Katalog

KISAKISA... KISAKISA... KISA KISA... bır zırh olduğıı nu butun Avru pa'ya ılan edı yordu Arap dunyası nın şıırını katı kurallarıyla yon lendırmış olan gelenek, 1969 1970 ve 1971 yıllarında Ado nıs ın Beyrut'ta yazıp yayımladı ğı ^ıırlcrle kesın bır venılgıye ug ladı Yuıdes.me sancısı yaşayan Arap şıırı, ya Ba tı etkısıyle sulan dırılmış ya da tolklorculuğun sınırlarına ka panmıştı Ado nıs ses ten soz cuk e uzanan su recın ırdelenme sınde, (,ağcıllaş mayı eskının ozumsenmesıne bağlayarak ^ağcıl Arap şıırının babasını oldurmemesı, fakat onu bır dosta bır diyalog gızılgucu ne donu^turmesı gerektığını ılen surdu ve Arap şaırının çağcıl olabılmesı ıçın, eskı şurının ate s,ınden doğması gerektığını soy ledı Tema ve sozcuk kullanımı na getırdıgı bu ozgurluk, gele neksel olçu ve uyağın kınlmasıyla surecektı KARA KIZAĞA TUTULAN AYNA yuzum gemıdır benım bedemm bırada, dedın ve su, tstek ıçtnde organla rım Dedın gofcun bır dalgadır Gog'uslerım altında dalga dalga yayılan gcıe ı \kı htip j yı nı hucrem benım Olum şolen ve turkudur Dw\dun ıtıu \( \tnıı> Bu gtce den farklı\ıi)i bc n Bdjkıi bın bu ışıklı yumu§ak yataktan Btdtnırn orttıdur, kanımla dık tıg'ım kumaş Yolumu yıtmmşım, şaşkın dolanıp dururum bt denımde Ruzgârlan yapraklara verdtm ben Ardımda bırukıp kırpıkU rımı üfkı dı n d( h gıbı, bılmt cc lcr \orarak iıokh rk oynadım Bıbru k nın gıysılenm tçrc )ol gostırtn ta\ı Bıldın ını bt nı•'Yorganımdır bedemm Olum bır şarkı benden, ve tadı defterlerımın Murı kkıp ım zar bana hem yan odaın Kıidt rın yol yol ayırdığı, gokle rt ya\lı Bır dunya hantası Ağıtları ve acıyı çeken kara kı sonuna kadar Ardıma çızıp hırakttm kırpıkle rımı Eskıl bır puta goturen yollar onlar Gelır mısın peşımden ? Bede nım yolumdur benım Çağdaş Arap edebıyatının dunyaca en buyuk şaırı kabul edılen Adonıs şıırlennde, parça lanan Arap kuşağını, dağılan halkını sergıledı ve bunu butun ınsanlık ıçın gcnelleştırcrek, ın sanlıgın dramını toplumsal bel leğın yuzcyıne çıkardı Gızemcı lık ıle varolu^çuluğu, toplumcu luk ıle bıreycılığı, gerçek ıle duş selı bır araya getırdı Yaşama ba kıs, açısını, telsefedcn su/durerek şurın kalbıne damıttı ve toplu mu sarsan, sureklı haksızlıİdara karşı çıkan devrımcı kımlığıyle, 1995 yılında ılk Nâzım Hıkmet Uluslararası îjıır Odulu'nu aldı Dallann Guncesı, ınsanların ınsanlar ıçın hazırladığı yazgıya, her geçen gun bıraz daha karar tılmaya çalışılan bu sozde uygar dunyaya karşı yazılmış, bır çığlı ğın kıtabı • Dallann Guncesi/Adonıs/ Fransızcadan Çevıren Necla Işık/ Dunya Kıtapları Dallann Güncesi D Orhan TÜLEYLİOĞLU A donıs ıle bır okur ola rak tanışmam, 1989 yı lında Ozdemır ln cc'nın dılımı/e kazan dırdığı New York'a Me7ar adlı yapıtıyla olmırçtu Geçen surc ıçerısınde Adonıs'ın pek çok kı tabı yayımlandı Yavınılanan her yenı yapıtta Adonıs'ın scsı, ınsanlık ıçın, uygar bır dunya ıçın bır kez daha yankılandı dılımız dc Imgeden duyguya, duygudan du^unceye uzanan bu genış yelpazcde, gerçckçilığın sesıydı çınlayan TUYAP 23 îstanbul Kıtap Fuan'na, Dunya Kıtapları nın davetlısı olarak katılan şaırle ta nış,ma vc ayakustu sohbet ctme fıısatım oldu Adonıs kırkyıllık bır dost sıcaklığıyla, yenı çıkan kıtabı Dallann Guncesı'nı 's,ıır kardeşlığı adına' ımzalayıp bana uzatırken, bu yazıyı yazma duşuncesı ılık ruzgârların surukle dığı bır dalga gıbı ıçıme yayıldı Dallann Guncesı'nı gunlerce ya nımdan ayıramadım Kımı zaman çalışma masarna, kımı za man başucuma konuk olan bu kıtap, yureğımıze dokunan, bıçımlerı, so/lerı, gızlerı, duygu ve heyecanları ıç ıçe geçmış, doyulmaz bır guzellıkle yuklu şıırlen îçeııyor )acqucs Lacamere, kıtaba yazdığı onsuzde Dallann Gun cesı'nın, kısa, o/lu tevher arar gıbı ya/ılmıs sıkı bır kıtap oldu ğunıı belırtıyoı ve şunları soylu yor ' Adonıs bu kıtapla yolların belırsı/lığı vt yalnızlık kaışısın da, yenı aıkadasjaı dahası yenı suç oıtaklanyl.ı çepeçevre sarılı olduğunıı anlatıı suıeklı ıu/gâr lar, taşlaı, dallar kokler Oylesı ne bır canlı oğelet dunyasıdır kı, yalni7<a zamanların basjaması ya da guçlerın kaıs,ılas,masıyla sınırh değıldır Ağaç buıadabelleğın yuvasıdıı ama aynı zamanda ge leceğın gurullulu havası mclodı sıdır Taş., yokuya sııda^ olur, ru/gâr, kahın, ufuklaıı yalayıp yııtan bır sey BİR MUCİZE... Asıl adı, Alı Ahmct Saıt Esber olan Adonıs, 1 Ocak 19)0 ydın da Suııye'nın Tartus kasabası Kassabın koyunde doğdu On doıt yas,ına kadar burada yaşadı, okuma ve ya/mayı kendı kendı ne oğrendı Surıye nın 1944 yı lında bağımsızlığına kavuşması ve !}iıkru Cl Kuvvetlı'nın ılk tumhurbas.kaıu seçılmesı Alı Ahmet Saıt ın yasamında bır muuzesını yaıattı Yenı tunıhur başkanının ulkcyı kendı go7İe nyle tanımak ıçın basjadığı gezı, onun yaşamında belırleyıcı bır etken olacaktı Cumhurbaşkanı nın bır gezıye çıkaeağını duyan Alı Ahmet Saıt, babasına bır ş,ıır yazacağını ve bu şıın cumhur başkanının onunde okuyacağını soyledı Babası zor da olsa, oğlunun bu olağanustu teklıfını ka bul ettı Alı Ahmet s,ıırını, cum hurbaşkanıyla bırlıkte bınlerce Surıyelının huzurunda okudu Şıır, cumhurbaşkanını, o gune değın kendı ulkelerının yonetı mınde soz sahıbı olamamış, halk la ışbırlığı yapmaya çağırıyordu Alı Ahmet şıınnı bıtınnce cum hurbaşkanı yerınden kalkıp genç şaırın alnını optu ve "Soyle ba kalım benden ne ıstıyorsun" dıye sordu Genç şaır bu soru uze rıne , "Okumak ıstıyorum" yanı tını verdı Alı Ahmet bır harta sonra cumhurbaşkanından bır mektup aldı Bır lıseye kaydı ya pılmıs,tı ve Tartus kentıne gelme sı ıstenıyordu AJı Ahmet burada uç yJ kaldı, daha sonra Lata kıa'da bır devlet okuluna gıttı ve on ıkı yıllık okulu beş yılda bıtı rıp dıplomasını aldı Aynı yıllar da ılk tıddı ijiırlerını yazdı YAŞAM SİMGESİ 1950 yılında Ijam Unıversıte' sıne gıren Adonıs, yerel ga/ete ve dergılerde şıırlcrını yayımla mayı surdurdu Aıap «jiırı gele neğınden ılk kopuşu ve bır dev rımtn basjangıcını temsıl eden, en onemlı yapıtlarından bın olan Şamlı Mıhyar'ın Şarkıları'nda (1961), yoksullıık, yalınlık, doğa ya yakınlık basjıca ızlekler olarak çıkarokut kaıs.ısına Bıryaşam sımgesı olan Mıhyar sureklı de vınım ıçındcdıı dının bıçımledı ğı bır toplumu sarsmaya gelen bu "kâfır kılıu"dır ımamı yadsı yan bu devtımudır, haksı/ vc eskınıı^ olan heı seyı lanetleyen, dının bır korku olmaktan çıktığı ınsanın hem Tanrı hem kul oldu ğu bır dunyanın habercısıdır Kı sacası, şaırın duşuncelerının, umııtlarının ve dusjennın so mutlaşmıi} duıumuılur Arap s,ıırının bı^cnıını yenıle mek sorunsalı o sırada bıle gun demındcydı Adonıs bu sorun salı "Arap S.urıneGırıs,"( 1971) adlı gorkemlı yapıtında dıle getı recektı Bu kıtabıyla artık Batı şı ırı yanında Aıap s.ıırının anılma sının gerektığını Arap ^urının zengınlığını ve parçalanan coğ rafyasının ınadına parçalanmaz yaşantılan bıze son derece sıra dan şeylerden so? edermıs, gıbı anlatıyor Sankı bın ansızın sırtı mıza vıırup, " Az sonra bır mec /up yanını/a yakla^acak, sıze masalını anlatacak Onu can kıı lagıyla dınleveceksınız Bırlıkte bır at arabasına bınıp kentın uzak bır koşesıne gıdecek, bır ateş yakıp dıbınde oturacaksınız Kulede cve ta^ınanların, çopluk te akreplerın dolledığı kımlıksız lerın kendılerıne ınanmavacak ları yalanlar soyleyıp onları yaşa yanların masalını dınleyeceksını/ sabaha kadar" dese, hıç ıtıraz et meden, uslu uslu kaderımı/e razı geleccğız Kendı şaşkınlığını bıle gızler ken, tanımadığımız o u/un ınce ve epey yakınımı/dakı yokulaıı bıze dost kılıyor Bayazoğlu lşı nın ehlı olmaktan ote bır sır gızlı bu yazılarda Bu, ya/arının bı/e bakmak ıçın gızlenmeyı seçtığı noktayla ılgılı sanırım Yakında ama gorunme/ port relerı aktarırken kendını uzağa ıtmış olması, tanımak ıçın kate dılmesı gereken mesafeyı bıze bır kez daha gostermek ıçın bel kı Hepsı bır yana, sormadan du ramıyorum, oyle gerıde durur ken bıle kendı portresının ızlerı nı nasıl tas,ımış kıtaba (Ilk ız ıçın kapağa bakmak yeterlı Sağ dakı bacaklar yazara aıt) SİVİL ANSİKLOPEDİ Bayazoğlu, "sıvıl ansıklopedı teklıfı" dıyor çalışmasına Farklı zamanlarda farklı yayınlar ıçın hazırlanan bu portreleıın seçınıı daha en ba^ta kararla yola çıktı ğını duşundurdu bana Pando ra'yla Karıncaezmez Şevkı'yı, Alp Zekı Hepcr'le Prenses Fazı la'yı, Sadun Boro'yla Aktedron Fıkret Andoğlu'nu bır araya ge tıren genelde hıkâyelerın sonıı Olumlerın, olumune bır tutku nun pesınde gıtmelerın ı/ını su ruyor aslında bu portrclerın ya zarı O yas,amları değıştınp do nuşturme şansı yok, yargıda bu lunmak olanaksız bırıntı tekıl şahıs aracılığıyla bır şey soyle mezmıs, gıbı yaparak çok ^ey an latmamn kestırme bır yolu ol malı bu Ustelık ağlayıp sızlana na halındcn yakınana da rastla mıyoru7 Kıtaptakı heıkes asıl, mağrur, duşkunune rastlama dım Bır portreyı unutulma/ kılan, yazarın doğru ıle yalanı razlaca sorgulamadan bırbırınden ayıra bılen ılk se7gısı gıbı gelıyor bâ na Ondan sonra yapılan tum araştırmalar sezgınızı haklı çıka rabılır, bu sızın hoşunuza gıtme se de doğrulanır, ortaya parlak bır portre çıkanrsını/ O ılkel, guvensız sezgıyle yola duşup so nunda bclkı de varmak ısteme yeceğını/ bır gerçeğe vardığınız da hem guçten du^muş, hem de tuhaf bır guç elde etmış olursunuz Yazılanlara, anlatılanlara ılgıyle uzanıp malzemcyı eleğınde seyrelten o sezgının ınandırıtılığı ya/arın ışıne ınancından doğu yor aslında Hayatlar herkese Az sonra bir meczup size masalını anlatacak Ümit Bayazoğlu, YKYden çıkan uzun, Ince Yolcularda irkiltici gerçeklikte yaşantılar yansıtıyor n PelinöZER farklı yansıyor, herkes bır hıkâ U zak Cıeltr mısın peşımden •* Bedc nım gog'umdur benım Açtım butun ge^ıtlerını uzayın mıt Bayazoğlu, pek çok dergıye dağılmış yuzlerce portresınden 37'sınıYKY'den çıkan Uzun, Ince Yolcular aulı kıtabında topladı Daha once okumuş olanlar bılır, onun portrelerı surelı yayınlarda okumaya alı^tığımız portreler den oldukça farklı derçeklığı ne kuşkuyla bakılacak ılgınç yeyı alıp kendınc ben/etıyor elınde olmadan Portresını kale me aldığınız kı^ıyı seveteksınız ama kayırmak vok Herkesı aynı mesateden, aynı kuskuyla dınle yeteksınız, basılı mal/emeye de fazla guvenemezsıni7 Portresını yazdığınız kı^ının en gu/el gulu şunu değıl, en gerçek bakışını yakalayacaksınız Sonra da bu nun gerçekten onun en guzel gu ,KİTA,P SAYI 7 7 2, SAYFA 18 CUMHURİYET