Katalog

Kim cesaret edebilirdi ki bu kitapları basmaya? Yapı Kredi Yayınları da, 1992'de, Kazım Taşkent'in anısını yaşatmak amaciyla, "ortak insanlık mirasının ürünü temel klasik yapıtların yer aldığı bir diziye 'Kazım Taşkent Dizisi' adını verdi." Bu dizi içerdiği önemli yapıtlarla giderek büyüyor. ADNAN BİNYAZAR 1940'larda yayımlanmaya başlayan "Klasikler" dizisi, kitap kültüriimüzün bir başansı olarak, etkisini hep sürdürmüştür. Cumhuriyet gazetesi, iki yıldan bcri, hcr salı, o dönemde yayımlanan kitapları gazeteylç birlikte dağıtıyor. "Klasikler", Hasan Âli Yücel'in "Türkrönesansı" diye adlandırdığı kiiltür atılımının önemli bir girişimi sayılmaktadır. "Türk rönesansı" kaps>amı içinde yalnızca klasiklerin yayımıyla yetinilmemis, bitirilmesi yarım yüzyılı bıdan lnönü ("Türk") Amiklopeanı ıle hlam Anvklopedısı'nın ilk fasikülleri bu dönenıde çıkmıştır. Kiiltür ve eğitim sorunlarına yönelik Eğitim Şuraları, Korıgreler de bu "rönesans" anlayışının üriinüdür. Boylecc, Türkiye, lıalkın bir kesimini ilgilendiren tekelci kiiltür anlayışı yerine, kitleyı aydınlatmayı gözeten bir kiiltür politikasının temellerini bu dönemde atmış görünüyor. Klasikler, kültürümüze canlıhk getırmiş, özellikle aydınlarca, okuma ediminin işlevi daha iyi anlaşılmiştır. Ama "klasikler" arasında edebiyat, felsefe, bilim ve sanatın, toplumla buluşturulması kaçınılmaz temel eserlerinin yayımlandığ: savunulamaz. Üniversite çalışmalan arasında "elde ne varsa" onlarfa yetinilmiş, bir süre sonra kitaplar nerdeyse yarım parmak kalınlığında olanlardan seçilmiştir. Bunlar arasında kısa sürede bitirilip hemen baskiya verilen kitaplar da az değildir. Her alanda olduğu gibi, işe büyuk amaçlarla başlanmış, "Klasikler"in yayımlanması devlet politikası sayılmış , ne var ki, sonradan gereken özen gösterilmemiştir. Klasiklerle atbaşı yayım yapan Varlık da küçük oylumlu, eserlerin kısaltılmış biçimlerini basmayı yeğlemiştir. Yaşar Nabi, bir karşılaşmamızda, kitapların dağıtmanın zorfuğuna değinerek, getirisinin azlığından dolayı, dağıtıcıların küçük oylumlu kitaplan dağıtak istemediklerini söylemişti. Zaman zaman, Orhan Kemal'ın, aralarında Murtaza gibi nefis bir romanının da bulunduğu kimi yapıtlarını genişletmesinin nedenini buna da bağlamak geçer içimden. Demokrat Parti'nin, 1950'lerdeyönetime geçip kültür işlerine el atmasıyla,Klasikler "Doğu"dan seçilmeye başlanmış. Şeyh Sadi Şirazi'den, Mevlana Celaleddıni Rumi'den yapıtlar çevrilmiştir. 27 Mayıs'ın sonucu olarak nazırlanan 1961 Anayasası'nın getirdiği kültürel özgürlük ortamlarınaa da yasansa, "suçlanmış" klasikler bir türlü belini doörultamamıştır. O özgürlük ortamında bile, Milli Eğitim Bakanlığı, sözde demokrat, ama bııgünkü gibi, gene tu tucuların elinde, düzeysiz, çağdışı eserlerin yayımına göz yummuştur. Talat Sa it Halman'ın Kültür Bakanı, Bozkurt SAYFA S YKY Kazım Taşkent Klasik Yapıtlar Dizisi hızla büyüyor Adına lasikler yayımlanan bir öncü: kazım Taşkent Ciüvenç'in Kültür Müsteşarı olıltığıı Mralarda geniş acılı izlenceler hazırlanmasına karşın, onların dönemi kısa sürdüğü için, bu izlencelerin uygulanmasına rırsat bile bulunamamıştır. Devlet desteğiyle özel sektör görüniımündeki "1000 Temel Eser" dizisi ile çağdaşlık ölçüsü bir yana itilmiş, milliyetçi, mukaddesatcı, dinci bir anlayışla baskı sa yısı yüksek eserlerin yayımına girişilmiştir. Amaç, TürkIslam sentezinin kültürel temelini oluşturmaktır. Bürokrasi, yozlaştınlmış, kültür politikaları ve yan tutma anlayışı kültürün düşmanıdır. 1970'in son yıllarına değin, kültüre düşman bu anlayış egemen olmuştur. 19781980 arası Ecevit Hükümeti sırasında ise, Klasikler'in yeniden basımı gündeme gelmiş, dönemin Milli Eğitim Bakanı Nejdet Uğur da, Kültür Bakanı Ahmet Taner Kışlalı da bunu bakanlıklarının temel politikaları arasında görmüşlerdir. Klasilderi daha önceden Milli Eğitim Bakanlığı yayımladığı için, iki bakan arasında görev alanları yönünden bir gergınlik yaşandığını da anımsıyorum. Sonradan, Enis Batur'un, Nejdet Uğur'un danışmanı olup, ülkemizin alanında yetkin kişileriyle çalışmalara başlaması, Kültür Bakanlığı nda da benim başkanlığını yaptığım Yayımlar Dairesi'nin oluşturduğu, seçkin edebiyatçı, sanatçı ve bilim adamlarıyla Danışrna Kurulları olıışturulunca, iki koldan çahşmalara başlandı. Daha genel anlamda kültür politikasının oluşturulmasında, Kültür Yüksek Kurulu'nun emeklerini de unutmamak gerekir. Genç bir yazar olarak, Enis Batur, her zamanki işbilir ve göze alıcı yöntemiyle hemen MEB dergisini çıkaraı, daha çok eğitim felscfesine yönelik kitaplar yayımlayarak, Milli Eğitim Bakanlığı'nın yayın işlerini yoluna lcoydu. Dergide de, kitaplarda da, Milli Eğitim bürokrasisinin bağnaz kalıplannı kıran bir düzey tutturulmuştu Bu, yayınlann içerıkçe, biçimce uygarlık kazanması tlemekti. Ama, bu düzeyli çalışmaların Milli Eğitim Bakanlığı'nın katı bürokrasisine takıldığını çok iyi anımsıyorum. Kültür Bakanlığı Danı^ma Kurulları da ileriye yönelik geniş listeler hazırlayarak yayım yaşamımızı tutarlı bir politikaya oturtmayı amaçladılar. Ne kı, Tiirkiye'de her şey iyi başlıyor; iyiliğin ayrımsanmasıyla kötüleştirmenin bir yoîu da bulıınuyor. Kültür Bakanlığı nda, özellikJe genclerin okuma gereksinimleri göz önünde Dulundurularak, kitapların halkın eline ucuz bir fiyatla ulaştırılması ön görülmüştür. Ucuzluk, düzeysizlik demek değildir. Kültür Bakanlığı'nda, dilde, dizgide, görünüşte kitaba albeni kazandıruarak, en azından, özel yayınevlerinin yayın düzeyi tutturulmalıyaı. Yayın Dairesi, öncelikle bir dizgi, çeviri ve satıs bürosu açarak bu amacın gerçekleştiriimesine çalışmıştır. Ders kitabı alımlarıınn dişmda, sanırım bir resrni kuruluşta ılk kez satış bürolarının onunde kuyruldar oluşmuştur. Batur Milli Eğitim Bakanlığı'nda, bürokraside gedikler açarak, ben Kültür Bakanlığı'nda çabalarımızı sürdürdük.... Belli düzeylere ıılaşmak nice çabalar gerektiriyor! Düzeysizliğin yolu ise yarım adım bile değildir. Her zaman olduğu gibi, Ecevit 1 lükümeti'nden sonra, Milli Eğitim ve Kültür Bakanlıklanna en "kültürsüz" kişileri getirmekte ustalaşmiş düzen, bunu bir kez daha gerçekleştirmiş, bütün bu çabalar bir gün içinde yerle bir edilmiştir. Türk ve dünya yazın ve düşün dünyasının temel kitapları yayimlanacağına, devlet kitapları arasında, kişisel olarak Bakan'a ya da Bakan'ın bağlı olduğu siyasal anlayışa yakın dııran adı şaire, yazara çıkmışkimselerin kitaplan basılmıştır. En azından bu uygulamalar bile, sanatın ve yayın işlerinin özerklik içinde yürütülmesı gerçeğıni daha çok ortaya koyar. Devlet kurukışlarında, kuzunun kurda boğdurulduğu gibi, sanatın da, sanatçının cıa canına okunmuştur. Nice sanatçının, yazann tutuklandığı bir ülkede, sanatsal etkinlıkler bir Bakan'ın oluruna bırakılırsa bunun neresinde özerklik (öz gürlük) aranabilir? Öyle dönemler olmustur ki, yapılan resimler, çizilen desenler, karİKatürler, belli kişileri (örneğin Stalin'i) çağnştırdığı suçlamasıyla ya hiç basılmamış, basılanlar da kitaplardan çıkarılmıştır. Yeri geldi de açıklıyorum; Kültür Bakanlığı'nda demokrat sayılması gereken bir dönemde, Ender Varınlıoğlu'nun Catullus çevirisinden "müstehcen" olduğu ileri sürülerek 18 şiir çıkarılmıştır. Bakan, hakh olarak, o zamanın ağzı salyalı muhalefetinden çekinmiştir. Kuskusuz kendi adına değil, hükümetini eleştiri oklarından kormak için... Manzum bir Kuran çevrisinin Kültür Bakanlığı Yayınları arasında çıkmasını gerçekleştirmek amaciyla, nice dolaplar döndürülmüştür. Kitapçılığın gelişmesi devletin değil, özel girişimin başansıdır. Bankaların özel baskılı göstermelik yayınları bir yana, 1960'ların ortalarında.yayıncılıkta üstün bir düzey tutturmuş olan Bilgi Yayınevi bu alanda birçok yayınevine örnek olmuştur. yayınevleri, Bilgi'ninkine benzer rLYSSES ' IX)N OUUOTE 1 YAVÎl Ulysses Jamei Juyce YKY Kazım Tajkeııt Don Quijote Cervantes Saavedra YKY Kazım Taşkent Billy Budd Hcrman Melvılle YKYKaztm Taşkent Yazınsal Uzam Maurice Blancbot YKY Kazım Taşkent Tiim Oyunları Chmtopher Marloıve YKY Kazım Taşkent KİTAP Seçilmiş Şiirler John Donne YKY Kazım Taşkent SAYI 5 1 3 C U M H U R İ Y E T