Katalog

Karcilılar bu tuzağa asla duşmuyor, aksı ne aynntılar uzertnde egemenlık kurarak bunu kurgunun bır parçası halıne getırıp okurun karşısına burprızler çıkanyor "Okurun, o oyle ıstedığı ıçın duşmuş olduğu bır yanılgıyı duzeltmem gerckıyor Ilk ncdenleruı geç<rklığının sorgulanma sı ve ıkıncı uçııncu ncdcnlcnn araştırılma sı konubunda yapılan bır araştırmada clde cdılcn sonuç ılk rıedenın doğru oldu ğuyolıındadır Ikıncı,uçuncuvcnattabu lunabılecek dığer bırçok neden çoğunluk la gcçersızdır Bu yuzdcn yanılgıya duşen fazla sayıda araştırmacı tanıyorum" îşte 35 baytadakı bu paragrafla, yuka nda alıntüadığımu Pror Dr Yevskı'nın 32 sayfadakı sozlennı karşılaştırmaruz ye tcrlı Karcilılar'ı tanımak ve anlamak ıçın Çok değıl, arada uç sayfa var ve bırbırıne tamamen aykırı goruşler, bırbırıne cok yakın olsa da akış ıçındekı yerlerı nedenıyle akıl dışı değıl' Ama şaşırtıcı ve etkıleyıu Daha da ılgınç olansa yazarın, ılen surduğu son savı doğrulamak ıçın ana metne kolay eklemledığı yenı bır "olay"la okuru ycnı donemeçlere, katmanlara goturup, getırmesı Sııreklı labırcntler yaratmak ve okuru bıı labırentten çikanp bır dığe rıne davet etmek Kareılılar'ın en onemlı ozellıklerınden bırı "Ilk nedenlerın ge çerlılığı" veya "gecersizlığı" konusunun burada, bu kadarla bıttığı sanılmasın Kavbolmamani7 ıçın, Karcılılar'ın 37 say fadakı labırentte yazdıklarını da alıyoruz "Gorulduğu gıbı o, okurun, sozcukle rın btlınen anlarnlannın altında başka an lamlar aramasını ıstıyor Çunku kendısını oralara gızlıyor ve bu şekılde kıtaptan oku ra daha kolay geçebıleceğını bılıyor îkın cıl anlamlar peşınde koşması ıçın okuru zorlamaya çalışıyor Bıı yuzden okurun ço ğunlukla doğru olan ılk nedenlere ınanmasını ıstemıyor" Kurgudakı mantığı gosteren en ıyı or neklerden bırı de 73 sayfadakı, Georges Perec'ten yapılan alıntı "Bır yığın çerçevelenmış afış asdmış bu duvarlara Bunlardan bırınde bır kamam ber peynınnın çevresıne oturmub, obur go runumlu dort keşış goruluvor, kamamber peynınnın etıketındc de obur gorunumlu dort keşış (aynıları) ycr almıştır Sahne boyle, açik seçık bıçimde dort ke7 yınelen mektedır" Butun bunların bır nedenı var elbette Kıtapta "dtnek" olaıak anılaıı sanığa uy gulanan Normdışı Davranışlarda Gcç mış Öğrenmderın Ltkılerının Ço7iımlcn mesı" testı sırasındakı konuşma yeterı ka dar aciklayıcı Insanlann çoğunun hayat larında bır kez bıle zaman ve sonsıi7İuk problemlerı uzcrındc duşunmeden yaşa yıp oldugunun soylenmesı ıızerıne denek şunları soyluyor "Çunku evrenı sorgulamadan kabulle nıyorlar I ler şeyı kabııllenıyorlar Kendı lerını kabullenıyorlar' Bu açtklamayı i7leyen satırlarda deneğın andığı ve kuçuk yaşta onu etkıledığını soy ledığı tankat lıdcrı Burgazlı Alı Hoca yla yapuan gondermenın adresıysc Arjan tın'de Yazar Jorge Luıs Borges1 Gozlerı gormeyen Burgazlı Alı Hoca'ya bıı eşkı yanın soyledıkku ve deneğın bu sozlerlc ılgılı yorumuysa duşundurucu "Lşkıya ona şoyle dcmış 'Tabıat o ka dar guzel kı, neuenı ustunde duşunmek ıs temıyorum Bu çok gatıp değıl mP Bıın dan bu çıkmaz kı Yoksa o guzdlığın ne dcnı uzcrıne duşunmeye başlaması gcrc kıyordu Zanncdcıım soylemek ıstedığı butun o gu/ellıgı t ıtlı bır şarap gıbı ıçtığı ve bunun ıçınde duşıınmeye yer olmadı ğıydı Aslında genelde bence erkekler bu tur duşunceye daha yatkınlar Bencc ka dınlar dunyayı tazla uuşunmeden benım sıyorlar ()layları kabullcnıyorlaı Kendı lerını de !jaıtları kabullenıyorlar Ozcllık leşartları" Karcilılar kadmlarla ılgılı bu yargıyı soz gclımı Ohmpob'dakı I Iobbıtıus adlı bır hanın sahıbınt de soyktebılırdı Ama Bor geb e yapılan gondermeyle hem yargırun onemının altını çizıyor, hem de okurun CUMHURİYET KİTAP SAYI 6 9 9 Fotoğraf Hikâyeleri ya da an'ın görkemi FERRUH YAZICI T zıhnınde kalması ıçın ek bır neden olıış turuyor Bu, unutmak bahsı ıcın de geçer lı Denek, Burgazlı Alı Hoca ya daha on ce yaşadığı vt başkalarına anlatamadığı anılan unutamamak gıbı bır problemı ol duğunu soyleyınce şu yanıda karşılaşıyor "Ben de bırçok anımı doğru anımsadı ğımı sanırdım ama bu yanlış, bu yuzden, yanı o anılan doğru anımsaman mumkun olmadığından onlan rahatlıkla unutabı lırsın" Burgazlı Alı Hoca'nın anılan ne den doğru anımsamadığımız konusunda kı açıklamasıysa Borgesvan "Çunku hanza gerçeğe değıl, kışıye has> bılgıler saklar Bana gore şu an bır şey ha tırfadığımda, mesela bu sabahı duşundu ğum zaman aslında bu sabahı değıl, bu sabaha daır gorduklerımı (kor olmasına rağ men boyle bır ıfade kullanmıştı) ve gor duklerımın bende yarattığı hıslen duşunu yorum" Yaşadıklarımıza daır gerçek hıçbır ha Oramızın olmadığıru duşunmek sızı uzmesın1 Bu duşunceye karşı gelışürılen tavır ve bu tavrın neden olduğu sonuçlar da d gınç, cınsellığı, dını ayıruerı ve cınsellıkle dının ıçıçelığını anlatan bolumler de Aci, evren, zaman, ınsan, tann, olumsuzluk, alınyazısı, kısırdongu, omur, dunya, cen net, sonsuzluk, melekler, muskalar, batıl ınançlar, cinler, umutsuzluk ve ıhanet gıbı kavramların çarpıcı ayrıntılarla anlatıl dığı olayların cumhurıyetın ılk yıllannda tutucu bır Anadolu kasabasında geçtığı i2İenımıyse kuşkulu' Gergef îbleyen kızın, ıplığı kumaşm îcinden geçınrken çıkardı ğı hışırtıyı bılc okura duyuran bır yazann, zamana ılışkın ıpuçlarından uzak durma sı "geçmışten bugune" gonderme yaptığını duşunauruyor doğrusu Yan odadakı sevışmeyı anlatırken "Ka pı duvarlardakı ışığı ve korıdordakı her s,eyı kararta kararta ılerledı, tam kapanma ya yakınken durdu Kapmın aralığı karan lığın ıçınde ışıktan yapılmış ınce bır dırek gıbı gorunuyordu" dıyecek kadar aynntı ya değer veıen Karcılılar'ın, "yenı yazı"ya ycnı geçıldığinı bıle kıtabın sonlannda ıma etmesının sebcbı, belkı de "donemı" arka planda tutm A ve yaşananları bugune " ya kın" kılmak îbtemesı Dolaylı anlatım Karcılılar'ın en onemlı ozellıklennden bırı zaten Anlattığı bır ola yın sonunda dırekt hıçbır şey soylemese de "Ihanet çoğuldur" yargısına da varabılır sınız, sevı^mebine tanık olduğu kız başu cuna geldığınde gozlerını açmayan çocıı ğun çok kırıldığmı da anlayabılırsınız "Yabancı" aalı kıtabıyla da tanınan va roluşçu ya7ar Albcrt Camus'yt gonder meyle, yabancilaşma hakkındakı araştır masından alrntı yapılan Prot I)r Alı Mert Kamu da goz kırpıyor romanda Ka mu'nun ınceledığı vakadakı ıdam mahku munun asılmadan oncekı son sozlen şoy le 'Bana asıl olduktcn sonra dırılmek ve sonsuza kadar var olmak fıkn çıldırticı ge lıyor1" Temcl sorun belkı de her şeyın bır oyun oldugunun farkına varılmasıymış, Karcılılar'agoıc Sonsuzluk gıbı ınsanın aklını kaçırtabılecck durumlaıa karşı one nsı de vaı yazarın, ınsanın kendıyle kalma ması vc yazmak "Başkalanna anlatabı leceğın bır huznun mudaka vardır" dı yor 1 " Zaman ve sonsuduk eknolo|inın gelışmesıyle sıyahbe yazfilmler,renkü fotoğrailar, vıdeo gorunrulen gıbı an'ı ve zamanı sap tayan bırçok kayıt yontemı çıktı ortaya Ama hıçbın sıyah beyaz totoğrat kadar ın san zihnıne nakşetmedı Bu, belkı de sı yah beyaz fotoğratın bıraz daha eskıye aıt olmasmdan, 19 yuzyılın sonlarından ıtı baren bırçok tanhı olayı orada burada ya yımlanan sıyah beyaz fotoğraflarla algıla mamızdan, bırçoğumuzun çotukluk ve gençlık anısının sıyah beyaz fotoğraflar da saklı kalmasından 0 kalıcılığı sağlayansa yalni2 fotoğrafın ıçındekıler değıl^ fotoğrafın okunacak bır nesne olması Nıtekım Ahmet Karcılılar'ın Potoğraf Hıkâyelen'nın gınşınde ycr alan Franz Kalka'nın cumlesınde de bu durum tespıt edılmış "Fotoğraf, ınsanın gozunu yuzeybel olana yoğunlaştınr Bu yuzden nesnelenn arasından bır ışık ve golge oyu nu gıbı panldavan gızlı yaşamı gormemı zı engeller Ln keskın mercekle bıle yaka lanamaz bu Bunun hıssederek, yoklanarak bulunması gerekır " Fotoğraf Hıkâyelen'yse butun oznelen, nesnelerı, unsurlan, tozu ve ruhuyla on fotoğrafın anlatıldığı sıyahbeyaz bır kı tap1 1 Iıkâyelenn ılkının adı "Davetıye " Bu oykude, fotoğrafta gorunen nesneler sıra lanırken bırkaç nesneden sonra şu cum leler yer alıyor "Monıtorunaltındakıboş luğa ıtılmış klavyenın durması gereken yerdc, masanın tam ortasında ust tıste yı ğılmış fotoğraflar var Masadakı her şey rotoğraflara yer açılabılmesı ıçın kenarla ra doğru ıtılmış gıbı gorunuyor " (Belkı de hayatımızda her şey, yaşaaığımız gun lenn hepsi, fotoğraflara bır yer açabıunek ıçın Hayat sadece bu kadarsa, başka fo toğrafa gerek yok1 Çunku fotoğraflann al bumumuzde ve ıçtmızde kapladığı yer ka dar olmasa da, değer ve anlam atfedebıle ceğımız bır şev daha var O da ınsanlann zıhnınde bıraktığımız goruntuler Acaba hangısı daha çabuk sılınır') Altını çuelım yazar, anlattığı fotoğrafta gorunen nesne 1er ıçınde de fotoğraflar olduğunu belırt tıkten sonra, "Monıtorun yanında ust us te duran kıtaplardan yalnızca en usttekı nı tanımlamak mumkun, 'John Anthony, Denderah Tapınağında Kaybolmak" cumlesınebırdıpnotılıştırmış "JohnAnt hony, Ptolemaoib labırenderıntn az odalı (genellıkle on) olmalanna, duz ve basıt ya pılanna rağnıen ıçınde dolaşanlan, duvar lanndakı kımı soylencelerı konu edınmış bırbırıne benzer fresklerle yanılttığı ıddı abiyla tanınmıştır Işte bu dıpnot, yazann amau, kıtabının mımarısı ve kuıgusuyla ılgılı en onemlı ıpucu Daha ılk oykunun ıkıncı sayfasın da gırdığmız labırentte karşınıza çıkan ılk şey, okuru, satırlanndakı kımı oykulerle vanıltan bır labırent1 Fiıç kus,kunuz olmasın, ıçındekaybola caksınız1 1 otoğraf Hıkâyelen'nın en onemlı ve ktyıflı ozellıklennden bırı bu Übtelık okursanız goreceksmız, Karcılılar'ın Gul den Kale Duştıı adlı romanındakı kum sa atı de, bu totoğrafta gorulen tclefonun onunde duruyor1 Bu kum saatının yanın da duıan mouse altlığındakı goruntude ycr alanların da yazar tarafından anlatıldı guıı soyleyelım, şeytan ayrıntıda gızlıdır1 Bıtmedı, bu fotoğrafta karışık bır el yazı sıyla yazılanlaruı yer aldığı karelı deftcnn açik savfasındakı satırlar da gorunuyor Kuçuklu buyuklu kâğıtlardakı bu yazJar dan okunabılenlerın ılk ve son cumlesı de ıpucu sayılabılır llkı kıtabın kurgusu ve ıçerığuıe ılışlun bır çağrışım uyandırıyor 'Gerçek ve tarı hın farkına daır ya da taııhı belgelerde ku sur olasılıklan, hıkâyelcnn çıkış yolu bu olabılır " Ikıncı ıpucu cumlesıyse bıraz daha kap samlı "Butun kadınlar Eleanora " Eleanora'dan sonrakı noktaya dıkkat lutfen' Yazar, bu noktaya on beşıncı satır da ulaşıyor (Bu kadar uzun bır cumleden sonra, noktadan oncekı so?cuk ancak bır kadın adı olabıkrdı zaten O addan once kı sozcukler de "Butun kadınlar") Fotoğraftakı goruntuler bırbırını ı?ler ken "Nesnelenn uzaklaştıkca dalıa da be lırsız hale geldığı" de vurgulanıyor Yazar haklı, optık bır yasa bu Oykudekı nesnelerle ılgılı aynntı zen gınlığını gorunce doörusu akla şu gclıyor Insanlardan uzaklaşudıkça nesneler belır gınleşıyor' Oyle olmasa bır yazar fotoğraf ta gorunmeyenı bıle gostermek ıster mı " Yatağın dığcr tarafındakı pencerenın per delen açık olsaydı, sokak boyu sıralanan palmıye ağaclan altına park edılmış araba lar, pencerelen karaııhk evler ve sokağın sonunda burnunu havaya kaldırmış yıye cek kokusu arayan cıli7 bır kopck gorule cektı " Yazar fotoğrafta gorunmeyenı bıle gos termek ıster, ınsanlar uzaklaşsa da, ıızaklaşmasa da1 (En yakınındakı ınsanları bı le ıyı seçemeyen gozler yok mudur hıç?) Fotoğrafta bır adam da var Surpnz1 Fo toğraftakı adam, bır fotoğraf hıkâyecısı " Yatağından oğleye doğru kalktı vc otur duğu apartmanın altındakı kafeteryada kahvaltı ettıkten sonra evıne donup uzun suredır uzerınde çalıştığı fotoğrafın başı na geçtı Artık bu fotoğrafın hıkâyesını bı tırmek ıstıyor " 1 Ama îşı zor Bu zorluğun nedenı, sade ce akşama doğru fotoğıafta karşılaştığı ga rıplık yuzunden hıçbır savunma mekanız masınm çalışmaması değıl "Zamanını, mekânını, kışılerının ve nesneleruıın geç mışlerını bılmedığı fotoğraflann hıkâycle nnı yazmak" kolay ış mı1 Zor ama o bu ışı nasıl yaptığını gızlemeye gerek gormu yor Neden gızlesın anlattığı fotoğraftakı adam da, anlatılan fotoörailardan hangı binde kaybolduğunu fark edemcycn okur da o kadar yalnız ve yolunu kaybetmış kı' Bu bazılan ıçın kaçınılmaz, hele "bır fotoğ rafı beş metre uzağa koyup fotoğraf ını çe ken, sonra yenı totoğrafın başka bır me kânda aynı uzaklıktan başka bır totoğra fını çeken, bunu beş kez yaptıktan sonra son fotoğrafı buyuterek ılk rotoğrafa ula şabılenler" ıçın Karcilılar tarafından buyutulen ve hava tın bırbırının uzerıne atumış duğumlerı bır bır çozulurken yenı duğumler atılan lo toğraflann ılkıne donelım o halde "Davetıye' adlı bu oyku, "Çok guıç yas ta, her ıkı lafmın arabina yabancı bır fı nansman terımı sokan, arabasından ındık ten sonıa masasına gıdene dek guncş goz luklerını çıkarmayan, oğrendığı oğretı ve teknıklerı ulkesının dcğışken ekonomık yapibina en çabuk ve en ıvı uvarlayan ya da oyle sanılan geleceğı paı lak bır yuppy"nın hıkâyesı Şchrın gekneğınc uygun davıa nan, karşısına çıkan her şcye aynı hızla sa hıp olan ve tuketıp atan kusursıi7 bır bcl leğı olmasına rağmcn sabah uyandığında yanında uyuyan kadının kım olduğunu anımsayamayan bıı yuppy o Ama oyku çok katlı camlan aynalı yuksek plazalaı da gecmıyor Yuppy nın Tuzla Pıyadc Okulu ndan başlayıp Van ve !jırnak'ın ( u dı Dağı nda suren askerlığı sırasında yaşa dığı oîaylar, tam anlamıyla malum ulke nın, malum bolgenın oykusu "Askerde yapılmak ıstenen, ınsanlan kendısıyle baş SAYFA 7