Katalog

bı Bdlenın yabancı kokenlı termınolojı sınde ozenle uzak duran Yuksek, soyle mek ıstedığını son derece açık ve ozlu ba bıçımde dıle getırıyor burada Oyle kı, dans ya da baleyı ızlemenın hcr şey den once bır bılgı sorunu olduğunu rark edıyoruz boylehkle, ama sıkıu değıl oğ rendıkçe kcyhnı çıkaracağımız ba bılgı Saydam Beden de ozeflıkle altı çızıl mesı gereken bır başka nokta da Koza Ipek ten Oktay Keıestecı'ye kadar bale sanatına emeğı geçmış sanatçıların tek tek ırdelendığı bofum Yuksek, şaşılası bıı ustalıkla hu kışılerın portıesını çızerken rol aldıklan cserler hakkında da ustaca bılgılendınyor bızı Bu ıse soz ko nusu dalda sıvrılmış sanatçılarımızın bu gune dek hıç de alışmadıkları bır değer lendırme modelı ıle karşı karşıya olduk larını ortaya koyuyor Kıtabm son bolumunde yer alan bale eleştırılerıne gelınce Yuksek'ı bambaş ka bır yonuyle tanıma fırsatı buluyoru/ Eleştırdığı yapıtı onyargı ıle değerlen dırmek yerıne okurla bırlıkte çozumle meye çalışan bır ya/arla karşı karşıyayız burada Dolayısıyla peşın ovgu ya da vergıye kesınlıkle yabancı olan yazıîardır bunlar, çunku aslolan anlamak tır bu de ğerlendııme modelındc Butun bunlar Saydam Beden'de top lanan yazıların hangı nedenle ufuk açı u ve kendısını ızlevecek kıtaplara bır or nek teşkıl ettığı konusunda yeterınce ıpucu vermekredır bıze Bu boşluğu dol durmaya aday olanların ıse Yuksek'ten oğreneceğı çok şey var • Edehivat Dersleri METİN FINDIKÇI sınemaya, Parnas'tan Servet ı Funun'a, Ahmed Haşım'den Bathelard'a kadar uzanan bır çızgı Tanpınar'ın edebıyat derslerı gerçekten ufku genış bır yolcu luk oluşturmuş bu kıtapta edebıyat ders lerı oluşıı ıtıbaııyle mımarlık, tıyatro sı nema gıbı sanat dallarıyla da bır butun İLikolıışturuyoı Kıtapta ozellıkle Namık Kemal 7 urk ve Avrupa şıırı ıle ılgılı ders ler Yahya Kemal, Abdulhak Hâmıd, Garp ve Şark Şıırı, Haşım ve Sembohzm gıbı dersler gerçekten vararlanılacak ve dersler çıkarılacak bılgılerdıı Ahmed Mıdhat romanına bakarken şunları sov luyor Ianpınar "I uhuşferddeğılıçtımaî bır hatadır Komur ve ekmeğe zam olun ca fuhuş artar" Gunumuzde de bu tez ha 1 le geçerlı değıl mir Enflasyonun getırdı ğı ışsızlık ve sııreklılık kazanan (komure değıl de) benzıne olan 7am, fuhuş sekto runıı bayağı cazıp kılıyor Namık Ke tnal'ın Cezmı'sı ıçın Tanpınar hayıtlana rak "Yazık kı, kıtap bıtmedı Cezmı ha kıkatte mevcut, sıpahı katıbı Cezmı var Peçevî Tarıhı'nde Son kısını da Alexand re Dumas'nınkıne benzer Tabutla kaçar Uskudar a Cezmı, Osmanlı lmparator luğunu kurtaracaktı' Devamınua "Na mıkKemal'dedort tecrubevar Pıyesyaz dı, daham uhımı, monografı yazdı ( ) Roman yazdı, Bahâr ı Dânıs'ı tercume et tı, yanı Şark Uslubıı nu bıldı Kemal Garp lomanını bılıyordu Romantızm devrı romanını okumuştu Butun bun ları soylerken fanpınar, Hugo ıle ılgılı onemlı bılgıler aktarıyor verdığı deıs or tamında, Hugo nun Fransı/ ve dunva edebıyatındakı onemı ve yerını vurgulu vor Ayrica Hugo'nun beşıncı ve en onemlı romanlarından bırı olan Sehller'ı butun yonleuyle oğrencderıne anlatıvor yanı Namık Kemafı anlatırken, tek nok taya odaklanrnadığı gıbı Avrupa edebıva tıylakıyaslayıp anlataıakoğrencderın uf kunu zengınleştırıyor nak oluşturuyor Ahmet Hamdı Tanpınar'ın 295 sayfa lık 'Edebıyat Derslerı' kıtabı, tam anla mıyla bır oğretıtı kıtap nıtelığını taşıyor Tanpınar'ın verdığı bu derslerde konıış ruğıı ve veya kullandığı dıl ogun ıçın ola ğanııstu sayılabılır Belkı tıtızlıkle tuttuk Lııı bu notları ve buyuk bır çabavla oluş turdukları bu kıtabı oğrencıleı, harfıyen bu dıle uymuşlardır Ama genç nesd ıçın bu kıtabın ıvı anlaşılması babuıda gunu muzde kullanılmayan bazı sozcuklen, gu numuz Turkçesuıe uyarlanamaz mıydiı** Ahmet Hamdi Tanpınar / Edebtyal Derslerı / Haz Abdullah U^man / YKY Ölümsüz Antikite EMRE KARACAOGLU ££ T lahı Tra I gedva bu JL gun de tıım vahşetıyle surmektedır "der Hıkmet lemel Akaısu lelos Ya yıncdık'tan çıkan 'Olumsuz Antıkı te" ısmını verdığı serının ıkıncısı "Sıber Fragedva Ya Da lphıgeneıa" ad lı son kıtabında Serıde mıtolojık tra gedyaları gunumuze uygulayan Akarsu (bu sende ılk kıtabı "Aseksuel Kolonı Ya Da Antıope"de de Amazon kadınları nın kurmava çalıştığı femınal toplum ııtopyasına daır tragedyayı anlattı), bu sefer, Atınalı tragedya şaııı Eurıpıdes'e aıt oğullarındanİMrının ooldııkten son ra lamamlidığı ve sahneledığı "îphıge neıa Aulıs te"vı gunumuze uyralamıştır Yalnız Akarsu nu noktada bıı ılke ım /a atmış ve 1 urk yazınının ılk cyberpunk romanını yazmıştır Cyberpunk, ınternet ve bılgısayar, ya nı sanal dunyadakı sıber âlemdekı na y atı tanımlar Sıber dunyadakı şahsıyet 1er, gerçck hayatlardakı ısımlerının, ka rakterlerının, ışlerının, doğrusu her şey lerının dışında tamamen farklı bır do jaya sahıp olurlar Bu ınternet berduş an, cyberpunkda tanınırlar artık Hac kerlar, crackerlar, breakerlar gıbı kanun dışı meslek alanları dallanıp budaklanır Emperyalızm tabu kı boyle bır sıstemı es geçemezdı Imparatorluklarını hemen kuran uluslaıatasışırketler, GeorgeOr well'ın "1984" romanını hatırlatırcası na bır "Bıg Brother" edasıyla, dunyada olan bıten ner şeyden haberdar olurlar Mahremıyet yok edılmıştır Olympos'un tanrıları gıbı ulke ulke bolge bolge, şe hır şehır neı şeyı ızler v< hayatları kont rol ederler Bır bıreyı ıstedıklerı şekılde, bır pıyon gıbı kullanabılırler hatta, ge rektığınde yok etmekten çekınmezler Bu onlar ıçın hıçbır zaman bır sorun olıışturmaz çunku sonuçta butun mer cılere, ıdarelere ve şahıslara sahıplerdır tşte bu hengamenın ortasuıda, şovalye lığın, çağımızda, sıber dunyadakı denk lerı olan kımı sıber dunya mudavımlerı, heı şeyın bılıncındedır ve bu guçlere sa vaş açarlar tşre Akarsu, lphıgeneıa'nın tragedyasinı, keskın bır zekâyla, çağımı zın bu mııtlak kulturıı olan cybeıpunk uzerıne oturtur Sılıkon Vadısı'ndekı "tanrılaı ' dunya da olan bıten her şeyı ızlemekte, para nın ve gucun verdığı rahatlıkla ıstedık lerı her şeyı yapabılmektedırler, dıledık lerı konuda mudaheleler yababılmekte dırleı Akarsu ıse, cesur, bu ust guçlerı karşı koymaya, aılesını ve ulkesını kur taımaya nıyetlı, ıyı kalplı îphıgeneıa'ya benzeyen Ipek Memnu'nun hıkâyesını anlatır Sıber dunyada da "lphıgeneıa" olarak tanınan ve dunyaca unlu bır hac ker olan Ipek'ın oykusu bır tragedya ol sa da Akarsu, onu sonu uTiutla bıten (hatta, "Olumsu? Antikite" serısı kapsa mında devamının geleceğını de belıtt mıştır), tesur bır dırenışın anlatıldığı ale gorıolarak yoıumlamavı tercıh etmıştır "Sıber Tragedya" kesınlıkle, rahatta okunacak, okudukça mııtlu olup neşe leneceğını/ bır roman degıl ükurun ışı zor Nasıl bır Davıd Lyncn veya Stanlev Kubrıck fılmı ı/lerken gerçeklerden ve yaradılışımızdan rahatsız oluyoısanız, aynı hıslerı yıne duyacaksınız Hayatı butun çıplaklığıyla onunuze seren ya zar, naturalıst bu edayla , karakterlcrın butun sıkıntılarını, sapkınlıklarını akıl larından geçenlerı en ınce ayrıntısıyla betımlemış, Hatta, her zaman farkında olduğumuz ama asla kabul edemedığı mız,kımı ınsanı (hayvani'') gerçeklerı mızı okumaya hazır olun Bserın değındığı konular, anlaşılacağı gıbı sadece cyberpunk'la sınırlı değıl Her romanında olduğu gıbı dısutopık renk yelpazesındekı boyaları kullanıp, ınsan doğası eleştırılerını esırgemez, Akarsu Foplumun geldığı nokta med ya, gozu donmuşluk, açgozluluk, vaban cılaşma, aılevı değerler, kuresel seraler ve daha bırçok konuda ve tabu kı aşk hak kında dıyecek çok sozu var yazarın Kendısı dc bır rockçı olan Akarsu'nun, her romanında olduğu gıbı rock kııltu runu yıne atlamadığını da belııtelım Postmodern problemler Akarsu nun loınanlaıında ve yıne bu son esennde de goze çaıpan bır başka ozellığı de okuyucuya bır çok hağlantı kurdurma ımkânı sağlaması Kendısı bır çok konuya hâkım olduğundan dolayı, cumlelennde paragraflaıındahı<, çekın meden konudan konuya, onları bırbın ne bağlayarak atlıyoı Boylelıklc de bel leğınız hızlı devınımlerle, sıze bırçok şe yı natırlatıyor Okurken aklını/a, fılm ler arasınuan "The Matrıx" ve Jonh Mnemonıc" gıbı kara, dıstopık cyber punk tılmlerı gelebılır veya kendınızı bır Radıohead, veya Nıne Inch Naıls albu mu dınlemış bıle zannedebılırsınız ro man bıttıkten sonra Sonuçta bu grup ların anlattığı postmodern psıkolojık problemler, ınsanlararat>ı yabancılaşma ve sıber dunyayla bırlıkte gelen ılışkder dekı bo7iıklukJar tam romanın eksenın de ve o kulture aıt zaten Edebıyatta ıse kesınlıkle ama kcsın hkle Phıhp K Dıch (kendısını "Total Recall" veya "Blade Runner" hlmlerı nın uyarlandığı romanların yazarı ola rak tanıyabılırsıniz), Aldous Huxley ("Brave New World") ve George ü r well ("1984") gıbı yazarlardan çok şey bulacaksınız Bu sanatçıların, butun ner şeyın bu noktaya varacağını, ınsanlığın bır çıkmaza doğru suruklendığını ve en sonunda bır kara delık gıbı kendımızı de yutup yokolacağımızı soyledığını anım sayacaksınız Yazarın ve dolayısıyla romanuıuı ve receğı çok şey var Hangı guçlerın etkı sınde olduğumu/u, turumuzu bekleyen tehlıkelerı ve yapmamız gcrekenlerı bu romanda bulacaksınız Okudukça, as lında her gun karşinıza çıkan olayların gazetelercıe rastladığınız haberlerın ve çevrenızden edındığınız ve geçıştırdığı nız duyumların altında yatan gerçeklerı bıraz daha onemseyetek ve anlayacak belkı de artık go/lerınızı tamamen aça caksınız Çunku, bu Lskı Yunan traged yası ne kadar ıızak ve "mılattan once" gı bı gelse de tarıh tekerrurden ıbarettır ve Akarsu'nun dedığı gıbı 'lphıgeneıa bel kı kaybettı ama onun adanmış, sevgı do lu runu, tanrıların adaletsız taleplerıne her karşı koyma eylemınde onurlu, kah raman, ıtaatsız gençlığın bayrağı oldu llahı Iragedya bugun de suruyor "• Olumsuz Antikite2 Siber Tragedya ya da Iphigeneia/H/£wt7 lemel Akar su/ TeloJ 227 v SAYFA 17 A hmet 1 lamdı Tanpuıar denınce ılk akla gclen ya "Hıızur" ya da "Sa atlerı Ayaılama Enstıtusu" olur Ozellıkle "Saatlen Avarlama Lnstıtusu" bende Tanpınar a aıt bır yer edınmeye yetmıştır, Turk edebıyatının mıhenk taş larında bırı, ıyı bıı roman Tanpınar'ın şı alerı ıçın aynı şeyı soylemek sanırım bı raz guç Ln azından bunu soylemek mumkun, eleştırmenler tarafından, lan pınar yorumlanırken i}iın her zaman ıkın u planda tutıılur YKY nın 1 urk edebıyatına bıtmez tıı kenmez katkısı gerçekten takdıre değer bır hizmettır Geçtığımız gunlerde Ah met Hamdı Tanpınar Butun yapıtları dı zısıne bağlı yenı bır kıtap yayımladı Ah met Hamdı Tanpınar ın hocalık done mınde ışledığı bcllı haşlı edebıyat konu larını, bellı bır donemde oğrencılerı olan (Gozde Sa^nak, Alı F Kahramanlıoğlu ve Mehmet Çavuşoğlu nun) ders notlarını, ozeliıkle belırtmekte yarar var Kıtabın buyuk bır bolumu Gozde Sağnak'ın ozveıılı çalışmasıyla Kdebıyat Fakultesı'nde tuttuğu notlar oluşturuyor (Yayıma ha zırlayan Abdullah Uçman) bu notlar "1 debıyat Dersleri" (*) adı altında kıtap laştırıldı Kıtabın onsozıınde de belırtıl dığı gıbı lanpınaı, derslerını onteden hazırlanmış bır metne bağlı kalmadan ış ledığı ıçın, çok ıyı bıldığındcn emın oldu ğumuz konularda büe, ba/en dalgınlıkla bırtakım şeylerı karıştırmış, ba/ı şeylerı ıst eksık hatırlamış ya da en azından bun ların bıı kısnıı not tutulurken yanlış kay dedılmıştır ( ) Tanpınar'ın herhangı ye nı bır eserı ıçın yaptığı hazırlık çalışmala rı mahıyetınde cıeğıİdır, ama bunların arasında onun 19'uncu Asrın Turk Ede bıyatı Tarıhı'nde ele aldığı bır kısını ko nu ve şahsiyetlerle Edebıyat Uzerıne Ma kaleler'de yer alan bazı konular, Yahya Kemal kjtabında ele alıp ışledığı bır lusım meseleler olduğu gıbı, bunların dışında da iarklı bırçok Konu bulunmaktadır" de nılıyor Edebıyat Derslerı, Namık Kemal'den SAYI 692 •ŞHre nasıl başlanır?' Şıır hakkındakı vermi!} olduğu dersler de, aslında kendı şıırının çıkış noktasının da ıp uçlarını verıyor Ayrica oğutlerde bulunuyor "Şııre nasıl başlanır^ Okuna cak Goethe, !?ıır ve Hakıkat" Şıırle ılgı lı "Dılde kelımeler ımajlara mı tekabul edıyor yoksa evveke bırer fıkır var mıy dP Kulakla gozun bır teşnk ı mesaısı var dır, zııa bır şur okununca hemen bır man zarayı canlandırıyoruz ( ) Şıır ıkı s,eyın peşuıde Valery'egore 'Şaır olmayı haya tın tesaduflerı verır Oyle bır yaş vardır kı ınsan olabıleceğı şeylerden bırını tercıh etmış olur' Şıır evvela taklıtle başlar, sı ınn çıraklık devrı yoktur" dıyor ve eklı yor "Şur hısler uzerıne doğrudan doğru ya konuban sanat olduğu ıçın oğretıle mez " Yanya KemaJ ıle ıfgdı verdığı ders leıde, Yahya Kemal ^ıırının konusunu uzun tııtmakla hem şurıyle hem de ha yatıyla yakından ılgılenaığı anlaşılıyor, okııduğu okullardan ekonomık durumu na, aıle yapısından ılgılendığı konulara kadar verdığı dersleı de anlatıyor Bazı or nekler "Yanya Kemal'de ınsan Avrupalı olmuştuı, Şark ve Garp ıkıhğını sona er dırendır ( ) Tahsılının bu kısmı Sela nık'tedıı ü zaman Selanık, en Avrupaı memlekctımı/dır Abdıılhamıd kontro lunden uzaktıı ( )Parıs'egıdıp once bır lısede, sonra Scıence Polıticıııe de okuı, Sorbonne'a devaın eder ( ) Yahya Kemal Parıs'te klasık sıırler yazarak doner Kemal sanatta mektepten nefret eder Sanat tabu ^eklınde mevcut olan bır şey dır ( ) Leyla ijurı, Yahya Kemal'ın bır çok hususıyetlennı verebılır, mesela, dıl nususıyetını Nığbolu Destanı'da başladı ğı gun de, aruzun ıçıne, halktn konustu ğu dıl de Turkçe gırıyordu ( ) Yanya Kemal'ın ıkıncı formulu 1935'ten sonra dır, şurı, mektepten memlekete geçış ol sun ıstedı ( ) Yahya Kemal'de dıkkat edılecek nokta edebı ınflueıiLe meselesı nı muayyen bır şeye ıcra edıştır " Ve bu f § enış ve detaylı bılgı bırıkımı uzayıp gı tyor Bu konuya ılgı duyanlara bır lcay CUMHURİYET KİTAP