Katalog

CELAL SOYCAN | / Hılmı Haşal şurıne somutlayıcı I / oğelerden hareketle sokulan JL / okur, bır duzeyden sonra, buzu şcn ve gerınen şur karşısında sallantıiı konııma duşer 1991 ydındakı ılk kıtabı Denge/ Sızler Adına'dan geçen yd yayım ladığı Dağındc Duş Sepeuerı'ne kadarkı verımlı sureçten sonra Yanık Soz adlı son kıtabında da dıl, ımgelem ve butun bıçem ozellığıyle de bu yargıyı hep doğrııladı HaşaPın poetıkasına tanıklık eden okuı baştan berı bdınçle ınşa edden bu şurın gorsel ungelere fazla yaslanmadan duşun sel algıyı çevrıme aldığını bdır Bu bakımdan alabudığıne matlaştığı son kıtapta da ızlenuncı bır duyarlılıkla kurgulanan şı ırlerde bde dışavurumcu bır iç damarın seğırmesı, şaşırtıcı sayılmamah Karşdddı yaıdımla, şaırı ve şurı açdda ma çabasındakı beyhudelığe rağmen, Hdmı Haşal ın şuısel evrenıne gırışte onemlı bulduğum bır alıntıyı paylaşmak ısterun Mehmet laner'le ugılı bır ınce lemesıne şoyle gırer '"Zaman ne, nered e ' Konumum ne neredeyım? Hayat varlığa mı yaslanıyor, yokluğa mı? Var mı varolan?( ) Gercek varoluşu ırdelemek sanatın harcıdır dıye kayıt duşuyorum o nedenle zamamma Gunleruı, aylaruı ve yılların, yeşılden sarıya kahverengıden sıyaha segırtışıne ydttığımı aynmsıyorum, çurumeye ( ) Ârayıpbuldıığu.kurdu ğu ozel dd sayesınde doğanın donuşturu lebdır katmanlarını gostenr şaır Ne sade ce duruluk, ne de bulaınkuk suyu tumuy le okumaya yeter Hilmi Haşal yine okurunu yanıltmayan bir şiirle karşımızda "Yanık Söz"ün izinde zumlenmıştır 1991 ydındakı ılk kıtabı Denge/ Sızler Adına'dan geçen yıl yayımladığı Dağınık Duş Sepetlerı'ne kadarki verimîı süreçten sonra Yanık Söz adlı son kıtabında da dıl, ımgelem ve bütün bıçem ozellığıyle de bu yargıyı hep doğruladı. Haşal'ın poetıkasına tanıklık eden okur, baştan berı bılınçle ınsa edılen bu şıırın gorsel ımgelere fazla yaslanmadan düşünsel algıyı çevrıme aldığını bilir. lenne ulaşır Gorsel ımgelerle anlamı kon turlamadan ka(,ınarak, barok duşunsel bağlamlar uzennden, ucu açık metınlere ulaşır ma na) (Incı Aşk Adı sıne bakarken ve nıhayet çızgısel ılerleme yı yadsırken, nıhılıst bır savrulmayı on gormez (Şaınn kışısel seruvenuıden bır not 19 yaşına kadar Bulganstan'dayaşa mıştır, sonrasında tam da 12 Mart'uı a&ır Sabahlarla gecelert çıkarıp atsanız ne ka ıklımının hukum surduğu 1973'teTurkı ye'ye serbest goçmen olarak gelmıştır Sı lır dunyada yasal/duşunsel yapılanmada onemlı ızle Lle o, atıyorum uzerımden bırkayı ve nnı okıımak ofanaklı) Kullandığı renk kejenı, yeter kalan (Yutkunmak) adları arasında ak, apak, beyaz, bembe yaz, gumuşî çoğunluktadır Doğanın asb Yukarda da soylendığı gıbı, Hılmı Ha yapılanna kaygılı ama donuştunıcu bır şal şurınde semantık du/ey Anlamak/ An guculluk tanır Işık, bırçok şurde yınele lamlandırmak eksenınde bır mekık kur nerek kullanılır ve dırı bır donuşturme gusuyla ışler Gunumuz şurının kımı ko çabasına yatak açar tu orneklerınde, neredeyse afonzmatık oyunlara yol açan felsefı baskı, şıırsel soy lemın omurgasını kırarak kendı soylemı an ıçınde bulut, apak kumelen goğun, nı dayatmaktadır Surını baştan berı va saydam armag'an btze (Uç) roluşsal sorunlar odağında ınşa eden, sen donse kavu$maya açan btrbadem, açan taktık oğelerı butun bır ınşa suretinde bır erık, kıraz goz alıcı dııygulanımlara kapalı tutan bır umut yuklu bır serçe surusu, suzulu$uşaıruı, şıırsel boylemın monolojık yapısı dur ya$amtn vuslat VeHmHUrlmza nı korumak uzere dılın gıdımlı duzeyın amanerde, her meyve bır ktş uğjurlar soŞure ılışkın yazılarıyla da verunlı bır dcn (jikması gerekır Hılmı Haşal, bu bı nu^ta, soluk soluğa ımza olan Haşal'da, benzer cumlelerı ço lınçle anlamı şurde ışaret edıp, anlam madem kı eltmız gulden koptu, dokulğaltmakolanaklı Zaman, oluş, surekldık, landırma alanı olarak yıne şurı seçeı Soz du beyaz gunler gumuşe (Son Seçenek) boşluk, anlam, varhk nesne, dd gıbı kav cuklerın ılıntısı ve yaratılan ımgesel dola ramlar uzerınden bulanık, sallantdı, soyım, semantıgın dısıplınınden hı<, kop dızelerı, şurı bırıcık haklılık alanı sayan runlu, kopuk hayatı gurultu yapmadan, maz Bunun Haşal şıınndekı lınk vurgu bır tasavvuru okurla paylaşır Burada, neredeyseyoklayıp koklayarak anlamaya yu bılınçle eksılten bır kurgu olduğunu l iılmı ı laşal ın Içrek' bır şur mı yazdığı çalışır Ş, urınde tekİl oznenın sorunları ço yukarda da soylemıştık Kıraptakı 'Uç' şı sorulabılır Şaırın şurleruıe akan bıluıç ğulla hareketlenır Anlama çabasına bıtıın, ızlenımtı şure ornek bır bıçemle yazıl ıçerıfiı, ıçrek bır şure yataklık edebılecek şen anlamlandırma halı, onun poetdtası dığı halde, derın yapıdakı somnsalın dı bır dıl kaygısuu one çıkarıyor Kaldı kı, nı ve şıırını yoğurur le yukJenmesıyle dışavurur Bu yapılan modern şunn yerlı yabanaustalan.varoluşsal sorunlarla yuzleştıkçe, ıçrek bır şı ayna bırtm dtlı kadrana sıgdırmak, ola ma, Hasal'daozne nesne ılışkısının çozu munde ılguıç bır peotık sapaktır ıre kaçınılmaz olarak bıtışırler Kava cak ıs defcıl (Araf Hazırlığı 1) fıs'ten Özdemır înce'ye, Eluard'dan Ah eskıttılım sanıyor, sadece sanıyor herkes sabah, kedı yavrulannın ve çtnar dalla met Oktay'a, Melıh Cevdet'ten Oktay Rı her seyı (Dongu) fat'a hep sonuçta zemberek Iç'e kurul rının sabahı şımdt dıye yasanan an kalıtı hanı gunej acemı daha, yapraklar arasında maz mı> tanıdığtmız hangı parçamtzdır yttıkız MhçUacakflriap goze goze umlert (araf hazırlığı) 4/ Hılmı Haşal şurınde, susleyıcılıkten ktm bılır, delı olmak ondan, duşunme dızelerıyle başlayan şur, uzak bır ses katmanı çalışır Dış ses, kı nın ucunda yanılgı (Araf Hazırüğı3) tabın butununde çok sınırlıdır Semançocuklan buyuten yaşlılan kuçulten gız gozlerımm ıçınde kalan, retına gensıne tık kurguvu destekleyen bır efekt haluı lı manolya, urkek duşen anlam, haz de seyreK rıtımlı, one çıkmayan, hatta bakıslar demleyen yıttm korkusu hep o str strın yuzcyıne tutsak dem yaraları yer yer eksı oğe bıçımınde ışler Isırga gıtmek anlamına, ah (Kâğıttan Koşkler) artık anılar notuna Sıtem, Kabuk, Gomulmek Duşlere bıçem/bıçım ozellıklerı açısuıdan ve 2/Haşal şurı, tıpdc modernıst huzur di7elenne ulanmakta gecıkmez ses katmanındakı kusursuz ınşaasıyla al suzluğun soğurulduğu bır zıhnıyet dun tı çızılmesı gereken şurler yasının urunudur Başlangıçtan berı soz î/Olguya ve surece sozun ve bılgının Dağılan aeğıl, ama bellı bır odağa yercukseçırnındenımgekurgusuna seskat gucuyle dırenen bılınç, onca kotuluk ıçuı leşmeyı yadsıyan bır unge duzenı, Hılmı manından duyarldık olçusune kadar yer de karşıtlann bırlığını bılır Hılmı Haşal Haşal şurının hemen teshm olmasuıı enleştırddığı/atddığı dunyaya karşı bır du şun, baştan sona okuru tedırgm ederken, geüer Onemlı olçude Kubık bır estetığe ruş ıradesı hâkımdır, bu nedenıe Ünzme şımdıyle hesaplaşıp tarıhsel zamanuı ote yaslanan soyleyış, dıze ve sozcuk duze hep mesafelı kalmıştır Anlaşdmak değd, yınde de çoğul perspektıfin ge anlamak ve anlamlandırmak uzere şaşır reksındığı ımgesel netlık ayarı tıcı bır sozcuk zengınlığı ıçınde, şun onnı kenduığuıden sağlar Olgu celdde bır "ınşa" sorunu nalınde ele al bulandıkça, dılın gerıhmı armıştır Ddle dışkısı de anlamuı merce tar ğınden kurgulandıfiından, retonkle heOlumlamayla ınkâr arasınmen hıç yakınlığı olmamıştır dakı gerılım hattuıdadır 'Yanık Soz' ne olumler unutulur uyumsuzluktan, hanı tanrı elı îmgeymış meğer golgemın bıanlam bır yaranın ıcındeymts, dunya o, le ımrenıp koşturduğu bulutlar mahşer ve kış (araf hazıruğı 3) Kanatlarımın yeryuzunu orttug"u mınnaak gorunu, lekey Ddsel haz uretmekle sinırlı çarpıcı ım mış (Bekledım Son îmgeyı) gelerden uzak, şursel anlamuı yukune da Yaratmak ıçın ±avkı, sozcuk yanddı her sozcuk, Haşal'da kullanıma lertnt eırımeunden es (Naaçıktır Alışdmaddc dışkuere sokulan mekavt) tauk etkdı sozcuklerle, kunı okur çevre Medceztr hıleye adaklanmıs yı başlangıçta da epeyce rahatsız eden şa nesne demetı dunya, yanılsa ır, Yandc Soz de bu surecın en olgun şur SAYFA S Psışık ve duşunsel jestlerın dılde ıkâme sı ıçın sozcuğun ıçsel kullanunı son derece guçludur Bu nedenle duzey kesışmelerı, bındırmelerı şıırsel butunluk ıçınde ço Sokulmamla, bır çıçek kokunden ırkılsın, ktskanç gıbı ( ) yalım, ıstm't yukselıyor tavanına tanrının.yemk ttnım (tmgegul Masalı) kulhan yuvadır, uyuyan topaç tçtn hayat koz kalmakla kun (Gız Gıderken) 5/ Hılmı Haşal'ın semantık katmana donuk olarak sessel oğelerı olabıldığın ce kıstığını belırtmıştık Sesuı rıtmık vu ku çok hafıfletılmış Ancak kımı şurler de ozellıkle bu kıtapla one çıkan bır yo nelım Ses orgutlenışınde anlam kurgu sunu onemlı olçude atonalıteyle sağla mak Soyut ımge kurgusuyla ai destek lenen bu yonelım, şaırın bundan sonra sına ılışkın ıp uçlarını da barındırıyor Şı ıruı dana da ıçe savrulatağı, ungelerue kı duşunsel tıtremlerın yoğunlaşacağı soylenebdır Kıtaptakı şurleruı neredeyse tamamuı da vuzey yapıdan denn yapıya geçışımı hızldndırmak uzere kurgulanan bıçem, orneğın mınunal soyleyışten kaçış uzıın dızelerde duzey geçışlerı, genelue dıze tekranndan sakınma, sozcuk ılışkılennde tehlıkelı ataklar hep bu yonelunı unlıyor Tutuk Mevsım, Imgegul Masalı, Gız Gı derken, Isırganotuna Sıtem bu bağlamda butunluklu, sonrasını haber veren, usta ca ururüer, okuru zora sokan, dıl duzeyı sağlam şurler 6/Modern şurın sorunsalı butun boyut larıyla kuşatılmış Yanık Soz'de Bıreysel deneyunı lcendınde sınırlayan soze geçıt venlmeden, hayatı karşılamak uzere 'Ote kı Ben'e donuk bır çağtd şur Bu şurler dekı tedırguılık, sallantıiı yoklayış halı, ın sana uıancı pekıştıren bır parksıstır Hıl mı Haşal'uı ınsanını tann bıle kıskanır, Eckhart'uı 'Tanrı Yokluktur' sozu, bır na bız gıbı atar bır albumluk sonsuzluğu kıskanan hanvı noksanlık, ak mermer (Gomulmek Duşlere) tutunacağtm dtyene, yesıl bır dal hep gokyuzu, ağlasa da (Tutunmak) kım ne anlar 'yann'adlı bocek kıpırtısın dan, varlığım orda ( ) 'ereğım ne olabıltr' demez htçbtr kus, kalkar olumle sevtşmeye (Ağulu Duvar) Bu nedenle, dokuz şıır başka şaırlerın dızelerınden hi7 almış, ıımudu dın tutan, şuruı haklılığuıa uıanan soz çoğaltdmış Son söz: Heıdegger'den Kleıst'e, Attar'dan Kaf ka'ya dolanan o ıssız ve arsız soru Olmak neaır? Modern şuruı, oncesuıden sokup sonrasına surukleyeceğı o rahun1 Haşal buradan dagılan sozu, onca yaşantı/bılınç ıçerığınde suıadıktan sonra yıne oraya ıa de edıyor Dılsel ve ımgesel ogudenme, Anlamak ve Anlamlandırmak u?ere ken dı govdesuıı bıcunlendırıyor Anlatmak mı? O çok genlerde kalmıştır ve orada zaten soz yanmıştır Ozenle, katılarak, emekle okunmalı 'Yanık Soz' • CUMHURİYET KİTAP SAYI 669 Ndüzeyl