Katalog

ve sıkıu betımler değıl bıınlar " Ana dolıı'nun gırıntılı çıkıntılı kıvıları, Bod rum'un altında, Datca vadeğınbırınsan ağ/ı gıbı açılır Is,te nıı ağ/ın tam kat^ı sında, ııı bıı balık gıbı uzanır îstankoy Gormeyenler bclkı ınanmaz Uzaktan bakmca, bıı adanın hemen her saat ren gı dcğiijir Sabahın ılk saatlerınde, acık mavıdır Guneş vukseldıkçe sıs açılır, açık yes.il bır orman gorunumu bas.lar Oğleden once, veşıl koyulaşır Oğleden sonra, gııneş. dıklcş,ınce, yeş,ılın uzennde bıı paılaklığın vavıldığını gorıırsıı 1 1 7 11 Ba/en saat on altıva, bazen 011 vedıve de gın suıeı bu pazarlık Sonra mavıye donuş.ıır yejil Şovle bır saat ıcnklerın cumbu^u geçet gozletınızın onunden Çunkıı ves,ılın uzerınden sarı, sonıa tu ıuncu, sonıa kırmızı, on beş, yırmı da kıka ara ıle sıçrayıp uzaklaijir " (s 193) Oykıınun tumluğu îçınde cansız nes ncleıı konuş,turdıığu, cansız nesnelete canlılık ve kı^ılık katrığı ıla gorulııvor Karsj Pencere oykusunde bu soz s>anatı 1 1 açikça goıebılıvoııı/ ()ykııvu daha 1 dırı kılıyor bu anlatım, daha bıı okuııuı hale getırıvot Kısaea, ınce bır duyarlılığın ımbığın den suzulmuş oykuleı t )meı Farıık Tbprak'ın oykulcrı Gerek bır avdın sanatçı nın, geıçek bıryıırtseverın oykulerı Hal kımı/, ınsanımız, tuııı bıı Anadolu dıle gelıyor bıı oykıılerde Rıı oykuler okunmaya değet • Karşı Pencere/ Omcı Vauık loptak/ Ilcizıruıyıif/ I umztin lopnık/ 1 ( Kultttr Hakanlığı Yaymlatı/Ankara2001/272 s Hizbullah'ın Kanlı Yolculuğu BERAT GÜNÇIKAN G o/altında MEHMET FAHAC kavıpların Bfl! 11 riı Bryko ı vogunlaştı HİZBULLAH'IIS! gıyıllatdı 1990 la KANLI YOLCULUĞU 1 1 1 1 Lalaıı Ln çok 1*0 kavıp veten kcnt lciden bıtııule Dı varbakır da, genç adam, gazetecıve Sı/ce ycr altında olabılııleı mı" dıve sordu CıJAtccıanlamadı ncrcnm.nevın yeıaltisi^ Anlamadı çıınkıı genç adamın ağahevı go/altma alındıktan sonıa kav bolmu^tu Yeıaltında ce/ levlerı vesorgu odaları bıı dcvlct polıtıkası olaıakbelle ğınde vardı ama bu u/aklaı a, Vıetnam'a aıt bır bılgıydı Oysagenç adamın sovledıklerındeger çekustu bır dıırıım yoktu O, bolgeye da 11 bıldıkleımı, duydııklarını endış;e yuk Iıı bır sorııya çevınnış,tı o kadar ü bıl dıklerı duyduklaıı ıse yuzvılın son yılla rında bır dızı operasyonla gerçeklık ka zanacaktı lnanilmaz bır orgutlenme ya pısı,hucreevlen,hucıeevleıınm altında kı ı^kencehanelerıyle Hızbullah, yeraltı nın kotuluk tanrısı olmayı ustlenecektı O bu yu/yılın 1 lades'ıydı ve onu yeryıı zıınde tutan, ıktıdarla guçlu bağıydı Hızbullah, son yıımı yılda 40 bıne ya kın ınsanın olduğu savaşın ortaya çıkar dığı, besledığı, guçlendıtdığı ve sonıında ıpını çektığı bır orgııt Cîa/etecı Mchmct Faraç'm "Gunızı Yayuıcilık ' taıafından yayımlanan araijtırması "Batnıan'dan Beykoz'a/ Hizbullah'ın Kanlı Yolculu ğu ' kıtabı oıgutıın yırmı yıllık sureeının ı/ını suruyor 1 araç ın bıı baska gazeteci Faık Bulut'la ortaklaşa hazırladığı "Kod Adı Hızbullah" da aynı coğrafyada, ba tıda yasananlardan çok farklı, çok karanhk bır dunyanın kapısını aralıyordu Lvet, batıda da şıddet vardı, ışkence vardı, go zaltında olum vardı, kayıp vardı, ama o daha çok başkaldııanları, sokagı kulla nanlat 1 hedef alıvordıı Faılle maktul arasındakı ılıs,kı bıraz zoılanarak da olsa so kıılup, okunabılıvordu Ama doğuda Bır (.amıının ınumı Bırılerı gelıp, tam da can damatınd ın vuruyor, namazdan sonra camı bızıın olacak, konıi!;aLak, tar tışacağı/ Imam tcdırgın, camıve goz dı kenler, muslumanlıgını kuıcalıyoıdu o en hassas aıdıyet noktasını Imam "ha yır" dıyordu, (.amı sadece ıbadet ı^ındı orgutlenmek ıtın değıl Bır kaı, gun son ra, vol ortasinda, en ı^lek saatlerde evıy le camı arasında, ensesındcn vurııluvoı du Bır oğıetmen Bu kasap Bu gazeteu Mesleğı ne oluısa olsun Hızbullah la yolu bıı yeı lerde kesışen, ondan gelen ta lebı verıne getıtmeven va da onun pek de gı/lı olmayan dıı^ıınceferını orgutlenme degıl sa<,mabulan,heı kım oluısa olsun, oldurulmeyı hak cdıyordu Olum ijeklı deği!;mıvoıdu eıısesınden bu kıırşun Ba^ı a^ılc gıyınen ya da Islamıyet'm (') oneoıdugu kıvatetın dışına çıkan genç kaclınlar ıı/erlerıne kczzap dokuleıek ce zalandııılıvoı, tarahız duran va da PKK'ya sempatıvle bakan ıi;adamlaıı ka (,ırılıyoı, hdye kaı^ılığı salıverılıyor, ya da olduruluyordu C ınayet aletlerınden buı de satırdı Kıııgıı boyle ramamlanıyor du ınanı,, ijiddet, •jchıthk ve meijruluk Çocuklar, genı, kız ve erkekler, kadınlar, yoksullar Orgutlenmek ı<,ın saııldıkla 11 kesunleı ibte bunlardı Bolgenm ton yekun voksulluğu \c caresizlığı, Hızbul lah 1 , 1 sulak bır alandı buyıımek kolay 11 1 dı, eylem vapnıak da Vurgulamak ge rek, Hızbullah bır anlamda taşeron bır orguttu dc Devlet elıvle PKK'va kaışı kuıulup kuıulmadığı TBMM'de soru onergeleııvlc dc ara^tıt ıldı Donemın l(,ışleıı Bakanı Mehmet Agaı 27 Ocak 2000 tle yaptığı a^ıklamada ^ovle dıvoı du "Bazı alt duzevdekı guvenlık mensııp ları Hızbııllah' 1 sempatı bcslemii; olabı lır " lstanbııl ıçın sıradan bır gıındu 17 Otak2000 debıı evınetıah <,cvııldı ( a tüjma^ıktı vekısa sıııdıı l\ katlı vılladan bır ceset <,ıkaı ıldı ıkı kı^ı de sag vakalan dı < eset bııka^ kan ulı olan Hlzbullah ııı llımuleıının luleıı Hıısevın Velıog lu'vdıı 1 lem kcndılerının hem dı. vetkı lıleı ın 20 bın senıpaıı/anı olduğunu sov ledıgı orgur lıdcısı/ kalmı^ıı ama nasıl1 rasyonlarda, ıstıhbarat ağı ıı,ınde Mos saa'ın da yer aldığını Pekı neredeyse ıkı yıla yayılan operas vonlar, Hı/bullah'ı bıtıraı mı1 Bu soru ya kcsın bır dılle "hayır" yanıtını verıyor Iaıaı, Kıtabının onsozıınde de bu du•jiıncesının ncdenını anlatıvoı "Soıunun vanıtı aslında çok basıt ve nettır Hı/bullah'ın varlık gerekçeleıını ortadan kaldnmadan nasıl yokedılece ğını tarti!;rnak havanda su dovmekten ıle 11 gıtmevecektu Furkıye bundan sonrakı tavrını buna gore belırlemelıdır " Belkı de yuzde bın medyava yansıyan bu şıddet ağı, ulkenın doğusunun vıımı yıldır yaşaaığı acıların, korkunun ciılıydı Mehmet I aıac,, kıtabında ışte bıı dılı de^ıtre edıyor, vaş,anılanlann tarıhe yazıl ması icın Çunku bellek olmadan karan lıktankurtulunamıyoı • l aıci<, / dunızı \a\tnuhk /20O s I IizbuIIahın Kanlı Yolculuğu/Mchnn.1 Pliniusun Anadolu mektupları ABDULLAH TEKİN A Yüzlerce belge Polısın bu opeıasvon i(,ın avlardır ha /ırlandığı gı/lenmemı^tı, aııcak bu kadaı hazırlık sankı vakalamak değıl de oldur mek ıundı Kalalaı kaıı;mi!5 venıden se naryolar ya/ılmaya başlamı^tı Bır kısmı nın varısı vanık, onlarta, yuzleıce belge leıde oıgutıın sıkı ağını <,ozeeek bılgıler yukluydu Hııcte evlerı, yeraltı ışkencehanelerı, hensı bırer bueı ortaya ^ıkarılmava baş lauı lslamcı femınıst Konta Kırı^'ın ce sedı de Konya da bulundıı Mehmet Fara^ kıtabında ıijte tum bun ları anlatıyor Hızbullah ın kumluşun ılan çatışmalar ve hucre evlerının ortava (jikı^ına kadar olan yonlerını butıın bo yutlarıyla aktarıyor Hızbullah ısmının kaynağı, neden kurbanlaıını enselerın den vurarak oldurduklerını, ka(,udıklan ısadamlaıını, yoıe halkının çaıesızlığını, aevletleolan bağını, bu bağın kopusunu, orgutlenme biı,ımını tek tek ele alıvor I arac'ın dd asıl vurgulamak ıstedığı, Hiz bullan'm ı,ledığı cuıayetler ve sonucları değıl, orgutlenme bı^ımı Hızbullan'm nerelerde, nasıl ve kımleıuı desteklenyle yaratıldığı Bu yu/den Hizbullah'ın to numununl980'letın ba^ında, Batman'da bır kıtapçıda atıldığını yınelıyor, lran'la bağlantılarmı da Hızbullahçı ıtırafçıla rın ağzından Iran'da aldıkları eğıtımı, ılı^ kıler ağını vurguluyor Bır de hatırlatma da bulunuyor, I Iı/bullah'a yonelık ope nadolu top raklarınua va^amış uv garlıklat, katman laı halınde gunu mu/e ulas,araK ve ııı vaşam bıçimlerı nı olus,turıiHi!)tut Bu uvgaılıklaıı ya ratan ıırunler ola lak nıımarı vapı lanmalaı, ckonomı vasam biçımleıı ve clının lsa dan sonrakı ılk vıı/vılda Ana dolu da hangı bovutlaıda olduğunu ız levıp goımek gerekır Gunu değcrlen dıınıc ve gelecege vonelık adım atmada geçınıs; vas.amların ne olçııdc ctkılı ol duğunu goımek buvuk onem taşıı Plı nıııs ıın Mcktuplın" bu gcıcklılık ve onem clogrultusıında okıınmalıdn Asıl bayırısını edebıvat alanında gos teıenPlınıus Nerva nınımpaı ıtoı oldıı ğu doncmdc (İS 9698) ekonomı bılgısı savesmde AeıaııumSatumı ( K ıınııha zınesı yonetıcısı) gorevıncgetnılıı Neı va nın olumuvle boşalan Imnaıatoıluk gorevıne getırılen Fraıanus donenııncle (İS98 117)ıse( onsııloltır İS 111 yılın da Kuçıık Asıa'dakı (=Anadolu) Bıthv nıa Lyaletı nın Pıoconsııl u (Lyalet Va lısı) oluı • vıl bovunca suıdıııduğu bıı ) goıev aijamasincfa Plınıııs Imparnor Traıanııs'a mektup vazar ve goıevıvle ıl gılı soıunlaıı aktarır Kıtap bu sorular sorunlar ve împaratorun vanıtlarını îçe rır Impaıatoı Iraıanus halkın geıeksı nımlerını lyı saptayan, sağlıklı çozunı volları oııeıen bır çızgıde yansır Otorı te boşlıığuna ı/ın vermez Devlet harca malarun denetleı, denetletır ( ağının en seçkın yonetıcılennden bırı olarak yan sıı Durust ve sade bır ınsan olarak Ro ma halkının sevgısını kazanır Fraıanus, Anadolu'nun kuzey batı eyaletı olan Bıthynıa'nın ıvı yonetılmedığını oğıen dığınde ekonomık sorunların ço/ıımlen mesı ve yolsuzluklaruı gıderılmesı ıçın buyuk guven duyduğıı genç Plınıus'u bu eyalete proconsul olarak atar Bıthynıa evaletı kıızeyde Pontos Euk seınos (Karadenız).guneydePhyrıgıave Galatıa, batıda Propontıs (Marmara De nızı) ve doğuda Paphlagonıa olaıak be lulenmış sınuları ıçerır Lyaletın onem lı kentlerı Prusa (Bursa), Myrleıa (Mu danya), Kıos (Gemlık), Nıcaea (Iznık), Nıcomedıa (Izmıt) olarak gozlenır Genç Plınıus, proconsul olarak atan dığı Anadolu'nun kuzeybatı toprakla rına once denızyolu ıle I nhessus'a 11a .l sarak yonelır Bu denız yolculuğunu ara ba yolculuğu ızler ve once Pergamıım a daha sonra da Prusa'ya (Buısa) ula^ılıı Plınıus Imparator Traıanııs'a ya/dığı mcktupta Bursa'da goıduğu tablovu sovle yansıtır ' 'jımdılerde Prusalıların kamıı harcamalarını, gelıı leı ını ve boı ç launı ıncelemekteyım Avrıntılara gır dıkçe de bu ıncelemenuı geıeklılıgını da ha fazla anlıyorum Çunku çeiçitlı nedenlerle ozel knjiler yuksek mıktaılaıda pa raları alıkoyııyor Ayrıca ba/ı paralar da devlet hazınesınden yasal olmavan yol larla harcanıyor " (s 27) Gorulduğu gıbı Anadolu'da devlet hazınesınden geçınme ozel kışı ve kıı ruluşların "hortuınlama " ışlemlerı ve ruşvet orneğı vaklaşımların tarıhı olduk ça eskıye dayanıyoı Ku^aktan kus.ağa aktarılması boyuruvla gunıımııze ııla^an bu edımler ıçın kımseyı tazla sııçlama mak gerekır Tıırk kulturuyle Turkıye kulturunun buluştuğu Anadolu'da bu tur hareketlerın goze çarpması tarıhsel bır mırasa duyulan saygının bıı geıeğı olarak algılanıp vorıımlanmalıdır (') Ornek bır davranı^ olaıak saptanıp kıışaktan kuşağa aktarılarak gunumuze ulaşan hortumlama, tuşvet ve soygun vaklaşımları yanı sıra, yıne aynı çızgıde olduğu haldegunumuz ıtıbarıyla unutu lan ınmal edılen noktaların varlığı bıraz duijundurucuduı Oıneğın bır hamam yapımı ıçın ımparatordan ızın ısteven Plınıus'a lraıanus'un verdığı vanıt ıl gınçtı "Yenı bır hamamın yapımı Pıu salılaıın gucunu a^acak bır yuk olmaya caksa, onların bıı arzusunu yerıne getı rebılırız, ama bu yuzden venı bır vergı yııkumlııluğune gırmemelerı ve zorun lu anıaçlaı ıçın avıılan gelıı den daha la/ la harcamamaları ko^ulııyla " (s î l ) Yıne mııas bovııtunda olııp ve fakai unutulan dığeı bıı nokta L\J dıkkat çe kıcıdır "Burayı (Bursa kentını) vııane goruntusunıı duzeltmek ve halta kentı hıçbıt vapıvı veıınden oynatmadan gu zellcstıımek ıçın avııca, zamanla haıap olan liınaların daha ıyı bır konuma ka vu^ması ıçın seçebılıriz " (s *5l) larıhsel mııasa savgı boyutunda dık kate alınması geıekııken unutulup uy gulanmayan, buvuk ustalıkla gozden kaçan bajka hususlaı da vaıdıı Amı susluların antlasjna vukumlulıığuııc go 1e vaıarlandıklaıı vasalaıda, eğeı kar^ı lıklı yardım sandığı uygun gorulımıiîse ozellıkle havn ıçın toplanan bovle bıı paravı ayaklanma ya da nılak ıçın değıl, yoksullaıı desteklemek ıçın kullanıyor larsa bunıı engellevemevı/ " (s 64) Kıtabı bıtıtdığını zaman gazetede (s a lışma ve Sosyal Guvenlık Bakanı Sayın Ya^aı Okuyan ın bır demecı gozume çarptı "Ulke soyuluyor, bır sey yapamı yoruz Yolsuzluk ve haksız kazanç ılık lerımı/e ışlemiij " Anadolu Mektupları'ndan da anlaşı lacağı gıbı ılıklerımtze ı^lemesı gereken hususlar atlanmi!;, sadece yolsu/Iuk, ruş vet, haksız kazanç ve hortumlama konu larına genış pencereler açılmıştır Batı dıınyasında ınsanı, toplumu ve ulusları suzgeçten geçıren eı gınleştıren kımı buyuk ve gorkemlı olaylar goze çarpmıjtır 1210'cla yazılan Magna Car ta demokrasının temellerının atılması anlamına gelır Daha sonra Ronesans sa natın, Reform hareketlerı ıse laıklığın te nıellerını atar ve aydınlanan toplum sa nayıleşerek gıınumuzun ısıklı ortamını yaratıı Bu hareketlere arkasını donen ve yuzyıllar geçtıkten sonra benımseme ye calıs,an kı nenuz bıle benımsendığı soylenemez toplumun mevcut konumu yadııganmayıp doğal karşılanmalıdır" Genç Plinius'un Anıları/ Levırenler Çığdem DuruşkenErendız Ozhaynğlu/ Yapı Kredı Yayınlan / 98 s SAYFA 13 Tarihsel mirasa saygı Dürüst ve sade insan Ylrmi yıllık süreç CUMHURİYET KİTAP SAYI 619