Katalog

Profesyonel gezgın ruhlu Çelebı'mız, anlatısını çekıcı kılınak ıgn, bıhndığı gıbı (palavra demeyehm) abaıtmalara başvur maktan bıle kaçınmaz Dolayısıyla, eserı nın hem nıcelığı hem nıtehğı yonunden "Gezgınlerımızın Pîn" sıfatına hak ka zanmıştır ANADOLU VE DÜNYA Kılapla Osmatılı vt Cıımhurıyel gcz gınlcrını ayrı başltklar altında elı almış ( tımhıırıyet gtzgınltrınm a<,ıldıkları cog rajyaları da Anadolu ve Dunya olarak ıkı yc ay/rmij sıntz Nı dı n •> Cumhıırıyet donemınde ge/ıye çı kanların dolayısıyla ge/ı kıraplarının sa yısı oncekı donemlc kıyaslanamayacak olcude artıyoı Değerlı edcbıyatçılar, us lupları ve gozlcm guçlen yonunden edc bıyatçdar arasında anılması gerekcn ga zeteeıler dc bu alanda cser vermeye baş lıyorlar Cumhunyet onccsının gezgınle rı, edebıyateıları gıbı, Istanbul'da yetış mışler Onlaı ıçın orncğın Ankara neyse, Ankara ya dd ımparatorluğun ta obur ucundakı bır 'Osmanh" ulkesı ne kadar uzak ve yabancıysa Londra da hemen hemen aynı uzaklıkta ve yabancı Bun lardan dolayı, Osmanh gezgını yonun den Anadolu de başka ıılkeler arasında bır ayrım yok Cumhunyet donemınde ulke aydınının, ge7gınının ıç coğrafyası daralıyor Yabancılasa bıle, bu coğrafya yı bılmek, tanımak gerektığının bılıncıne varıyor Anadolu'nun kendı ulkesı oldu ğunu kavrıyor Ikıncı Meşrutıyet'ten sonra Tanın gazetesının Anadolu'ya roportajlar yapnıak uzere gonderdığı, gezı yazısı olarak da değeılcndırılebılecek ro portajlarıyla yankılar uyandıran Ahmed Şerıf Bey, Osmanh okurunu ılk kez Ana dolu gerçeğıyle yuzyuze getırmış Yazıla n yankı uyandımıış (Kıtapta Ahmed Şe rıf'ten de soz edıyorum, ornek verıyo rum ) Burada zonınlu olarak tarıhe, sıya sı tarıhe gırmemız gerekıyor Mustafa Kemal, ozlemlerını, dıleklerını soyle mek, topluma mesaj vermek gereğını du yuyor " Furk mılletı zekıdır, çahşkandır" dıyor, "Koylu mıllctın efendısıdır" dıyor Anadolu koylusunun yuzyıllardır ne du rumda yaşatıldığını en ıyı bılenlerden bı rı dc o Ama on beş yılla sınırlı Ataturk donemı, onun duşman çızmelerınden kuıtardığı Anadolu'nun yuzunun gul mesıne yetmıyor "Mılh Şef" Ismet Ino nu donemınde olumlu yonde hıçbır ge lışme sağlanmıyor, koylerdekı jandarma baskılan ıse dayanılır gıbı değıl Mılh Şef donemı sonunda Mahmut Makal'ın Bı zım Koy'u yayımlanmaya başlayıp da yankılar uyandırınca koylerın ıçler acısı durumu buyuk şehır aydınlarını şaşırtı yor Demokrat Partılıler de, bunu, ıçın den çıktıkları CHP'ye karşı propaganda malzemesı olarak kullanıyorlar (Mah mut Makal'ın Bızım Koy'unden yapıla cak bır alıntı, metınlerı bırbırıne bağla ma açısından ılgınç olabılırdı Ama Makal gezgın değıl, kendı koyu nu anlatıyor1) Aradan ıkı yıl geçıyor, bu ke? Demokrat Partı ıktıdarda Yaşar Kemal Doğu Anadolu'ya gıdıp de oradakı koylerın, şehırlerın durumunu anlatınta, donemın aydınlan bır ke7 daha şaşıp ka lıyorlar Tanın'ın Ahmed Şerıf'ı Anadolu'ya gonderen sahıbı ve başyazarı Huse yın Cahıt Yalçın, o sırada CHP organı Ulus'un başyazarı Başyazısında, Yaşar Kemal 'ın yazılarından ovguyle soz edı yor, "bır gazetecının şanh hızmetı" dı yor Butun bunlar gosterıyor kı, lurk gezgınlerının Anadolu'ya bakışı onem taşıyor O altbolumun başlığı da "Ana dolu'yu Ianımak" Bu anlattıkJarım, bo lum başhklarına da yansımıştır, dolayı sıyla nuanslara dıkkat etmek gerekır Bı rıncı Bolum "Osmanh Gezgınlerı" başlı ğını taşır, orada "edebıyat" sozcuğunu kullanmıyorum Ikıncı Bolumun başlığı "C umhurıyet Donemı Gezı Edebıya tı"dır, o bolum de "Anadolu'yu Tanı mak" ve "Dunyaya Açılmak" başlıkları nı taşıyan ıkı altbolume ayrıhr lurkıye de gezı edebıyatt dıye bır seyC U M H U R İ Y E T K İ T A P den soz etsek bıle, bunun bır gelenek halı ne gelemedıg'ını, kısısel te^ebbuderın ote sıne geçemedığım savunuyorsunuz Bunu neye bag'lıyonunuz^ Bıraz once soyledığım gıbı Osmanh ların kulturundt geleneğınde buyuk ge zılerc çıkmak dıyc bıı şey yok Cumhurı yet donemınde, yırmıncı yıızvıhn ılk yarı sı sonuna kadaı ıkı buyuk engel var ın sanlanmızın onunde BuınLisı, yoksul luk Bugunku gıbı turıstık organızasvon ların yapılmadığı o yıllarda ge/ıye harca yacak para sahıbı olanlaı parmakla gos teıılecek katlar a? Ayııca her ıstcycnc de ge/ı ıznı pasaport verılmıyor Bu engclı (bugunku anlavışla ınsarı haklanna aykı rı uygulamavı da dıycbılırsını/) 1950 dc ıktıdara gelcn Demokrat Partı kaJdırmış (Yıne parantez ıçınde Kaldırmış ya ay dınlara, yazarlara kaşının ustunde go zun var" denılcrek pasaport verılmeme uygulaması 1990 lara kadar suregeldı ) Bu gıbı cngeller ortadan kalktıkça gezı kıtabı sayısı artacaktır Nıtekım, kıtapta da belırttığım gıbı, son donemlerde artış gozlenmektedır Ayrıca şu noktayı da gozden uzak bulundurmayalım Dış gezı îere ılgı duyan genış kesım, son yıllarda yayımlanmaya basjayan ve sayıları artan gezı dergılerının okurudur Gezı edebı yatı urunlerını ızlemek ıcın edebıyat oku ru olmak ya da konuya ozel ılgı duymak gerekır Edebıyat okurlarının buyuk ço ğunluğu, roman, oyku gıbı turlere eğıhm lıdır Gezı edebıyatının okuru gunumuz de başka ulkelerde de sınırhdır KULTUR FARKLILIKLARI Kıtaptakt gırti yazınızı bıtırırken joylc dtyorsunuz "At'tan, araba'danjet lercge çılen, gezı turızmınde, kıtlc ıletışım araç larında buyuk gelı^meler sağlanan bırçağ da ulkeler ve ınsanlar arasında eskısı ka dar derın uçurumlar, buyuk farklılıklar kalmadt Ama yıne de btrseyler var, dun ya kultur bahçesının çıçeklerı tumuyle sol muş değıl" Neden boyle bır scy loyleme ıhttyau duyuyorsunuz^ Bahseltığınız o "bır şeyler" neler ve onlara nasıl ulaşaca Çağımızda kultur farkhlıklarının gı derek ortadan kalktığını hcpımız goruyo ruz Anlaşıldığı kadarıyla bu, yırmı bırın cı yuzyılda ıvme kazanacak Bunun olumlu yonlerı de var Elle yemek yeme ahşkanlığının kalkması orneğınde olduğu gıbı Ama farklı kulturlerın kendıne oz gu geleneklerının, aJışkanlıklarının ın sanları o kulturlere "aıt" kılan farkhlıkla rın tumuyle ortadan kalktığı, tumuyle "globalleşmış" bır dunya duşunebılıyor musunuzr* Dunyamız tekduze, sıkıcı bır dunya olur Adeta hep aynı mevsımın ya şandığı bır ıklım, bır dunya Ve bıror nek ınsanlar Bıraz once, gezı edebıya tında artık anlatım bıçımının, uslubun, yazarın edebı yeteneğının onem taşıdığı nı soyledım Şımdı bu noktada, o tekdu ze dunyada yaptıkları yolculukları anla tan gezı yazarlarını duşunehm Coğrafya lar farklı, doğa farklı, ama ınsanlar tekdu ze, renksız Bıktırır1 "Sayın gezgın de ğışık anlatım bıçımlcrıyle de olsa, herkes bunlan anlatıyor Gezı anlatmayı bırak san da yeteneğını edebıyatın başka alan larında kullansan," demeye başlanz Da ha da ılerı gıdelım Edebıyatın başhca "malzeme"sı ınsandır Hepsı bırbırıne benzemış ınsanların anlatılmasindan da sıkıhnaya başlanz Kısacası, kultur bah çesinde değışık renklı, değışık kokulu çı çeklerın yer almadığı "globalleşmış" bır dunyanın edebıyatı da tatsız tuzsuz ola caktır Bunlan duşununce farklılıldarın, "bır şeyler"ın varolmasından dolayı sevınç duyuyoruz Şımdı oturduğumuz yerden bır bır sayıp dokemeyeceğımız o 'bır şev ler"ın ıncclıklı ushıplarla, derınlemesıne bakış açılarıyla anlatılmasını da bundan sonra urun verecek gezgınlerden bekle yeceğız • Yedi Deniz Beş Bucuk/Alpay Kabaca It/Dunya Kıtapları/470s 749 ZAMAN ÇARKI dönüyor... Zaman İyinin ve kötünün sonsuz bir savaşa tutuştugu, ışıgın ve gölgenin dünyasi; Zaman Çarkı'nın dünyası... Bugüne dek yazılmış en görkemli fantastik kahramanlık öyküsü... n Zaraan ithaki www.ıthJkı com tr SAYI SAYFA 23