Katalog

Başkişisi Francis isimli bir felidae (latincc kcdigillcrin en üst kavramı) olan roman, insanların yöncttiği bu dünyanın temelden değiştirilmesi için hemcinslerini genetik amaçlı seri cinayetlcrlc öldürcrck yeni ve güçlü bir ırk yaratmayı amaçlayan bir kedi tarikati etrafında dönüyor Akif Pirinçci'nin tüm dünyada iki milyon'un epey üstünde satan romanı "Felidae". AHMETÜMİT ayın dünyamızda son yıllarda yıldızı parlayan bir rür var: Polisiye. Yıllardirihmaledilen,"haysiyetsiztür"olarak adlaııdırtlaıı, yazının "zencisi" olarak tanımlanan, daha cok konuşacak olursak "piç" olarak kabul edilen polisiye birden yazın dünyamı/ın gündemine oturdu. Yayıncvlerimiz polisiye romanlar yayınlamaya, eleştırnıenlerinıiz polisiycnin erdemlerinden balı sctmcyc vc yazarlarıınız bu türdc ürünlcr vermeye başladılar. Hatta cn çok satan, ünü deryaları aşmış yazarımiz son romanını polisiye olarak adlandırmaktanbileçekinmedi. Polisiye romaıı alanında gelcnekten yok sun olan yazmımız için bütün bunlar cok olıımlıı gclişmclcr; artarak sürmesini dilcrken, yıırrdışındaki Tiirk kökenli yazarlarımızın dü bu alaııda yetkin iiriinler verdiğine, romanlarının satış rckorları kırdığına, ya bancı dillcrc çcvrildigine clikkaı çekmek istiyoruz. Y Sö/ünü ettiğımiz kişı Akif Pirinçci. Almanya'ya on yaşinda giden Akit Pirinçci îs tanbul'un Fatih semtinde oturan yoksul bir ailcnitı çocuöuymuş. Almanya ailcnin yazgısını degıştirdiğı gıbi Akif in ıçindeki yeteneğin açığa çıkmasına olanak ranımış, onu başarılı ve zengin bir yazar yapınış. Zengin yap mış dediysem bunu laf olsun diye söylcmc dim. Fclidacadlı romanı Almanya'da iki rnilyonıın iizerındc satış yapmış. Dıle kolay iki milyon adct kitap. Kadirbilir hallumızın biz yazarlarıııa asla bahşetıneyeceği bir ticari ba şarıdır bu. Neyse biz konumuza dönelim. Akif Pirinçci sadecc yazın alanında degil sinema alanında da uğraş veren biryaratıcı. Kısa lilınleıi var, senaryo yazıyor. Lal aramızda yazarlarla röportai yapnıayı pek sevmeın. Ama konu polisiyeolunca, hete Akif Pirinçci'nin Felidae adlı kitabını okuyup da beğeninre bu diişüncemde ısrar etmcdiın. Sevgili dostunı Turhan Günay'ın önerisinı kabul ettim. Istanbul'ıın en güzel mevsimi olan sonbaharın güneşli bir gününde Yeşil Ev'in eiimralı ağaçlarla gölgelenen bahçcsinde buluşuyoruz AkiPle. Yorgun görünüyor, yol ve yapılan röportajlarcanınaokumuş. Amako ikirnüyonkitap nuşmaya başlayınca canlanıyor, söz cinayetlere gclince iyice açılıyor. OncelikJe konuşmamızın başında beni şaşırttı gından söz etmeliyim. "Felidae, polisiye bir roman değildir" diyor Aldf altın sarı sı birasından biryudum aldıktan sonra. Bu savırıı da sövle gerekçelendiriyor: "Felidae aynı zaınanda f abl, masal özellikleri de gösteriyor." Akif i anlamaya başlıyorum. Gerçekten de Felidae klasik polisiye kalıplar içinde yauılmış bir roman dcğil.Kendi içinde bir diziycnilık taşıyor. Bir anlamda klasik kalıplara başkaldırıyor, kendi kurallarını oluşturuyor. Bence, hcr iyi polisiye romanın yapması gerekeni yapıyor. Kitabı sevme nedenlcrimden en önemlisi de bu zaten. Ama Akif bu özellikleri nedeniyle kitabının polisiye olarak tanımlanmasıııa karşı çıkarak, "Bcn sınırlamalardan, tanımlamalardan yana değilım" dıyor. "Felidae yayınlanmadanönceotuz yayın evinegötürdüm, reddettiler. Romanı anlayamıyorlardı. Nedir bu, diyorlardı, çocuk kitabı mı, masal mı, kedi ler üzcrinebır ınceleme mi, polisiye mir' Ben bunların hepsi olduğunu söyledım. Gerçekten de romanın hepsindeıı lairer parça taşıyor. Sanırım basarısı da burada saklı." Akif ın söyledikleri doöru ama bu, romanın polisiye olarak tarumlanmasına ters değil. Ona, iyi polUiyenin kcndini yalnızca sıkı bir kurgu, akıcı bir dille sınırlanıadığını, yaşamın bütün alanlarını kapsayabilece^ini anlatıyorum. ( ) da bana şunları söylüyor: "Polisiye romand.ı olmazsa olmaz üç clcment var. Birincisi polis, her dedektif romanında birisi telelona koşar, cinayct işlendiği ni karakola haber verir. Ikincisi para. Her polisiye romanda para onemli bir rol oynar. Suç ya da cinayct para için ışlenir. Üçiincüsü ıse arabalar yok. Polisiye romanda araba zorunludur. Kaçmaca kovalamaca için gereklidir. Dikkat edersenız Felidaede öunların hiçbirini bulaniazsınız. Çünkü kedilcrin polisiyoktur. Parayailıtiyaçduymazlar. Araua da Kullanmazlaı. Bu nedenlerle F'elidae'yı polisiye diye adlandırmıyorum." Hemen itirazederekkcndi polisiye roman ölçiitlerimi sıralıyorıım. "Beııee bunhu polisiye romanın olmazsa olmaz ölçütleri degil. Polisiye romanın ben cc iki ölçütü var. Ilki suçu yansıtan olaylardan oluşmuş çok bılınmeycnli bir denklem. Ikincisi ıse aJcıcı, yanı hızlı bir dil. Sofokles'in Oidipus'unda dedektif de, para da, araba da yoktur ama bence polisiye bir yapıttıı. Dos royevski'nin Suç vc Ceza'sında para ve polis vardır ama araba yoktur. Umberto Fco nun Ciülün Adı'ndaengizisyon memurları vardır ama para da yoktur, araba da yoktur. Feli dae'ya uelince, gizemli bir suç vaı, bu suç çok ıyrKiırgulanmıs iyi bir dille aktarılmak ta. Alı^ıldıkolmasanıle dedektif gıbiçalışan l'rancisadındaara^tırıcıbirkedimizbilevar. Bu ölçutler, bence romanı polisiyeolıırak adlandırmak içın yeterli." Söyledıklcrimi dıkkatle dinlcdikten sonra "Yine de ben salt polisiye roman yazarı deöilim" diyor Akif Pirinçci. "Benim ilk kitabım bir aşk romanıvdı. Adı da 'Sonu 1 lep (Jözyaşı'.'Cîövdc' adında başka bir romanım var. Ve yine polisiye olmayan 'Yin' adlı bir roman daha yazdım. Son yazdıgım roman da polisiye dcg'il. Bilimkurgusal, fantastik bir roman. Kcndimı polisiye roman yazarı olarak sınırlamak istemiyorum." Akif'in bu isteğini saygıyla karşılayarak başka bir soruya geçiyorum. "Felidae'da, uygarlıöımızm ulaştığı valışet çok başarılı bir biçımde anlatılmış. Otekı ro Kediler ve Cinavetler manlarında da şiddet var mı? Neden bu konuyu seçiyorsun?" Duraksamadan yanıtlıyor Akif: "üteki kitaplarımda da şiddeti anlatıyorum. Bunun nedenine gelince ^ ^ şiddet yaijamımıza girmis durumda. ^^^ Televizyonu açtıfiımızda ilk olarak şiddet görüntüleriyle karşılaşıyonız. Sanırım daha önce dc bu şiddet vardı. Bu, sevgi gibi, cin seUik ihtiyacı gibi insanın doğasında var. Bu nu yok saymanın bir anlamı yok. Tersine anlaunalıyız ki bu gerçeklik ortaya çıksın. Clerçi ben yazarken bunlan düşünmüyorum. Kalemim oraya gidiyor. Aklıma gelen fikirler oradan csinlcniyor. Ve kendimi şiddeti anlatırken buluyorum. Bazı yazarlar gibi, birilerine kızıp hadi onu anlatayım dcmiyorum. Bir fikir, Dİr görüntü, bir esinlenme gibi başlıyor benim yaratma sürecim." I lemen atılıyorum, "Peki Felidae'ya nasıl başlamıştın?" t l i çenesine uzanıyor, biraz düşündükten sonıa anlatıııaya başlıyor: "Ben bir dedektit romanı yaznıak istiyor dum Ama kendıme dedektif bulamıyordum. C) kadar çok dedektif tipi yaratılmıştı ki özgün birini bulamıyordum. Kafamda bu fikir vardı. Kedilerlc ilgili bir şeyleı yazmayı da tasarlıyordum. Yani aynı anda kalamda bu iki ayrı fikir dolaşıp duruyordu. Bir gün kedim bahçede dolaşırken, dıkkatimi cekti. Gözlerini başka kedifere dikmiş dikkatle ba kıyordu. Işte o görüntü Felidae'nın doönıa sına yol açtı. Işte dedim, bu benim dedektifim." "Bence çok iyi bir buluş" diyorum Akifc. "Hayvanlardan bir dedektif bulmak aynı za manda artık uygarlığı insan merkezli düşün memenin olanaklarını da sunuyor bize. Kedilerin dünyası da çok iyi anlatılmış." "Evct, bence de iyi oldu. Dikkat ederseniz romanda küçük lıileler yaptığımı görürsünüz. Ke di lafı hıç gcçmez. Kediler tıpkı insan gibi dirler. Kıtaba başladığında bir süre Francis'i insan sanabiliyor okuyucu. Baştan kedi deyince küçümsemeolabilirdi. Bir de okur ola yın içinc kolayca girebilsin diye yaptım bu nu. Kuşkusuz kedilerin dünyası nasıldır bunu tümüyle bilmek olanaksız. Bu benim kedileı için yarattığım estetik bir dünya. Sanı rım onların diinyaları daha karmaşıktır." Romanı okuduğum sırada kafamı kurca layan bir sonı geliyor aklıma. ilk cldcn yanıt almak için heıııen soruyorum yaratıcısına. "Romanda bir diger kedi kahraman Pas cal, 'Hayvanlar iyi insanlardır ve insanlar kö rü hayvanlardır" diyor. Buradan yola çıkarak, uygarlı^ın tıkanmasına, yasanan şiddet bollu^una rağnıcn hâlâ insandan unıut kcsme diğinizi söyleyebilir miyizr1" "Evet soylcyebiliriz ama gerçek hayalta çok az umut vardır. Keşke daha iazla olabilse. İnsan daha iazla olmasını istiyor. Yalnızca acımasız gerçeklikle yaşanmıyor. Geleceğin bugunden farklı olmasını; daha iyi, daha güzel "olmasını istiyorsunuz. Francis'in romanın sonlaıındaki iyimser sözlerini biraz da bu amaçla yazdım. Karamsarlığın yararlı bir duyguolmadıglııı düşünüyorum. lîcpmi zin iyi sözler duymaya ihtiyacı var." "Francis çok sevimli bir tip ama ben kötü lipi daha çok sevdim" diyorum Akife. "Haklısın" diyor Akif. "Kötü kahraman daha cazip. Zaten filmlerde de hep kötü kah ramanlar sevilir. Aslında insanoğlunun içinde hep kötüye karşı bir cgilim vardır." "Ama kötü derken, çok düşünmek gerek" diyorum ve katil olduğu için adını burada vcremeyece^im karakter için şunları söylüyorum: "O, hemcinslerinin acısını yüreğinde duyuyor, onlara karşı sorumluluk nissediyor ve özveride bulunuyor. Yeni bir dünya duş leyecek kadar gcniş bir hayal gücü ve gclecek için dövüşebtlecck kadar cesareti var. ()nun kişiliğinde yaşadığımız çağın eleştirisi yapılıyor..." "Benim de romanda en sevdiğim pasaj" diyor Akif sözümü keserek, "Katilin, Francis'e cinayetleri neden işlediğini anlattıgı bölümdiir. Orada 'biz ikiz gibiyiz' der. (îcrçck ten deikisi hem zeki, hcm yctenekli, hem de ccsur kedilcrdir. Yani bir anlamda böyle ye tenekli bir tip, koşullar nedeniyle cinayct işledigini açıklamışolur. Romanın öteki kahramanı Francis ise iyilikten yanadır. Dini iııancı vardır, dünyanın düzeleceğini ıını maktadır." "Peki bu Felidae romanlarının devamları var mı?" diye soruyorum. "Var" diyor. "Felidae şu ana kadar iki mil yondan İazla satarak beni zengin etti. 1989 yılının cn iyi polisiye romanı seçıldi. Çizgi film yapıldı. 10 Şubat 1989'da Felidae'nın 2.'si yaymıladı. U da yedi yüz binin üzerin de sattı. Üçüncüsü ise 17 Aöustos 1999'da yayımlandı. Ama bu scriye devam edip et meyeceğimi bilmiyorum. Felidae'nın kahra manı F'rancis'i çok seviyorum. ()nıı yıprat ınak istemiyorum. 1 ler yıl bir Felidae roıııa nı yazarsam pck hoş kaçmayacagını düşü nüyorum. Bu yüztlcn seriye devam etmeye çoksırakbakrığımsöylenemez.Bakalıtn hayat rıe gösterecek? Peki senin sabit bir de dektitin var mı?" "Yok"diye yanıtlıyonıııı 'Komanlarımda bunu asla tercih etmeırı. Çiınkii dedektif hep aynı kışi olursa, roman kahramanınızın beııligindeyolculıık yapmanın olanaklarını baştan sınırlamış oluyorsunuz. 1 ler roman da farklı bir kişilik seçince, yeni tipler yarat manın olanakları artıyor. \^lnızca bir gazete için vazdıgım öykülerde sabır bir dedektif kullandım. Çünkü yazı alaııı sınırlıydı. Orada sadece öykü aıılatmayı seçtinı." "Ama dedektif dc okura sıcak geliyor. Okur, romanda bir kişiyle özdeşleşmek ıs tiyor. Olayları onun gözünden görnıek, ken dini onunla güçlü lıissetmek istiyor. Tabii giyimiyle,alışkanlıklarıyla,görünüşüyleorijinal bir dedektif. Ağzında piposuyla o bildik tiplerden olmayan biri. Kısa bir sesizlik yaşıyoruz. Akif bir siga ra yakıyor. Dumanı sıkıntıyla üflüyor. Konu yu de^iştirmc zamanının gcldigini hissediyorum. "Biraz da, Almanya'da Türk kökenli bir yazar olmak nasıl bir durumduı, nasıl bir duygudur, onu konusalım" diyorum "Bu anlamda bir güçlüklekarşılaştın m\t" "I lıçbir güçlükle karşılaşmadım. Ben on yaşımdan beri Almanya'dayım. Tıpkı bir Alman yazan gibiyim. Gerçi Istanbul'u ge zerken, bazı yerleri anıınsadım. Bu beni biraz etkiledi. Yani tümüyle Alman kültürüne teslim olmamışım. Benim Akdeniz'li bir yanım var. Bunun da iç dünyanı açısından bir zenginlik oldugunu düşünüyorum. Yani ben bir Alman gibi de yazmıyorıım. Yani Almanya'nın etkilerinin sınırlı oldu^unu düşünüyorum." Bu düşünceye katılmadığıını belirliyo rum. "Bcncc" diyerek sürdürüyorum sözlerimi. "Yaşadığımız kültüriin bizi etkilemesı kaçınılmaz. Bizinı kişisel tarihimiz üslubıımuzu bclirler. Biz tarkında olalıın ya tla ol mayalım bizi en çok etkileyen ortam içinde K İ T A P S AY I 506 Akif Pirinçci'nin "Felidae"si yeniden dilimizde r Feldae^nİndoğıışu Bfe1 Mman yazan g H 'KendM poüsiyeyto sırfaımıyopum" Aktf Plhnçcl, kitabında kedllerln dünyasını cok lyi anlatmış. SAYFA 8 C U M H U R İ Y E T