Saglam bılgıler ycrıne, edebıyat<,a bO/ler kullanmayı huner bılen bir edebı yatçıydı Oysa Tanıl Bora dıyor kı " 'Batı'da, suslerden arındırma vc ya lınlaştırma adına Ubluphuzlab,tıuu, ıııdır geyicı mudahalclere meyleden, haylı scrt bir edıtorlıığun kurumlaşmakta olduğu nu bılıyoruz " KİTABIN KİŞİLİĞI Pekı bıı kitabın olıışmasını sa|*lark(.n bıçemını bo/mayaeak ijckıldc, dılıııe, kuı gubuna nabil kan^nıah'' Eylem Ozçimen'ın Ayfer Tunç'la yaptı ğı soylc^ıdc "edıtoıluğun o^ıetıcı olduğu nu, ama çok da abartılmaması gcrektığı nı" oğrenıyoru/ So/lerını şoye surdııruvor Ayfcr Tun^ (KÜL ELEŞTÎRİ, Editor Bir Kitabı Rezil de Eder, Vezir de!, Niban Mayıs 2005) "Tıtız, ıyı bir okur yarı yarıya doğal edıtoı sayılır bence, çunku bu ış ozunde hcp kıtap usune duşunmcktır Iyı okuı AA ne okudugunun larkında olan kışıdıı lşte okur, okudugunun tadını çıkaıı yorsa, bu tat alışta edıtorun nasıl bu payı olduğunun ayrımına varamaz Ayfer Tunç, bu aldırmazlıj>a ılgımı/ı ı,ekmek ıstıyor "Ama gcncllıkle başta kitabın yazaılaıı olmak uzcıe hiç kımse o arkadaşlara hak ettıklerı ılgıyı gostermc/ Yazarlaı ya da çcvırmcnlet atasında kitabın edıtoı letıne yaptıkları ı^ııı taıkında olarak tcjckkuı edenler <,ok azdır Yayınevi yoncti(.ılcıı ısc gcncllıkle goıme/den gelırler Oysa bu marıfet bırçok marıtcttcn daha ta/la ıltıiata tabıdn " Yayın sektorıınde cdıtorluk sorunu ay rıntı olarak gorulmcmelıdn Bir kitabın oluşmasındaki en onemlı sorundur edı torlıık Ama bir yayınevi i(,ın yaşamsal sayılan oylesorunlaı vaı kı, etlıtorlugun ayrımına bıle varılmıyor KUL ELL^rlRl'nın konu u/cıınde durması ıyı oldu Daha da duıulabılıı • l ı uylıyiı MMn ç K ultur ve Itırızm Bakanlığı'nın verılerıne gorc, yurdumuzda 6000'ın u/etınde yayınevi var Kunlarm kaçı gerçck yayınevıdır1 Gcrçek yayınevi denınce ne anlaşı ln> Işın muttağında olanlaı nı<,ın ayııntılar la uğıaşmak zorundadır Yayıntılık genış bir takım çalışmasını gcrektırır Bıı kışı nın ozcnmcsıyle ustesınden gelınecek ış deöıldıt Işlctmc gıderlerı arasında bılc ovle goz lc goıulmez ayrıntılar vardır kı bir kıta bın olıışmasını etkıleyebıhr Bir kıtap pazarlanıp okurlaun ılgisıne sunulduktan sonıa da ış bıtmıyor Belkı asıl ış ondan sonra basjıyor Kitabın tanı tınıı, dagıtımı, okııılaım ılgısını lekmesı değışık çalışmaları gcrekrırıyor Bıı 6000ın u/cıındckı yayınevleıı ara sında bellı ılkeleıı olan, bellı yayın sıyasetıne gorc kıtap ııreten, dolayibiyla kultur edebıyat ortamının gelışmesını sağlayan yaymevleı ının gıderek azaldığı goruluyor Bu kuruluşların yaşaması ıçın nıtclıklı kı tap uretmeleıı geıekıvor Unutulmuş ya ?arları yenıdcn gıındeme getırerek, umut vcren yenı yazaılaıın ortaya çıkmasını sağlayarak, nıtelıklı kıtapların oluşmabi (.ogaltılırsa, yurduınuz daha aydınlık ya ıınlaıa ha/ıılanabılır denc dc, kurumlaşmıs, bir yayınevınde bılc, yazaun bazırladığı yapıtın hemen basilması dıye bir dıırum soz konusu dc gıldır (îelen bir yapıt once okunacak, yayım lanması yararlı goruleeekbe, yayına hazır hale getuılebılmesı ıçin gereklı çalışmalar yapılacak raninmıs, bir ya/aı olsa bıle, yayınevıne gclcn bir yapıtın doğrudan ba&kıya verılmesı uygun gorulmuyor EDİTÖRLÜK Bıı yapıtın kıtaba donıışturulmesı <,alış malaıına "editbrluk" dcnıyoı KUL KLEŞTÎRt dergısı edıtorluk uzc rınt bir dosya ha/ıılamıs, (KUL LLL^ItRl lattışılan Kıırıım cdıtorluk, Nısan Mayıs 2005) Bu yayıncvının nıcc ışlerı arasında cdıtorluk kurumıınun ozcl bu yeıı vardır Bıı kitabın okunması dılının duzeltılmesı, yayımlanır hale gctırılmcbi, yayınulık kesımmde lektorluk, redaktorluk, editörlük dıye tanımlanan <,alışınalaıın yapıla bılmesı anlamına gelıyot •jın, eksıltılmi!) dılı, dcgıs,meı.elı anlam laııyla kııııı zanıan bıı "saklı su"ya donus,uıken, dıl duyarlıgının tadını vcrır Duz ya7i, dılın mantığnu gch^tııırken duzgun bu yapı i(,ınde olmak gcrckır Bir okur, kurgusu sağlaın bıı mctındc bu gıbı akan bu dılın ozlcnıını duymalıdır Ama asıl ya/ar olmalıdır bu ozlemı du yan KUL I 1 TŞTtRl dcrgısının Gencl Ya yın Yonetnıenı Bilal Kolbüken dıyoı kı "Ele^ınının olmadığı bir kultur sanat ortamından yakınanlaıın, iyi kıtaplaı va zılnıanıasını neıedeyse eleştırı yoklııgıına bağladıklarını vc kırlcnmcyı burada aıa dıklarııu gorduk Ancak bızce ıınutulmaması gereken de şuydıı Bir kıtabı eleştiri dcn ^ok ozeleştiri belırleı, ya/aı kıtabını MtMiy SM U. m. NK 8 M800 faWn>M. M:(081!)B«iniaia4l C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 7 9 6 l MUtnmraloNiuuiN SAYFA 22