Katalog

OSMAN ŞAHİN B Gökyuzu herKes ıcın bır Daşka anlam taşır. çocuklar icın bambaşkaı Mehmet Culer bu ıncelığı de yakaiamıs kıtaplarında kılcrc kapattığı gıbı Sehırden kaçaıı aclamın bıılu^tııgıı toprak ıse aradıöı scv gı ve dosthıpa vanır veıecek gıbıdıı " lopıagımın bcnı IKT gorduğıındc gıı lıımseycrek kucak açtığını soyletsem yı ne kafavı vedı bu adam dıvc*cığıni7i bı lıvorum " (s 4X) ()ykıı kalııanıanının l)iı ya/aı oldııgu Av (s 96) ovkıısıındLtı şıı IKI cıımlt" de jehıın yalnı/lık nıekânı olduğunu dıi}imdurıır "Kcnt kalabalı pınd.ı valnı/lıgıvla vakalanacakmı> gıbı bıt koıkuya kapılır " (s 104) "Kent.bo guntulu bıı vafnı/lıktadıı " (s 106) Bırbaşkaovku ( agaloğluls 146) ov kıısıı ıse clogt udan doğnıva şehırdckı dcğıjmcnın sonuçlarıvla hesapla^ıı Ya vınevleıının 1LIk cttığı bırsemt, ona an lam vc dcğer katan temel nıtehgını vıtır ını^tıı "()/ kımlıgını değı^tırelı yırıl< bır kcnt arrık Cagaloglu " (s 147) lcık cdılnıı^ sokaklarında gezınen VU7İcrcc so/cıık goıen yazaı bu yıtık ktıılın gclcccğını !;oyle çi7er "Son Ağ.ı cını.son kusjunu yıtıımı^ tuprakgıbı çol lesjmcye ba!;lavacak Cagaloğlıı Kıtapla rını k.ı? telcgıvle vazan ılk muharrırını dc, dı/ustu bıfgısayarla yazan son şaııı nı deanımsamavacak Cağaloğlıı banka, para, î'jycrı, çck, senet ılışkıleıine bııla% ttkça heı ijev belleksızhğın koyu bırnan korluğıınc gomulccck " (s 150) Denebılıı kı, Mehmct Gıılcr'ın Arka Oda kıtabındakı oykuler, ınsanın nıalı kum edılnıek ıstendığı "bellcksi7İıgın kovıı nankotluğııne ' karşı ya/aıın dıre 1 15 1 1 sımgelıyotlar Kıtapta bu kenîı 1:11 ycrle bıt cden buyuk depremın ı/lcııvk vuklu ıkı ovku vaı Bu oykulerden bırın dc yıtırdığı çogu, kaılsı ve sevgılısının ızinıaraıken, dcprcm cnka7inın ta^ındı öı al.ında ınşa eelılen parka gclen ovku kahramanı yapılanlan sorgulaı "Doğıu 1 muvdu bu yapılanlai' Kaiası karıstı U/crındı vurudıığıı topraktan tuhaf bıı uıkuntu dııvdu burasi vıi7İcrcc, bdkı dc bmlctcc cvın, apatrmanın, bunlaıın içindee/ıleıı eşvaların, ınsanların, gıvsı k rın, çocuk ovııncaklarının mu/ık alet leiının kıtapLuın, aık albıımkrının, ka lcstckı kuşların .ıkvaıvunıdakı balıkla tın olııİLi ıvlt, dolduıulupolıı^turıılmtış tıı Yaijadıkları haltlebumolo/lann içiıı de tek kolu, go/u, baeagı, kıılağı kalan ınsanlaı da vardı Ya bu ınsanların anı laıı, du^lcıı "(s 180) Kapıralıst toplumun, ^ehıı lcı ı, bıı an lanıda suıcklı dıpıcm ycrı halınc gctır dıg"ı soylencbılıı Bıı depicnım uıka/ı al tında nıec ınsanın hayarı, umutlaıı, dııij lerı, cesaretletı, koıkulaıı, yaıatıcılıkla rı czılıp unıııak cdılmcktcdır Mehmet Gııleı ın Aıka Oda kıtabı, ınsan lıayatı nın dogal vc toplıımsal depıemleı kaı şisindakı lutuıınıa çabasmı ovktıluvor Yıkımların vc vıtıklcıın çetelesını çıka ııvoı Insanagcçıpgıden 7aman k.ırşısın dı d.ıh.ı dıkkatlı tııtaılı vc unıutlu bıı haval kuııııa duyaılılığı asılıyor • Arka Oda/ Mı hmet duler/ Kultıır Ha kdtılığı }<iynılıtrı/ Arıkctra, 2002 SAYFA 6 i7i ınsanlar vaıdır, Istıklal Cadde sı'nc (,ıktıkları /aman po7İt rı kım scvi goınıc/ Yalnı/ca kendılctını guıuılcı.kcndılcıını dnşunuı,kcndılcrı nı bcğcnııltı Bcncillıklcıı vu/undcn bc vırılcıının ba/ı nıcrkc/lcrı korlcsmıştıı Kımı san.ıtı,ılaıı dabunlaı aıasındasava bılııı/ Boylesı sanat(,ıların ya/dıgı kar.ık tcrler, valnı/ca kıtap savialaıı i(,ın vaı a tılını^ ınsanlardır Okıtapları alıpokııdıı ğunu/, o karaktcrleılc kaı^ıla^tı^ıııız haJ dc, kanıni7 bır turlıı ısınma7 ()nlarla bır turlu 'bulu^ama/sınız' Bıı dc Saıt Faık, Orhan Kcmal, Yaşar Kemal gıbı buyuk va/arlarımızı dusunclım Hangı kosulda olıırsa olsıın, neıcdc nasil ya^atlaısa ya L 11 sasınJaı, hcı (, ^ ınsanla yurcktcn bag kurmasını bılmı^lerdır ünlaıın doğas.1 nı, kulturlcnnı, ya^am bıcımlcrını, kııl landıkları c^yalaıa, kokulaıa vanncaya kadar anlamıs gormu^ ya7mışlardır Mchmct CTUICI ın sun oyku lcıtabı "Aı ka Oda "dakı oykulcrı okurkcn bıınları dusundıını (.uleı ın ovkıılcıı,gcıı,ck bır va^anmı^lıktan alıyor }»ııcıınıi Anlattığı tıplcr cl sikı^nıı^ı/, konusmu^u/ gıbı va kııı gclır ınsana Yu/lcrı yıımnıı/t fıa kar Bu vu/dcn hcı uvkudc, vasjamın can lı, kıpır kipır sohık alıjı vcrı^ınc tanık olu ı u/ K.ıtaplakı oıı vcdı ovkunıın U\\ bırın dc gcrcksi7 sarkmalaı lal kalabalıklau vok Ayaıı ıyı vcı ılıııı^, ıvı vontulmuş, dıl ısglıfı tcmi7 oykulcr Ba/ı cdcbıvat mo cfalaıından, konularını mod.ı ıı^runa pai^alavan bı<,ımı asıl konunun otıune alan ozcntılcrdın ıı/.ık Surcklı vaıını dıı ştıncrek yarını gomıcvc ı,alı^an sımdıkı /anıanla ()ir turlu buluşamavan, vaıının şımdıkı /anıandan cikacağını bılnıcycn, yarın uğruna bugunlc sureklı kavga cden anlavı^ların yazau da dcgıl Mchmct (îu lcr Yarım duşunurkcn dıınle bugunku /anıanın ıstcklcrınııı larkında Boylc ol duğu ıçın, kımı oykıılcrınde geçmışle, Arka Oda bugııne sağlıklı bakabthyot ^ ; nıanın soluğıı ılc, şımdıkı 7amanın solıı gunu ovkııleıınde uslaca buJusturaıak, badcm cskıdıkçc tatlanır mısalı, anılaıı nı hıi7iın ımbıgındcn gccıııp ovkulc^tı ııvor Ayrıntılara takılarak, anlatmak is tcdığı asıl konııvu, avııntının tozuna du ıııanınaboğdurmuyor Oykıılcrınegıren heı ınsanı yakından bılıyor, goruyor, tanıyoı Bovlecc oyku tıplcmelerı yaşayan, soluk alan sıcacık ınsanlara donu^uvor Kıtapta yer alan ılk ovkıı, 'Soluk Renk Lı Bır Ümut'ta, parası/ yatılı okul sınavına alınan yoksııl halk ^ocukJaıından bı ıının yerınc, yazarımı/ kcndını koyuyor Çunkıı, otıi7 bes kıık yıl once kendısı dc aynı sınavla yatılı okııla alınmıştır Usra CA kurgulanmış, çok gu/el bır oyku bu Lskı ılc vcnının cîı^lılcrı bırbırının ıçıne tam otıırmu^ Oyku akı^ı hıç kesUmıyor lkıncı oyku 'tstasyon'la, kıtaba adını ve rcn Arka ( )da ovkusu, bııınu oyku gı bı anısal O7cllıklcr ya^ıyan bır romanın dcgı^ık bolumlcıı gıbı Bu uı, oykudc (»ulcr'ın ula^tıgı oykulcme ustalığı her tuılu ovguvc değcr ' Fortu' ovkusıındc, gc ce gıındu7 oyku du^uneiı, ovkuylc vatıp kalkan, oyku solııyan bır ya7arın, anlık dııyunısamalaıı, kucukku(,ukoykukırıntılaıı ıçındc kay bofııp gıtmcsı verılıyoı 'Topıagın ve Kı ra/m ()ykusu' vc'(iııl Borcu' oykulcrın dc, ya7arın dogayı, bıtkıyı, toprağı ıvı bıl djğınc tanık oluyoruz 'Ğuvcrtınım Don Crcrı' oykuMinde, Ku^baz Ya.sın'ın huzun dolu yaijamı vcrılıyor Nc kı bu oy ku, valnı/ca Kıi!}baz Yasın'ın oykusuylc sınırlı kalsaydı, oyku daha sıkı ve yoğun bır ctkı baakırdı 'Mızıka' oykusundc, Haydarpa^a Gcb/e arasında gıdıp gelen banlıyo tıenlerıııde mızıka satarak geçımını sağlayan bır çocuğun yaşam sevın cı var Tandnlı' oykusunde ise, acıl scrvıstc vatan, ag/ına burnuna d.ım.ııına ığne ve hoıtum baglanmı^ duımadaıı kan vcsc ıunı vcıılcıck va^atılmaya ı^alı^ılan oltım cııl bıı hastanın, oluınlc va^am aıasında gıdıp gılcıı anlık i(,sı.l dııvgulaıı basaıı ılevcıılıvoı Atc^lcıdcn (ıcı,ınck ovku sunun mckanı yını bıı h.ıstane Sabah akşanı atc^mı, nabzmı, tansıvonunu ol^ mcyc gclcn Fatoş I Fcmşıic ychastamızın dııyduğu duygusaJ vakmlık anlatılıyor '(îoruşmc' bır anı ovku yınc Dunle bugunun ustaca van yana gttırıldığı bu oykutlc, (.ocuklarından bciı bııbıılcııııe ılgı duvan Bclgın'lc ya/aı ımı/, yıllar son ra kar^ıla^ırlar Cvlenıp ^ocııga kaıı^ma lanna kaı^ın, yurcklcıındıkı a k kabar % cığı hâlâ vcıınde duımaktadıı 'Sıs' oykusune adını vcrcn bır kedı Atolyedcbovalaııvla.lıı^alarıvlatuvallcrıylc butıınlcijmı^ bır rcssamın kcdısıvle olan uvumlaıı, dostluklaıı vcıılıvor '( )dc^me' tam bır vabanc ılasjna oyku sıı Apaıtman ın^aatlannda calısııkcn doku/urıcu kattan du^cuk kcnııklcıı parampaı ı,a olan Kcııııı Usla nınkıırtıılmasıolanaksı/dır Kcrını Usta nın kaıısı (ıiılı/aı ın hastanc gıdcılcımı karsılaya cak paıası yoktur Baişhıkim Keıım Ub ta'nın olusunu, bağlanı kalan organları nın hastancyc bağıslanmasi kaı^ılıgında Cîulı/ar a vcıcccktıı Bır /amanlar ulkcmı/ basınınm vutc gının attıgı, sayısı/ ga/UKimn, yazarın, sanat(,ının gulıp gcldıgı lıci sokagı bır bulus^ıu vcıı olan unlıı ( apaloğlu'nun şımdıkı vuıcklci acısı halını anlatılıyor '(laöak)glu' oykusundt 'Acının Adresf ılc, 'Bu Kcnte Kıyamct Gunu Bıı Daha Ugramavacak' adlı oy kuler, depıemı kunu alan oykulcr Buyuk acdaıa, vıkımlaıa, olıımlerc ncdcn olan 17 Ağııstoh 1999 dcpıcmını, bı//at ya%a mı^, gormu!} bır ya/aıın, scvgılı Melııııct Guleı ın kalcınındcn okunıak, daha ınandıruı ctkıler yapıyor ınsanda • nın duyguları Lİıle gelıyoı 1 uııı oftretmen ler aynı duvguluıla mı veda cdcrlcr meslek yaşamlarına bılmem, ama ovktıyu okuyan oğrencJerın gozıınde kendı oğıetmenleıı ve bu meslek banıbaşka bıı savgmlık ka/a nacaktır, emınım "( emıenın topraj*a duijmcsıvle mı gelır ılk yaz" lbıbık kuşların ın sesıvle mı yoksa' Belkj de bevaz bır kardelenle gelır^ Ince uzun bacalı levleklerle olm.ı/ mı' (,ocuk seslerıyle, nevı ıı/ şeıılıkleı ıvle tle gelır belkı^ Ya soğut dalının kavıayıp duduge do 1 nustuğu ılk gune ne demeli' ' Soğiıtler Kavlarken, boylesı şursel bıı başlangiçla katllı yor oykulerın arasina Bııvıık kcntlı çocuk ıçın ne ılenlı yabancılıklat ta)ivoı bu anla tım bellı Kaçı ccmıc sozujjunu dııyınıı^, kaçı ıbıbık kusıınu dmlemüj bılınme/ 1 ie le soöııt dalından dııdıık y ıpııiak haval bı leedılme/ Içın uııı vajadıgımı/yabancıla"} ma, bu oykuyle bıra/ olsun a*)ilabılır bekı Boylesıne duygusal boylesıne ^ıııscl bıroy kude çocuk acım.ısı/lığı, cvıklij^e baskaldl rı da ancak Mehmet (ıiıleı ın usta kaleınıv le ısknebılırdı t Ibet Saat'tı bu\ukk ı ın ılt JH ı \ ııgılaııyla ço cuklarınbeklentıleııçelı^ııkcıı YcşiflcMavininOlümu'ıulc dunvamı/m deftı^en çch resı vurguJanıvor Meraklı Kııçuk Kırmı/ı Balıkısc toplıımsal bırgerçef1! iisıldaı gıbı Kıtap Keloğlan'a Açık Mektup la bılıyoı Mektuptı bıı va/aı ı baskalaııııdan avıran en onenılı o/cllık tlılc gclıvon Kılo^lan bı leba ya/arıu dıi!;gucuvk, çoc ııklııgunu bır çırpıcla aıdında bırakıp ıhtıvat bıı ad.ınıa donustbılıvor Mehmet Cıuleı'ın kıtaplannın ba'jlıklaıı da oykııleu kadar çarpıcı vc dıiijundıiHH ıı Yedi Renkli Dunva Cocukları bcllı kı sınıı larıa!}mi'; Ya/arın da vıırgııl ulıgı gıbı adı gıbı ycdı rengın kaıde^lıgı vaı ovkııleıde Dosthık baıış çağrılaııyld vııklıı hcı bırı Kıı^kusu/ ^u acıınası/ dunyad ı bu olgu gu numu/un cn buyuk geicksınımı Cîokvu/u hcrkcs ıçın bır b ışk ı anlam ta şır, çocuklar ıçın bımba^ka' Mehmet CıU ler bıı ıncelığı ıle vakalamı; kıtaplatında " KİTAP Cocuklar buna deöer NUR İÇÖZÜ M clıınct Cıiılcr, ya/ın dılıyle, O7gun oykulerındckı mtıkcmmel anlatı mıyla vakından tanıdıgınıı/ bır ya /aı ^ c"tışkın edebıyatmda kendınc ozgu tarzıyla var olurkcn, cocukları da go/ ardı ctmcmıs Bclkı dc daha da kcvıflı, belkı dcdaha da sıcakbır dılle k ıleme alniış tıını 1,0 cııkovkııletını Çocuklar iı,ın ı,ocu^agoıc vetamhır^ııısellıklecaıılanıvortjvkulenak kagıtlaı uzcrmdc Kucukokurlannıoylcsı nc oncmsıvor kı, kıtanın \ bıle "Adım Çocuklartn Olsun" ıdını kovuvcrıyor (ıiıkı kahramanlarını ya^aının ıı,ınden setjiyorbıı bu Yoğun teınpolıı ya^amımız cla goz ardı ettığımız, bakıp da gormedığı ıııı/ pck çok ayrıntı can buluvor satırl.ıı ın da Rır bakıyorsunu/ 12 k.ıttakı (.vındeıı aşağıları sevreden bıı çocıığun du^lcrı dıı şıınceleıı çaıpıcı bır ncdıklc ta^ınmış oy kuvc (, ocuk dunyasmı boylesınc vakından tanırnasmın nedenını salt oğretmenlıklc bagdjştmnak olası değıl Hıı duvaılılık hoylesıne go/leın gucu ancak va/aıa ozgu bıı clııygusallıkL açıklanabılır "Fvımi7on ıkmci katta Apartmanın cn son karı \t*ı dcn <,ok go|*c vakınız Kıışlat ı< .ıkl u gc (,er usrumıi7den Keııtın sısı Inılutu talu lır " I umcelerıylebaiîlıvuı kıtabın ılk oyku sıı "Çekmc Kal" Bu so/cuk oylesınt va bancl kı çocuga, "Çekme kar dıvor babarn bızım daıreve Nasıl çekmışler, nasıl geııve almışlar kocaman evımı/ı orasını suvlenıı yoı 1 a/la çektıklcrı ıcın mı pcnceremm uııuııe otıırdum mu sokaklar caddelcr go zukmuyor'1 Karıncalara u/ak, kuşlar ı v ıkı nırri'1" dıyor Ilerso/ctığıı, heı olavı soıgıı lavan bıı comk oykunuıı kalıramanı Yanı tam bıı çocıık1 tdcalı/c cdılmenıı^ Buyuk Yaşamın içhıden lııgc, bılmı^llğe O7cnmemış Her an yanı ba sımi7da, evımızde, okulumu/da rastladığı mi7 çocııklardan bırı Onenılı olan, yazaruı onun duygularını bekJentılerını, ya/ınsal ortamda boylesıne sıırscl bır anlatımla dıle getırmesı "Sabah Kokulıı Çaylar", "Sınav Günü" çalı^an ço cuklaıın geıçegını vuıgularken, "Kumdan Kale" de oır dedcnın ya^avamadığı çocuk lugunu buluyoru7 Yaslı adamın çocııksıı dıi!)lerı bır avuç suda nıtınalaı koparıyor Sava^lar ka/anıp gemJer batırıvoı Onun bu duyguları kım bıLı kaç vdlık karısına bıle yabancı gelıyor "Sadun Bcv herkesten once deni7e ındı Torunu Ozan'la hanımı arkadan geleceklerdı Denı/ kıyısı boştu Sular ııyanmamii gıbıydı daha Kıyıdan derınlıkleıedoğrukoyufaban dumduzbırmavılık baijinı dlıp gıdıyordu " Okuma seruve11111 henuz başındakı çocuklarm, boylesı 111* nc betımlemelerle karşılaşmak haklaıı de £ıl mı' ()ysa kı on on ıkı vablarda babkyor şaırleıe ovkunmelen Aıalaıından Kaçı cıaha ^ımdıden kalcmlerını bılemı%, şıırler çi7lk tırmeye baslamışlar kıtaplaıının defterlen nın savfa aral.ırına bılınıı mı' Ilkkezbıroy kude karjda^tıkları jlırsel bıı benzetme, onlaıa mııtlaka veııı uiuklar da açacaktır Seıuveıı kıtapları arasa da gozlerı kıtapçılar da, boylesıne betımlemelerle yııklıı oykuler, okuma estetığının gelısmesını de safilaya caktıı ()kusun da ne olursa ols>un okusun lıkıuıe kanjivım dogrusıı Nc okursa okıı sun, ama nıtelıklı o/gun olsun denılebılır belkı dc Cıiıler ın kısa çocıık ovkuleıı çocuklara sanatsal aıılanıda estetık dcgerler de a^ıla vacak nıtelıkte Kıtabın "Av" adını taşıyan ovkusunde ya7ar, hayal ctmcnın ıncelıklen nı anlatırken, "Son Cıün"de bııram burak hıı/ıın kok ın bııııın sı/latan bır oğretme Çocukların beklentilert C U M H U R İ Y E T S AYI 70