Katalog

yat olup gorıneye ba^ladıktan sonra "sosye te"yı kırıp geçırıı ya da çok unlıı bır şarkıcı olup lclcktcn ocunu alır, vb Kıımru ılc Kumıu'da cla ben/eı bır sııııl değujtırme yok degll, anıa degüjiklıgın temelleıl çok ontcden atılır, ott yandan, Kıımru ılc Pehlı vaıı'ıu bu değ^ıme ayak uydunnakta surck lı /oılanması da lomanın baîjlıca ızleklenn den bırıdır Uzutı zamandır bu turdr, yanı sızın hu son romanımz gıbı romanlar okuyamıyoruz' UlanbıUrnırhizlı/usl labakaya dı\ktn ro manlar gundemden ve lıstelerden ınmıyor Neye bag'lıyorsunuz bu durumıı' Kesın bır yanıl verınek guç, anıa, oyle sanıyoıum kj, son donemde daha çok be noykusel romanlar ya/ılır oldu, boyle olma sa, yazarlar daha çok kendılermı anlatmasalar bıle kendı çevrelerındc kalıyorlaı Bu dc, dedıklerı gıbı, "dunyami/ kuresellesjyor", bır başka ycrde soyledığım gıbı, yakında donmeye de baijlar belkı Dıınya kureselles,tı£ı oranda, ananıalcüık bas, dcgcr, burjuva ya^amı ulkusel ya^aın oluyor I'uııı roınunu larımı/ın bu akıma kapıkİıklarını soylcmek haksı/lık olur kui)kusıı/ Ama Tıırkıye'de aıumakılık ve bur|uvazı dcğerlerırıın aydın ldua bu denlı baş taeı edıldığı bır donemı hıçbır /dman ya^amamıştık I lerhalde bu degiijimın dc bır payı oldbılır go^lcmlcdığını/ duı uıııda Konıun Mcryı m ebc /< Kumru arasın / dakı dıyalogla a^ılıyor Karakter tammlama larımn yapıldıg"ı ılk bolunıdc aklıma hLmcn 'Kumru udı takıhyor1 Nasıldoğdu bu ad? Merycm ebc bu. kabullenemıyor bu adı oyia1 "Kuf adı koymayataklardı sana, sana bunu yapmayaıaklardı hcmdtotekındcn sonra" dıyc mınldümp duruyor Kumru adını belırttığı kuş gıbı yumıı s,ak, sevımlı, uyumlu bır ad olarak algılarım bcn, bundd çocııkluguında çok ı^ıtlığım, aynı zaınanda gcnc boyle yumu^ak, sevımlı, ııyumlu bır yuzle ozdeşleştırdığım bır ad Meryem ebeye gelınce, o neredeyse esınlı bır kadın, kcndınc ozgu bıJgısı, deneyımı yanıııda, guçlu sezgılerı, korkuları vaıdıı, Kıımru adı ontın ıgn kısa omurlıı kıışları ça^rı^tırdıgı kadar, ıı<, yaşına gelmcdcn ol mu:; oldiı kı/kardc^ı, olcla Kumru'yu da (,ağnştıııyoı Olmu^ Kumıu'nıııı adıııı on dan sonra doğan kı/a vermenın bır ya/gıya meydan okııma, yanı onıı kı^kırtma oldugunu duşundugu, bu ntdcnlc Kumru'nun ol mu^ batısının ya/gısını payla^masındaıı korkruğıı soylcncbılıı lamda mi'iburı Pchlıvan'hi cvlcrurek lstan bul'a gclıyor/goç edıyor Doğru, hck romanın sonunda Merycm cbcııın boylcdıkkıı dc aııımsaıııiia, Kumıu ıle Kumıu'nun bıı ı/lcgı de bu "Sudan slı, rayıp çamura duşmu^ balığa dondum", der Meryem ıbc Ama, soylemck bılc lazla, ol gu bır ara^lıınıada olduğu glbi dl/gesel bır bıçımde alınmıyor cle, ancak kımı onemlı gelı^ımlcrı hıı, altı çı/ılmeden, dolaylı bı tınıde, kuçuk ayrıııtılar aracılığıyla sezdırılı yoı, daha dogıusu sezınlenıyoı Bıı de son bolumdc hemşenlerın kurdtığıı mahallc var Sonra Kumru'nun ve ^cvresırıdckılcrın, otekı kapıcıların, lıatta Isıııaıl Bey'ın temel dıa mı da bu acıması/lıklarının, kıskançlıkları nın temelındc bıra? da bu, yanı koklerınden koptnak ve sonradan katılınan, ger(,ckte tam olarak dd katılınanıayan, kıyısında kalı nan orlamın du/enını ve değerlerını ııstle nememek Meryem ebe de kasabasındakı yetılennı yıtırır ycnı ortamda, katası kasaba sındakı gıbı üjleıncz Hep boyle mı olur bu, herkes n,ın boyle mıdıı > Hayır, ama bızım kıler yenı ortama uymak ıcın yeterınce do natılmamı^tır, gddıklcrı ycrlerın ya^din bı<,ı ını ve değeılcrı de fazla ycı ctnıı^tıı i(,leıın de Ne olıırsa olsun, elımı/dekı bır roman dır doğası gerefı, kesınlcmez, sorgular da ha çok ANDREW MANGO ANDREVV MANJGO TÜRKİYE VE 1938'den Günümüze TÜRKLER BÜYÜK ŞAŞKINUK... Ilk anda buyuk bır şaşkmlıg'a kapılıyor Kumru Utanbul'a gclı^ındc O anda kcndınc yakın tek bır şey buluyor, tek bır j(T goruyor, o da gokyuzunde var nlan tek bır yıldtz1 Ardından da "bırhem\cnye bakar gıbı, o cansız yıldıza baktyor Evet, oyle (yiınku Kumru hem lstan bul'da geldığı yerı anımsatacak hıçbır şey yoktur, hem de yıldı/lar kuç,ukluğunden berı (,eknıı$tır onu Onun ı<,ın bır bakıma bılınmek ıstenıp de bılınemeyenın, erışıl mek ıstenıp de enşılemeyenın sımgesı olmııştur Hemşcrı mcmlcketımızın dışında bulduf*umuz dosttur, oyleyse yıldu da bır yerde hemşerımız olabılır Arna şu son do nemlerde, hep eskı yerlerınde durdukların dan ku^kumuz olmamasına kar^ın, zaman zaııidn goğumuzu terk edıp gitmışleı gıbı bır ızlenım uyanıyor bı?de Ama ıstersek yeryuzunun ışıgının ve kırının yıldızları gorunme/ ettnesıyle ovunebılırız Pehltvan htanbul'da kapıalık yapıyor Bunu okudum okuyalı Yalan'dakıMuslum Abı umma duşuyor Kapıcı Muslum çok larklı, bır bakıma da «,ok gudu bu ınsandı Ncıedeyse bıı mafya olıı^turmu^tu çevresınde Pehlı van'da onun açgozluluğiınun î/ı bılc yoktur Bedensel gucuııu kotuye kullaıımaktan ho^ lanmaz Duvarlıdır scvetemlır Onun gıbı eşya bmktırmektcn hoşlanmasına kar^ın, kapıcı Bılal ılayı da Muslum'e benzcmez Dcv bır adarn Pthlıvan, ujak bır kadın Kumru' Bu yftten ncden bıçımselaçıdan zıtlık oluşturdunuz1 KarsMtlık da yazar ıı,ın benzerlık ve oz dc^lık kadar çekıudır Nâ/ıın'ın o unlu ^ıırı nı anınibayın Mavı go/lu bıı dev ve mını mınna(.ık bır kadın Sonra Marcel Aymc'nın "Cuce" adlı oykusu (AICC ve çok u/un bır addm bır sııkte bıılıkte salmeye çıkaılar, tum ı/leyıcıler guler, anlatıcı da nedenını açıklar bi7e "Çıınku bırı çok ın, otekı çok kııçııktu" Ama kar^ıtlıgın ı^lcvscl olması gerekır Sanırım, benım romanda da yete rınce ışlevsel l'ehlıvan oylesıne ırı olmasa, yavımlannı de£i!)tıren o ış vcrılmc/dı kendı sınc Bu kar^ıllık ı/leğının ıkız ızleğıyle bıı denge, bıı kaışılıkiılık olus.turdıığu (\,ı dıı şunulebılır belkı Btraz once andıg'ımız 'çıplak çtplag'a bın mt$ de çıplak ctplak dolu cıkmtş' \ozu \oyle devam eder ılerıkı uıyfalarda "Ama çıplak çomkldr yuruyup koynaya başladıklan son ra, yaşamlarına daha bır canlılık, daha hır scvınçgeldı "(s 27) Vı boyletc ya^amlarma Sultan vc liakan da kalılıyor Kumru ıle Veb lıvanın Evct, başlangıçtd scvınç getırıyor ıkı/ler, hatta Pehlıvan'a a^ırı oranda guıur veuyoı Ama sonid ışleı karı^ıyor Bıırada da bır karşıtlık çıkar karşımıza 1 Iakan akıllıdır, ama pck konu^ma/ Sultan hep konu!)Ur, 778 SÜREKLİLİĞİ VURGULAMAK Ne yaparsın, çıplak Çtplag'a bınmtş de çıplak çıplak dnlu çıkmış'"(s 10) dıye bır mz edıyorbabası Kumru ya yok\ullu^un \urchlılıgmt vurgıdamak ıçtn' Bu bır yorcscl \oz mu yok\a sızın yanıtıntz nıı> Hayır, bcnım yaratım dcgıl Ama tam olarak bı/ım oralarda kullanılan deyım ol rndsı i(,ın '\ıplağa yı '\ıplağı" yapıp "bın mış "ın yerıne so/tuğun en kaba karşılığını koymak gerckır 'jıırlı bır dcyımdır, gplağın çocugtınun da çıplak olduğunu, yanı, <,ok guzcl bclırtlıgınız gıl>ı yt)ksulluğun surcklı oldııgıımı belııtıı Dol de, soylcmeye gerek var mı, hılmem, çocıık dcmcktır Çocııklu ğumda, Elbıstan'da, "Hadı, dollcr, saklam baç ovnayalım", deıdık oıneğuı Bu \oz ya\annnın bclırlı doncmlermde usuna £{ Ityor Kumru'nun' tvet, hcp aynı anlamda, aynı surcklılığı vurgulamak i(,ııı Kumru hıişkalırından farhlt bır kız' I ier ne kadar kapalı bır ortamda, erkefcm egemcn oldu&u, bılıncn kasaba ya^amı ıçmdt dc ye lı$\ı, yaşatna ılı^kırı hır)cyı merakedıyor nedcnlerım wrguluyor llcrıkt \~ayfalarda ofcrenıyoruz, okuma yazmayı bdc kı ndı kcndınt ba^anyor' Lvet, ovle Hep goıunenın otcsını kav ramaya, hep oğrenmeye çalıştığını gorııyo nı?, bclırlı bır oğrtnmt, anlama yetısı dc yok de£ıl Ama hcm ^cvıısının (buyuklcrı nın erkek karde^lerının) henı ko^ulların cngcllcmcsı nedcnıylc, bdırlı bır çi7gıyı aşamıyor Ba'jlıca dramı da bu Dı^arıda Lıl mak, hcr ^cyın c^ıgındc kalınak Gerıden gerıye 'gt>{ olgusunu da ı^lıyor sunuz romanda Kıımru zorakı, ama hır anCUMHURİYET KİTAP S AY I TÜRKLER Ü 1938'den Günümüze Andrew Mango, Atatürk döneminin ardmdan İnönü ve Menderes'le başlayıp askeri müdahaleler sürecinden geçerek günümüze uzanan siyasal gelişmeleri modernleşme çabası açısmdan yorum/uyor. TÜRKİYE VE REMZİ KİTABEVİ SAYFA S