Katalog

ır romanın "kalıcılığY'nı ne ye dayanarak one surebılır sıni7, bu dıle getırış, gerçeğı ne olçude yansıtabılır? Bırbırının îçınde burgaçlanan bu som ıkızını en kestırme bıçımde şoyle yanıtlanıak olası Bır romanın kaİKilığı ınsanogiunun ronıan sa natı uzerıne bırıktırdıklerıne, bu yondc ulaştlğl estetık yargılara da yanılarak savlanabılır B M. Sadık Aslankara Kitaplar Adası Selım Ilen'nın son romanı Yarın Yapayalnız (Dogan 2004), bubağ lamda somut ornek olarak alınabılır bana gore Evet, Yarın Yapayalnız, yazınımıza armağan kalıcı bır yapıt Neden? Sıralayayım 1 Ilerı, bıze "Handan Sarp" adlı unutulma/ bır kahraman armagan edıyor bu ronıanında lahsın Yucel ın Yalan ındakı Yusuf Aksu gıbı bunun da yazar laboratuvarında ya ratıldıgl açık clbcttc, ne kı oylesme bır roman kışısı kı Handan Sarp, bır an olsun onun gerçektenlığın den kuşkuya duşmuynrsunuz, Yarın Yapayalnız, ışte bu nedenle kalıcı' 2 Ilerı, gunumuz gerçeklığının en onemlı yansıması bıçımınde alınabı lecek "değer değışımı" sorunsalını, yıne tıpkı Yalan'dakı gıbı masasında kuruyor kuşkusuz, ama bu sorunsalı roman evrenıne oylcsıne yayıyor, yetkınlıkle ışlıyor lu, bunun etkısın de kalmamak olanaksız, Yarın Yapayalnız. ışte bu ncdcnle kalıcı1 3 Ilerı, gerek Handan Sarp'ı, otekı roman kıjjilerını, gerekse bu kahramanların roman evrenı ıçınde kı dolanımlarını Yuccl'ın Yalan da yaptığı gıbı yapyalın anlatıyor ama buna karşın ortaya çıkan bıçemın romanı taşıyan en onemlı dayanak olduğu goruluyor çunkıı roman bu yalınlıgıyla butun bır anlatım kar ma^asını verebılıyoı Yarın Yapayal nı/, ışte bu nedenle kalıcı' Şımdı bu one sıırusjerım ıçın vc rıler yerleştırmeye geldı sıra Kalıcı bir roman: burgaçlarında tutuyor hep, oylesme hızlı bır akış var Yarın Yapayalnız da Daha ılk satırlarda başlayan, sonuna dck ttkanmadan gıden nefes nefese bır koşu da denebılır buna "Duşmek " denır ya, gerçekten de romanın ıçıne duşuyorsunuz adeta Okurken satırlar arasında yıtırıyor sunıi7 kendtnm Bu soyledıklerım, "ıç ses" büıncındc olanlar, en azın dan tanıdıklık duygusuyla buna yaklaşabılecckler ıçm geçerlı belkı de Öte yandan Ilen'nın romanı, bı çemın yanı sıra donuşturumdekı za rafetlc de go? dolduruyor Yazar, Handan Sarp'ın sayıklamalarma çok uyan banttan çozulmuş hava sında, yer yer konuşma kopuklugu barındıran bu halıyle sozel sayık lama" denebılecek bır anlatım ya kıştırıyor kahramanına Buyuk ınce lıklerle olaganustu duyarlıklarla orulu, ta derınlere dek ınıp ınsanı kavrayan ıçlılıkle zengınleştırılmış ayrıntılar da doşuyor romanına Selım ilennın gıde gıde bır "yal nızlık felsefesı" kurduğunu soyle mekten bıle çekınmeyeceğım Oyle sıne yazıyor kı, artık bunlar aşk uze rıne, yalnızlık uzerıne bırer felsefe metnıne donuşuyor sankı, ne var kı dramatık dokusunu yıtırmıyor yıne de roman, yazınsal değerı şuncacık olsun zedelenmıyor yapıtın Otesınde bır yanı Puccını'nın, Verdı'nın operalarıyla, Ibsen'ın Hedda Gabler'ıyle ote yanı ozellıkle Reşat Nurı Guntekın'ın romanlarıyla çevrelenmış, bu duzlemdekı ya zınsallığıyla da nefes kesen bır ro man bu Gerçekte Selım Ilerı Çalıkuşu'nun Mıınıse sınden eşcınsel Handan Sarp'ın sevgılısı Elem'e olaganustu gorkemlı donuşturum yapıyor Bovlelıklc Çalıkuşu ıçın, bı Iınegelenler dışında farklı bır ço zumleme orneğı de koyuyor Beste cılerle Ibsen ıçın de geçerlı bu 1 Çok çarpıcı çelıijkıler de yansıtı yor Selım flerı Reşat Nun'nın, Puc cını'nın, Verdı'nın, Ibsen'ın kahra manlarından kalkarak Handan ıle Elem arasında aşılmaz gorunen sınıtsal uçuruma vurgu yapmak çok ılgınç elbette' Handan, eskı kent soyluluğunu goz ardı etmek ıstıyor ama, başaramıyor bunu "Operaya hıç kımse gelmedı Kendı kendıme şarkı soyledun " (219) Yarın Yapayalnız, ışte butun bu nedcnlerden oturu, daha bugunden yarına kalacağı kesınlenebılecek bır yapıt bana gore Sclım Ilerı, Yarın Yapayalnız'da, bır yazarın kavgasının kendısıyle olacağını, bu doğrultuda çok buyuk değısımler yaşayabıleceğını gosterır ken bır yandan da yazarhğında kı tap yayımlamaya koyuluşunun otuz beşıncı yılını taçlandırıyor yapıtıyla Ama asıl taç yazınımızın, Yarın Yapayalnız, yarının da guzel romanla nndan bırı olarak ışdtılarla yerını almış bulunuyor şımdıden Kımsecıkler gormezden gelme melı, hele de romancılar Ilerı, ro man sanatını, bır tur olarak da yu celtıyor yapıtında Romanın boylesı ne yuceltıldığı, gondergelenyle, çağnşımlarla durma anımsatılıp ayrıksı laştırıldığı kaç yapıt anımsayabılırsınız? Gerçekten de Ilerı, butun zaman larda tat alınarak okunabılecek bır roman armağan edıyor yazın yaşa mımıza Romancılığımızın son yılla rına eklemlenebılecek "sahıcı başa rı" yansıtan bır roman Yann Yapayalnız. Yarına bır "kara çelenk" o Yann, yapayalnız kaldığında çunku ınsanoğlu, çok onceden haykınlmış bu çığlıkla buluşacak hıç kuşkum yok bundan Okumamak yapıtı, en hafıfinden değerbılmezlık bence • KİTAP S A YI 740 UNUTULMAZ BİR KAHRAMAN: HANDAN SARP Kımdır Handan Sarp? ' Ben, Şehır Operası sopranolarından Handan Sarp," (25,194) dıye tanı tıı kendısını Gerçi "Leyla Ğencer değıl(du), Scala'da soylemıyorfdur ama \ınc de) vurtdışında bır ıkı koııiAi tucbılmıştır (172), ulkenın bu uıılu sopıanosu Sclım llcıı ılc Handan Sarp, bır bıunc ılgı du\an ıkı sanatçıdır, ro nıan kahramanı Selım Ilerı, Handan Saı p a haj ı an bır yazar, I landan Sarp da Selım llerı'yı severek oku yan bır solısttır Gunun bırınde Handan Sarp tan bır telefon alır Se lım Ilerı, Sarp, llerı'yı evıne davet eder, "Nışantaşı'nda, Sakı?lı So kak'takı, bahçe katı"na (26,27) Handan Sarp anlatır, Selım Ilerı bu konuşmaları teybe alır (80), Sarp, bu arada "Sayıklamalarım1 adını verdığı yazılannı, belkı daha doğru deyışle çızıktırmelerını ya da delışmen notlarını da verır llerı'ye Bunlardan bır roman yaratmasını ıster yazardan Bır roman kahrama nı olarak yazar Selım tlcrı, "art arda gelışlerını bozarak, Yarın Yapayalnız'ın akışına uygun bıçımde yenı den kurgula(r)" (34) yazılan Sonra sında, Handan Sarp'ın anlatısına ' ayraçlar kadar dıpnodar aracılığıyla da girecektır roman kışısı Ilen Romandakı anlatımı şoyle başlar Handan Sarp'ın "Aşk hep aynıdır / Butun aşklar bırbırınc benzer Ister kadınla erkek arasında geçsm, ıster ıkı kadın, ıkı erkek arasında / In sanlar bu son ıkısını konuşmaktan korkuyorlar Şımdı dcğıl, eskıden korkuyorlardı Şımdı bıraz hoşgoru var, bır haylı de yırtıklık, bayağılık " (29), "Eskıden cınsî sapıklık denı yordu, şımdı cınsel tercıh " (30) SAYFA 22 Işte Handan Sarp da "erkek >uı ne kadınlarla sevışmek ıst(eyen)" bır kadmdır Zaten onun, "kadın lardan ıbaret bır dunya"sı olmuştur (37) Dul anneanne, evlenmemış tey ze, boşanmış anıu ÇocukJuğu, ye myetmellğı bu kadınlaıla, kadınlı evle çcvrelenmışiır onun Bunca ka dına karşın yapayalnı/dır ama "Ço cuktan çocuklaıdan nerret e(dışı nın)" (63) dcrınlerdckı sancısı oku ra da ulasır unlu sopranonun Sonra babanın yıkıcı davranışları Handan Sarp'ın ses sınavına gırdıgı gunler " Daha o gun, babam bı ze gelmış, hıç âdetı değılken, kıya metler kopuyor, anneme hakaret edıyor,' Kızımı şarkıcı yaptır mam 1 '" (186) "On uç on dort yaşları(n)daykcn" ustelık ıkılı ola rak çıktıkları vapur gezısmde, yenı sevgılısıyle "gemıde tanışmış rolu oyn(ayan)" (198) bır baba bu Handan Sarp, yenıyetmelıgınde yaşıtı oğlanlarla flort ederken de hoşlanmaz onlardan "Dansedıyo ruz, bana sarılıyorlar, onlardan ıçın ıçın tıksınıyorum Yalnızca Nıluıer, Nılufer'e tutkunluğum " "Kımse benı Nılufer'den kurtaramıyordu " (122, 225 v d ) Aşkında da sanatında da vakur, bukulmez, ne kı her ıkısınde de ıç ten ıçe yufka, dağdıp un ufak olma ya hazır hatta cokup teslım olmuş bırıdır o onun tıım yaşam zamanını ıçıne alı yor Bu çerçevede son yırmı yıl, ozellıkle 1980 ortalarından bu yana getırılen donemle sısler ıçınde anımsanan 1950'ler, çocuklukla ye nıyetmelıgın kol kola gczındıfı bıl lur gıbı akan 1960 lar ıkı ayrı odak olarak çıkarılıvor okurıın karşısma Değer degışımı, oylesınc çarpıcı, yı kıcı hatta yoksavıudır kı, bır bııyuk "ya)ni7İık"la çevrılır herkes ama kımsecıkler ayırdında değıldır he nuz bunun Değerlerdekı degışımın besledığı yalnızlıkların, olanca yakıcılığı, bo yutuyla anlatıldığı kaç roman saya bılırsınız, Yarın Yapayalnız, ışte ılk sıralara yerleştınlmesı gereken ya pıtlardan Handan Sarp'ın ılk sevgılısı Ka ya, kumarhaneler kapandıktan son ra kurıpıyelıkten sokağa duşmuş bır kızdır (134) Kaya'yla çevresı (bır zamanlar sevgılısı de olan Bedıa, "hanımefendtnın" papatyalarından dır), toplumsal değışımın akış yonu nu gosterır adeta Oysa Kaya'dan sonra Handan Sarp'ın gıde gıde bağlanacağı Elem'se "sınıf atlama çabası"nı kendısıne yaşam modelı almış bırıdır Handan Sarp, şoyle dıyecektır anlatısının bır yennde "Ulkulerım başkaydı Gelgelelım Bedıa'nın çağında 'Bedıa'lar çagı'nda yaşıyor duk Ulkulerım batmaya mahkum du " (156), "Hızla buyuduğu soyle nen bır Turkıye Evren anılarını ya zıyormuş 'Hanımefendı' purosuyla ortalığı yıkıp geçıyor Şehır Opera sı'nda adeta korsan gosten duzenleyen 'papatyalar' " (165) Sonrasın da yaşadığı o tragedya Handan Sarp'ın "Işınde gucunde, alınterın de ınsanlar Opera dendı mı, dehşe te kapılırlar herhalde " (194) Bu ornekler Ilen'nın, yapıtını bılınçle kardığını ortaya koyuyor Runsal ayrıntıların toplumbılımscl verılerle oıtuşturulmesı çabası da bunu kanıtlıyor sanırım Ozal donemınde yaşanan çozuluşun Yarın Yapayalnız'ı var eden toplumsal doku yu oruntulemesı kaçınılmaz hale ge lıyor sonuçta Ote yandan yapıtın gırış bolumu, "yazınapns" gıbı de okunabılır bence OzeÛıkle romancılar, yazın alanında kalem oynatan gençler bu nu yazınımıza ozgulenmış bır dene me gıbı de okuyabılırler •YARIN YAPAYALNIZ IN BURGAÇLI ANLATIMI Selım Ilerı, Yarın Yapayalnız'da, olağanustu bır bıçem ustalığı sergı byor Oylesıne gorkemlı bır anlatım kı bu, buyu metnı gıbı gızlı, karanlık, ama ınsanı uçuracak guce sahıp yıne de tlcrı, anlatımdakı bu ustalığa, şunca yılın yazarlık deneyımıyle, butun bırıkımıyle, venmı, zengınüğıylc ulaşıyor kuşkusuz Sozgelımı anlatısını, olaganustu zengın çağrı şımlarla oruyor, tum renklen, sesle rı, bu çağrışımların aracısı kılarken yanı sıra buna bedenı de eklıyor Gerçekten de bır şovmen, daha doğrusu bır gozbağcı, yok yok bır vantrolog gıbı konuşuyor, ama onunkı değıl, bızım sesımız çıkıyor kendısınden, ıç sesımız bu 1 Bu anlatım ozelhğıyle okuru ıçıne çeken, hatta yutan bır yapıt bu 1 An latıcı Handan Sarp aracılığıyla bızı ROMAN EVRENİNE YANSIYAN DEĞER DECİŞİMİ Yarın Yapayalnız, romanın yazıl dığı evren bağlamında gunumuzu yansıtsa da, Handan Sarp odağında C U M H U R İ Y E T