Katalog

adela Kıtapta bclkı de cn çarpıcı bolumler, liın'ın Anadolu ya geldıkten sonra Amerıkalı ga/etecı C ollıns'lc tanıştığı saytalar da hulunuvoı Bm ve ( ollıns lıenı savaşı vakından ı/lemektedıı hem de Ataturk'fe tanışmak ıstemeku dır Ya/ar da bellı kı bır Atatıırk havıanı ( )nu anlattıgı bolumler de, daha bır duyaılı \< ıstcklı sankı Hcr ne kadar Bın'ın go/tınden vansıtmaya ça lışsa da, anlıvoıuz kj, yazann goruşlerıdıı bıınlar "Sovlentılcıegoıc Istanbul'dapa dişahhukumetınıdevırmeveçalişiyoımuş Bııyıık bır lıderdır kendısı, o olmasaydı ben şımdı butada sevgılı nışanlımın ya nında olamazdım s/166" "Iuık lıderı manrık çafının venılıkçiiermın, dıışıınııt leı ının ve hlo/onaııntn hav lanıvdı Ansık lopcdıu Dıdcıot'ya Kanıınların Ruhu'nıı v<ı/an Monfesquieu v.ı klllseve bır dıken gıbı batan Voltaııe'e v< dının afyon oldu ğıı fıkrını savıınan Ican Jacqucs Roııssc au va tapaıdı s/285" Zekı Ltgas, tarklı bıı baki!} açısıvla va kalamaya çalıstıgı vakın donemın taıılıını ve bu donemde yaşanan olavlaıı, savaşla rı, nesnel bır go/le ırdelerken bazı kuçıık mesajlaı da veııyoı I )ıaspoı a da yaşavan Yalıudıluın devlet kuıma ozle'mlerını vc hıınıı aıu ık kcndı kııtsal topraklaıında geıçekleştııebıleeekleııne daırgoıuşleı ıl gıyleokunaeakgıbt Bilkınlar daveAna dolu da yaşaııan kaı maşadan once Bıı ın eı Dıınva Savaşı dolavısıvla bırçok Yahıı dı yıne buvuk sikıntılat/acılaı çekmıştı Yahudılet buaugeıçeğı unuünamışlaıdı Zeki Ergas, bıı gerçekler ışığında roma nını yazaıken lıep şıına dıkkat çekıyoı lkı ulıısun ya/gısı aynı Bıı so/ler Atatıırk'e aıttıı Âma Anadolu'vu elımızde tııtnıa lıyız Oıasimılletımı/ınkalbıdıt Lvet,ora da ka/anmalıyı/ ()rada ka/anacağız Ef saııelerdekı /umruduanka kuşu gıbı mıl lctımı/ orada kcndı kulleımden yenıdcn doğacak s/57 Nıtekım aynı duygu \e duşuncdeı Ya hııdı devletının kurıılması ıçın ^.c^ırlı kışı leıın agzından dıle getııılıı Romanda het ılu olay da oıtuştuıulmek ıstcnmış gıbı Iler ıkı ulıısun da kııllerden doğduğuna ınanıyoı yazaı Zekı Ergas, kolay okıınan, yakın tarıhe ışık tııtan, Lıtklı ve nesnel bır bakış açisıy la "bızı ve kendilerını" anlatan bır kılap yazmış Sadecc Yahudı dmını değıl, Kıır tulııs Savaşı nı, Atatutk'un laıklık ve ıılıı salcılık kavramlaıma bakıs açısinı da an latıvoı Bıı konıılaıa ılgı dııvanlaıa salık veıılebıleeek bıı lonıan • Savaş Yıllarında. Balkanlar'dan Anadolu'ya Bir Ailenın Oykusu 19121922 /A kı Lrga\ / {tvırtn Mthmct llarmanu / (lozlem Rastn vc \ayın /1,S / İH2 i ler Belkı hepten karamsar olmaya eerek yoktııı Bır Fılozofun sozlerınde olduğu gıbı olumun oldugu yerde, ben, yanı ya 1 şayan ben, zaten yok olacaksa Oysa Sartre'a gorc tam da olumun olu%u ya^aını anlamlı kılar Çıınku heı an akı cıdır ve bırıuktıt Yaşam veolumun bıı buleuvle olan bıı dansı olumun van bıı se^enekolarakovltct dııru^u enındc so ııuııdd keııdı gcıı^egunıze balunaınızı ^aı l koşar Bır ke/ daha yaşadığımı/ /am.ın parçalannın sonluluğunu Juyuıuı Otc yandan benın dmmeyen ısteklerıyle, olıı mıın arayagırıtı ııyumlu ılı^kılerı bızı va tıştırır Dengeleı sırtımı/ısıva/laı Oldu ğu halıvlc ya'jaıııa daha bıı tutunmaya /oıl.ır Boyfete ınsan her gıın olıımıı yır taıak kuıdı va^amını bo^andırır Yazı boyuıua ınsajı, yaşam ya da dığeı vuzuvlc olum kav ramları arasındakı bağ lantıya değınırken ınsanın salt kendıne, kcnuı yapılanmasına sahıp çjkması ge ıektıgını duşunen bıı klozot olarak Nı et/scne'yegıtmek ııygıın dıışer Nedeol sâ Nietzsche vaşama hlozolu olmasıyla bırbakıma olum fılozofııdıır da Yaşam dan konu a<,ıp olunııı atlamak mutnkun olmadığma gore llkın uısaını bakiıgımı/da onun doğada en r.ı/l.ı gelışıme agk varlık olduğıınıı soyleyebıluı/ 1 akat Nıetzsche'ye goıe ınsan bızzat kendı vaşamsal gerçeğıne sahıp (jikabıklıgı oranda ınsanlığa katılır Yazgısının mııtlak kendı elınde olduğu na ınanın kııllandığı dıışunme bıumlerı nı, bu olçute goıe eleveıek kendı zıhın sel sıçrayışını vaptıj^ı /aman Bıı da bı leyı korleştıreıı \e evlemleıını Miıırlavan rıım ^ıırumu^ vargıları, vıne kendı o/un den çıkardıgı ıstemıyle sırtından alması sadece kendı ıtın venı yaşam kaynakl ırı aıaması demeklu Aıtık bovle duşunen kışı, onu, o ana kadar bıldıgı kışı yapan tuın bahte oluşuınlaıı ardında bıraknıak ıster Bu da bılıncın gerçekhğc, hıç ol mazba geıçeklıgın kendısuıe yakışan bır soğııkkanlılıkl.ı nlahıldığınc e yansı/ bak masıdır Çunku "ınsan bıtmemış bu vaı lıktır" Bıı nırelığınden dolayıdır kı, ne kadar eksık, yanlış vanılgılı, şaşııüu, sap tırıcı, ovalayıcı koşelerı olursa olsun, ken dını, yaşamdan aldıgı gu<,le tanımlayıp, yenı baştan tamamlayabılır lşte Nıet/sche ve gore ınsanın doğası <.\â bıı dogrultuda olun baştan başa "kuv vetıısteme ıleoıııluciuı (Vunkıı en temel ıstem budur Kımse kotu, /ayıl, dıışkun olnıak ıstemez Neıede caıılı goıduysenı or ula gııç ıstemı gordum, uşağın ıstemın de dahı, etendı olma ıstemını goıdum Kuvvetlılık ıse ınsanın.yalnı/ kendınden çıkabılır Başka otoııtefeı sana guç kata ma/ hattagucunubılezavırlatabılır (()r neğuı dın, gelenek, meıhaıııetı ve vaıdım laşmavı orgııtlemekle ınsanlara.yumuşak davıanmava ncdcn olur lnsaıılaruı geı ı^ek gıiLLinun oıt.ıva çıkmasını engeller) Aııcak kuvvetı ısteyen ınsaıı dogası "sa vaş duşuncesı ıle vaılığını ka/anır Ken dını egıten, kendını aıkada bıı akaıı, ken dıneguvenen kendını yenen ınsan ımge lerının hcpsının ıçuıde yer alaıak I liç şuphesı/ s.ıvaş havatın her alanın dadıı Doganın dengesı vc ınsanın den gesı o/unde savaşla vaı lık bulıır Tıpkı dogıdakı zıılardan bırının yanı o anda gıiLİu olanın uslun gelıp vaı olması gıbı ınsanda da savaş, ondakı guçlerı kıınılda tır Yaşam ve olum hep bıı savaştan payı nı alır Kuvvetlı olan oöe o anda savaşı ka zanmaklavaılığınıoluuımuşoluı Budıı rıım, Doğal AyıklanmaKuramı'nın ahlak lelsetesındekı anlatımıgıbıdıı Gucsuzle an gıdıp guçlulciın kaldıgı, daha yetkın leıın olduğu bıı cvieıı ıslenıı üyleyse ya şanıanın îçerıgı hep guçlulıık ıstencını bulmaktıı Cunku yaşama ıslencı ozunde zaten gııcjuluk ıstencınden başka bır şey değıldıı Ilkçağ fılo/oflarından Ilerakleıtos da ogtetısınde, ısıaıla avnı saısıcı, varoldu IUCU evtensel yasadan, gııçren hahsetmış tır Savaşın ortaldaşa ve herkes ıçın olduğunu, hakkın kavga olduğunu ve her şe yın kavgaya ve 7onınluluğa gore olduğu nu bıimek gerekır Lskı değerlerle, dog malar, otorıtelerle, kendınle, ar/ularınla olan tum cekışmeler savaşa aıttıı Heı olıış ktiıdını antak bovlt ger^ekleşrırır Üegeıleıle olan bu çekışmeleı ıçın yu reklı vc vaı atıcı olmak gcrekır Yaratıcı ol nıaksa, luşıyı sılkeleven, sorgulayan, ya şama nesnel bakmasını gerektıren bırey lemdır Boyle oluşu onu, pek cok değet, kışı va L\^\ sıstemle de karşı karşıya getı rır Rahatlıktan ıızak, tehlıkeye açık bır dııruşturbu Nıet/sche buvu/denolan cagucuyle, ınsanlara"tchlıkelı yaşamak" denılenrııtıımunneoldıığunuanlatıı Se 1 hırleıını/ı Ve/uv'un u/etıne kuııın Sa 1 lın gemıletımzı araştııılmamış denızleıe Kendı gıbılcrınu vc kendı kendınızle sa 1 vaş durumunda yaşayın Bu yonlerden Nıct/schc nın ınsanları, değerlere olan vaklaşımları doğrultusun da bırbırlerınden ayrılır Değerlerı oldu ğu gıbı benımseyen suı u ınsanları ve de ğerlerı yaratan, eleştıren, kuran yaratıcı ınsaıılaı olmak uzere ü.busınıHavışının doğallığını Zerdıışt'teşoylesıralar Çun ku doğrııluk şovle der bana Insaıılaı eşıt değıldır I şıt olmamalıdır da1 Başka tıır lu konuşııısam ust ınsana sevgım neıede kalır benım' Bınlerce koprıı yol ustıın de koşuşnıalıdır geleceğe ve hep daha cok eşıtsı/lık olmalıdır insanlar arasın da Sutun sutun, basamak basamak vuksege kuımak ıster kendını havat ken dını, genış uzaklıklara bakmak ıster, ta nnıtlu gu/ellıklere ılogı u bundandır vukscgı gcrcksınmesı' Vc vukseğı gerek sındıgınden basamaklar ıster, basamak lar arısında celışmc ıster1 Ağmak ıster havat agaıken altetmek ısteı kendını Zerduşt lşte ınsaıılaı kendı bulundukları dıı rumlarına gore bu gruplardan bırıne yer leşlırılıı Aklın temel ılkesi de buduı,bır bırındcn farklı olanın tespıtı ve ılgılı ala na konulması (jerçekte farklı olanların aralarındakı rekabet ve ^atışma, yaşam sal dınamızmın bıı paıçasıdır da Artık Nietzsche de ınsan yaşamına bakış, "ka raınsar" olıııaz üuşuncelerıınızı ışığa çe vı rmek, aleve çevırmek kaygısındakı boyle bu tılozof a gore kışıler, kendı yolları nı, şıkâyetsız ve avuntıısu/ olarak cleğerlendırıp karsılarıııa cıkan heı turlu eol geden temızlendıklerınde yanı yargıları ıc.ın değer uıettıkleruıde vaşajııa yaklaşa bılırler Kışının kendı amor fatı'sı de an cak o /aman anlam buluı Nietzsche icın, evlemleıın ıçınde kar şılaştığımız olanca zorluk, bızı olume de gıl tersine yaşama baglar Boylece olu mıın canlılığı kıncı, ımgelerı yok edıcı gucıı var olanların vaşama tutkusu kar şısmdacrır Zoıluklaıın dereccsı yaşama nın nıtelıgını azaltma/ (^ unkıı yaşamak, zatcn boyle olduğu ıçın daha anlamlıdıı Dişi eıkek, gunduz, gece gıbı oğelerın varlığını gostermede, zıtlarına bağlı oluşları gıbı, vaşam da olume ıhtıvaç dııyar Yanı vaşam olum ıçın değıl, yaşam ın ken dısı îcin vaıdıt Ve her şey nıhavetınde ya şama vargımı/ı bıçımlendırerek bı/ı, bu dıvalektık donıışumun ışledığı oıtama bağlar • dekı boş alanları ımgelem gucııyle tamam layaıak kendı ovkuleıını vazmava baslı yoı Alımlama, (resımlerın bılınçlı bır bı çimdc okııma ve u/erınde dıışunme et kınlığı) ve ııretme (boş alanlaıı dolduıu larak rcsımlcrı somıırlaştııılmasi) ıç îçegı ııvoı Şdşııtici velıevet mverıcı bıı \aşan Yaşamla, yann... Yeıleı Yollaı Yuzleı dekı kısa kısa oy kuler hem çok soyııt, hun dc dcğıl Soyut çıınku yakalanan anlatın geçtıgi veıleı A ve I', Almanya ve l'uıkıvevc gonderme yantığı duşunulse de somut bıı biıimde adlandırılmıvoı Sovut çıınku o/deşleşe ceğımız, yaşantılannı, duvgulaı ını paylaşa bıleceğıiTii/ kaıakteıleı \ok valnı/ıa bel lı gozlemleı loller, duıuınlaı \a da davra nış bıçımlerı var Sankı va/ar hıçbır şcvı tam olaı ak adlandıı mıvoı valnı/ca degın mekle vetınıvoı Gcnc deovkununıçırdı ğı konııva ya da ovkuve venı bıı bovut k ı tan bır alıntıva goıe zaman zaman oıtava çıkan tanınmış duşıınur vc va/at adlan var Othan Kcmal Alınıct Inam I uıt I clgıı I hoınas Bemlıaıd gıbı Anıa bu actlaı rastlantısal olaıak oıtava çıkmnoı çunkıı anlatılan oykuvle dogıııdan ılmtılı Bu açi dan da vaşamla vazın aıasındakı \oğun ılışkının bır ke/daha altını çi/ı\oı Somut çıınku okuvucıı tıpkı bu scıgıdc gczmıı gı bı bu kıtapta dolaşıı ken kı ndı v aşamınd m çok şev bulabılıvoı bırçok şev ona tanıdık ya da yakın gelıvoı Somut, çıınku ovku ler gucıınu yoğun bıı go7İemnlıgc dc\vd nan bıı geıçekçılıkte buluvoı Ya/aı bu tıır deneysel oykıılerden çoğu kez alışık ol dıığumuz gıbı kendı katasmdakı ımgele ıı, duşlcıı, cagıisımlaıı anlatnmoı ıkı ul kı arasındakı i'elgıtlı vaşantılaıınd ın vola çikarak, kımı kc/. bunlaıı bııbıııylc kıvas lavarak, koşutluklaıın \a da kaışıtlıklaıın altını çızerek dogıudan go/lemleıını ve deneyımleımı aıılatıyoı Bu açıdaıı bu oy kuler bııram buram yaşam kokuyoı Yaka lanan anlaıın ıkı tarklı topluma ayna tut ması, heı ıkı topluma da uzaktan bakma mi7i, yadırgatıtı şaşırtıcı, tedırgın edıcı yanlaıını goıebılmemı/ı saglnoı Kıtabın ılgtnç bır bovutu da kıtapta ver alan kımı kez oykulcıı betımlevuı, kımı kez açici çaıpici lotoğıallaı va da toto montajlar Uçsu/ bııcaksı/ karanlık bır tıen yolıı, bır yapbo7 ovıınu gıbı naıçala ra bolunmuş bır yuz, çeşıdı bıçımlci de ııı lı ufaklı çakıl taşları, yer tucelen, tellcr ayakkabıfaı gıbı Gorsel tasaı ım da bu kı sa kısa oykuleı gıbı duşıındurucu, kımı kez de ıç karartici Doğrusu Ipşiroğlu ıç açıcı bır dunva sunmuvoı bu kısa kısa oy kulerdebi7e Şıddet ıtkçılık, avtımalık soğuk, yalnızlık, ozeUıkle de ezılen kaclın ların sorunları kımı ovkulerde bıı lokai gıbı çarpıyoı yu/umıı/e Kıtapta yer alan uzakvevakm ^cşitlıgo runtulerı, dış ve iç go/lemlcrı ılııs ve dıı şıınce parçaciklaıı gondernıc \ı kısa an farı ıçeren bıı o\kulerın, va/ann da onso 7iınde vıırguladığı gıbı kıırgıisal bıı bu tunlukiçmdeokunmasigeıekmıvoı ()ku yucu baştan, sondan, orradan dılıdığı gı bı okııvarak bu bırbırını butunleven va da bırbmvle çakışan mozaık paıcacıklaııvla dılcdığı gıbı ovnayarak kcndı kuıgıısunu oluştutabılıı Ben şalısen ovkulerı va/aıın oneıdığı kuıgu ıçınde alımlamavı yeğlev eıek tıpkı bıı sıigıde belıılı bıı siıalama veduzenıçmdcsunulaııicsuıılcııgczci gı bı ya/aı ın ovku dıınyasının içmdı bıı gc /întıye çiktim, kımı ovkııvu çok sevdını kımını duşunduı ucu bııldum, kımı dc ba na ıı/ak geldı Ama kıııı bılıı belkı bıı sıı ıe sonıa yıne bu oykulcıı okuılugumda bambaşka duygulaı vaşavacagım (, unkıı bu ovkuleı şovlc bıı okunup da bıı kena ra atılacak nıtdıktc dcgıl Kenduıı kaptııatak okıımak ıçın dcgıl duşunmek, duş kuııııak \a da bu kıtaptan esınlenerek kendı \aratuılığını sınamak ıçın okıımak ısteyen heıkes kendınden bıı şeyler bulacaklıı 'Yeıleı Yollar Yuz lcr'dc • Yerler Yollar Yiızler / Zchra tp^trofclu / papırus Yayırıları Süpii insarrian ve yaratıcı insanlar Çürömüş yargılar Nietzsche DİDEMÖZDEMİR 1/ bu/ gıbı ıe organları olan duşu nen kuıbagalaı, fotoğrai makınele rı, va da katalog makınelerı değılız suıeklı olaıak duşunceleıımızı çektığı mız aeıdan doğıırmamı/, ve ıçımı/de ne kadar kan vuıek ateş, istek, tutku.ışken cc\ vıcdan, kadeı alınvazısı varsa, hepsı nı anne gıbı onlaıla bırlıkte veı memız ge rekır Yaşamak bu bı/ım hepımı/ ıçın, oldugunıuz şevı ve kaı şılaştığımız heı şe yı sııreklı olaıak işığa çcvırmek, aleve çe vırmek demektıı, başka lurlusu elımı/ dengelme/ ^en Bılım, Nıet/sche Olunı, ımgeleıı butıınleştıımeye çalı şaıak baktigımı/ dunvava umaısızea sı /aı veonııdağıtır Ustclık tum yaralauda yakın bıı dost gıbı ucundan saraı Yalnı/ lıkyok olıır ve o çok anlamlı gelen bıldık dıdışmeleı, çogalıp azalmalar da sılınır Saf, yalın, gerı donııleme/ bıı geıçek bı zı bekleı Bıtışın hızlı hamlesıyle heı şev gerıye akar Yaşam veolumun bıı saıma şık gıbı ıı, ıçe geçmışlıgı, çoğu zaman olıı mıın kokusunu ıçımıze çekmemızı engel CUMHURİYET KİTAP SAYI 703 B Yerler. vollar ve YEŞİM AYDOĞAN ehra Inşıroğlu nun Fapırus Yaytn laı ı nua venı çıkan kısa kısa oykulerınde totoğraf çeker gıbı bellı an laı vakalanınava çalişılıytn Gelıp geçen yerler, yollar, yuzlerın arasında okuyucu vu kendı îçine donmeye çağıran kısa dıı raklama anlaıı Boylece okuyucu tıpkı bır sergıyı gezer gıbı bu kıtabın ıçınde ge zinırken hiç bıtmeyen bıı dıışunme sııre cının ıçıııc çckılıyor, bu kısa kısa oykulet Z SAYFA 15