Katalog

Ziya'ya Mektuplar ALTAY OKTEM C ahıt Sıtkı Ta tancı'ninZıya ()sman Saba'ya ya/dığı mektııplardan der lenen Zıya'ya Mek tuplar adlı kıtabı okumadan once, bır şaııın başka bır şaırc altmış yıl once yazdığı mektupları okunıak bıze ne ka /andırır dıye duşunmelı, sonra da kafamı ?ın ıçındeolıışanyanırları sıralamalıyi7 cl bcttc Sjınmızın bu ıkı onemlı ısınını da ha yakından tanımamı/ı sağlayabılır bu kıtap Heı ıkısınındeşııreyaklaşımını,ha yatı algılayışını, aıalaıındakı dostluğu, ya kınlığı gordıığıımu/ gıbı, o donemın top lıımsal koşullarmı odonemdekı şııı aııla vışını, dcıgılerle, vayınevlerıvle ılışkılerı, liatta yaşanan aşkları, arkadaşlıkları daha ıyı algılanıamı/ı, bugunku toplıınısal ya pıyla kıyaslamamı/ı dd sağlayabılır Şjıı scıuvenlerı gıbı kaderlerı de şaşıla cak deıecedc bııbıune banzcven DU ıkı dosrun arasındakı mektuplas,ma, cdcbıya tın gıttıkçe umıtulan tuı u olan nıektubun taijidığı ıçtenlığı, sıeaklığı, sdnunııyetı de anımsamami7a neden olıır Relkı bu kıtabı okuıken yıllaı once ya/dıgımı/ mek tııpları anımsar, paylaşılan, gelışen dostIııklarımi7i, tedırgın aşklarımı/ı, huzunlu ayrılıklaıı, ozlemleıı, sıkmtıları, coşkulaıı aslında unutmaclığımı/ın, ustunu ottup bu yerleıde gı/ledıgımı/ın de tatkına v ı rırız me/ Belkıgeıçektenoyledıı belkı deken dımızı kandırıyoruzdur, kım bılır' Ama bırgerçek varkı, hafıf çabukokunan,/ıhnı yoımayan, duşunmemıze neden olma yan, yalnızca zevK alınan, bıttıkten sonıa dd geııye hıçbıı sey, bır torru bıle bırak nıavan kıtaplaı okuyoıu/ aıtık t<jin luhafı, bunun mektubu tcrk Urııe mı/le ıle vakın ıh^kısı var Ağır ağır, sındı le sındın. okunınayan, zılını yoımavan dıi7gun tıımle kurmaya bıle gerek duv nıadan, bıı ı,ııpıda yazıverdığımı/ kısa me sajlaı yolluyoruz bııbırımıze Derdınıızı anlatabılıyoru7, gondcrdı^ımı/ kı^ı de ne soyledığımı/ı anlıyor ya, yeter, dıyebılrri7 belkı Ya sadece anlıyor, ama algılamıyoı sa> Zıya'ya Mektuplar, 19301945 yılları arasında, Cahıt Sıtkı I arancı'nın Zıya ()s man Saba'ya ya7drğı mektupları ıcerıyor Ayııca, kıtabın ılk savfalaıında Saba nın kaleme aldıgı "( ahıt le dunleıımı/" ba^ lıklıbu deyazıyeı alıvor Zıya'ya Mektııp lar toplam 230 sayta ve geı,en gunleıde Varlık Yayınları tarafınaan yayımlandı, hepsı bu Aslında, hepsı bu değıl • Ziya'ya Mektuplar / Cahıt Sıtkı larana / Varlık Yayınları / surdıırduğunu fark edınce ışın rengı değiştı Bekle Benı Cıelmeyeceğım ortaya çıktı Pekı anladım mı kadınlar arasında olup bıtenP Oyku kuımanın guzellığı burada 1 ışte Katı ve ınat(,ı bır anlama çabasınuı ye rını kahramanlarımi7İa bırlıkte dııygulanmak, heyetanlanmak, sevnıek ve sevılmek alıyoı A/^ey mı" dıyor onsozunde Haş met Babaoğlu'nun once Yenı Bınyıl'da, daha sonı ı Sabah gazetesınde, bırsureoncesınc kadar pa/ar gunlerı, pazar ovkusu baslığı altında okuduğumu/ kadın eıkek ili'jkıkrı u/crınc kurguladığı oykuleıden 21 tanesını Bekle Benı Cıelmcyeceğım kıtabında bır araya toplamı^ Bu oykulerde Jeanette Wınterson, Jıılıan Barnes, |ohn Berger gıbı ya/arlarda olduğu gıbı, anla tım ayıu zamanda duşunsel analı/ ıçın kul lanılmı^ ko^e va/ıl,ırında o7İem yoksa, aşk da yoktur, a^k o/lemektır, !>evgıyle a^k taıklı dıı sevgı sosyaldır, aşk asosyal, sevgı yapıcıdır, a^k yıkıcıdır, aijk sosyal bır erdem değıldır, O7el bır seydır'ı sık sık vurgıılayan Ha^met Babaoğlu, kıtaptakı oykuleıınde de kendı sorıılanyla bırlıkte okurıı da dar geçıtleıde vuıutuyor ve anıden durduru vor (jorebılmek, yanı bakarkcn duşunebılmek ıçın duımamız gerektığını .soylu yor Sorgulama Sancısı TULIN ER ğer çelışkıler ıçınde yaşa yıp gıdıyor ve bunu sorgıılamı yorsani7, hıçbır sorun yoktur (^)yu nun kuralları basıt tır lşınızı ozel yaşa mınızın onune kovarsıni7, /ayıf nok tanızı hıç bellı et me?sıni7, ıçıne konıılduğunu/ kabın şek lını alırsınız Ancak, Mıchel Houelle becq'ın romanı 'Kıışatılmış Yaşamlar'da kı kahramanın dedığı gıbı, Zor olan, ku rallara gore yaşamantn tam olarak yeterlı olmaması ( )Vcrgı kâÇjtlarınız&ununde hazırdır Vaturalannız tam zamanında udcnmt^ttr Kımlık kartıtıız olmadan $ı<r dan şuraya asla adtm atamazsımz (ve dt kredı kartına ozel ku^uk tuzdan olma dan)' 'Burıa rağmen dostunuz voktur ' 'Kuşatılmış Yaşamlar'ın şu an ıçınde bulunduğumu/ donemın romanı olduğtı soylenebılır Yakın 7amanda ortaya çıkan edebıyat urunlerı ıçınde orneklerıne sık ça rastladtğımı/, 'çağı ve doğruyu' sorgu layan ıomanlaıdan bııı Romanın kahıa manı henıi7 otıı/ yaşındadır ve ıyı bır ışı vardır Bu ıyı ışın gerektııdığı çok çalış manın karşılığı, aynı zamanda, çok ıyı bır kazançtıı da Ancak yetme/ ( unkıı o ış arkadaşı I Y rrehaııt gıbı değıldır ' 0 Y r rehaut) bıltşımın gııc urıutı her yuk selışını, bılgı a&ıntn kureselleşmesıne dog ru atılan hcr adıını, kendı kışısel zaferıy mii vıbı duyuyordtı Sosyalıstlere oy verı vordu Ve tuhafttr (uiugunı c bayıltyor du' Devırle beraber, yaşamanm bıçımı de değıştı Belkı bıraz 'ahlakı' da Ask a/al dı, aşkımsılar çoğaldı Yorgunlukfarın ve yalnızlıkların acısını çıkarırcasına, tek ge celıklere dokııldu her şcy Dığerıne dokıı nuş, sankı bır tur yaşamdan hırsını alma bıçımı oldu I ter ıkı cınsın dc bırbırlerı ne 'nesne' gozuvle baktığı bır ^dp,d tııtu yoı bııyutecını vazar () bııyııterın altın daysa, pek çok yaşamın ıkı seçenekk na sıl dasınırlandığını goruvorti7 Yaalış \a ol' Sankı ınsanlann ıçınde bulundugu bu sert 'orman' koşullaıının hııkına \armış çasına, hayvanl.ırı konıı alan ovkııler va /lyorkahraman Ikı faıklı cınsten ıkı hav vanın dıyaloglanvla orıılmuş, ama aslın da, kendı vahşı doğasındakı ınsanı soıgu layan oykulerdır bıınlar Belkı de daha çok kahramanın kendı ozeleştııısıdıı, şu cumlede oldıığu gıbı 'Şcmpanzt duııva nın duzcnını sorvuladı^ı ı<,tn mtıhvolacak tı, gerçekten anla^ılabılırdı bu Genel olarak ııç bolumden oluşuyoı kıtap, her bolum ıse kendı ıçınde alt bo lumlereayıılmış Cıenç, başarılı bıı ışada mıyken, kahramanın, kademe kadcme nasıl bır ruhsal çokuntu ıçıne gırdığıne ta nık oluyorıi7 Once hafıf bır sıkıntı, son la aıtık kaçamadığı sorularla yu/leşme 1 n sonunda da, onu bır klınığe yatmava kadaı goturen ılletın adı konuvor Dep resyon' Kentleıde, kentleıdekı o koca gokde lenlerde, hıç kımsenın bırbırını 'gerçek tcn' sevmedığı o karanlıkta, aıtık vaıol manın da tadı kaçıyorolmalıkı, kendı ca nını yakmaya başlıyor ınsan Ruhunu ke mırıyor 'Sorgulamanın dıpsı/ kuyusun da kaybolmak' verıne kııllanılan daha kı sa ısımlerı, hastalık dıye edınıyor kendı ne Sonrası, ıkı ılaçla gıdenlemeyen koı kunç bır ıstırap Pekı ya, sorgulamamanın zavalhlıgı ne olacak> • E Düşle, uyamklık arasında Son Bakışta Aşk öyküleri NUR ARIOGUL ılgı agacıntla bıı lıkıı yeteııneeol gunl.ı^tıgında ı^ınc gı/lıce gırmek, oı ada bıı kuı t gıbı ı^ goı mek ve du îjiıijunıı hı/1 ııulırm ık nc7c\ktıı' (I M ( ı orın) SIIRLI ba^lalan ^ev ııc^ Bıı ^tyleıı dıı/eltmenın ılk tlııragı vııreğımı/, kata mı/, ellerımı/ ve bıınlaı m butununden c,ı kaııtıgımı/ 'ı^' degıl mı) ( am kırıklarının enındc sonunda kcndıleıını dı^an atabıl me beceıisi vaıken, neden ba7i p ır<,alar H,ı rıde kalmak ı<,ın dırenıyoı, goı unuıde kı goı unmeyenı k.ıv ramak neden bu k.ıdar /or'1 Dıi'junce kanallaıını deıınle^tınnek icin ı^e neıeden balîlamalı) Sorular soru lar, sorular Yoısalaı da, terletseler de acitsalat ıla uşutseler c^e, bı/ı tunclın ka ranlığından çıkartan va da ı^ıksizlıga mah kum eden bu soı ulaı ışte ve soruları doğru yerde, doğıu /amanda soımakla kıpır dıyor hayat Ba/ı sorulara ancak kurgulanmıij oykuler/denemeler icinde yanıt bu lunabılıyorsa neden boylcbıryol l/Ienme Ualıa kapagını bılc açmadıgımı/ bır kı tap bı/ı alıp çok gcnlcıc gotuıebıhı Ge ıılere, anıa asla ıı/aklata degıl Çunku NazlıOngan ııı başaıllı kapak tasaıımı s.\ vcsındc sarı bır /arlın usiune el ya/ısıyla vazılmış adıesı kıımı/i pıılıı ve 4 5 1939 taıılılı daıngayıgoıebılııı/ lnsan bevnı ış te, bu kenaılaıı vıpranmış /aıfla, kıtabın sağ ust koşesındekı Vaılık anıblemını bıı aıadaalgılarvedurmadannıcktuplaı vd/, dıgımi7 mcktupl.ıı aldığimı/ gunlcıı anıııısayıveııı ()gunleıde(ebımı/denek sık etmedığımı/ cepkıtaplaıının ılksavta sında yeı alan meşale rut ın c 1 ımblcmı go/umuzunonundebelıııı Saıı I aık le Beh çer Necatıgıl'lc Dostoyevskı'yle, Panaıt Istratı'yle, Stefan /weıg'la llk karşılaşrı ğımı/, karşılaştnak da ne denıek, vıllardır bırbırıne U7ak kalmış ıkı eskı dost gıbı sarnıaş dolaş oldugıımu/ gtınlere doğrıı da lıp gıderı/ Belkı de bu dosllukların neden bu kadar u/ıın stırduğune, neden ılk tanış tığımı/ gunku heyecanı hâlâ smduıduğu mu7e şaşarı/ Attılâ llhan'ınkendısınegeienmekrup laıı vayınlamasından, k lskender'ın mek tupları, maıllerı bıı araya getırıp kıtaplaş tıı masınd.ın çok daha tark.Ii, çok daha na ıf ama sıeak bır hava sanp sarınalaı bı/ı Dunden bugunc mektuptan maıle geçı şin hıç de oyle am olmadıgmı okumanın /evklı, ama çaba gcrcktıren cıddı bıı ış ol tkıpu gunlerde, yazılan hcr mektubun da du/gun anlaşılıt olduğunu vı/ınmdııy gulaımı ıçtenlıkle yansittıgını anlatımın, uslııbun onemlı olduğunu oğrenınz Bel kı de kaçıncı ke? ogrenırı/ bıınıı ama her seferındc ycnıden unutınak îçın oğıenı rı/ Belkı de hayatımız tam bır koşuştıırma ıçinde geçnğınden, oylc ağır ağır, sındıre bindıı e okunat ak kıtaplara elım ı? pek değSAYFA 16 Cep kitapları B Beklc Benı Cn.lmeye(.egım Hasjmct Ba baoğlu ıııın Kırmı/ı Kıtaplar'dan cıkan ye nı kıtabı Ha^mct Babaoğlu kıtabın onso /u Son Bakiijta Ask'ta, kadınlarla erkekle rın yan yana gelı^lerınde, aralarındakı bıt me/tukenme7 med ce/ıru/erıncsordugıı soruların yanıtlaıınıaııyor Oykuyubırla botatııvaı gıbı kullanmanın ışe \aravıbı leceğı duşunuMvle, tnuclıkk1 kemlı n,ın vı/mava ba^ladıgını anlatıvoı "Aı,ık sov lemek geukırse u/ıın surc oykultrımın sararıp solan gazete sayialaııyla bıtlıkte 'topıakolupgıtmesinı' ısterdım Kalıcıolmaları, bıı kıtabın ıçıne kazınmalaıı ge ıekme7dı sormuş, yanıt aramı^, anlama ya <,ali!)mı^ ve heı sefenndeyolunu kavbet mış bır koşe ya/arıydım o kadar Ama oykulerımın okuılann dunyasında hayatını Kadınlarla erkeklep Kıtaptakı sc\ dijgım t>\ kulcıden olan Gel Yanıma U>u ve Û7gunum I evla, gerçekte en engın uzaklığın, uykuda goıduğu nııı/ dıı^le uvanıklık arasında olduğıınu anl.ıtnor Atleta bıı eylem olanla bır ıs tek olaıak kalanın boşjuğunıı tısıldıyor "Aşkın acıları değıl, yolumuza çıkıp bı/ı ıkıde bır sarsan Aşkın h,i7İ,ırı, sevınclen ayrı duşuruyor bı/ı Ve hepsı aynı ka nıya çıkıyor Kapıya1" dıyor Haş,met Babaoğlu Yalnız ruhlaı evrenı adlı oykusun de ıse yalnı/lığın mu/ığı bır ke7 daha urpertıyor tenı "ruhlarımız çok yalnız çıın ku bedenlenmi7 var" so7İerıyle Aynı mu/ık Aramızdakı Bosjıık, Bugun I lava d u /el, Ikı Yahanu, Koku ve Korku oykulerınc ck gıııyoı Cınıbızın Ucundakı Geç nıı^ te ' Bıı kadının bedenınden çıkanlan kuçucuk bır kıvmık, bıı dlken, bır cam parçası bıı ıgne sandıgını/dan daha buvuk boijluklar bırakır gerıde Ve o boşlu ğıı yureğını/lc doldurmak /orunda kalırsınız " clıverek bo^lugu vu/umu/e çarpı vor Ru/garın tcrsı.ıuzgâı vagıııuıuıı aıasın daneseıken kuıu kalan taıatı belkı dc Derın bır nttes sonrası hcıkes kendı soıula rıvla devam edıyoı yolculıı^una Osorıı laı la hd>j baş,a olmak, yolu yanı ovkunun çı kı^ noktasını unutturuyor, ^ımoı'yı sorgu luvor Sonuçta 'aşkın benlığı "bız"le değıl, "ben "le kuruluyor'un yolu aralanıverıyor Bu daı volda, artık bırbmmı/ı olduğumu/ gıbı ne k.ıdaı fanıvabılırı/'1 Ne kaciar do1 kunabılırı/' deıçeğı Bılıyorum, Pencere clekı Kadın Bıı tntımal Daha Var1, Bekle Benı (îelmeveceğım, Cîeç Kalmak, Kus kım Anılar da canlanıyor, U Dornışu oykulennde varış çızgısının her zaman, pıs tın sonunda değıl, ortasında veya hcrhangı bır yerlerdeolabıleceğı duygusu ağır ba sıvor ve sı/ı "şımdı"ye yayılıyor Başkasını Sevıyoıum, Unutulmuş Cıunluk ve Aşkın do/leıı adlı oykulerde, kuçıık bır kahvenın masasına ılışen valnızlıklara, nedense Marguerıte Duıas'ınelı dokıınuyorve bırlıkte yuduınlanıyor kahveleı heı /aman kınden bıra/ daha buruk bır tatla Bu tat butun oykulere yayılıyoı Bekle benı gel meyecegım cunilesı usul usul kendı aromasinı bırakıvorgeçtığı yerde lnsan bu ta da alışmış avıılıyor kıtaptan, kıtap bıtıyor d,ı sorular \ t ovku sonlaı ı, son bakışta aşk vaşamava başlıvor sı/ınle (Avuntu değıl ama, hangı soru olursa olsıın yanıtlarıyla goz go/e gelııse, gelmek va da gelmemek anlam dışı kalabılıyor dıye duşunebılırız hâlâ Ve heı anlam kendı oykusunu ku rabılır yenıden ) • Bekle Beni Gelmeyeceğim / Haşmct Babaojf/u / Kırmızı Kı/aphır Kuşatılmış Yaşamlar/ Mtchel llouel lehecq/ Roman/ ( an Yayınları/ 157 v CUMHURİYET KİTAP SAYI J 616