Katalog

Kapak konusunun devamı. •* n okuyan aydın kesimleri, sade insanları, 'Askerler böylc bir anayasa yapmışlar, oy verelim bari' dediler. Ama, ortam özgür olsaydı yüzde 92,5 çıkar mıydı, işte orası tartışmah. O dönemde Kenan Paşa, gazetecilerı Trabzon'a götürdü. Aynı günlerde Kcnan Pasja bir günlük emir yayınladı. Emır, gazeteciye küçücük, basit bir şart öngörüyordu: Anayasa hakkında Kenan Paşa'nın konuşmalarını eleştirmck yok, övmck var. Oversen yazıyorsun, eleştirirsen kararlı adam, atacak içeriye. Trabzon'a geidik. Kalabalık filan da yok, bizi biraz neveslendiren de o. tkiüç bin kişi. Çağırdı, Kenan Paşa. ü soru sormadan, ben kendisine sorayım da işi keselim diye, "Paşam yüzde kaç bekliyorsunuz anayasa oylamasından?" dedim. "Yüzde 6065 çok iyidir" dcdi. Sonra, îzmir Konak Meydanında biriki bin kişi vardı. lstanbul a geçince, Yeşilköy'de Haydar Saltık Paşa, "Nasıl durum?" diye sordu. "lyi değil" yanıtını verdim. Yüzde 92.5 çıkınca, birisine telefon etti, "1 Iaydar Paşa'nın sclamları var. Sizin söyfediğiniz pek tutmadı diyor" dedi. Kenan Evren böyle bir rejimden geliyor, ama ikide birde "Ben yüzde yüzde 92.5 ile halkın onayından geçtim" diye kafamıza tokmağı vuruyor. Ancak, nasıl bir süreçten geçtiğimiz de apaçık belli. Kitabtmzda aktardıgtnız olaylarda, Çankaya'ya tırmanma özlemlennde kışısel hırsların ane çıktığt gözlemyor Ktştselhırslar toplumun ıstemleriyle bağdaşıynrmu sızce? Aslına bakılırsa, kendi ihtiraslannı toplumun tcpkileri gibi ııstaca gösteriyorlar. C) zaman öyle bir kanı oluşuyor nalkta ve "Bunu ben istıyorum" demeye başlıyor. Halbuki onu istcmiyor, başka türlü bir şey istiyor. Ama, öyle güzel beyin yıkanıyor ki... Hele bu iletişim organfarının kendilerineözgü yararlarnedeniyle toplumu şu veya bu istikamette siyasal görüşe ya da partiye çevirmek Ciinevt Arcavürek CÜNEYT ARCAYUREK Demokr^şi Dönemecinde Üç Adam Cüneyt Arcayürek Bılgt Yaytnevt 496 i. Yakın siyasi tarihimiıin en yaktn tanığı ve anlatıcısı Yeni Demokrasi Yeni Arayışlar Cüneyt Arcayürek Bilgt Yaytnevt 360 i. • gayretleri çok önemli bir rol oynuyor. Ötc yandan, her şeyin üstündc bir parlamento var, onun içinden çıkan bir hükümet var, ama biitün bunlar bir yere bırakılıyor. Çoğu zaman dikkat edilirse Çankaya'nın dediği oluyor. Şimdilik rarif edilmcycn, söylenmcycn, nitcliklcri açıklanmayan bir otorite gibi sunuluyor. Bir numaralı devlet sorunu olarak Cumhurbaşkanı seçimi gösteriliyor. Dünyanın hiçbir yerinde böyle bir şey yok. Almanya'da, I'ransa'da duyuyor musunuz böyle bir sorunu. Yok. Ama dikkat edilirse, Türkiye'de Çankaya hep ya bir numaralı etkendir ya da sorundur. Bundan vazgeçilemiyor. Bunun, yüzyıllarca padişahlıkla yönetilmekten geldig'ini söyleyenler de var, ama ben buna inanmıyorum pek. Isterse toplum bundan da kurtulabilir. Cumhurbaş,kanı seçimlerini olağan hale getirmek gerek. Genç kıışaklara da yer verilmesine zorunlu buluyorum. Yani Köşk'ten başlayarak bir ye nileijme gerekiyor. Başaramayanın gitti ği, başaranın geldiği veya geleceğini varsayan siyasi hareketlere özlenı duyuyorum. Kıtaplarımda "Neden hep Demirel var" yolunda eleştirilere tanık oluyorum. Bu benim sorunum değil ki. Benim arzumla olan bir şey de değil. Demirel, siyasal yaşamda hep var çünkü. Başbakan olarak, Cumhurbaşkanı olarak ya da bir askeri darbenin mağduru bir siyasetçi olarak var. Kitabıntzda yer alanlar bir ölçüde buoünkü siyasi ttkantklığın da biraynafi galiba. O aynanın arkasındaki str da Çankaya ytne. Düşünün, 12 Eylül 1980'de darbe oldu. Kimler bir yana düştü? Demirel, Ecevit, Erbakan, Türkcş. Evren, Kona'ya gitti ve "Tencereyi pislettiler" diye aşlayan bir telsefe içinde bütün siyasi partileri sil baştan yapıp yeni bir düzen kurmaya kalktı. O düzen de tutmadı ve bueünkü ucubeye döndü. Neydi o felsefer1 Iki parti olacak, bir de üçüncü küçük parti olacak. Üçüncü parti işlevini lume vermeyi varsayıyorlardıî' Turgut Özal'ın ANAP'ına. Ama, Üzal Çankaya'ya çıktı. Bunu yapan kim? Çankaya. Bugün her şeyi biçimlendiren yer nercsi? Çankaya. Işin içine tutkıılar da girdi mi, iş derinleşiyor tabii. Kimse alınıp darılmasın GONEYT ARCmrÜREK DtMÜKRAStNtN SONBAHARI 197/1978 ¥ Çankaya'ya Giden yol Cüneyt Arcayürek Bilgi Yaymevi 544 i. Demokrasinin Sonbaharı Cüneyt Arcayürek Bilgı Yaytnevı 568 s. E ama, Sayın Demirel'in yapmak iştedikleri ve söyledikleri ile Turgut Özal'ın ölünceye kadar söyledikleri arasında hiçbir fark yok. Aynı şeyleri söylüyor. Bir yerde kesişiyorlar: Çankaya'da iktidarı bırakmamak. Çankaya'daki iktidar demek ki öyle bir iktidar ki, gelen bırakmak istemiyor. Ama, "Ben istemiyorum da, ama beni isteyenler zorluyor" diyorlar. Halbuki böyle bir zorlama yok. Sonra deniyor ki, "ordudevlcthükümet" üçgeninde Çankaya'nın önemli düzenleyi Buyuklere Masallar Küçüklere Gerçekler •• •• MUZAFFER UYGUNER Yaşadığımız yılların daha çok siyasal gelişmelerine ve oluşumlarına ışık tutan kıtaplar yayımlamış olan Cüneyt Arcayürek yeni bir diziye başladı. Büyüklcre Masallar Küçüklere Gerçekler genel başlığı altında yayımlanmaya başlayan bu yeni dizinin ilk kitabı Demokrasi Dönemecinde Üç Adam, 19821996 ydlarını kapsadığı anlaşılan bu dizide, siyasal ve toplumasl yaşantımızı bir kez daha yaşayacağız. İlk kitaba, üç adamın öyküsü olarak bakabiliriz. 12 Eylül .1980 askeri darbesinden sonra EvrenOzalDemirel'in hareketleri, aralarında yıllarca sürecek kıyasıya siyasal iktidar kavgalarını bircik bircik önümüze sermekte ve biz de yeniden o günleri anımsamaktayız. Arcayürek'in dediği gibi, "belleklerimizde olaylardan çok, bu üç ismin yer etmesi" o yılların yaşantısının bir yansımasıdır. Arcayürek, kitabında bu üç kişinin birbiriyle olan savaşımı böylece, ayrıntıları ile, ortaya konulmuştur kitapta. Kitaptan anlıyoruz ki, Demirel 1980 askeri darbesini altı ay önceden sczinlemiştir. O günlerde, Çankaya'da bulunan cumhurbaşkanı "son derece mütereddit ve çekingen "dir. Komutanların yerinin değiştirilmesinde kararsızdır. Cumhurbaşkanı'nın süresi dolmakta vc ycrine seçilecck kişilerin kimler olacağı cıüşün ccsi ortalığı karmaşık duruma sokmaktadır. Kcnan Evren ile Demirel birbirine yönelik acımasız eleştirilerde bulunmuşlardır. Kitapta, bu elcştiriler alıntı yapılan sözlerle ve bazı belgelerle ortaya konulmuştur. Arcayürek, o günlerde tuttuğu özel notlarında güncel durumları, oluşumları bircik bircik saptamıştır. Kitapta, "Demirel'in Evren'fe hem kişisel hem de rejimsel kavgası" olduğiına da değinilmiştir. Evren Paşa, darbeyi yaptıktan sonrayapacaklarını açıklamıştır. Ama bunlann birçoğunu gerçekleştirememiştir. Ama, siyasal partilerin feshine dair yasahemen, lOEkım günü çıkarılmış ve siyasal partilerin hepsi ortadan kaldırılmıştı. Bu arada, eski siyasetçilere de beş ile on yıl arasında sıyaset yasağı getirilmişti. Bunlar arasında Demirel, Ecevit, Erbakan, Türkeş vardı. Bu durum, Demirel ile Evren arasında çekişmelcri, tartışmaları, kavgaları başlatmıştı. 1982 yılında, askeri darbe anayasayı da değiştirmişti. Arcayürek, bu konuya da değinmiş ve iyi bir yasa olmadığı yolundaki görüşleri de yansıtmıştır kitabında. Ama, anayasa bir referandum ile ve yüzde 92 gibi ezici çoğunlukla onaylanmıştı. Anayasanın kabulünden sonra parti kurulmasına izin çıkmış ve parti kuruluşları da bu tartışmah bir düzen içinde yürütülmüştü. Arcayürek, bu tartışmaları ve yapılan işlemleri geniş bir yelpazede ele almıştır. Mayıs 1983 ayında kurulan bu partileri ve kuruculannı da anımsamış oluyoruz. Bu arada, sürgüne gönderilenlerin adlarını da görüyor ve yabancı basındaki tepkileri de okuyoruz kitapta. Demirel de Zincirbozan'a gönderifenlerden biridiranımsatıldığı gibi. Kitapta, Zincirbozan'da neleryapılması gerektiğine, nelere uyulmasının zorunlu olduğuna ilişkin belgeyi de buluyoru/.. 1 Ekim 1983 Cumartesi günü MCK'nin Resmi Gazete'de yayımlanan kararı ile Zincirbozan'da dört aydır tutulanlar salıverilmişlerdir. Bütün bu olayların dış basındaki yankılan da kitaba alınmıştır. Kitapta, kurulan partilerin adları yer aldığı gibi programlarının özetleri de bulunmaktadır: MDP, ANAP, SODEP bu arada anılabilir. Yeniden demokrasiye CUMHURİYET KİTAP SAYI 513 SAYFA 4