Katalog

kavgaların ve kıskançlıkların ötesindedir. Bir genç şair eleştirmecinin onu uzun uzun, seSUNAY AKIN ve seve bize anlatmasını bekliyorum." rhan Veli, sıırlerı ders kttaplaHer ne kadar ben her sene rtnda yer aldığı ıçtn adı en çok onun için, ölum yıldönümünbıltncn saırler arasındadır Adı de Taksim'den mezarı başına bdıntyor ama, tanındığtnt soyleyemeyiz. kadar yürüyerek Sait Faik'in Çunku, çtkardıgt Yaprak gazetestnde eza "her sene anmak, onu biraz ak nın l'ürkçe okunmasından vazgeçılmesıtüel yapıyor" deyişine katılmane karsı yazılar yazan bir jaır olduğu dığımı göstersem de bu kitapla okullarda öğretılmez nedense! Bu yuzsanırım biraz da olsa onun istediği gibi den kıtabına "Kanık'sadığım biri' adtnı bir çalışma ortaya çıkardım. "Keşke Sakoyman çok koşuma gtttı Bu tlk kttabın it Faik de görebilseydi" demekten başbir şairin nasıl bir duyarlıkla ele alınmaka bir şey gelmiyor elden. Benim için sı gerekttğini gözler önüne sertyor Orşüphe götürmez bir gerçek şu ki "Kahan Velı'yı kamksamaya ve onun için bir nık'sadığım bir Orhan Veli aaha uzun kitap yazmaya nastl karar verdin? bir kitap olabilirdi ama, seve seve anlattım her öğrendiğımi." Oncelikle şunu eklemek istiyorum; bir ders kitabına şiirinin alınmış olması Kitabında Orhan Veli'den ytllar sonna getirilen eleştırilere şu yanıtı verir Orra dünyaya gelen saırler de var. han Veli: "Okul kitabına girmenin be Tabii ki var. Orhan Veli şiirin vatağınim için hoş bir şey olmadığını da ilave nı değiştiren, Cemal Süreya'nın aeyişiyedeyim. Okul kitabındaki yazımın öğle şiiri sivilleştirin onu sokağa çıkaran renci için ne kadar sevimsiz bir şey olbir şair. Şürimizde böylesine güçlü bir duğunu kendi oğrencilik hayatımdan bidevrimi gerçekleştiren şairin günümüzlirim. Yazılanmı okuyacak olanlann ondcki yansımasını da göz önünde bulıınlan bir zorlamayla değil, arzu ile okumadurmak zorundayım. Ama şunu da eklarını istcrim." lemem gerekir, ben kitabımda Orhan Orhan Veli'yi ilk kez yirmi vıl kadar Veli'nin şürinden çok onun yaşamını önce, ilkokul sıralarında okudum. Gesndum okura. çen zaman içinde şiirlerini okumakla Kamksamak, çık ymelenmeden dolakalmayıp hayatını da araştınrdım vc ydyt etkisi altında kalmamak diye de kullalar geçtikçe biriken öykülerin çoğalmanıltyor. sıyla da kitabımın kırtı ortaya çıktj. Or Orhan Veli Kanık'ı kanıksadım. Ama han Veli için hazırlanan kitaplann hepbu ne etkisinde oldugum ne de ondan arsi neredeyse birbirinin aynısıdır. Asd yatık etkilenmedig'im anlamına gelir. Orzılması gerekenler o dönem yaşayan inhan Veli de, son yazdıği şiirlerin Garip sanların anılannda kalmıştı. Benim yapdöneminden farklı olduğunu söyleyentığım da o insanlann yazdıklarını bir aralere, öyle olmasalardı gelişmeden söz ya getirmek oldıı. Bu yüzdcn kitabın bir edilemeyeceği karşılığıru vermişti. Ben değil, birçok yazan var diyebilirim. de Orhan Veli'yi kanıksadığıma inanarak, onu kendi yasantımda tekrara düRataftfssMetal* Orhan Veli luğlanın değtl, tuğlalardan şürmemek için kitabı yayımladım. oluşan mımarıntn guzelolduğunu söyler. Svn dc kitabtnda bir mimarı oluşturdun tuğlalardan Dedığtngıbt, Orhan Veli için yapılmıs çalışmalar bırbırine çok benzıyor Bu benzerltk bıraz da saırler, yazarlar ustüne hir iki lafyuvarlamaya kalkanların yeterlı eğıme sahıp olamaytslanndan kaynaklanmtyor mu? Sanırım onlar genellikle yaptıklannı bir iş olarak görduklerinden, içlerinde iyi niyet olsa bıle ortaya çıkanlar yetersiz kaldı. Ne var ki; Orhan Veli gibi rakı şişesinde balık olmayı düşleyen bir şairi konu alacak kitap yalnızca masa başında hazırlanamaz. Elbetre ki benim çalışmam sırasında da kütüphaneler gezildi, dergiler tarandı, onu tanıyanlarla konuşuldu ama, aynı zamanda Orhan Veli'nin adını ta^ıyan sokaklarda ve parklarda dolaşıldı; bestelenmiş şiirleri araştırıldı; yürümeyi çok sevdıği için Taksim'den Aşiyan'a kadar çantada şarap, eldeonun şiirleri yağmur altında bile yüründü. Bufarklt çalışmanın sonucunda ortaya çıkan kttabınt hazırlarken, birpusula varmıydı elınde? Sait Faik Orhan Veli'nin ölümünden 3 yıl sonra şunları yazmış: "Onu her yıl anmaktan bir fayda çıkmaz gibi geliyor bana. Genç şair vfc eleştirmeciler onun için birkaç kitap yazsalar çok yerinde olur. Aradan bir on sene geçsin, kıymeti daha çok anlaşılacak gibime geliyor. 1 ler sene anmak, onu biraz aktüel yapıyor ve yaşayan şairlerin kıymeti ile kıynıetlendiriyoruz. Halbuki aramızdan ayrılan şaıri başka türlü kıy•Orhan Veli giM rakı $lseslnde balık olmayı duşleyen bir şalri konu alacak kitap yalnızca metlendiımek gerekir. Düşmanlıklan ve masa başında hazırlanamaz' dlyor şeref özkıskançlıkları üstüne çekmek lazım. O sov. Orhan Veli için pek çok yazı yazıldı, kitap hazırlandı. Şeref Özsoy'un Kanık'sadığım biri Orhan Veli adlı ilk kitabı bir şairin nasıl ele alınması gerektiği konusunda başarılı bir örnek oluşturuyor. Gec Kalınan kitap Öyleyse strada yeni saırler, yeni kıtaplar var, âıyebıltr mıTabii ki var. Benzer bir çalışmayı Özdemir Asaf için yapıyorum. Sait Faik ve Halim Şefik'de yaşantıları hakkında kitap yaznıak istediğim şairler arasındadır. Nâzım Hikmet için de bir kitap hazırlıyorum ama, o şurlerinin farklı bir yönüyle ilgili. Aynca ikinci bir Orhan Veli aaha olacak. O zaman bu kıtapta eksikler var, iyyle mı? Eksiklerden kastın; bestelenmiş şiirlerinden eksikler ya da Beşiktas Vişnezade Parkı'ndaki ressamheykeltraş Gürdal Duyar'ın yapüğı heykel ise elbette ki var. Ama kısa bile olsa bir ömrü, bir kitaba sığdırmak ne kadar mümkünPKi bu işi Orhan Veli iken. Yine Orhan Veli'den bir örnek vercyim; Garip'in ilk basımını imzaladığı Nahit I lanım'a ithaf olarak şunu yazar kitabın ilk sayfasına: "îmzanın üstüne gelecek yazıyı, üç beş satıra sığdırmak imkânsız. Onlan ayrı ciltler halindc takdim ederim." Kısaca ikinci kitabın bile yetmeyeceğini söyleyebilirim^ Orhan Veli Parts'teki sokak ve kafe adlarınt ezbere bilirmis ama Parts'e hıç gitmemış! Sen de hıç görmedın, tanımadın ama, neredeyse ona "arkadastm" diyebilecek kadaryaktnsın Arkaaasın nastl bırtsı, tyiya da kötii tarafları neler? Semih Poroy'a Portreler adlı albümünü imzalatmıştım. Yazdıklan aynen söyleydi.: "Orhan Veli'nin Kanık'sanmış ıcardeşi, kardeşim Şeref Özsoy"a. Benim, "arkadasım" ya da "kardeşim" dememe gerek kalmadığı için mutluyum. Diğer yandan; 300 sayfalık bir kıtaba sığdıramadığım Orhan Veli'yi kısaca anlatmaya çalışırsarn, oncelikle, çevresindekilerin sürekli olarak gülmesini istediği içn durduk yerde bir yığın balık ya da baharat ismini arka arkaya sıralayan komik bir adam olduğunu söyleyebilirim. Yüzünden de, şürinden de bu gülümsemeyi eksik etmezdi. Öte yandan birçok derdini kimseye anlatmayacak kadar içine kapanık biriydi. Özgürlüğüne çok tutkundu, sırf hava güzel olduğu için işinden istifa ettiğini söylerdi. (altında başka sebepler de vardı elbette) ama, babasının yanında bir kez olsun sigara yakmamiştı. Yaptığı her işte çok cıddi Çalısudı. Oysa çalışırken etrafındakilere işinı şakadan yaptığmı hissettirirdi. Çok parası yoksa da cüzdanındakileri her zaman insanlarla paylaşırdı. Konuşurken sesi çatlak çıkardı. Buna rağmen çok güzel türkü söylerdi. Hatta onun gibi türkü söyleyeni görmediğini söyleyenler vardır. Kötülüğü, eğer kötülükse çok içki içmesiydi. Ama hiçbir zaman alkolün etkisiyle kimseye zarar vermedi. Sohbet masasından kalkıp gittiğinde herkes tadına doyamadığını söylerdi ardından. Dünyadan gidişi de öyle oldu. Bir de Şiir Evi açttn Orhan Veli'nin adını taştyan Evet, ölümünün ellinci yılında açtun. îlk altı ayda söyleşiler, dinletiler, film ve dia gösterileri yapıldı. Hepsi ücretsizdi. Yeni sezonda bunlara yeni çalışmalar da eklenecek. Bütün bunları duyurabilmek için "düzensiz Yaprak adıyla bir dergicik çıkarıyorum ve onu da "ücretsiz" olarak dağıtıyorum. Ayrıca www.orhanveli.org adlı internet sitesinden de bu konularda bilgi alınabilir, bana ulaşılabilinir. M. Şeref Özsoy'dan farklı bir çalışma O Yahya Kemal, Orhan Velt ve Oktay Rt/at't' cahıl ve geri kimseler" dıye tanımlar. Necip Fazıl Kısakürek de, Orhan Veli'nin ölümünden sonra yazdtğı bir yazıda sairi "hazin ve basit" olarak göstermeye çalıslı. Orhan Velı'ye saldınlar gunumüzde de devam ediyor. Oysa, biryumurta gibi onunla tokuşturulmaya çalısılan CemalSüreya, Orhan Veli'nin sıınnin altında düsünmemn, şıır adına yapılacak en kötüfasızm olduğunu söylemisti. Vedat Günyol Köy Enstitüleri'ni gezdikten sonra, köylü uyanırsa bazı insanlara ekmek parasının kalmayacağını an lamış. Şiirde de böyleolmuştur. Orhan Veli şiiri salondan sokağa çıkannca "Şairi Azam"lann, "üstat"ların balkabağına dönüştüğü görülmüştür. Şitr arenasına bakan localartnda oturup, saırlerın kapısmaunı seyretmek heveslileri Orhan Veli ve Nâzım Hikmet't de karsı karstya getirmek tstemtşlerdi . Arenadaki iki gladyatör neden savaşır ki? oysa arenaya aynı koridordan çıkmışlardır. Orhan Veli bu koridorda Nâzım için açlık grevi yapmıs, Nâzım Hikmet ise cebinde Orhan Veli'nin şiir kitabını taşımıştır. Yani iki gladyatörün sadece arenadaki dakikalarını biliyorsanız onların kavga ettiklerini zannedersiniz.. Oysa arena dışındaykcn aynı sofrada otururlar, aynı yolda yan yana ve kol kolayürürler.. Aynca arenanın koltuklarında oturur aa onlan izlersenız, çevrenızdeki gürültülerden Nâzım'ın Orhan Veli'ye' oğlum" diye seslendiğini de duyamazsınız.. Orhan Veli ıçın yazılan siirler var Sence bunlar tçınde Orhan Velı'yı en iyi anlatan dızeler hangısı? Şiiri içinde Orhan Veli'ye gönderme yapanlarolduğu gibi, tamamıyla Orhan Veli için yazılan şiirler de pek çok elbette.. Hatta onlar da bir arayagetirilerek bir antoloji hazırlanabilir. Ama benim için en duygusal olanı Orhan Veli'nin mezarına gitmeyen ve gitmek de istemeyen OKtay Kifat'ın Ağıt şiirdeki üç mısradır: Gel gel kardeşim Orhan Benim ellerimt al Benim gözlerimı kullan Orhan Veli'yi en iyi anlatan şiir ise, Halim Şefik'in Otopsi'sidir: Morgta açılmca kafatası Doktor beyler beyın gördüler Indınnce ten kafesine nesteri Doktor beyler yürek göraüler Yürekte ne gördüler dersmiz Yurekte memleket gördüler Dünya gördüler Bir de dost gördüler Ama bu tste doktor beyler Doğrusu gec kaldılar Çok geç Kaldtlar Kanık'sadığım Biri Orhan Veli / M Şeref Özsoy/ Ayna Yaytnlan / 304 s. K İ T A P SAYFA 10 C U M H U R İ Y E T SAYI 605