Katalog

tabın cılkını çıkarıyorum, onlarla çok faz l,ı uğraşryorum Bıı metnı okumaya baş ladıgımda onu vcnıdcn vazn oı uııı dıvcbl lınm ı%evııı olnnl ırına ıağmen, hcr bır cumlesıvlcavıı <ı\ıı ugıaşıvoıum hattaçe vi! ı hatal uını bıılm ıyaçalışı\orum Ozcl Iıkle ıkı vazaı konusuncla çok tazla çalış tım, haklaıında \a/ılmış kılaplaıa kadaı okumava çalıştım Daha sonıa o ya/arla rın oncul ve ardıllarmı da okumaya basla dım Orncğın Rorges'ın bi7de Dost ıın vavımladıgı Babıl Kıtaplıgı' seçkısıyle hangı ya/arlarla ılışkıdc olduğunu oğren dım Kıışkıısu/ Rorges korlugııne rağmen çok tazla ukumalaıı olan bır ınsandı us tclık onu ızlcrkcn mctınlcı ının oyunlarına kanarak kolavlıkla vanılabılııdım, fakat o seçltı, onun ızlcdığı yolu gotebtlme hısa tı verdi bana Rır ira modernlerı de okııduın, Saıtıe, Jovce, Beckett, Kafka vePıo ust çevırılerını, Bılge Karasu'yu, Yusuf Atılgan'ı Hatta ba/ı metınlerımde yer yer bır oy ıınun parçasıymış gıbı onların et kısı gorıılebılır, ancak şımdı durduğum yerden çok uzak gorunuyorlar ^azdıklannmn }/ır olmadığını çabuk kavramışsımz vc oykııdt duraklamayıp doğrudan rnnıana geçmı^ınız Neden^ Ben metınlerın turlerı hakkında bıraz kararsızım Hcrhangı bır metın ıçin, bu ro man mı, yoksa ovku mu dıye sorsanı? bo calayabılırım Bu yuzden konuşuıken, oy kıı ya da roman yerıne, metın demeyı ycg lıyoıum Çunku bunlaıın arasındakı fark lılığın yalnızca bır hıssedış olduğunu du şunuyorum Ona roman demckıstıyorsak loman dıyoruz veya uzun oyku ya da oy ku dıyoruz Bunıın çok dd kapsayıu ve patantezin çok da belııgın olmadığını soy lcmek ısterım DolayiMyla bana, neden ıo man dıye sordıığıınn/ /aman sadccc şunu soyleyebılııım Ben bıı yapı tasarlıyorum vc bıı yapıyı sızc gostcrmcyc çalişiyotum Metınlerden olıışan bır yıpı bu Runa sız ıoman divoısunuz ovku de desenız karşı çıkmam Yuzdıklarınızı \anat nlarak tantmlıyor musunuz' Sanata ılışkın şoylc bır tanımı var Or hanHancerlıoğlu'nun Sanat,ınsanıleeş ya arasındakı estetık ılışkıdır İnsanın çev resınde nesnelet var ınsan bu nesnelerlc ılışkı kuruvor ve bızım bu ılışkımız, §u an da burada otururken bu masayla ya da evunızdekı bıı eşyayı kullanma bıçımımız le, bır kıtabı tukctışımızle, ıcsme bakışi mızla, çamuıu yoğuruşumu/la ılgılı Her ınsan çamuıu aynı şekıfde yoğuımaz Her ınsan ner mctnı aynı şckılde kaışılamaz, her ınsan her fılmı aynı şekılde algılamaz Butun bu larklılık aslında bı/im eşyayla ılışkımi/ı belırlıyor Konuşmanın başmda yazma edımmın oyalanmaktan başka bır şey olmadığını soyleıken de kastettığım buydu Insan butun edımlerıyle oyalanır dunyada Sadece oyalanmaktadır, fakat buna ısımler uyduıaıak ıdeallze eder Lğeı eşyayla ılışkısınde kendısı vc başkaları estetık bıı yan goruyoısa bunıın adı sanat olııyor Bunlar gorecelı tanımlar Bence oyalanmanın nıtelığı ve nıtehğı onemlı Hepımız ılışkı kuracağımız ınsanları se çımlennınnıcelığıvcnıtelığıncgorcbelır lemiyor muyuz^ Bunlaı oyalanma bıçımı secımlerıdır Benım seçımım yazi oldıı, kaldı kı yazarken bılc scçımler vardır, kı mı devıım yapmaya çalışır, kımı yalnızca hıkâye anlatır Romanlarınızda wkça ba^vurdug'unuz mtttnlırurası gonderme de etilenme ve okurlannızı oyalama ısteğtmnbır sonucn mu? Ben eğlenıyorum Eğlenııken okurun da eğlenmcsını sağlamayı duşunuyorum elbette ()kuıademekıstedığımdcşu Ben sana boyle bır oyalaııma biçimı sunuyo rum Bunu scçtıyscn vc oncekı okunıala ıın da buna uygunsa, en az benım kadar haz alabılırsın aıılamına gelen bır onerme ışte Bu noktada joyle bır şey çtkıyor ortaya Sız okurunuzun bellı bır ukurluk duzeyıne ula^mış olmasım verı alıyorsunuz tann yazara karşı 4 ıkan bır yazar tçın tutarsız bır CUMHURİYET KİTAP SAYI 6 9 9 Meünlerden oluşan yapı tutum vıbı gelıyor bana Çunku romanla nnızdakı almtı veya gnndermelerın bazılti rı, gtr(,(.Lt(. olma\anLıştlın uıl Okura \ı< karıdan hakıyonmıuz demesek bılt, peka lâ onnnla da eğlenıyorsnnuz gıbı Alıntı\apmanınnLdenı ualgagecmek değıl oyunoynamak Orneğın çok bılınen vt lıeıkesın okudugunu ıddıa cttıgı metın lerden alıntı yaparak hıç dıpnot vcrmc mek ya da kencfı yazdıg'ım kımı bolumle re dıpnor koyarak olmavan mctınlcıdcn alıntı yapıvormıı^ gıbı yapmak ve bıınlan okuıun bulmasını sağlamak, bovlece me rınden aldığı ha/zı bıra? daha arttırmak Renım vaptıöım alıntılat, kuşkıısuz benım okumalarımla sııurlı Dolavısıyla bu ovun benım okumalarımla sınırlı olacaksa, okıı ıun okumalaııvla da sınirlı olacaktır Bu kendımı usttc tutmak deöıl, okurla ortak kume olu^turabılmek çabasıdır Okurun bcnımkıne benzer okumaları varsa onun la gıızel, hoş bır oyun oynamaya ba^lıyo ruz metın boyunta Lğer ortak okumala rımız yoksa metnın yalnızca gorunen ya pısıyla yetınecek ne ya?ık kı Levabımz okurla bır esı/lcr tlışkıu ya ştyormuş gıbı gorume de, kıtap sızın ımzamzı taşıdig'ı surece bu tutumu namsnt bu luyorum Lğer kendımı scvdığımı ıddıa edıyor sanız, benım butun bunlaıı yapma nede nım zaten bu' Yoksa metmlenmı ımzasız yayımlardım Sandalye yapan bır adamın ışı uzerınde rmzası yoktut Ama ben uret tığım metne ımzamı atıyorum, bu 1 be^ nım, bana aıt dıyorum lmza atmayacak olsaydım sandalye yapardım Sanırun bu benım paradoksum Yıne de metınlerın anonımlığı uzcı ıne bıı metın duıemek ıs tıyorum, sanıyorum sonrakı kıtabın ko nusu bu olacak Çunku ba?en kımı dergı lerde ya da ınternet ortamında vayımlan mıs ım7asi7 ya da yazarı bılınmeyen me tmler îçin bu senın vazın dıye karşıma ge lenlcr oluyor vc bu ıddıalaı çok ho^uma gıdıyor Bu benım kendımle olan ılıskım ve az once konu^tuğıımu/ oyalanma bıçı mıme kendımcc bıı katkı Sorun sadece oyalanma mı* llıç varo lu$ snrununuz yok mu •> Oyun, Bulmaca ve Edebivat Derken... SEVENGUL SONMEZ E Yapay aniamlar Şu varoluş dedığınız bııtunuylc rast lantısal ^eye yapay aniamlar yukleyıp so run uretmek de bır oyalanma bıçımı ola bılırdı Ama artık bu tur sorunlarla oyalanmaktan bıktım Bır varolus sorunu gı bı algılamak ıstersenı? karşı çıkmam, ama oyalanma bıçimlerımden bm de ^udıır Doğrıı gıbı gorunen (hakıkat anlamında doğru) ya da gosterılmeye çalışılan butun yapdanmalaıı bozacak ayrıksı bır onerme de bulunmak vc ıştc, bu ıstisna benım de mek Bunu yapmaya çalişıyorıım, ama bozduğumun yeruıe başka bır vanı oner mıyorum Renım derdım bu değıl, çunku ınandığım bıı yapı yok onerebılcceöım Renım derdım, bana yutturulmaya ç Aşıl dığına ınandığım butun yapılara, sıstem leıe, bıçimlere karsi çikmak LJrettığım her metnın buna yonelık amaçlaıı vaıdır Yağ mur I kıznu'nde, yerını çok oncelerı bas,ka ıdeolo)ilere bııakmış, ama ne vazık kı postmodernı/m yutturmacasıyla yenıden noıtlamış 511 bır tıırlıı va?geçemedıgımız Kİealızme çomak sokınaya çalışıyordıım bu aslında ncr metnımde vaıdır Fotoğraf Hıkâyelerı, kıtabı okuyaoaklar ıçın burada açıklamamın doğru oknayacağı bıı çaı kın ıçine çomak sokmaya çalışan bır me tındır Ustelık o çok sozu edılen sermaye ınsan ılışkısının bır yerıne, setmayeyı kul lanaıak çomak sokma ışıdır kı onun araç larını kullanarA ona kaışı çikmak çok ho şuma gıdıyor Cıiılden Kale Dustu'de da na somııt bıı çark var şu yuzyıllardır ınsana hep avnı bıçımde yutturulnıus aşk çarkına, evlılık kurumuna çomak sokma ya çalı^ıı o kıtap Akrep ve Semender'de ınançlara çomak sokma eğılımı vaıdır ve onların hıç de gorundıığu gıbı olmadıklaıını gosteımeye çalı^ır Yanı benım butun derdım bıze nakıkat olarak gosteıılmeye ya da yutturulmaya çalışılan, yaşamın an lamıymiş gıbı sunulan her şeyı reddetmek ve onu bozmaya çalışmaktır • debı yapıtları değerlendırırken ıkı ana olçut kullanılır Içerıöe aıt de ğcrlendırmt olçutlerı ve dış yapıya ut olan olçııtleı Ldebıyatın toplumsaı ya pıda edındığı rol değıştıkçe ve kaımaşık laştıkça olçutltrdcn bırının dığerını yok ettıgı ve çoğunlukla ıçerığe aıt olçutlerın ağırlık kazandığı gorulmektedır Ovsa edebı yapıt, bır yazarın ustalıkla butunleş tırdığı, soz sanatları, tlıJ ovuıJaıı, motıf ve ızlekten oluşmaktadır Euebıyatın herşey den ustalık geıektıren teknık bır alan ol duğu gerçeğı, ıçeıığı onemseyen toplum sal goruşlerın yanmda hcp ıkıncı planda kalmıştır üysa, bence, bır edebı yapıtı be lırleycn en onemlı ozellığı, teknıfiıdıı Anmet Karcılılar, romanlarında kullan dığı tekıukleıle, îçeıığın otesıne geçen ama ıçcnğı de hıç elden bırakmayan bır dıkkat le ıoman okuruna yenı bır kurmaca anla yii}i sunuyoı Hcmen butun romanları, farklı okumalar yapılabılecek, btrkaç oku ma alanı yaratan yazarın açık bıraktığı so nu, okuyucunun zıhnınde tamamlaması na olanak taşıyan bır yapıya sahıp KaiLiklaı.okuyuLiıyu.ekranınkarşısın (]a oturan hlm ızleyıcısı gıbı gorur ve ya /aı olaı ak onun tarkında olduğıınu hısset tırır ve yazar Yaönıur Huznu'nde "Ey okıır kıtabı bıtırdığınde aslında kıtabın lıiç bıuııedığını .mlavacaksın I Iayır, oyku ler ıçınde oykulcı, aniamlar ıcınue anlam lar sunan şu son doncm cdcbıyat tavrın dan soz etmıvorum, kıtap sana yukledı ğı huzun ve acı ncdenıyle bıtmeyecek" dı voı Akrep ve Semender'de ısc romanın ba^ına yazdığı Onsoz'de roman anlatıcısı Hale'nın ağ/ından "Sana dıyorum, bu sa tııları okuyan kışı, okur, evet, scn Burada sadece ıkımız varız lkımız konuşuyoıuz ve dolayısıyla otckılerden bahsedıyoruz" derken yazaı okur ve metın uçgenınde as lında populerleşmeyen ozel bır dışkı ku ruyor Ahmet Karcılılar, okuyucu ıçın kendı algılama ve anlama surecının sonunda anlamlanan ya da anlamlanamayan çok yonkı metınler kaleme alıyor Bakhtın, Fhe Dıalogic Imagınatıon ad lı kıtabının romanla ılgılı bolumunde, ol dukça onemlı bır noktaya dıkkat çeker "Roman, edebı bılıncın kendıne dılsel bır mekân bulamadığı, dolayısıyla da ıdeolo )ik du^uncenın dokunıılma7 ve butun bır dıl ortamına sahıp olamadığı, ıdeolojık dunyanın dılsel ve semantık çozumleme siyle başlaı Turk edebıyatında toplumsal bır gclı şım sorununun bıreysel parçası olarak go rulen "roman" maaleseı dılsel ve anlam sal bır butun olarak ele alınamamıs.ür, ge tek yazaılaı gerek cleştırmenler, romanı toplumsal bıunç ve kışısel ıç dokme yapı sından kurtaramadıklan ıçın, romanı bır ustkurmaca metın olarak ele almakta zorlanmışlardır Oysakı, buyuk edebıyat ya pıtları kendılerınden oncekı tum sanatsal turlerı, anlam altyapısı olarA kullanabılen yapıtlar olmuştur Yağmur I Iuznu'nü bır ustkurmaca me tın olarak okuduğumuzda, yazann kur duğu bulmacanın ve oyunun ıçınde çok sayıda edebı yapıtı, bulmak ve gormek mumkun olacakür Borges'ten, Camus'ye, üostoyevskı'den Rmre Kongar'a ve yazarın neredeyse tum romanlarının altkur macasında vazgcçılmez yen olan Umberto Lco'va kadar çok sayıda yazar ve metın, bır başka metnın parçası olarak karşı mıza çıkrruktadır Culden Kale Duştu, ya zarın "oyun' cu olarak karşımıza çıktığı bır roman Yaratüğı ustkurmaca ya da alt kurmacada bır roman gerçeğı bulunmaktadıı Bıı kadının olumu Yazar olan baş Karcılılar okuyucuyu ekranın karşısında oturan film izleyicisi gibı görur ve yazar ola rak onun farkında oldugunu hlssettlrir ve yazar Hlsel ve anlamsal bütünliik kahraman, bır kurmaca yaratmaktadtr ve yarattığı kurmacada, karısının olumunu tasarlamaktadır, ya da kuı macasında ka rısını oldurmektedıı Anlatıcısı yazaı olan dığcr pek çok romandan farklı olaı ak Kaı cıklar bıı romanda da okuyuc uytı, ı/leyıu konumunda bu cuıayetın parçası lıalıne getırır Bunu yaparken son derece ustaca yarattığı kurmacada belkı de sadece çok dıkkauı olan okuyuculaıın faıkına vara t aklan bır son hazırlar va da bır başka de yışle romanına bu sondan başlar Gulden Kale Duştu romanının zamanı bıı daue dır ve okur, her yenı bolumde daırenın et rafında bıı oncekı zamana ve olaya gerı doner Tanhe, krımınal bılgıyc, sıyasete, ulus lararası komplolara meraklı okuyucu ıçın bcnzersız bır okuma şolenı yaratan Fotoğ raf Hıkâyelerı ıse hem polısıye tatlar barındıran, hem de tann yazar rormunda, tann başkahraman yaratmış olan bır 10 man Fotoğraf hıkâyecılığı uzerıne kurgu lanan romanda, yazaı ve okur, aynı zaman da anlatıcı, elınde bır pertavsız ıle totoğ raflara yaklaşıılaı Her yakınlık, adeta bır bılgısayar karesı açmaktadır, ve gunumu zıın ınternet dunyasında onumuzc açılı veren sonsuz sayıdakı pencere bırer bııer satırlarm arasına dokulnıektedıı Bu 10 manda zamanı da olayların ızleğını de ke sışen daııeleı olaıak yaratan Anmet Kar cilılar, romanın yorucu olmayan ama /aman zaman takıp edılmekte zorlanan ay nntılarında bırbırınuı ıçlne geçmış, on ay rı hıkâye anlatıyor Anlatıcısı, hıkâye anla tıcı olan bır romanda, anlatılan hıkâyeler, anlatıcının yaşammda bıı oıtak alan bulu yor ve okura sıkı bağlanmış bır butun olarak sunuluyor Akrep vc Semender ıse, yukanda sozu nu ettığım dığer ıkı romanda da olduğu gı' J SAYFA 5