Katalog

Sir Thomas Malory'nin ünlü romanı yeniden basıldı lory'nın yapıtında, Kral Arthur'un doğumu ve gençlığınde buyucıı Merlın'ın etkın ro luyle bırlıkte, mıstık bır anlatıma burunen yapıt, savaşlar ve kahramanlık yonlcrıyle de Orta^ağ'ın gızemlı havasını abartılı bır dıl leyansıtır Arthur efsanesının ılk basamağın da, Hrıstıyan gızemlerıne kapıyı, Kelt efsa nelennın a^tığı gorulur Bu dokuyu en ıyı temsıl eden buyucu Merlın ve doğa perıle rıdır Merlın'ın oğretmcnlıgı ve kendı yığıt lığı sayesınde egemenlığını kuran Arthur, Merlın'ın bır kayanın altına hapsolmasıyla bırlıkte, Ortaçağ Hrıstıyan gızemlerıne el verır Yıne de tanhsel seyre uygun olarak, Kelt Hrıstıyan bıleşımı yapıt boyunca de vam eder KUTSANAN HIRİSTİYANLIK VE CERÇEK İYİ' Gızemlı alanda Meılın gıbı bır yolda^ın gucundenyoksunluk kahıamanllk ^ovalyc İık gırdılerıyle, ge^ıcı olarak yapıtı dunyevı bır hale burundurur Nımue gıbı gızemlı kı şıler ve Tanrı'nın ıyı Hrıstıyanlara gonder dığı açık mesa|lar, lyılerın onemlı yardımcı sıdır Tıpık saray entrıkalarıyla dagılıncaya kadar, yuce bır dostluk ve kahramanlık pay dasında bır araya gelen Yuvarlak Masa Şo valyelerı dc, Kral'ın dunyevı başarılarında buyuk pay sahıbıdır Ancak "dunyevı kah ramanlık ve başarılar" saptaması, Malory ıçın de değer taşıyor olmalıdır, ozclhkle Kut sal Kase macerasıyla dennleşen, dualıst ya şam çelışkısı aç,ısından onemlıdır En oncm lı Hrıstıyan efsanelerınden bırısı olan Kut sal Kase arayı^ında, ne kadar guçlu, ne ka dar kahraman olurlarsa olsunlar, bırçok s,o valyenın başansızlığı belgelenır ( )rtaya çı kan sonuç, ıyı kotu arasındakı ayınmın ala bıldığıne kapandığı roman kurgusunda "dın"e uygun yaşamanın, bu kavramlara yukledığı "nıhaı" anlamla ılgılıdır "Şovalyelık" ve asalet kavramlarırun, ger çek ıçenğını anlamamızın mumkun olmadı ğı yırmıbırıncı yuzyılda, Arthur'un Olumu yapıtı, bıze saçma gelen bırçok olay ıçeren bır macera romanı oiarak adlandırılmaya yakın gozukuyor Orneğın, yalnızca yolu nun ustunde durduğu ıçın bırbırlennı ole sıye yaralayan gezgın şovalyelerden tutun da, Cervantes'ın olumsuz kahramanına ser semlık sıfatıyla yuklendığımız, dunyanın en guzel lady'sının kım olduğuna daır yapılan nıstenk savaşlara kadar çok sayıda ornek, canlı halıyle karşımı/da duruyor Boyle du şunulunce bılgının tanhsel olduğunu hatır latmaktan başka bır şey yapmak elden gel mıyor Yıne de bır başka yonuyle, modern dunyadakı kadın hareketının en "ofkelen dığı" zıhnıyet cılarak "şovalyemantığını" ta rıhsel pratığınde değerlendırmek açısından onemlı bır fırsat nıtelığı de taşıyor yapıt Ka dının zayıflığı ve guçsuzlunden dolayı ko runması, dıleklennın "lutfen" yerıncgetırıl mesı ve ne olursa olsun, bunun erkeklık ve şovalyelık gururunu vc şerclını arttırmak adına yapılması, bu savı destekleyen olu şumlardır Kadının daıma ıkmcı plana atı lan rolu, pasıfıze olmuş karmaşası vc cn onemlı unsur olarak aşk temasında oynadı ğı sılık rol ( kı tasavvufı bır yon ıle kım ol duğu onemlı değıl, yeter kı "hayal'ı olsun"a varabılen) de antı femırust vurguları guç lendırır MALORY VE CAXTON Thomas Malory, Morte d'Arthur ısımlı yapıtını, Fransızca bır kıtaptan çcvırdığını ılerı surer Bu durum da o/ellıkle yazarın Fransa savaşına katıldığı ve bu savaş sırasın da esır duştuğu soylencesını guçlendırıyor Malory'ın dağınık kaynaklardan derledı ğı Arthur'un Olumu yapıtının, Wıllıam Caxton da, Fransızca'dan Ingıluce'ye çev rıldığını duşunur Kral Arthur'un olumu ya pıtını basıp basmama konusundakı karar sızlığını uzerınden atan Caxton t başta Vcr gıhus dcstanı Aeneıas ve Troya Oykulerı ol mak uzere çok sayıda onemlı yapıtın baskı sını gerçekleştırır Mına Urgan'a gore, The Canterbury lalesbıryana Caxton'un bas tığı en onemlı kıtap Morte d'Arthur'dur • Arthur'un Olumu / Sir Thomas Malory /Turkçesı Mına Urgan/Sel Yayıncılık/ H76 s K İ T A P llk kez 1940lı yıllarda Mina URGAN çevirisiyle, M.E.B nin Dünya Klasikleri dizisinden, 4 cilt olarak yayınlanan Sir Thomas Malorynin "Kral Arthur1 un Ölümü" kitabı, Ocakayı içerisinde, yenilenerek tek ciltte toplandı. Yapıt, İngilizlerin ef sanevi Kralı Arthur ve Yuvarlak Masa Şövalyeleri olarak bilinen 140 kişilik efsanevi savaşçı grubunun etrafında dönen maceraları ele alıyor. Ll GÖktUğ HALİS ngıhz edebıyatında Kral Arthur ve Yuvarlak Masa Şovalyelen temasının uzun bır donem ışlendığını belırtmek te, oncelıkle yarar var Arthur ve Yu varlak Masa şovalyelerıyle tlgılı soylencelenn, tum ortaçağ boyunca yalnızca Ingılte re'de değıl, Fransa'da da dıkkate değer bır ılgı çektığı tarıhsel kayıtlarda mevcut Ma lory'ye gelınceye kadar Pransız ve lngılız edcbıyatının oneınlı ısımlerınden, Geoffrey of Monmouth Yalanıon Marıe de Fıantc, Chretıen de l toıc gıbı bır çok yazar, bu soy lencelen ışltr Sir Malory de 15 yu/yılda kı du/yazı çalışm.ılaııvla Kral Arthur ıle ıl gılı bııtun o> kulcı ı derk yıp toplayarak fark lı bır urtın oıiaya koyar Edebıyata ek ola rak, ozellıkle Maloıy'nın yapıtı başta olmak uzere Arthııı vc ctrahnda gelışen olaylar sılsılesıni ele alan yapıtların hrıstıyanlıktan oncekı Ktlt Lfsanelcıı tcmalarıyla Orta çağ ın ağıı Hııstı>jn gi7emlerınc uzanan okultık dokuda bır kopıu nıtclığı taşıdığl da ck olarak soylınebılır Kutsal bakırelık, huyııculer ve perılerden oluşan druıdık ko ken yapıtın ılerleycn sayralarında yerını ya vaş ama kararlı adımlarla hrıstıyan verılerı ne bırakııkcn (o/cllıklc Kutsal Kase arayı şında), yınc de buyuk ve yuce bır Hrıstıyan olarak yaşayan Arthur'un olmek ıçın Avalon ovasını tercıh etmcsı, Hnstıyanlığın kuzey kokenlerı uzerınde bır kez daha duşunulme sı gereken bır yapı oluşturur efsane olunca lığımızın yapıtına daır kesın bılgılerle dcn edebıyatına Saıntsbury'nın deyımıyle olum gelendığı gozukur Arthur'un Olumu, yazı sıız bır kıtap hedıye eder lı olarak ılk deta 9 yuzyüda Historıa Brıta KRAL ARTHUR EFSANESİ num'da (Nennıus) bahsedılen ve gıderek çok sayıda kaynakta yazılı ve scvel gelenek Keltlerın Efsanevi Kralı Arthur'dan ılk te geüştınlen Kral Arthur ve şovalyelerıyle defa Historıa Bntanum'da bahsedılır An ılgılı dağınık kaynakların ustaca derlenme cakNennıus'agore Arthur, 5 6 yuzyıldaya sıyle doğar Mına Urgan tngılız Edebıyatı şamış bır savaş Bey'ıdır Arthur'un tngılız Tarıhı ısımlı yapıtında, Malory'nin karma Krallan arasında anıldığı ılk eser, Geoffrey kanşık ve dağınık haldekı bu oykulerı yal of Monmouth'un "Historıa RegumBnttan nızca bır araya toplamakla kalmayıp aynı nıae" sına kadar, Arthur'un tanhsel kışdığın zamanda, ayıklayıp gereksız bulduğu yon de bır boşluk soz konusudur Kelt halk len atarak yırmı bır gruba ayırdığına değı ozanlaruıın şurlennde de gorulmeyen Art nır Boylecc derlcmeolarak nıtelenebılecek hur vc Yuvarlak Masa Şovalyelenne ılışkın eserın haşansı, oyle bır noktaya ulaşır kı so Monmouth'un yapıtındakı bılgıler de Ma nuçta ozgun bır yapıt ortaya çıkar lory 'nın başvuru kaynağıdır neredeyse 1485 Malory'nin başansı, bırçok yenı çalışma yılında lngıltere'nın ılk baskıcısı sıfatıyla yı esınlendırır kaynak kıtap ozellığı kazanır Ca\ton once Arthur'un Olumu yapıtını Yınc de sonrakı yıllarda yazarın başarısını basmak ıstemez Çıınku bırçok kaynaktan, yakalamak muınkun olmaz Orneğın Matt Arthur ısmınde bır kımsenın yaşamadığı bıl hew Arnold Icnnyson tarafmdan da elc alı gısını alır Kıal Aıthur vc îjovalyelerının ta nan, şurlerın ortaçağ'ın buyulu hdvasını ve rıhsel kışılıklerıne yonclık tartışmaya Mına remedığını Malory'nin yapıtından aldıgı Urgan da katdır ve (ıermen ıstılasından on hazzı bu şıırlcıden almadığını soyler C )ysa te Buyuk Brıtanya'da Arthur adlı bır kralın kı Iennyson ıın başlıca kaynağı Thomas olup olmadığı ve ulkesını savunmak ıçın sa Malory'dır Mına Urgan da Malory'nin ya vaşıp savşmadığının bılınemeyeceğını, bu pıtına asıl değerını oykulerı yalın olduğu na karşın, ozellıkle oykuJerının halkta efsa kadar da şıırsel her okuyucuya hayranlık nevı bırkahraman tıpı yarattığını soyler La uyandıran bır dılle aktarmasında bulııı tın Amcrıka lı koylulerın guneş doğarken Duzya7i yazdığı halde aslında şaır sayılma uf uktan atıyla gelecek Zapata ınanışı tarzın sı gereken Malory'nin anlatımının sade vc da bır kurgunun oznesı halıne gelen Arthur neredeyse çocuksu olduğuna değınen Ur John Burgess Wılson'un da dedığı gıbı gan Vıctorıa çağının 1940 41 h yıllarında, en uıılu şaırı Lord Alf Hıtlcr ışgalıne karşı, red Icnnyson'un Mor lngılız halkının en gu te d'Arthur'u kaynak vendığı ınanç nıtelığını olarak kullanarak yaz de taşımaya devam dığı Idylls of th eder Kıng'de kı, duzyazıyı 19 yuzyıla kadar ın şııre çevırme deneme gılız debıyatında, Art sının Malory tarzında hur ışlenen bır konu bır şursellığı yakalaya olarak yas,amaya de madığını vurgular vam eder Bır ınanışa Ressam Şaır Rosettı goreBrutus'un soyun dc(1828 1882) Ma dan gelen Arthur, Art lory'den harekede Art hıır'un Olumu nde de hur'ıın Mezarı'nı, ge(,en bır tartışmada, Tn>>tram ıle Iseult'un, Roma topraklan uze Lancelot ıle Guınev rınde bu nedenle hak re'nın rcsımlerını ya Arthur'un ölumu nu ilk kez 1900 lı yıllarda <ddıa cdcr par Malory, 15 yuzyıl Mlna Urgan çevirmiştl Sir Thomas Ma I Sir Thomas Malory ve yaşamı hakkında oldukça az bılgı bulıınmasına karşın, 1408'dedoğduğuve 1471 deolduğubılınır Boyle olunca soylentılere dayanan hayat hı kayesınde Morte d'Arthur'u, omrunun son 20 yılını geçırdığı hapıshaııede yazdığı bıl gısı de nasıl bır onem taşır tartışılır Hapıs haneye adı suçlardan , kı bunlar arasında cınsel suçlar, haydutluk ve hırsızlık bulun maktadır, gırdığı de dcğışık kaynaklarda be lırtılır Yıne de, yaşamı hakkındakı bılgısız SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T SA YI 732