Katalog

Yunus Nadi 2004 Karikatür ödülü' iki yapıtıyla Musa Cümüş'e verildi. Karikatür Gümüşün yaşamına erken yaşta girmiş. Ülkemizdeki bir çok çizer gibi onun öyküsü de dergilerin amatör çizerlere ayrılan köşelerinde başlamış. Use çağında Gaziantep'ten gönderdiği ilk çalışmalarından bugüne çizerlik serüvenini konuştuk Gümüşle... "I selcen AKSEL •jr TT ankature kuçuk yaşta yonlen g / mışun/z Oysa çtzgıyle bağjnız J^k farklı yerlere de tajiyabılırdı sı JL V . zı rtsını gıbı Lıse ydlarında çoktan karıkature yonel mış ve bdınçlı olarak çalışmalarımı bu alan da yoğunlaştırmıştım Resını çalışmalarımın c.oğunluğunu da karakalem portreleroluştu ruyordu, zaten o donemde doğru duzgun re sım cğıtuıu alıp almadığım da tartışılır Lıse oğreıuısiydım karıkature yonclışımı tetıkle yen Gırgır Dergısı ve Oğuz Aral oldu O za maıı bdındığı gıbı Gııgır'da 'Çıçeğı Burnun dakıleı' adlı amator karıkaturculere ayrılmış bır koşe vardı, yayımlanan ışlere cıddı eleştı rılcı yayımlanıyordu Çızdığım ılk karıkatu run konusu, Dunyayı sıkan bır Amerıkan clıydı, lısc ıkınu sınıftaydım, Antep ten ls tanbul'a postayla gonderdun Çok beğenı yoıdunı o kaııkaturumu, bır kaç hafta sonra Oğuz Aral yayımladı, çok doğru elcştırderle bırlıkte O anda karıkaturun muthış bır şey olduğunu anladım Urettığınız bır çalışma, kendınıze aıt bır fıkrı çı/gınule kâğıda doku yorsunıu, yayunlanıyor Karıkaturun oncm lı bır sanat olduğunu hıssettım Işletme oku sarn da o mesleğe hıç gırmedını vc bılınçh ola rak karıkaturu seçtun ükur çızer ılışkıst ve dogrudan etkısı Bır oncekı soruyla da ılışkısı var bunun Plastık sanatlar yenne karıkaturu seçışımın de nedenlerındcn bm bu, yanı bu sanatın sa hıp olduğu dolaysız etkı Çunku karıkaturde çok etkılı, çızdığınız kısa zanıanda okuyucu ya ulaşıyor, yayımlanıyor ve etkısı uzunca bır zaman suruyor Tabıı kı başka sanatlarda da var bu etkı, ama bu kadar vurucu, keskın ve dolaysız bır soylem ıçermez Karıkaturun gu cunden kaynaklanıyor bu, dedığım gıbı seçı mımın bır kaynağı da bu Okuyutu karaktcrle ozdeşleşebıltyor de mek yanh} olıır mu •> Evet, kaııkaturdc dırekt mesa) var Aslın da karıkaturu bır detışım aracı olarak da du şunebıhrız, sanatçı, sozunu karıkatuı aracılı ğıyla ıletıyor, bır alıcısı var, ondan yansıyanla bır sure sonra çember kapanıyor Bu etkıle şım dergıye dt yansıyor, karıkature has bır yo ğunluğu var bu etkdeşımın de Karikatür ıtag'ımıza aıt bır anlatım Karıkaturde dığer sanatlardan parçalar var gıbı, plastık sanatların tum dallarından Resun, grafik, hatta edebıyattan da Şursel, te atral bır yonu de var Karikatür çızerken yo SAYFA 8 çık adlı koşesı aklıma gelıyor Tamamıyla ya zısız karıkaturlerden oluşuyordu Bu donem Penguen'de Doğan Guneş'ın çalışmalarını duşunuyorum.bıryarışmaıçınkaıd^aturçız se nasıl olur dıye jklıma gelmıyor de*ğd Da ha bırçok ısım oabılır ılk aklıma gelenleı bun lar Karikatür budııı dıyc bu tanıın da yok benee grahk ve ıllustrasyon etkısı de olahılı yorartık Hatta bazılarını kesın olarak adlaıı dırmak guç Kesm smırlamalar anlamını yıtı rıyor artık Bıı kaı ıkatııı c u olarak esınlendtğınız dıg't r sanat dallaıı ıt \anatçılar > Ltkdenmek tabıı kı soz konusu, ama tek bır kışıdcn değd Hcr sanatta olduğu gıbı Duııya karıkatuı unu ızlıyorsunu/ Iurk ka rıkatuıunu ızlıvorsunuz, veya bır rcsını bır rılmı ı/lıyorsuıuı/ Karıkatunstlcr dunyaya bıraz da çızgıyle bakar doğada yoktıır kı çız gı Ama her şeyın karıkaturu yapılabılır bu ardamda genış, anlamıyla heı şeydenctkılen mek olağan Dış dunyaya kap.ılı bıı şekdde, "Daha yoldayım..." Cvn nscl karıkature kayış dcrkeıı tema tık ve çızgı u l bır farktan bahsedn orsunuz Dergıde, daha mımıklere yonelık aynn tılarvardır mekanvardır zaman \ardır Ev rensel karıkaturde, çızgıylc mı/ah yapılan konuştuğumuz tarzdakı kankaturlcrdc, ba şarılı olmak ıçın zaman ve mekânın olma ması gcrekıyor Dunyanın her koşesınde, veya herhangı zamandakı bır ınsanın anla yabıleccğı çızgıler Çızgının sadeleşmesı, rengın kullanılması tabıı teknolojınm getır dığı olanaldar var grafik programları ın ternet eskıden hayalını bılekuramadığımız bır çızcrın karıkaturunu ekranda gorebılmek ü dont m\aru>malara katılmayt dufunme mtfunız Hıç duşunmedık, aslında çok çok ıyı çız gısı olan dergı karıkaturculerı vaıdı Duşu nuyorum bız o zaman katılsaydık yarışmala ra, ne odullcr alırdık HBR Maymun'da çalı şırken Karıkaturculer Deıneğl nden Canol Kocago/ aramıştı bır kez Dernek uyesıydım ama ılk kcz ulııslararası bır sergıye kjtılmam ıçın ttklıl almıştım Sonutta herkcs ıstedığı mtsajı vuıyor karıkaturde, yazılı yazısız, ev rensel komık dıye bır ayırım yapmanın bır anlamı yok () karıkaturcunun stçimmebağ lı Bııı evrensel kaııkarııryapmayı tttııhcdc bılır s lygı dujmak gerek Mızah dergilerin dekı konul n daha yerel ulkenuzk bağlantı lı çoğuıılukla labıı konu seçımı mı/ah der gısmın çızgısı \e uretım suresıyle de ılgılı Ve her hafta bır şeyler çızmek zorundasınız Ta kım oyunu gıbı Soyut ışlerın dcnemelerı ya pddı bır ara fakat cesarede devam edılmedı Kemal Aratan'ın Gırgır'dakı ışlerı uçıık ka oturup çızmiyorsunuz Daha onee ızlemış olduğunuz, bakmış olduğunuz çızgılerden, ımgelerden, ızledığınız bır fılmden ızler taşı yabılıyor kaukaturunuz O jnlamda dergı çi zerlığının verınış olduğu bır yumıışaklık da var çızgımde Ama tam anlamıyla 'bu benım çızgım' dıyebıleeeğım bır noktada olmadığı mı duşunuyorum Daha yoldayım, adını ver mek ıçın erken Ilk karıkatuı ııııuz de polıtık bır konuyu ele almtşnntz, hatta yınt ABD veetkılerı Ilk kankaturum de sıyası ama bunda da ınsanı umutsuzluğa duşuren bır şey var ara dan kaçyıl geçtı, 25 yülık karıkatunstım bcn, 25 yıldır çızmışım çızınışım son olarak Yu nus Nadı Yarışması nda odul alıyorum ve yı ne ABD'yı eleştırıyorum Dcmek kı ılk karı katurumle son kankaturum arasında tematık olarak benzerlık var bence, bu durum 'ıro nık' Değışmemışhıçbırşey Belkı 25 yılda ha çızerım boyle kardcaturlerı Yalmzca polıtık konularla sımrlamıyorsu ıııız kc ndımzı Son uç yılda yaptıklarım yerel konulaı dan uzaklaştım Daha evrensel dunyayı kapsa yan konuları tercıh edıyorum Henuz ıçmde bulunduğum sureti tamamlamış dcğılım as lında, bır geçış aşamasındaymışım gıbı hıs sedıyorum Bu değışımın yanuıda, son uç yı la has bıı şe> daha var yanşmalara katdıyor olmam Bu anlamda seçıeı olmaya çalışıyo rum Artık kıstasun deneyunlerım doğrultu sunda şu Jurının buyuk çoğunluğunun karı katurcu olması Bu ışı cıddıye alan, duzenle nırken bdınçlı davrandan yanşmalara katdı yorum Aksı halde sonuç uzucu oluyor Yurt dışında da tcrshkler yaşanabdıyor Kor bır kuyuya kankuturunuzu atmak gıbı bır şey bu Son yıllarda eg'ıtmenlık de yapıyonunuz • MEF Okullarında uç yddır oğretmenkk yapıyorum, llkoğretım 4 8 sınıf arası, 10 14 yaş grubuna karikatür ıllustrasyon ders lerı verıyorum Yogun dgı var olağanustu oğ renederım oldu Oyle kı panık haldcyım, na sd yonlendırsem nasd yardımeı olsam dıye Desenı, esprı anlayışı muthış ve her şeyı ia nkatur çızgısıyle yorumlayabden çocuklar Onları haberdar ctmck Turkıye'de ve dun yadakj gelışmelerı ızlemelennı sağlamak ge rek Bu tabıı bcnım ve kankaturıstlerın oldu ğu kadar derneğın de gorevlerı arasında ben ce Ben sadcce teknık anlamda mudah dc cdı yonım, çunku çoeukların ozgun çizgderı var netmen, senanst, edebıyatçı, ressamsınız Ya^atnın i/ory board u gıbı Evet, çok doğru bır tanımlama Gelışım {izgınızde kılomctre taşı olaylar neydı > Oğuz Aral oyle bır koşe yapmasaydı Gır gırda belkı bunların hıçbırı olmazdı l Inıver sıte eğıtımı ıçın îstanbul a geldığımde Gır gır a gıdıp gelmeyt başladım Oğuz Abı bu tun çızerîerı toplardı karıkaturleıımızı gos terırdık.eleştınr parasınıodeyerek y ıvıml u dı Oncrılerı doğrultusunda ve îstanbul da bulunınanın sağladığı olanaklarla ustalarla dıyaloğa gırcrek gtlı^tı çızerlığım Daha son ra Hıbır ve HBR Maymun dergılerındt sur durdum çizmeyı Bazı tıpkme (.alışnıalaııın olduodoncm 'bıtoyku'leryaptını tUustras yon vc reklamcılık deneyımlerım de oldu Bugtııı gıldı&ınız »ok/a)la dctgı i\i)i gt ı ieklejttrdığıııız <,alt$vıalar arasında bııyıık farklılıklarvar \kı\ım deyapmış olnıaııız uzı farklı kılıyor Dergı donemınde o anda o haftayla ılgı lı guncel, polıtık topluınsal herhangı bır çc lışkıyı çok ozgurce çızebılıyorduk ve onu anında kapak yapıp veya ıç sayfalarda kulla narak mesa|unızı etkılı bır şekılde vcrıyor duk Dergının bu avantajı vardı Bır de orda kendımıze aıt ozgur koşelenmız vardı Daha dırekt, daha halkın sevdığı ve kolay anladığı şeylerdı Ama bunların kalıcı olmadığını o hafta omrunu bıtırdığını fark ettım Bcnım hıç albumum yok, bence albumun ıçerığı rar kı olmalı, daha kalıcı olmalı dıye duşunuyo rum Sesgetıren,okuyucununtepkıverdığı Uretkendık, ama dedığım gıbı o kankaturler yayımlandıklan hafta gorevlennı yenne getır dıler Onlar arşıvde kaldı Ama son uç yılda yaptığım çalışmalardan mutlaka album yap mak ıstıyorum Mızah dergderının bana kat tığı çok şey oldu muthış bır ortamdı Bırdo ğaçlama tıyatro havasında, sabahlayarak ça lışırdık Bır suru kankatunstle bır arada ol manın kattığı çok şey oldu bana HBR May mundan Dınozor'a geçtık Dınozor'un ka panmasından sonra artık bızden sonra bır kuşak çıktı Hepsıne buyuk bır saygı duyu yorum takdır edıyorum yaptıklan şeylen Son uç ydda, daha evrensel karıkature doğru bır kayış oldu Yazısız karikatür yapmaya başla dım Bunun etkısı de çok daha başka Çoğu da gunlıık gazetelerdekı hantlaıı vb goruyor, karikatür dunyasını da çok ıyı bdme dıklerı ıçın oykunmuyorlar herhangı bır çize re Beğenılsın kaygdan da yok Kankaturde kunnaca bır yon vardır, bu bağlamda, sade ee genel kompozısyon ve ana kurallar konu sunda bdgı venyorum onlara Onları bdgden dırırken tutucu bellı bır ture yordendıren bır tavrı benımsenııyorum Bazılan, uluslarası başanlar bıle kazandı • C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 749