Katalog

rının temızlık ıçın bıle su bulamadığını, artan nufusun, azalan temız suyun gelecektekı dunya sorunlannın başını ışgal edıp dcvletlerııı başını ağrıtacağını, dahası Kıtlığın tşaretlen bolumunde, boyle gıderse bır kıtlığın yakın olacağını sav lıyor Dunyanın gıderek ısınmakta oluşunu da yaşanmakta olan sıkıntılara ek leyen yazar, Su Pohtıkası bolumunde de polıtık onlemlen sıralıyor, Tutumlu Su Iama, Atık Suyun Yenıden Kullanılma sı ve belkı de çok daha onemlı bır sorum luluğa gondermede bulunuyor Su Kullanımı Euğı F Şebnem Sozer'ın çevırdığı kıtabı okurken bunca zamandır ınsanlann değer dıye uretıp toplumsal dışkılerın ol çutu saydıklarının yendenyle yer değıştırmesını veya eskılennın yanına sozge lımı bır su kullanımı terbıyesının / etığı nın taşınması gerektığını sezınlıyor ınsan Alan Durnın'ın Tuketım Toplumu Ve Dunyanın Geleceğı alt başhğını taşıyan kıtabı, ılk uç kıtabı onceleyen sorun olarak da onlem olarak da oncelık taşıyan bır soruna, tuketıcılığımızın bızı nasıl aymazlaştırdığına dıkkat çekıyor ve uya rılarda bulunuyor Teknolojık gelışmenın doğaya yonelık olumsuzluğu karşı sındakı sorumsuzluk, nufus artışı sorun ları ılgı gorurken tuketım konusunda umursamaz davranışların dunyayı nasıl bır yıkıma doğru surukledığını anlatma a çalışıyor Kısının tuketıcıyle ozdeş kı lı:ndığını gunu kurtarmak adına şırkederın ve koylulenn ormanları yok ettıkle rını, tarım alanlarının erozyona uğradığını, ozellıkle ABD'de tuketımın kışkır tıldığını dehşet verıu boyutlarıyla sergılıyor yazar Bır kez daha anlıyoruz KI ABD ekonomısı bır tuketım ekonomısı dır, ABD demokrasısı de yalnızca tuke tıme demokrahi tanımış bır demokrasıdır Tuketım malları uretımınde ve tuke tımınde otekı gelışmiş ulkelerden de soz ediyor, sozgelımı Ingıltere'nın demır çelık tuketımındekı artıs.ından Japon ya'nın alumınyum tuketımındekı artışına kadar uzanıyor Bunlardan onemlısı nın pakedenmış tuketım mallarına ılışkın saptamaları kıtabın Sozgelımı bır haftalık domatese yuzyıl dayanacak am balajlar, poşete konan çop kutusunun eve donunce çop kutusuna atılması gıbı çelıkışler ıçeren bır tuketım sarhoşluğu ıçınde oluşumuz vurgulanıyor Aynı kıtaptan asıl tuketıcı sınıfı denılecek Avrupa ve ABD'dekı kesımlerın tuketımıne sunulmak uzere butun ulkelerın değerlı urunlerının bu ulkelere, bu sınıfların sofrasına, evıne aktığını, antı lop surulerının, mu? uretımı ıçın tropık ormanlarının ortadan kaldırıldığını ıs tatıstıklerıyle goruyor, ıbretle okuyoruz Bu kıtabın dıkkat cektığı bır başka nokta da tuketıcı sınıfı dcdığı bu ulke lenn belkı dc Turkçeye maudıyatçı ve ya maddıu olarak çevrılınce daha doğru ıfade bulatak meta tutkunluğu, mal fetışızmı Bu alanda da ıstatıstıklere başvuruyor ve şunun gıbı ılgınç rakam lar verıyor "Sıradan Amerıkan vatan daşları doğrudan veya dolaylı yoldan gunde 52 kılogram temel madde tuket mektedır" ( ) Japonlar, her yıl otuz mıl yon tek makaralık "kullanılıp atılan" fo toğraf makınelerı kullanmaktadır " Yu karda da ılgınç orneklcrını andığımız uzere surup gıden kıtabın ıletısını şu alıntıyla noktalayarak sozumuzu bağla yalım "Ayakkabı performansından soz edıyorsanız, yalnızca bır veya ıkı çıft ayakkabıya ıhtıyacınız vardır Eğer mo dadan bahsedıyorsanız sayısız çıft ayakkabıdan bahsedıyorsunuz demektır " Bu da tuketım çılgınlığını kışkırtmak de mektır Ço7iım dersenız, Tkoktenu ço 7umlen yok bu kıtapların ama alternatıf ıçın esınlendırıcı olabılırler • (hayrıkako&hotmatl com) CUMHURİYET KİTAP SAYI 582 Kendine susan, susayan glirler GÜLTEKİN EMRE ır şur kıtabı ' Ipltt'iı şıırlerle çıkı yorsa yola, "Ben de/ Yokluğunda/ Suları Öptum/ Hep" dıyorsa oku run yuzune karşı, o kıtapta yer alan şurler, "Su ve Yaprak" "MaW"ıyla buluş maya aday bır yaşama adım atıyor de mektır "Ğız/ Çocukken/ Her/ Babantn/ Bır omzu/ Az Çok/ Duşuktu" ünun ıçın "Mavt"dn bır turlu unutulamayan geçmışe açılan kapinın sunduğu goruntu ler, ımgeler "Kaptsından/ Mor salkımlar/ Taşan bır eve/ Bahartntn/ Mavı yokuşundan/ Gelmek ısttyorum,/ Sentnle/ Gormeye " Yıllar geçer, koprulerın altın dan çok sular akar, yaş kemale erer ve olum de dızelerdekı ımgelerde el salla maya başlar hıç umulmadık anlarda "Ölum Var Bcklemekte Pusuda" dıye başlık atılır, Edıp Cansever'ın dızesıyle ona sunulur bu şıır "Su ruyast/ Gençlığ'tm/ ölup kalır/ Yalnızlıktan " Sonra can sı kıntılarına, aşk kırgınlıklarına, olumlere ınat yaşam yenıden canlanır anısı unutul mayan "lMvanta"\drda "hlyazması/ Bır kıtap/ Belleğım,/ Paramparça / Yazıları/ Solınuş' B Dokulur/ / Kalbtm/ Bır camın/ Ardtndan Gulumser " Bu şu demektır elbette "Sana Doğru" uzanan yoldakı yolcunun yureğınden damlayan ter, kan ve murek kep uçgenınden fışkıran şurlere yansıyan flu yuze aıttır tum bu sıırler "Ne ça buk/ Eskıdı/ Gun / Sokaklarda/ Sensızlık" "Anlık" duygular da sarar yureğı çevre yollarının Istanbul'u her yandan sarması gıbı "7,aman/ / Üzertnde/ Ilk sabahla/ Mtne mavtst/ Gecelığt/ Penceresmden/ Zambaklara/ Eğılmtş/ / Yıne Şııre gırmeden durur mu "Demzkızt", ımgelerın prensesı, duşlerın duşesı "Sen/ Temız bır ajktn/ Demzkızt,/ Suya Sal// Sozlennı,/ Saçlartm,/Kırpıklennt / Tentnde uyusun/ Gunlerce/ Yeşıl denız " Yaşamı yaşam yapan "îmge" değılse bas ka nedır kı aşkın yanında? "Öyle katj Gozlertn kapalı /Aşk kı/ Gormektır/ Htç olmayanı " Dunyanın dortte uçunu kap lar, doğanın canına can katar, temızhk, saflık, namus sımgesıdır "Su" "Bu çarpın tı/ Bu huzun / / Kuş amlarıyla/ Yaşlt çınarların/ Alttnda/ Bulursa benı/ / O zaman " Renklerden hangısı ıyı gelır kırgın yureklere, ya da huzunlere, sevınç lerer1 Anı anına uymaz kımı zaman ınsanın Ya go? rengı ne olmalı "Elâ" değıl se sevgılının bakışları? "Yıne de/hmakların/ Olacak kadar/ Yakın/ Ve sana/ Uzaktayım " Uzakta olunca ınsan, zama nı ne sız sorun, ne de ben soyleyeyım, otelerde bır yerdedır, yanı "Gulötesı'Avı artık, ınanın "Bızıml' Gulumuzı'Da&tlırken/ Imgelerde/ Bıle/ Huzundur' Bır yerde, bır yurekte, bır yaşamda, bır aşkta 'huzun varsa, orda mutlaka yakıcı, kavurucu, uslanmaz bır "Urpertı" kendını ele verır "Tentnde/ Guzlenn Serınlı ğı / Yazdan donerken/ Çınarlara/ Ya slantp kalmıstık/ Uzun saatler " bır yanımtzda" Mevsımın kendı muzığı her zaman yetmez, bır başka desteğe gereksınımı vardır, yanı sponsorsuz olmaz derse pejmurde aylar, o zaman devreye "Oda Muzığı" gırer "Odalarda muzık/ Karlar konar/ Ya da çıçeklerını/ Uçururdu kıraz " Yanm kalan duygularla, kı mınle "Bulusma"ya gıdeceğınızı bdıyorsunuz "Parmaktarınız defnestzdı/ Kalkıp olu şatrlere gtttıntz " Akşamustu çı çeklen nasıl beklerler ınsanlann yolunu, sevgılıye sunulmayı nasıl da ısterler "Kt rtk ve Uçart" "Ölum kı yentden/ Nastlsulara konur?" Haıku'dakı yıldızlara ne oldu? Ha ıku'da mevsımler ne kadar uzundur? 1 Haıku'dakı zamana kımse yetışemez Haıku'lar aralannda "Yıldız Ktrpmaca" mı oynar canları sıkdınca? "Bazen aşk/ Gtzlenemtyor " Kalpler her gece kıme borcunu oder? Borçlu lum, alacaklı kım, bazen karışır bırbırıne, yıne de "Bır Eskt Zaman Guzelı îçtn" borçlu olmak da, alacaklı olmak da guzel olsa gerek' "Gozlerınız nergıstı elbet/ Dunyayı (ryle gordu nuz/ Ve zamandan başka/ Surmentz ol tnadt htç " Bır huzun alacası yalayıp ge çınce yureğın uslanmaz burukluğunu, 'Yıne Guz' kapımızı çalmış demektır "Fırtınalar takvımı yıne / dıyelım, eylul bıtıyor" Ne olursa bakışlarda olur, askla buyurse ınsanın "lrts"ı, yureğe ınen bır patıka kendine yol verır acılar boy versın dıye en ulaşılmaz koşelerde "Manol ya çtçekler açtı camda/ Âğaçlann trts't ya çtçeklen" tlnan Berk buıur ancak boyle can alıcı, ateş gıbı, deiıfışek başlıkları "Ağaclardan Arkadaşlartm Oldu "Kendı golgesınde/ Guzel bır ruzgâr olmak/ Ve onu solumakla •> Sorıriara yanıt aramak Yurek bu sevgılının kalbınde de atar, ulkenın ovalarında dağlarında, bozkı rında, denız kenarında, varoşlarda, ha pıshanelerde, memurevlerındede, "Bos na'da" da "Neden çeltşıyor,/Kalbın gerçeğtyle/ Yasamtn gerçeğıy" Bu soruya ya nıtı belkı de ılk yazın nazlı ayı verebılır "dı'lı geçmış" bır zamanda "Nısandı" "Nısandı yer gok/ Sakın bahçelerde/ Du ru bır yağmurla/ Çayırlar buyurken/ Badem çtçeklen/ Yere serılmtştı Kaç gun surdu/Şu dunya ? " Bu soruya yanıtı han;ı babayığıt verebılır "Bosna'da" doku en kanları kım bır daha damarlara şınnga edebılır, olenlerı kım dırıltebılır? 1 Kımse Eğer "Kuş Yolu" dıye bır rota varsa yaşamın ustunden bır çızgı gıbı ge çıp gıden, şu soruya da yanıt aranabılır oyleybe "Duydu kı/ Yollar kapanmış/ Ve kâlâ bılmıyor/ Öyle yollar/ Var mıydt^" Soru sorarak, sorulan sorulara yanıt ara yarak geçıp gıden gunler "Guz îzle ?/"nden geçıp şııre bır hançer gıbı saplanır mı' "Gunler/ Sanılıp duruyor/ Ve bır hazan iitrı/ Olarak" Her şey "Bıldtğınız" gıbı, gecede mı gızlenır yoksa ? 'Gece/ Çok sayfalı/ Boş ve beyaz/ Bır def lerdır/ / Bır gun/ Hepsını/ Kurutur/ Gune\ " Beyaz şıırlerın unutulmaz şaırı Zıya üsman Saba'ya ıthaf edılen şıır 'Buyuk Postant" onunde okurunu mu, zamanı mı bır gun geleceğını umduğu mektubıı mu beklerı' "ömrumuz/ Her gun postada/ Gıder gelır/ Gelır gıder/ / Sen de koşelennı/ Ku$la kıptr kıptr " Pos tanenın onundekı zaman şımdıye, yarına sapka cıkarırken, "D««"le de el sıkı şır, bunu cla herkes goremez, ancak bak masinı bılenler gorur o can alıcı ateşın nasıl yandığını, nasıl yaktığını "Gozu/ Yınede/Geıekı/Ayışığında/ /Bırgun bulur/ Sanlımn/ Kar yag"arken/ / Za manlal Ondan Huzundur/ Her guzel anıl Ve uşuruz/ Bıraz " Her zaman mavı de ğıldır, şnrde deöışık ımgelerle yoğrulur, Rınıı atını bıle bağlar ona, kımı de me melerıne sarılır, baş dondurucu 'Gokyu zu 'nden soz ediyoru? elbette 'Ebrult bulutlar/ ]x>dosun onunde/ / Uzun yağ mur, belkı kar" Yaşam bır kurgu sankı, yanı her şey bır "Oyun" gıbı "Karlar/ Bakmasım öğpenmak Î TükBticl smrtı Denıze ne çok ış duşer ştırde1 Gokkusağı da goz kırpar unutul unta 1 Issızlık ıs Iık çalar elbette gol'un kosnul duruşuna "Bengısu" "Ah kımse anlamıyor/ Ölu mun bengtsuyu/ Olduğunu, gorduklerı ntn " Donehm ve donduğumuz yer bu rası olmasın da "Haıku 'ş" olsun "Yol boyu/ Haşarı kaç serçenın/ Yaprak sanılma oyunu bu " Değılse, neresıdır? ' Duşte gıbı/ Buluşurken/ Başıboş bır guzu/ Daha da/ Dağıtıyor gun " Mevsımler bılyeler gıbı saçılır yaşamımıza, çocukluk anılanmıza, ızı kalır acının da, sevıncın de, unutulamayan aşkların da, ah, ne yaşam/ lardı, ne aşklardı onlar "tlkyaz'da başla 8u yundo«tu yan1 "Ve bır ruzgâr ayaklarımtzı/ Yerden Golge ne renktır? Golge kendını nakestyordu " Bır demet kır çiçeğı gıbı anı sıl ele verır? Insan sevdığının golgesıne den gelır ılkyaz, baharın omrune berede âşık olur mu? Golgesız bır vaşamla ket 1 "Kuşuzerı" gunlerın seyırmesıne yaşanır mı yıllarca? "Yeşıl"ın golgesı var omrumuz ennce, bır başka gozle bakmı? "Golgenyeşıl/ Uzerıme dusuyor / masını oğrenıyorıi7 sevdıklerımıze "Bır Goçebesın daha" Geldık kıtaba adını ve sabah açtık kı/ Bahar toplanmtş gelmtş/ ren, ıkısı de "Su ve Yaprak"h beslenen şı Neyı varsa serıyor / Buydu yuzunun bekırlere Su'yun dostuaur yapraklar, "Yapleaığı/ Uzun bır tenhalıkta/ Bakmak, o r^'iarın can yoldaşı da "Su"dur mutla oluncaya dek " bıze kol kanat geren oteka Bırbırının gızını bılır, bırbınnın derkı zaman yolumuzu gozlemez mı hıç^ dıneçare "Yuzunlt başlıyor/ Sonsuzlu &un ioylemı/ / Yaprak kendine sustu / "Eskı Zaman Bahcelerı ıınutulmaz resımlenmi7in arkadaşı "Şımdı guzeller ta / Htç goremesek de/ Bılıyorduk aktığırıhıstntz ' Bunca uıze, ımge bi7i bi7e nı / Ustundekt gul kuruyordu " Sonra bağışlayan da, bağlayan da "Sesler' dır pastel renkler kendı gerçegıne doner, aslında "Konuştun konustun konuşaradığı golgeye kavuşur mu bılınmez lun/ Sustun, butun sesler oraaymış '"Son ama, aradığı eskı bır dostuna kavuşur ve dunyalar 'Guz Yaprakları nın olur "On ra her şey kendine kapanır, sesler sessi7 ları kotu yola dusuren ruzgâr/ Benımse en bğe burunur, goruntuler gorunmez olur, renkler bırbırıne sarılır, doğa yumar go eikı dottlarımdan1" Herkes bır parça zunu, aşk kendınden geçer, anılar sızlaPandora'nın Kutusu'dur sankı, "Gız" yan yerlerıne turku yakar, yol gorunmez kupu 1 (mu')) "Veanladım btrgun/A}k, olur, şıırdekı luzgâr kendını tartar, tarıh dağtlıp durmasıdır/ Insantn kendı doğadurur bır kez daha duşunur yol ay rımın sında ' îlk adım, yurek hoplatan ılk ba da ve "Gece bır duzyazı şur gıbı gırer kışma, ılk toşku "Bırltkte" olma yolun omrumuzun penceresınden "Zamana da ılk patıkada, ılk sınanma "Telaşlı kuş dokunmanın serınlığt/ Saçaklara gtrtp çı lar gıbı darmadağın/ Unutup nerede başkan kuşlar Uykum aldı goturuyordu Saladıhnı ' Duşunurken ortaya çıkan, rtldtm tyıce" kendını one suren, ayna.sız yapamayan, gorunmeden gorunen o "Fskız" yol keBu yazı, Adıl I z u ' n ı n "Gunızı" sen bır ımge kıvılcımı1 "Boylt çıkageltr (1997) kıtabından sonrakı urunlerının r kopmuj da çoktan/ Bır daha sığınma çaer aldığı "Su ve Yaprak"td bızımle pay bastnda/ O da bır gun tumuyle sılınecek " aştığı şıırler uzerıne farklı bır okuma Sılınırken sılen, sılerken yenıden uretıve duşunme denemesıdır • len, çok sevılen bır şaınn evınde, S K Aksal'ın olgun bır "Uşume"yı nereye Su ve Yaprak/ Adıl \zcı/ Şıır/ Hera oturtmalı şımdP "Guz kt gelır her yıl/ alır Şıır Kıtaplığt/ 1999/74 s • f SAYFA 15