Katalog

HIFZI TOPUZ O ral Çalışlar hakkında o kadar çok yazılacak şey var ki. Hangi yanını ele alacaksınız? Araştırmacıgazeteci yanını mı? düşünsel söyleşiröportaj yazarlığını mı? Anı yazarlığını mı? Yoksa köşeyazarlığını mı? Acaba nangi yanı ağır basar? Bunların dışında C )ral'ınbir de geçmişteki siyasal eğlemci yanı vardır ki Len ondan söz etmeyeceğim. Zaten ayrıntılarını hiçbilmiyorum. Araştırmacı gazeteci, anı ve köşe yazarı ll OralÇalışlar'ın jraştırmacıgazeteci yanı bence ötekilcrinden daha önemli. Onun bu araştırmacı yanı zaten anı yazılannda ve köşe yazılannda ve düşünsel söyleşilerinde de başarılı bir biçimde oıtaya çıkıyor. Araştırmacıgazeteciliğin bizde çok eski bir geçmişi yok. bilimsel konularda yazı araştırmacıgazetecilik sayılmaz. Ahmet Mithat Efendi'yle başlayan nalk diline çevrilmiş bilimsel gazete yazısı bu konunun dışında kalır. Peki, araştırmacı gazetecilik nedir? Bu tür yazı tüm ayrıntılarıyla güncel bir konunun altındaki gerçekleri ortaya çıkarmaya dayanır. Bu bir arşiv çalışmasını, çeşitli kişilerle konuşmaları, gizli belgeleri ortaya çıkarmayı, banka hesaplarının ve vergi kayıtlarını incelenmesini, Borsa ve Odalardaki işlemelerin araştınlmasını Meclis tutanakfarının, polis ve adliye dosyalannın araştırılmasını gerekitirir. Araştırmacıgazeteciler tam bir kamu görevi ve denetimi yapıyorlar. Bizde de bunun çok iyi örnekleri var. Uğur Mumcu'dan sonra. Emin Çölaşan, Oral Çalışlar, Tuncay Özkan ve Uğur Dündar magazine kaçmadan kamuoyunu aydınlattılar. Oral'ın bu konudaki uzmanlık alanı şeriatçılık ve din sömürüsü oldu. tslamiyet üzerine yaptığı söyleşiler bunun en başanlı örnekleri sayılır. Oral bu araştırmalannda düşünsel söylesiröportaj türünde de başanlarını gösterdi. tslamiyet Üzerine Söyleşiler'de Oral Fethullan Gülen'le yaptığı bir söyleşiden yola çıktı ve bir Fethullan Hoca dosyası oluşturdu. Içişleri Bakanlığı'ndan ve Emniyet Genel Müdürlüğü'nden belgelere ulaştı. Oral'ın bu araştırması Saidi Nursi'nin îkinci Meşrutiyetten bu yana şeriatçı bir düzenin kurulması için nasıl bir sabırla neler yaptığını ve devletin karşısında nasıl direndiğini ve Nurculuğun nasıl geliştirildiğini gözler önüne serdi. Arsştırni ş Oral çalışlar. Ismet Bertcan ve Nurl çolakoglu bir televlzyon programında... şıladıktan sonra arta kalanı davaya harcayacaksın! Bunlar da Hoca'dan inciler: Tüm parti liderleri, Ecevit, Inönü, Deniz Baykâl, Mesut Yılmaz, Demirel, Erbakan ve benzerlerinin namazı kılınmaz. Sandık başına gidenlerin namazı kılınmaz. "Hâkimiyet kayıtsız şartsız Allah'ındır" demeyip "Hâkimiyet Milletindir" diyenlerin namazı kılınmaz. Benim söylediklerimi cemaatlerine söylemeyen hocaların cenaze namazı kılınmaz. Şeytan ve mclun'durlar. Büyük Millet Meclisi helâ çukurudur. Yıkılması ve yakılması gerekir. Anayasa Mahkemesi, tüm mahkemeler, kanunlar, Bakanlar Kurulu kararları; Çankaya'nın onayı boştur. tki put vardır: Komünizm ve Demokrasi. Birincisi yıkıldı. Sıra demokrasiye gelecektir. Oral Çalışlar bu konuşmalan dinledikten ve Hoca nın incilerini okuduktan sonra Abdurrahman Dilipak, Milli Görüş Teşkilatı Genel Sekreteri Ali Yüksek'le konuşmuş, araştırmasında onlara da yer vermiş. Kitapta aynca Ismail Nacar, Lübnan kökenli Salâh Caber, Fransız Alain Krivine ve Iranlı Abdülkerim Suruş'la yapılmış konuşmalar da var. Oral Çalışlar bu kitabıyla araştırmacıgazeteciliğin en eyi örneklerinden birini veriyor. Kitabın en ilginç yanlarından biri de Ceımriettlıı Kaptan'la söyteşl Oral Çalışlar'ın tsuyazılarından dolayı CeOral bu söyleşinin ardından Yeni Asya Grubu'nun lideri Mehmet Kutlular, Isma lal Başlangıç'la birlikte mahkemeye verilmiş olrnası. rlale bakın, Oral Çalışlar koril Nacar, Can Kozanoğlu, Nilüfer Narlı ve kunç ve azgın bir devrim düşmanının çılMustafa Kaplan'la da konuşmalar yaparak gınca saldınlarını kamuya duyurduğu için zengin bir dosya hazırlamış. sanık sandalyesine oturtuluyor. Bereket Islamiyet Üzerine Söyleşiler'in ikinci Fikret Ilkiz başarılı bir savunma yapıyor da bölümünde Cemalettin Kaplan yer alıyor. kurtuluyorlar. Devrimleri savunmanın da Oral bir zamanlar Almaya'da büyük olaybir bedeli var! lar yaratan Cemallettin Hoca'ya ulaşma Oral Çalışlar'ın birkaç araştırmasını daolanağınıbulmuşveonukonuşturmuş. Sıha okuduk: Islam'da Kadın ve Cinsellik, vas'ta 37 aydının öldürülmesinden yola çıHazreti Ali ve Muaviye Çatışması, Refah karak Oral neler söyletmiyor Hoca ya? lşPartisi Nereden Nereye ? te bazı örnekler: lslam'da Kadın ve Cinsellik Oral'ın ga Inanmayan öldürülür mü? Öldürülür. zeteci olarak değil de, araştırmacı olarak Bir insan birkaç sebepten dolayı öldürüyaptığı değerli bir inceleme. Oral bu kitalür: Adam öldüren öldürülür; Zina edcn bında çok evlilik, hulle, zina, recm, yani kaöldürülür; adam dinden çıkarsa öldürülür dının taşlanarak öldürülmesi, örtünnıe, (gayrimüslimler istisna). lmam "Ben Musdar elbise giyme, kuaföre gitme, kıskançtafa KemaPi seviyorum. Onun rejimini belık, pezevenklik ve feminizim gibi konulağeniyorum. Şeriat'ın gelmesini istemiyorı da ele almış. Çok güzel ve ilginç bir araşrum" dedi mi onun namazı kılınmaz. tırma. Hoca Mustafa Kemal'i tasvip etti mi, Oral'ın ikinci yanının düşünsel söyleşionun işi bitti; cenazesi kılınmaz. röportaj olduğunu beliıtmiştim. Düşünsel Oral soruyor: Siz Kemalist Devlete güvensizlig'inizi söylesi sıradan röportajlardan, hele hele açık bir dille ifade ediyorsunuz. Fakat 15yıl magazin yazılarından çok değişik bir yazı türüdür. Gazeteci düşünce ağırfığı olan bir Adana'da bu devletin müftüğünü yaptımz. Maaş aldıntz. Diyanet Işleri Başkan Yar konuyu çok iyi araştırdıktan sonra bir podımalığına kadar yükseldiniz. Şimdi bun litikacıyla, bir yazarla, bir din adamıyla, bir ları bir hata olarak mı kabul ediyorsunuz? profesörle, bir yöneticiyle konuşarak ona güncel konular üzerinde sorular yöneltir. Yanıt şu: Bunun dünyanın her yerinde sayısız ör Müslüman olmayan bir devlette görev neklerine rastlanz. ltalyan kadın gazeteci almanın şartlan vardır: Taviz vermeyecekOriana Fallaci bu alanda çok başanlıydı. sin. Aldığın maaşla zaruri ihtiyaçlarını kar Ne yazık ki, son kitabı "Kuduz ve Gurur"la ırkçı ve îslam düşmanı sözleriyle kotasını çok düşürdü. Oral yazılannda provokasyonlara hiç kaçmıyor, ölçüyü elden bırakmıyor. Karşısmdakini çok sıkıştırıyor, terletiyor, ama hen saygılı bir biçimde. Soru soruyor ama o da Leyla Tavşanoğlu gibi, Nebil Özgentürk gibi, Sedef Kabaş gibi, Fransız televizyonundan Anne Sinclair gibi, Christine Ockrent gibi gereksiz tartışmalara girişmiyor. Zaten amaç karşısındakinin düşüncelerini öğrenmeK, onu konuşturmak, yoksa mat etmek, tuşa getirmek ueğil. Gazetecilik ahlâkı bunu gerektiriyor. Ama bu kurala uymadan kendini kanıtlamak isteyecek birçok ukala gazeteci var. Peki, gazeteci konuştuğu kimsenin yalan söylediğini, gerçekleri gizlediğini anladığı zaman ne yapacak? Karşısındakine inanmadığını hissettirebilir, ama olay cıkartmaz. Gerçekleri yazısında açıklamakla yetinir. Bunu yapmazsa oyuna gelmiş olur. Oral'ın söyleşilerinde işte bu tür bir saygıyı görüyoruz. Öral'ın ücüncü yanının anı yazarlığı olduğunu söylemiştim. Liderler Hapishanesi, Mamak ve Portreler bu tür gazeteciliğin en başanlı örnekleri. Oral en duygusal, en tatlı, en insancıl, belki de en acı anılarını hapishanelerden yazmış. Oral'ın iki askeri darbe sonrası yaşamının yaklaşık yedi vılı hapishanelerde geçmiştir. Nâzım Hikmet, Orhan Kemal, Aziz Nesin, Hasan lzzet Dinamo, Kemal Tahir, Kerim Korcan, Zihni Anadol, Muzaffer llhan Erdost ve Kemal Bekir gibi o da bir cezaevi uzmanı olmuştur. Ankara'da Dil ve Istihbarat Okulu, sonra Mamak Cezaevi, sonra Bursa E tipi ve özel tip cezaevleri, sonra yine Mamak Ceza ve Tutuklu evlerinde kimlerle birlikte olmamıştır ki. Ecevit, Erbakan, Türkeş, Ahmet Agâh Oktay, tlhami Soysal, Deniz Gezmiş, 1 lüseyin tnan, Yusuf Aslan, Doğu Perinçek, Oğuzhan Asiltürk, Namık Kemal Zeybek, Ertuğrul Günay, Şerafettin Elçi, Emil Galip Sandalcı, Erdal Öz, Gün Zileli, Altan Oymen, Behice Boran, Sevim Belli, Yusuf Işık ve daha kimler yoktu? Hapishaneler bir okul olmuştur. Oral nelere tanık olmamıştır o hapishane yıllarında? Ne acı günler vaşanmamıştır. Ama yumruklar hep sıkılı kalmıştır. Oral Çalışlar Mamak'a baslarken şöyle diyor: "1968 bir isyandı. Türkiye'nin tarihini değiştirmek, kaderini değistirmek isteyen bir isyan. Şiddetle bastınldı. Türkiye'nin önü kesildi. Batı 1968'den güç alarak önemli bir atılım yaparken Türkiye 1968'le hesaplaşmayı hâlâ sürdüren ve gerici tutumda israr edenler tarafından yönetiliyor. Türkiye 1968'le banştığı gün yeni bir adım atacak. "12 Mart'ı izleyen ilk günlerde de vardı işkence. Ne var ki, daha sonraki işkence lerle karşılaştınlınca insan ilk günlerin işkencelerini, bütün ağırlığına karşın bir çeşit karakucak güreşine de benzetebilir. Ne zaman ki kontrgerilla kurumsallaşarak işkence başlar, işkence istematik bir sorgulama yöntemine dönüşür, o zaman Mamak'taki tutuklunun özgürlüğü taş ve demirle örtülür. Artık bir koğuştan ötekine gülümsemek hücre davağının nedeni olur. Göğü birkaç dakikalık solumak günlerce olanaksızlaşır. Bir bardak çay içmek için on kapının kilidi acılır kapanır. Çünkü işkencenin sistematik uyguıanması toplumu da sindirip susturuyor. Toplum ne denli baskı altına alınırsa cezaevlerindeki baskı o denli yoğunlaşır. Toplumun korkusunun bedelini içerdeki insan gün gün bedeninde ödemeye başlar. Bedenine hiçbir şey değmese bile kurşun tabutta soluk alır gibiuir." .. " 12 Mart 1971'de askeri darbe de geldi, Ülkücüler tanık, biz sanık olduk." Oral bu kitabın bir başka bölümünde de şöyle diyor: "Mamak, üzerinde destanlar yazılacak olaylara, ağıtlar yakılacak acılara, boyun eğmeyen dırenişlere, onurunu ve kişiliğini korumak için canını veren devrimcilere, işkence etmekten zevk alacak kadar kendinden geçmiş sadistlere, acımasız kasaplara, daha anlatılmakla bitmeyecek gülünesi ve ağlanası öykülere sahne olmuş garip bir taş yığınıdır. Çevresinde özel yetiştirilmiş köpekleri, nöbetçi kuleleri, eli sopalı, iyi eğitilmiş nöbetçileriyle tarihe yalnızca acıyı ve öfkeyi miras bırakmıştır." Mamak'ı okurken yüreğiniz sızlıyor, ncfret ve kin doluyorsunuz. Hele Deniz'lerin idam gecesini okurken tüyleriniz diken diken oluyor. Şöyle diyor Oral: "Tam o günlerde Deniz'i, Hüseyin'i, Yusuf u Cezaevi Müdürlüğü'nün izniyle koğuşlan dolaştırdılar. Bu, veda ziyaretiydi. Hepimiz hüzünlüydük ve ölüm yanıbaşımızdaydı. Öpüştük, üzgündük, ama belli etmeyecektik. Deniz kalkıp gelip benim yatağıma uzandı. Ayaklannı ranzaya bağladığım ipe taktı ve o sevimli haüyle konuşmaya başladi: "Ne dersin? Sunay bizim cezamızı onaylar mı?" diye sordu. Böyle bir gerçeği kabul etmeye gönlüm razı değildi. Aynca gerçekten asmazlar diye düşünüyordum. "Hayır, onaylamaz. Bütün dünya böyle bir idama karşı. Cesaret edemez" cevabını verdim. Deniz öyle düşünmüyordu. Onaylar inancındaydı. Ayağa kalktı, gülerek konuşmaya başladi: "Hem zaten eğer o adamın imzasıyla kurtulacaksak, ölelim daha iyi." Oral Mamak'ın müzeye dönüştürülmesini öneriyor ve "acımasızlığın, zorbalığın tarihe karıştığı koşullarda burası bir kötülük ve ibret müzesi olacaktır" diyor. Portreler kitabı da Deniz Gezmiş'le başlıyor. 68 kuşağının coşku ve acılar dolu anıiarı, devrim için verilen savaşlar, fıaks/zlığın başkaldırısı, sonra da CUNTA'nın Adaleti:ldam! Kitapta Yaşar Kemal'den, Aziz Nesin'den, Yılmaz Güney'den, Mehmet Ali Aybar'dan, Halil Ergün'den, Panayot Abacı'dan ve Ümit Yaşar'dan anılar yer alıyor. Ve kitap Ümit Yaşar'ın bir şiiriyle şöyle bitiyor: lste böyle geçtiydlar Ben sevdim, ben ağladım Baskalarıydı gülen Ne zaman uzattım ellerimi Parçalandı Mutluluk serseri bir mayındt Denizde yüzen. Portreler'i okurken duygulanmamak elde değil. Yer yer gözleriniz sulanıyor... Gelelim Oral'ın dördüncü yanına. Yani, köşe yazarlığına. Ben Oral'a kaç kez "Senin şu yazını imzalamak isterdim" demişimdir. Oral zaman zaman Cumhuriyet'in içinde muhalif bir sestir sanki. Ciazeteye ters düşen yazılanyla Oral bir özerklik, bir bağımsızlık, bir özgürlük simgesidir. Belki de bu bir hosgörüdür. îyi ki Cumnuriyet'te Oral gibiler var. • CUMHURİYET KİTAP SAYI 660 Portrder Köpyızarfeğı SAYFA 6