Katalog

çuncu haltadır eğıtım, san.ıt ya7in odağında ya/ıyla gelıyoıum kar şını/a, bırkaç hafta da ha surccck bu doğrultudakı ya /ılar Ama şımdıye dck "Kıtaplar Adası"nda u/erınde duramadı ğım bir ıkı konııdan bırı "yaratı cı drama" oldu Oysa eğıtımden, sanattan, yazından, tıyatrodan soz edeceksek yaratıcı dramaya ycr açmadan bunlaıa değınebıl mck olası nıP Yuzyıllık bir geçmışı bıle yok yaratıcı dıamanın, ajna ınsanoğ lunun tarıhı dcnlı koklu bir gele neğe sahıp olduğu ortada Enın de sonunda oyun çunku yapılan ış Turkıye'de de boyle bu Cumhuriyetle gundeme gelen kımı eğıtım tasarımları yaratıcı dramayla ılışkılendırılebılır ko layca Nıtekım 1920'leım son larıyla 1930'larboyunca yayınını suren "Terbıye", "Ulku" gıbı dcrgılerde eğıtım odaklı kımı ya zıların, adı konulmamakla bir lıkte yer yer yaratıcı dramaya da alan açtığı ılerı surulebılır pekâ lâ Kaldı kı bu yaklaşım, o gun lerden bugunlere uzandı geldı, kendı akarı ıçınde Sozgclımı şu satırları, I hıseyın Beşer'ın Yeni Sınıf Oğretmeniyle Söyleşi (Mıllı Eğıtım Bakanlığı, 2003) adli kıtabından aktarıyorum "1962/63 oğretım yılı ıçınde yız Nazıllı Ukoğretmen ()kulu ılk mezunlarını bu yılın sonunda verecek Son sınıf oğrencılerı staj koylenne gorulmemış heye can ıçınde hazırlandılar Bu ha /ırhğa tum okul ılgı gosterdı Marşlarla koylere uğurlandılar / Adayların sta] koylennde çalış malarından sevınç duyuyoru/ Başarılaıı, tutumlaıı dılleıde do laşıyor /Gu/elkoy dekı gıup ıçınde nııdcsındcn amılıyat ol mıış sessi/ îçe donuk bır adayı mi7 var adı Huscyın Akdenu Bırıncı sınıla onun dersını gor mek îçin gırdım Daha once oğ retılcn kclımc vc cumlclerın tek rarı u/erındc duıuluyoıdu Baş ka okullarda goı medığım dıkkat ve ılgı ıçınde ders suruyor Ne denı, ders oyun bıçımıne sokul muş Oğıencıkrın çok sevdığı ve adını Cambaz koydukları bir araç kullanıyordu Yüzyıllık bir geçmişi bile yok yaratıcı dramanın, ama insanoğlunun tarihi denliköklü birgeleneğe sahip olduğu ortada. Eninde sonunda oyun çünkü yapılan iş. Türkiye' de de böyle bu... Cumhuriyetle gündeme gelen kimi eğitim tasarımları yaratıcı dramayla ilişkilendirilebilir kolayca... •• M. sadık Aslankara Kitaplar Adası Eğitimde, sanatta kılavuz: Yaratıcı Drama maları ıle kendı uzmanlaştıkları alan dcrslerını verıyoılar / Çe şıtlı unıveısıtelerın eğıtımbılım len, psıkolo|i, sosyal çalışma, tı yatro bılımı vd bolumlerınde, drama ve doğaçlama ders olarak okunuyor, uygulamalar yapılı yor Atnator ve prolesyonel ço cuk ve gençlık tıyatıolaıının oyunculan okııllaıa gıdıyor, derslere gırıyorlar, oğretmenler le tıyatrocular ı^bırlığı ıçındeler, en canlı biçımde eğıtımı yaratıcı lulmak ıçın H Omer Adıguzel, bu guzel duşun ardından şunu eklemış yalnızca "(San'ın) dublerımn buyuk bir kısmı gerçekle^tı " Sonra, 1980'lerden başlayarak bu du^un gerçekleşmesıne yone lık kımı verılerı aktarmayı da savsaklamıyor ya/ar Adıguzel, kıtabını "1 Cılt" olarak sunarken, "Nacı Aslan'ın Bıblıyografya çalışması"na des tek vererek bu alana katkı sağla yan tum yazılan toplamayı amaçladığını belırtıyor Oyleyse sureç ıçınde yayımlanacak bir dızı kıtap, alana katkı sağlama yacak yalnızca, yanı sıra yaratıcı drama bağlamında bızlere yol gosterecek de kuşkusuz Alanın onculuğunu yapan, bıIımcıler kadar sanatçıların da ufkunu açan tncı San, bir sapta mayı paylasıyor bızımle " en az yetışkınler kadar yoğunlukla bu dunyayı bızlerle payla^(an)" "çocuğun çevresı ve dunyası ıle kurduğu ıletı^ımde, arada hep bir araç bulunmaktadır ya oğ retmen, ya ders kıtabı ve yazarı ya da bir kıtle ıletışım aracı Boylece çocuğun duyuşsal alanı ve ozellıkle duyguları ıle duşun sel dunyası ve bılıs,sel alanı ıster ıstemez bııbırınden ayrılmakta, oğrenme yaşantısal olmaktan çı kıp salt bılı^sel yoldan geıçekle;; mekte, çocuğun bılgılerını oz nellc%tıımesınc \c ciolavısıyla onları vararlı ve ışlevscl kılması na çok a? olanak tanınmakta dır Ardından $ıı vurgulamayı ge tırıyor San "Artık bıJınmektedıı kı, yaıaticı drama çalı^malaıı, yukarıda savılan yetı ve değerle nn oğrenme sureçlerıne katılma sını olanaklı kılmaktadır " (58, 59) ' Yaratıcı drama nm tanımı na geçcbılıri7 artık "Yaratıcı clıama doğaçlama, rol oynama vb tıyatıo va da dra ma teknıklenndcn jararlanıla rak, bir grup çalıs,masi ıçınde, bııeylerın bir vuşantıyi bir olavı, bu lıkrı kımı /aman bir sovııt kavıamı \a da bu davranışı eskı bılıs>cl oıuntulcıın ytnıden du /cnlenmcsı voluyla ve go/lem deneyım duygıı vc va^antıların go7clen geçıııldığı oyunsu' sıı reçlerde anlamlandırılması can landırılmasıdır (81) Boyle bir "yaratıcı drama' ça lışması nasıl gerçekleştırılebıhr? Tulay Ustundağ'ın Yaratıcı Dra ma Oğretmenımın Gunluğu (Pegem A, beşıncı basım, 2003 [0312 4306750 51]) adlı kıtabı, ışte bu turdekı sorulara genıs, açılımlı bir dızı yanıtla getırebılı yoı CUNLUĞU" Tulay Ustundağ, bir ahlaksal tutumla gırıyor ışe, Drama Oğretmenimin Gunliığii'nden ya rarlanıp, bu ornekten kalkarak U rı arasına ıtmek ıstemış Oyun caklarını ıncelemış oyunlarını ızlemış Cambaz oyuncağını elle rınde gorduğu /aınan, bıınun okuma yazmada araç olarak ya rar sağlayacağını duşunmıış " (35,36) Gorulduğu gıbı ılkcl bir yara tıcı drama orneğıyle karşı karşı yayız burada, ustelık kukla da kullanılıyor Oyleyse gelın o so runun yanıtını arayalım Nedır yaratıcı drama? "YARATICI DRAMA" H Omer Adıguzel, alanla ılgı lı çeşıtlı yazıları topladığı, "fa kultedekı gorevınden (AU Eğı duşunulebı(leceğını)" dıle getır meyı ıhmal etmıyor 4 Yazar, "llkoğretımdekı Derslerın Yara tıcı Drama Yontemıyle îşlenışı ne Ornekler" başlığı altında, so/gelımı Hayat Bılgısı, Mate matık Tuıkçe, Fen Bılgısı, Sos yal Bılgıler derslerınde uygula nabılecek yaratıcı drama ornek len verıyor Tulay Ustundağ kıtabınm son bolumunu, bıı açıdan yaratıcılı ğa da kapı aralayan yaratıcı dra ma çalışmalarına O7guluyor '"jı ırler' başlığını taşıyan bolumclc gruba once belırlı so/cukler ve rılıyor ardından bunlarla şıır ya/maları ıstenıyor kendılerın den Ne deısınız, "yaratıcılık" uzc rınde de duralım mı bir gıdımı* "YARATICILIĞA YOLCULUK" Tulay Ustuntlağ, Yaratıcılığa Yolculuk (Pegem A, ıkıncı ba sım, 2003) başlıklı ılgınç onem lı, değerlı kıtabında bı/ı yaratıcı "YARATıCı DRAMA ÖCRETMENKNDN "( amba/, mııkavvadan yapıl mış ve boyatımış gulunç bir ço cuk modclı Onundckı lış kutıı sıına ındıuhyoı Hareket ettırı Iınce hşleıden bııısını yakalayıp oğrencılerc gosterıyor Onıı ılk okuyan oğıencı ( amba/ a yenı den fış çektırıyor // I luseyın Akdenız mevcut aıaçlarla ders yaparken oğrencüeıın ısteksı/ olduğunu, /orakı çalıs,tıklarını gormuş Derslerı onların oyunla C U M H U R İ Y E T KİTAP tım Bılımlerı Fakultesı Guzel Sanatlar Eğıtımı Anabılım Dalı Başkanlığı) kendı ısteğı ıle erken emeklı ol(an)" "Prof Dr Incı San'a Armağan" olarak hazırla dığı Yaratıcı Drama (Naturel, 2002 [0312 3631600]) adlı kıta bında, yaratıcı dramanın kav ramsal tanımından tarıhçcsıne, dunyadakı gelışımınden Turkı ye'dekı evrelerıne, eğitimde, oğ retımde, okuloncesınde kullanı lışından yaşam alanlaıına uzanı şına dek daha pek çok konuda destekleyıci bılgıyı bir arada ak taııyor bı/e Adıguzel, Yaratıcı Drama baş lıklı çalışmasını tylem kuıam bağlamında bunu ılk kc7 yerınc otuıtup çerçevesını çı/en Incı San a sunarken San'ın bir du şunden satırlar aktarıyor ılkın "jımdı bir duş goruyorum tlkokullarda derslerın pek çoğu dramatızasyonla ışlenıyor, orta okul ve lıselerdc programa alın mış drama derslerı ıçın oğıencı ler kıtaplıklarda dcıslıklerdc ha7irladıkJarı drama konusu ıle ılgılı araştırmalar vapıyoı "Unıversıtelerde serbest /anıan larda buyuk kuçıık oğrencı grııplaıı kendı ya/dıkları ve ya rattıklaıı oyunları scrgıleyıp derslerındekı oncmlı konuları oynayarak taııışıyorlar /Oğıet mcn yetıştıren fakıılie vt yuksck okııllaıda da dramayı oğrenmı^ oğıetmen adayları sta) ıçın gıt tıklerı ortaoğretım ya da ılkoğre tım okullarında drama uygula SAYI 772 yaratıcı drama çalışması yapa cakları uyarıyor ılk once "Kıtap, yaratıcı drama oğret menım ıçın onerıler butunu ola rak gorulmelıdır Bu butun, yalnızca bir ornekler grubunu oluş turmaktadır Oğrencı grubunun tum ozellıklen, yaş, donem, sayı, okulun o?el bir kurum olup ol madığı, oğrencının sosyo ekono mık du7eyı vd belırleyıcı etken ler kıtabın kullanımında değışık lıkler yapmayı gerektırır Yaratı cı drama dersının oğretmenı an cak bu o/ellıklerı go7 onunde bulundurarak kıtaptan vararla nabılır " Drama Oğretmenimin Gunluğu ııtı be^ avıı bokımde vapı landırıvor 1 ııla\ Ustundağ 1 On doıt dcrstcn olu^an bir "Ya ratıcı Drama Dersı Lğıtım Prog ramı Çalışma Planı" onerıyor Buna ek olarak kuramsal boyut ta desteklemck u/ere, ders prog ramlarının her bırıne "Oğretme nıme Not" ya da "Daha Fazla Bılgı Içın Kaynaklaı" başlığı ıle kuçıık bolumceler eklıyor 2 Doğaçlamalar Ya/ar, bunları "kışılık çatı^malan" "kışılıkler dekı karşıtlıkLır" "bıreysel do f çaçlamalar olmak uzere uç ba^ ık altında bıı aıaya getırıyor 3 "Yaratıcı Dramanın Yontem Olarak Kullanıldığı Bir Ders" Ustıındağ bu bolumde, daha once doktora çalı^masına temel aldığı Vatanda^lık vc însan Hakları Lğıtımı Dersının Oğre tımınde Yaratıcı Drama" konu sunu orneklerken bunun "dığer dcrsler ıçın de bir model olarak lığın gızlerıne doğru çekmeye çalışıyor Bunu yaparken, adım adım yaratıcılığın kendısıyle yuz yuze getırıyor aslında Oyleyse yaratıcılığı bıze oğre tıyor da dıyebıhrız Ustundağ ıçın Dahası, o yaratıcı olabılme mız ıçın dayatıyor da denebılır bir olçude Bakın ne dıyor ko nuyla ılgılı olarak " 'Yaratıcılık oğretılebılır mı, bıreyler yaratıcılık ıçın cesaret lendırılebılır mı ve yaratıcılık oğ renılebdır mir*' sorularının tumu ıçın tek bir yanıt vardır Evet 'Butun yeteneklerdekı' ve 'Bu tun yaşlardakı' herkes yaratıcı lıktan yararlanabılır" (55) "Şımdılık Sonuç" bolumu al tında da şunları soyluyor yazar "Hangı koşullar altında olursa olsun, bir toplumun gelecek yuzyıllaıdakı başarısının anahta rı yaratıcılıklarını gelıştırmelcrı dır ( ) / Yaratıcı eğıtım oku loncesındcn başlayan dığer bir deyışlc olabıldığınce erken baş layan eğıtım programlannı ıçe rır" (129) Ya/arın da belırttığı gıbı, yara tıcılıkta bir yaş sınırı duşunmek gerekmıyor kesınlıkle Insan, nangı yaşta, hangı konumda olursa olsun yaratıcılığın kapısı nı aralayabılır Pekı nasıl yaratıcı olabılıri7'1 Bunun otesmdc başkalarını yaratıcılığa nasıl yonlendırebılı rız^ "Yaratıcılık" konusuna, Yaratıcılığa Yolculuk'u da ıçıne ala cak biçımde, bırkaç hafta sonra yenıden doneceğım 1 lele si7, şımdılık bu kıtapları okuyadu run Bunlaıı okumak ıçın ılle yaratıcı dramacı olmanı/ da ge rekmıyor ustelık1 Het okurya/a nn ılgısını çekebıkcek kıtaplar bunlar Yaratıcı dıamayla ılgı nenler ıçınse bııer temel baş vuru kaynağı aynı zamanda • SAYFA 23