Katalog

SÎHlRLl DEĞNEK'E BAHAR GELDÎ ' 'Şıir uzümün günesidır, Elmanın kurdu. Bögür/lenın tozudur şiir... Şiir latarcıkların saatidir, Ates büccklcrinin saniyesi. Vabiatın yıllarıdır şiir... Şıtr gecenın kardeşidir, Gündüzün annesi. Yürekteki büyükbabadır şıir... Şıir öLiimün gölgesidir, Yaşamı.n örtütü. Çocuğun savunmasıdır şıir" (Ulkii Tamer) KOLUNDA BİR ŞÎİR SEPETÎYLE... Şiir Gemisi Ayla Çınaroğlu, Uçanbaltk Yaytnları, 1999, 71 Sayfa "Durup dururken du dağıma takılan, Bu ıslık da neyin nesi? Bayram değil, seyran değil, Kimse benı öpmedi, Cebimde harçlığım da yok, Üstelik $IIRCiCMlS günlerden Pazartesi. Oyleyse neyin nesibu ıslık güzcl kuş, Tatlı güneş, minik tomurctık, Benekli uçuçböceğı, Bu ısltk da neyin nefi''" (S.40). Şiir gcmısı yelkcnlerıni açtı. "Yelkenler fora! Ve işte sessizce süzülüp gidiyor gernim, (Jemım gidiyor, heyamo7u..." (S.7). Yolculuk uzun, bclki de dört rncvsim sürccek. Bu şıir gemısine, siz de bir limandan bınebilirsıniz. Macera dolu bu yolcıılııktii, kuşlar, balıklar, böcekler, çiçekler, yağımır, giines,, kar, rüzgâr ve uçurtmu da eşlik edecek size... 'Çocuklar şiırle büyıimeli', diyor Ayla Çınaraoğlu. 'Scvincı, coşkııyu, aeıyı, nüznii, anadıiinın müzigıyle yüreğinde duyabil mdi... Bıcır bıcıı dizelerden yüksdcn seslere kulak verelim mi? "Baykuş, Baykı/s derlerdı de, Cıörmeyı çok nterdım, Adı 'Bay' olduğıına gb're, Kibar bır kuş zannederdını (ieçen akşum gördüıu ılk kez, l lıç de kihur değildi, l 'ünemiş karşı bacayıı, Bir selanı bne vermedi... "(S.46). Keske şiirlc ve şiirde öğrenebilse çocuklar ncr şeyi... "Renk.lertn ıçınde en seudıgım, Küçiik kardeşımdır, Kokııların içinde, Atınem lirı wvdiğim tal dcrscrtiz, Şeker yediği zaman, dedem. En sevdığim ses, kırların sesi ilkbaharda. Vebiryere gıdcrkcn yol boyu, Babam elimi tutarsa, İşte bu, En giizel dokuntmı dııygusu" (S.14). 1 liiznü ve acıyı da keşke şiirle tatsa... ' Ayıp bir $ey \oylesem, Annem kızar, Babam kızar, Og'rctmen kızar. Ama ayıp degıl ntı yaptıjhnız, Siz koskoca amcalar, Su tüfekler, Tahancalar, Bombalar?'.." (S.32). "Birknşun ötüpi, Vçar kw>la beraber, Knş a$aea konar, ö/üşü nereye gtder?... Bır damla diişer, 'Sıp', Karışır suya, 'Sıp' nereye gıder\ Bulutlar riizgâra verir sesinı, Rüzgâr yapraklara, Yuğmur yağar, rüzgâr susur, Scsler nereye gider?. Bir türkü löylcrim yiireğimden kopcir gıbi, Yiikselır sesim, lürkitm nereye gıder?" (S.66). Şiir Gcrnisi hâlâ vol alıvor. Hcr limana u£rayarak çocukları bıı şıir yolcıığıına davet ediyor. ' 'Yelkenler jora' Ve ı)/e sessizce süzülüp gidiyor gemirn, CJcnıim gidiyor, heyamuıa... ' Dolar Biriktiren Çocuk Vazıl Hüsnü Dağlarca, Doğan Kitap, l')99 (2 Baskı), 70 sayfa ' Bu bayram, Baska bır para verdı, Dayım bana..." (S.9)... ' 'Adı, Dolar dedi da yım, Neden dolar adı? Bardak deg.il, Sişe depl, Kap degıl, Kova aefjl. Yoksa avucuma mı dolar." (S.10)... "Vamna getiriyorum sol elimi, tste, Basparmagı büyüdü, Göslcrme parmag'ı büyüdü, Sağ eîimin. Büyüteç mıdır ne dolar dedikleri?" (S. 14)... Şaşınr çocuk ilk kez gördüğü bu para karşısında, neye benzeteceğini bilmez. Ancak çevresindekilerin tepkisinden önemü bir şey oldugunu anlar. Dolaruı SAYFA 20 SİHÎRLÎ DEGNEK Çocuklar H a z ı r l a y a n : N i l a y Y ı l m a z İçin • Ç i z i m l e r : Kitaplar M u s t a f a D e l i o ğ l u ne oldugunu öğrcndiöindc o da çevresindekiler gibi dolara değer vermeve başlar ama yine de bıından için için ralıatsızlık duyar. "...Amerıkalı ya da Alman degılsem, Ne ısı var, Bu dolarlartn bende, Bu tnarkların bende ." (S.50). 'Dolar Biriktiren Çocuk' doların çocuk yaşamındaki öyküsünü anlatır bize. Çocuk saflığı ve iyi niyeti dizelerden yükselirken satır aralarında da çok $ey söyler Daglarca, hem çocuklara hem vctişkinlcre. Okul kitapiarındakı klişe şiir lere inat, parmak salla madan, doğru olanı hiisettirir. Büyüklcrin dunyasını gözler önüne serer. 'Çocuk şıirleri yazı yorıım. Yaıınki okuyu cularımı yeli^tirtnck" için' diycn Dafilarca, ılk hcvccanları, ılk duyarlılıkları vc ılk özgiirliikleri olıışrurmaya çalışır çocuklaıda... Ço cııklara şiiıi ve yaşamı sevdirmenin volu nııı? Şiir Dede Dailarca. elbcttc! Baknjiyla, anlatıınıyla, öykülcriyle... Çocuklar, şiirın biçcmınden cok hikâyesıne önem verır, o yüzden onlara canfı ve harcketli şıirler sunmak gerekir. Ne yazık ki, gerek ders kitaplarında gerekse çocuk dergilerinde geneflikle çocukların aleılama düzeyini aşan dil ve anlatımın kullanıldığı, çoğu yaratıcılıktan uzak olan, öğretme amaçlı şıirler sunulur. Bir de çocuklara ısrarla okudukları 'şiirden ne anladıkları' sorulunca ya da zorla şiir czbcrlettirilince, doğal olarak 'şiir okumama' ya da 'şiiri sevmeme' hastalığı baş gösterir çocuklarda. Oysa çocuklara şiiri sevdirmek için özel bir çabaya gerek yoktur. Şiir, zaten çocuğun dunyasiuir, çocuöun dilidir. Önemli olan ona onun dıliııden scslencbilmcktir. Sihirli Değnek, oyun dilı ve yaramazlığı içinde çocuklara seslenmeyen bürün şiirlere dokunmak istiyoı. Biitiin çocukların şiir okumabinı, şiirle yaşamasını diliyor... Sihirli Değnek, masal seven ve hâlâ 'Şiir Dede' Dağlarca'yla tanışmamış çocuklar mutlaka Balına ve Mandalına'nm öyküsünü de okumalı, diyor. (Doğan Kitap, 2000 (4.Basım), 85 Sayfa.) "Oh, Küçücük sapımı, Öyle seviyorum ki. Bizı topladtktan sırada, Anne agaçtan, Bende kaımış ne giizel. Bır gemı dıregıdır rıtt yaşandığt bir çağ, oldu 20. yüzyıl. Bu atılımlar, iç vc dı$ dünyamızı zengınleşlirebilecegımız yepyeni olanaklar sundu bize. Ama öte yandan geçmis yüz ytllardakini aralacak acılar ve yıkımlar da yaşandı aynı süreçte. Sözgelımı, milyonlarca ınsanın ölümüne neden olan ihi büyük dünya savası, iki büyük kara leke olarak sürüldü bu yüzyıhn alnına. Onun için, sevinç ve mutluluklar kadar acılartn izlerini de bulacakstmz bu siirlerde... Bu siirlerde, kendinizi bır de saırlerin gözleriyle görürken, yasadıgfmz çağa ve dünya ya ilişkın pek çok sorunun da yanıtını bulacaksınız. Yenı sorular ve yanıtlar üreterek yasamınızt daba anlamlı, daba giizel kılmak ise size düşüyor. Unu/maytn kı, koşullar ne oltma ohun şıınn sorulmuş ve sorulabilecek bütün sorulara yanıt verebilme gücü vardır her zaman 20. Yüzyıldan Coculdars Ş i i l Ayşegül'ün sihirli değneği o, Dururken üzerınıde dimdik, Kendimi bır genıi tamyorum" (S. 18)... "Sartcık, Sen güneşten kopmuş birisin, Ûşümüyor musun burda? Ü^üyorsun görüyorum Sarıcık. (iır afclıma ıstersen, Şb'yle kıyı kıyı, Ottır, Uımrsın bıraz, Ha, ıster mmn'•*" (S.44)... ''AgfiKtoua gblgibi, Balinanın, Ağzı, Anne ağaca benziyor, Agzı, Dalablama da benziyor, Ağzı, Karanlık ya gece karanlıpj da deg.il, Agzı, Benı yemıyor, Isıtıyor benı de giizel, Agzı" (S.47). Çocuklar, Şıir Dedelerini zaten biliyor, sevıyor. Dağlarca, yoksa yetişkinleri mi bekliyor' Çocuklar için Şıirler Derleycn Mehmet Fuat, Adam Yayınları, 2002 0. Baskı), 16H Sayfa Büyük küçük herkesc, binbir farklı tat sunacak 100 şiir. Nâzım Hikmet, Asaf Halet Çelebi, Cahit Sıtkı Tarancı, Ziya Osman Saba, Rıfat Ilgaz, Orhan Veli, Oktay Rifat, Melih Cevdet Anday, Behçet Necati gil ve Canit Kiilebi'nin kaleminden... Aslında büyükler ıctn yazılnıış olmalarına rağmcn, içimizdcki çocuğu da yakalayan şıirler... ' 'Kusru amcal, Bızım kusumuz da var, Agacımız da Sen bıze bulut ver sade, Yüz paralık" dizeleriyle açdan kitap, yine onların ' 'Ağaca bir ta$ attım; Düşmedi tastm, Du\medı ta^ım. Ta^ımt agacyedı; Tasımı ısterım, Taijimı ısterım" dızeleriyle son buluyor... Dalgacı Mahmut, her sabah herkes uykudayken gökyiizünü boyuyor ve denizi dikiyor. Hadi, bir sabah da biz 'bir şiir okumalık' crkcn uyanalım. Içimizdeki ve dışımızdakı baharı şiirle selamlayalım. 20. Yüzyıldan Çocuklara Şıirler Derleyen Enver Ercan, Varlık, 2002, 128 Sayfa Yerli ve yabancı 69 şaırden 90 şiir var 20. Yüzyıldan Çocuklara Şiırler'de. Kitabın Önsöz'ü, çocuk şiirleri adma, şiir adına, Sihirli Değnck'in sonsözü oluyor... ' Bildijtiniz gibi; sanat ve edebiyalın yant sıra bıtım ve teknolojıde büyük atılımla (Kendine iyi Bak, Rosie Rushton, Epsilon) Sophie, 14 yaşında akıllı ve güzel bir kızdır. Hrkek arkadaşlarının çoguyla aynı sebepten ayrılır; arkadaşının elini tutmak istememcsi. Okuldakı kızlarla iyi anlaşamaz. Bunun için arkadaşı yoktur. Ama iki kişi hariç; Amy ve Livi. Sophie'nin annesiyle babası o dalıa altı yaşındayken ayrılırlar. Babası Afrika'da yasar. Annesi bir magazada pahalı liyatlara biblolar satarak para kazanır. Sophie annesinin kendisinı düşünmediğini öne siirer ve bıından dolayı annesini hiç sevmez. Sophie'nin bir derdi de bir erkekle tanıştığında yüzünün kızarmasıdır. Bir gün Tony ile tanışır ama yüzü kızaımaz. Tony'e yakınlık duymadığı için yüzünün kızarmadığını düşünür ama aynı zamanda ondan hoşlandığını anlar. Derken, bir yıldır görmediği babası çıkagelir. Sophie buna çok sevinir. Çünkü kendisini anlayan tek kişi odur ve babasıyla birlikte evsiz insanlarla ilgilenmeye başlar... Kitabın sonunda Sophie normal yaşantısına geri döner ve artık annesini sevmeye başlar. Sihirli değneğimle bu kitabın sonunu değiştinnek istcrdim. Annesi ve babasının tekrar evlenmeleri biraz daha eglence katabilirdi kitaba. Okula giden tüm insanların okuması gereken bir kitap. Bir kızın yaşamındaki maceralı olayları anlatan bu kitap adeta kusursuz. Saııki yazar yaşamdan bir parça sunmuş gibi gerçekçi bir dillc anlatıyor. AyşegülSarı (13) Ilgın, Konya (Ayşegül'cük, hediyen şiir gemisiyle yola çıktı. Sen, bizim buraiarda liman yok ki demczsin. Geminin seni nasıl ve nerede bulacağını bilirsin! :) Yine yaz, Öykülerini bizimle paylaş olur mu? ) Sihirli bir deg.neg.iz olsaydı neler yapardtnız, neleri degiştirmek isterdiniz? tse kitaplardan başlamaya ne deniniz çocuklar? Okudugunuz bir kıtabı sevip scvmediginizı, kıtapta hoştınuza gtden ya da gitmeyen bötümlerın neler oldugunu ve yazar siz olsaydınız o bölümleri nasıl yazacagınızı anlatan mektuplartnızı Sihirli Değnek e günderirscniz, yazınızı bu sayfada görebilır.sınız. Sihirli Değnek'in stze ödül olarak ne vereceğınt mı merak edıyorsunuz? Siirp1 riz ' (Mektuplarınıza yaşınızı ve adresinizi yazmayı unutmayın olur mu?) Nilay Yılmaz Kurtulu; Deresi Cad. No: 47 Bilgi Üniversitesi, Dolapdere / tstanbul [email protected] Tel: 212 236 78 42 * BağınpÇağırmadan ya da Dövmeden Çocuk Terbiyesi/Sık Karşıla<jilan Okul Oncesı Davranii Sorunlarına Pratık Cözümler (16 Yas Arası), Barbara C Ünell, Jerry Wyckoff, Çev. Ümit Topuz, HYB Yayıncılık, 2002 (2. Baskı) * Bır Anneye Mektuplar / Çocuk Eği/iminde Güçlükler ve Çö'zümleri, Wilhelm Stekel, Çev. Ali Çankmlı, Timaş Yayınları, 1999. * Cankurtaran 08 Yas Çocuklar \çın Ilk Yardım Bilgden, Elena Bosque, Sheila Watson, Çev. Feza Uzun, Oya Ungan Karadııman, Papirüs Yayınevi, 1997. * Çinselname Çocukların ve Cençlerin Çinsel Eği/imi Üzerine. Sarp Bengü, Era Yayınohk, 1996. BÜYÜKLERE ÖDEV CUMHURİYET KİTAP SAYI 689