Katalog

şiirlerindc öykülcmc oldugu için l'cvtik Fikrct vc Mehmet Akii'in şiirleri giizcl değildiı. Bu nedenle öykü ve romanla *•" dığımı biliyorum. rımda şıırlı bir dil yaratmaya çahsıvorıım. Kıiçiik ıııscını, yıkık ınsanı anlatı Son yıllarda oykude patlamalar oldu yorsunuz gcııcldc Ama utnuhuz dcğil bu Yepyenı oyhiicü btrgcnt;kuşak ycttştı. Nıtnsaıılar. Âkaıı, dcjft^en hıryaşamın ıçınIvıihlı <i\l:ü dcrgilcrı yayımlanıyor l'iiın dticr. Nedcn yaşaının bıı kcsiti? bunlar nc anlaına gclıyor? Sait Faik'in "Yazmasam dcli olacak "Yakın yıllarda öyküde patlamalar tım"sözünii yeniden anımsayalıııı. Oöyoldu" saptaması doğru. Aslıııa bakarsaküdc Sail laik'i vazmak ıçin kişkırtan nız vaijamm (ıangi dalında patlama ol ııcdcn yoksııllıık ve o anda yapılan lıakmauı kir1 Bıı hızlı degibim, çuğm gctırdisi/lıkııı. Yoksıılluk vc haksızlığm ınsanı ği bir ivmc. (icçmış yıllarda (ivkii ü/eıi kışkırtan ve dııyarlı kılan biı yanı var. Yanc ürctilen varsayııııları anımsıvorıım. zılan biı öykünün, romanın ciramı olma Oykü diğer vazınsal türler kaışısında si lı. Dramı olmayan bir üriin sıradanlık linip gıdecckmiş gibi kaygılar vardı. !Şim • üzeıine olıırnuışuır. Yazarın acıyla, di göriivoruz ki hiç dc öylc olmadı. C )y dramla hesaplaşması geıekiı. Yürckli, küdenicel, nitcl anlamda önemli dcğisik "yiireği sargıda" olan yazarlar yapabiliı likler var. Çok somııt bıı. ()ıncgin, vakııı bıınıı. yıllara kadaı kadın vazarlar genel yazar Ya/.ınsal ürıınlcrin hayatı yorıımlatoplamının yıızde dokıızıınu kapsaı keıı, makra ve deği^tiımekte lıâlâ olağanüstü bugün kadın övkücü oranının viizdc gücü var. l Jsta yazarlar cdebiyatın binbir kırkları astığı soyleniyor Müthı.ş bir palanlatım yöntcnıini, inccliklcrini arayıp lama bu. ( )vkü alanındakı nitcl patlama, bularak herkesten daha ctkili biçimde doğal olarak öykü kılaplaıınııı savısına başanrlaı bunıı. Küçük insanı anlatmak da yansınııs durunula. Siyasal \'e kültü ta, arkalamakta içinden geldiğim yaşam rcl yaşamımızda cn büyük patlama 1964 kosullarının da buyük payı var. Çalışan, yılda görülüyor. 24 Mavıs Anayasası'nın üıcicn, ama emcginin hakkını alanıavan, gctirdiği görcceli özgüılüğün soınıcu bıı. daha mutlu biı dunya için ycni acılara () tarihtc tam 23 öykü kitabı yayımlan katlanan msanlar bcni hcp clkilcmiştir. mış. 1970 vılında bıı sayı 25'c çıkıvor. Diİçlcıindcıı gcldiğim bu insanları ıızıın ğer ara yıllarda bıı sayı 10'u geçmiyor zam.ın gozledim C ieı çek, draıııı olan övŞimdilerılc bıı sayı 40 civarıııda. Yavınıküleri bıı insanların biriktırdıkleriııe lanan öykü dergilerinin sayısınd.ı, k.ılıte inandım. Fdcbiyatm düııyayı değiştirsinde dc önemli gelişnıeleı oldu. Bu gcmcdc biı işlevi olacaksa, o edebiyatın lijjineler gcnç kusak öyküeıilerinın dog dramının ofması gerck. Bu da küçük inmasına ncdcn oldu. Aılık biıkaç dil bisandan, yıkık insandan geçiyor. lcn, övkülcriııi dız üstu bılgisayarda ya Udclvyatm ıialıirıııı da çcktnıtz 12 z.ın, ıletrşımlerini elektroııik posiayla va Hylü/'dc bır kı/abıuız /oplatı/dt, yasahlan an, sesli, görıintıılıi elektroııik kıtaplar dı Ardnıdtiıı siirviinc göndcnldıntz Yazar azırlayan gcnç kusak var. I ıım bu iliş olmak, bu konııda an çckntek, k/tşku yok kiler yaşama ve oyküeülügümü/c ycni kı hıiz da duyrnak, ııaul sey hunlarS bir renk vcıivoı. "Sözacıdasınandi" diyor Ahmet ()k Çocuklar ıçııı dc yazıyonunuz. "Çotay. Yaşamın auları insanları pişıriyor. cuklarvınz siztn kıtaplarınızla hüyiidü" Edcbiyatın acıları ıki kez pişirivor. Sıııadıye bir haltp tiiıncc söylcsek abartı olnan sözün dc pışmcsi gerek. Süzülmüş tnaz. hıanıytmını hı bıı alanda da giizcl sözlcr acının imbiginden geçen sözlcrşeyleryaptıııız Nıçın cocuhlar' Çomklar dir. "Hamdmı, piştim, yandım" diycn için yazınanın ayrı bir yöntcını var ınt? Mevlana'yı düşüııün, nasıl süıcçtir \nW Bağımsı/. bir çoeıık edebıyatınm olup Bcn, l)iı anlamda çok büyük acılar çek olmadığı eskiden beri tartışılırdurıır. Yamedim. Büyük sanatçıları büvük acılar ^amın bize dayattığı şıı: Çorııklar var vc yaratıyor biraz da. Brccht'i, Neıuda'yı, onların tat alarak okudukları ctlebivatlaNâzım'ı düşiinün. ünlar sjirlcriyle ve ıl da var. Bu edcbivat, o bıiyük edebiya dramlaı ıyla biiyiıklcr. Sokrates'in büyük Mehmet Güler'in öykülerl. gerçek bir yaşanmı$lıktan alıyor gucunu. Anlattığı tlpler, el sıkışmıtın bir parçası. Kıyısında dııran bir parlüğü defclscle.siiRİcıı cokyaşadıgı dramSi7. konuşmuşuz gibi yakın gellr Insana. Yüzleri yuzünuze bakar çası dcğil, odağında dııran, biı anlamda dır. OJkcsi olmayan büyük sanatyi ola o büyük edebiyata yol göstcrcn bir par maz. ()fkc scv^iylc dc bütünlcştigi, doğ rak polıtikanın dı^ında dcğil, tam içinde kavıanılar gerçek yaratıcılık karşı.sında ça bu. Biı sıı damlası gıbı olan çocııgıın, ru yönlcrulipi zaman çok anlaınlı oluı. ortasındadırlar. Halkımız kürescLlcşme cksılir gıdcr. yine bir MI damlası gibi cdcbivatı olıırsa, (Jlaylarııı, aLilaıın icindc pi^crck ıılıısla nin gerçek yüzünü "voksullugun kürcEgitiınci yazar olmanın olumlu vc bıı edcbivat asıl o büyük cdebiyatın tö rın vc insanlığm yazarı olmak tok dalıa .scllcşmcsi" olarak ranıyın yaşıyor. lop olıımsıız ctkilcri var. Biı bakıma olumlu zü, çekıiılegı olarak nıerkezindcdurnıafarklı biı scv. lıınısal tansiyonun vükscldi^i döncmlcrduı cğiümci olmak, bir başka yönılcn si gerckmez mi? de kaçınılmaz olarak edcbiyat da siyasal12 Evlül'dc bırkitabım yasaklaııını^ vc olıımsıız. F.ğitimci olmak büyük bir Çocuklar için yazmaktan t\.\ hiiyiik he la^n. Bu bağlamtlacdebivatın toplumsal toplatılıııışü. Bu ncdcnlccşim vcbcn ay avantaj. Oğrcncilcrin kar<jisına çıkarkcn yccan dııyııyorum. Daha çok arınıvor, işlcvi yadsınamaz. Ancak sonuçta önenırı ayrı illcrc sıirüldük. (tÂ)k uzıııı biı zahcr gün dilscl anlamda kcndini yeııile yalınlaşivorum. Içimdckı çoeuk ııyanı li olan yapıtın vazınsal dcöcridir. ınan da bir araya gclcmcdik. Hh, olacakmek zorundadır kişi. Sınıfta konuşmala tı o kadar vc oldu. Pek cok aydının, yarınızı dinleycn vc dcnctlcyeıı cn az yirmi (")yİ'ii ı <e rnmanlarınızda kcndinizc özyor, bana yol gösteıiyor. Kurduğum zarın |>ayına daha büyük acılar diiştü. Bu bcş kişi var. Bu dıırum cğitimciyi ara^tır gü bir dtlınız var. Şıtrlı bir dıl bu Biz ;a cümlelcr, scçtiğim sözcükler, imgclcıinı, kadarcık bize çok mu? maya, daha özcnli konuşmaya ircr. Oğırlerı knkandıracak kadar da güzel. San fantezilerim, kısacası soluduğum atmos rctirkcn öğrcnirsiniz. Aynca insanı göki gizli bir saırsınız. Şıırle düzyazının ak fer çocuklar eumhuriyetinın özgiiı, ya Söz buraya gdmişken trajikoınik bir zctlersiniz. Eğitimci olmanın clbcttc ki rabaltg'ı nercdc başlıyor, ncrcdc bitıyor? lansız, sevgi dolu ortamına alıp götürü not düşnıck istcı iın. YasakJanan kitabım yor beni. Çocuklar için ya/nıak çocuk i^i dczavantajları da var. Oğretmeye koşul"Okııl Bir Türküdür" adlı çocuk ve "Kcndinc ozgü bir dil yaratmak" çok değil. Çocuk psikolojisini ivi bilnıezse larmıış bir insan konumundan kcndinigençlik ronıanımdı. Kitap da, biz de önemli. Bu bir üslup (biçem) yaratma niz, onların içinde yaşayıp yakıntlan gözzi kolaylıklakıırtaramazsınız. Yazdığınız 1402'lik olmıışrıık. Kitabın da, benim dc sorunudur. Kcndinc özgülük, taklit etlemler yapmazsanız, en öncnılisi tle içi ürünlere didaktiklik sızabilir. Ayrımına çevremdcn hcmcn lıerkcs uzaklaşmıştı. meyen, cdilemeyendir. Kcndinizc özgü nizdeki çocukla arkadaş olanıa/.samz nc varmadan kitaplarınızda da "hoca" kcIlginç, daha sonraki yıllarda bu kitabıınoldıığunuz kadar, gcrçekten özgiin olakadar edebiyat bilginiz olsa da başarılı silebilir, bu tuzağa düşebilirsiniz. dan aJınan bölüııılcr dcrs kitanlarına kocaksınız. Ozgüıı olmayan kendinc özgüolamazsınız. nıı oldu. Zaman ıçinde en çok da bu kilüğün fazla bir anlamı yok. Bana göre öz Altmış sckız t'ujıiğının insanıunız. Satabım baskı yaptı, okura ulaştı. Dcvlet günlüğün en önemli özelliklerinden biri Çocuk edebıyatı yazarlığı hep kücümnatsal mayalanmamzda o dnnemın ekobir taraftan sakıncalı bulup cezaJaııdındildir. Dili iyi kullanma yöntemlerinden sendi. Çocuk edebiyarı daha çok ikinci nnmık, kültürel, sosyal ulgularının payı yor, bir yandan da ders kitaplarına alıyor. sınıf, amatör yazarların ellerinde kaldı. var. Politik bir ortamdan apolıttle bir or biri şiirli dilc sahip olmaktır. Öykünün Nasrcrtin F locaların, Karagöz vc Hacidilscl anlamda cn jakın olduğu tür roltirai etmek gerckir ki ülkemızde çocuk tama doğru sürükleniyoruz. Edcbiyal ve vatlann torunları dcöil miydikr1 Hcrhalman değil. ^iirdir. C)yküylc roman dilinin edebiyatının çok ciddi yazarları olmadıpolitika ili^kısi üzerine neler mylemnız? dc bunlar da normaldi? DNA'ları aynı çünkü. Öykünün roman ğı gibi elcştirmenlcri dc yok. Diinya Ço 1980'lerden sonra toplumumuzun, dan alaeağı bir dil yoktıır. Öykü farklı bir cuk Yıh'nda (1979) çok önemli bir çikış Yaratnıanm ınsanı yücelten bir bnyuözclliklc dc gcnçlerimizin apolitik bir or ycrdcn dilinc dil katacaksa bunun adrcyaptık. Kısa sürc sonra bu ilgiyi yitirdik. tu var Sız i'ğıttnıa bir yazarsınız. E$itim tama sürükJendıkleri yadsındamayacak si şiirdir. Şiirle öykünün bugünkü diJsel C^ysa geleceğin okurlannı yctiştirmcnin a obnarıın yazarlıŞa katkısı ya da olum bir gerçek. Bukonuma 12 F.ylül faşistgi yakınlığını, sözlü gelenekteki yakınlıklayolu, çocuklarımıza nitelikli bir çocuk \uz ctkderı var tm? Yazma, yaratma yrin rişiminin toplumsal dinanıikler üzerinde nnda aıamalıdır. Şiirlc dııygıılanıp coşedebiyatı sunmaktan geçiyor. Eğitimci, teminiz üzcrindc duralını hıraz uyguladığı bilinçli baskı ve sindirme po mak isteyen iinsanoğlıı, bir anlamda öyyazar olarak bıınıı yakından bilivoıum. litikası sonucu gelimniştir. Kapitalizmin tnsanoğlu yalnızlığını yaralıcılığıyla küyle de bu gcreksinimini gidermek isEdebiyatımızın insanı daha çocukkcn ya son aşaması kiireselleşme, yazın diinya yenıncyc çalısır. Yarattılcları ona gerçek tiyor. Bıı nedenle öyküde şiirsel tat, hep kalaması, kcndi tleğerleriyle, duyarlıkla sını da ideolojisinc koşut olarak postmokimlik vcrir, kişilik kazandırır. Yarattıkaranmıştır. Ancak öyküde şiirin sınırları rıyla donatması çok önemli. Okııma, dü dern akımla politika dışına yönletıdirça güçlü görür kcndini, çoğalır. Heryasonsuz değil. ÜyküJerindc şiirsel tat olijünmc özürlü bir toplıım olmaktan kurmeye çaliijtı. Oysa şair ve vazarlar, yasazarın içinde sayısız insan vardır. Yazdıkduğu için Sait Faik'in dili güzelidir, ama tuJacaksak yoluınuzburadan geçecck.B dıklan topltımun gözü, kulağı ve dili ola ça onlara can vcrir, açığa çıkarır. GökseJ Kapak konusunun devamı. Ycreldcn evrensele koşan bir yazar Mehmet Gülep C SAYFA 4 C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI J 7 0 7