Katalog

Bilnelerin sözcüsü bir usta 'Bütün Öyküleri'çeşitli coğrafyalardan, çeşitli tarihsel dilimlerden, çeşitli insanları aktaran bir bütünlük olarak toplumsal bir insani gerçekliği duyumsatıyor ve öyküierin bize duyumsattığı bu gerçeklik, çağdaş öykücülüğümüzde özgün bir damarın var olduğunun da habercisi oluyor. Bu damar, Osman Şahin öykücülüğüdür. ONER YAGCI Bu seruven, otuz yddır başta sclaz oyku kıtabı olmak uzere 'Başaklar Gece Doğar', 'Fırat'ın Sırtındakı Kan Bucaklar', 'Yeraltın da Uçan Kuş' adlı ronıan, filme alınaıı 21 oy ku senaryo (vc 25 odul), 'Son Yoruk' aolı roporta)i de de edebıyatımıza ve yaşamımıza yenı damlalar katıyor Osman Şahın'ın, Toroslarda, Doğu ve Guneydoğu'da geçen çocukluğunun, ılk gençlığının, gençlığının gozlemlenyle, yu reğm Jekı vc beynındekı duyarülığıyla vc bı lıncıyle damıttığı oykuler bir butun olarak ıkı kıtapta toplandı 'San Sessızlık Butun Oykulerı I' ve 'Ay Bazen Mavıdır Butun Öykulerı I I ' 'Butun ÖykulerıI' de ılk olarak 'Kırmızı Yel' (ılk basım 1971, 8 basım) sunuluyor Kırmi7i Yel, ()poletlı Kardaş Bedvanlı Zulfo, Kurt Avı, Iareler Odun ıırat'uı Cın lerı, Nufus Sayımı adlı oykulerde gelenek lcnn vc değerlcrın cgcmcnlığındekı yaşam kesıtlerını okuyoru/ I Ialk anlatıları geleneğının surdurucusu gıbı şuısellılderle orulmuş bu oykulerde to rckrın kıskaundakı kırsal kcsım insanları na yaşatılan feodal baskıları ılıklcrımızdc duyarak okuı kcn Fırat yoresınden aktarılan bu ınsan dramlaı ının bızı sarıp sarstığını da duvunısuyoruz Insandan yola cıkılarak ulajjilan toplum sallık, cdcbıyatın ya^ama yaklaşımındakı ba sarıyla ortıı^unce ortaya somııt dramlar çı kıyoı bkınkıı nıusallat olan 'kınacık' hastalı£ı nedenıyk pcrışan olup ora bura kosturan sonunda çareyı Şıh'ta bulan koylunun Şıh ın cmrıylc kanın h >sı nı AUah a sunmak ıtın Ulabı/de^ağasurııylen Bırıeksılsedı öeılerının golg«>ı var 1 la \ ırat almı^ bırını lıa aclık', dıycıek anasının kucağından aldı ği oğlunu bıçakla kestıktcn sonra yargıla nırken 1 lakım Beğımi7, sen bılı mısen kır nıı/ı yel neılıı ne ueğıldır' Ben anlamı^am kı bdmıysen îjımdık ben lahn tabanından baslayam da ustunu tırcyc kurban Ula bir de bakarı/ kı kırmı/ı yel esmeye haşlamış I lek sen soı kı sebebı nedır^ Vallahbılmt mıs IHL kıınsc scbebını Nertdeıı İKsknır gozu ncrc hıç bulamamışık Solak solak ufuruy kı Bt£ n >sıl anlatam \ larman tozu aıbı ıpıncc sıvmıı kı to/ıına dcğmedık yeı kalmaya ' gıbı anlaiımlarla bu kırım vı kurban olavını aktaıan Kırmızı Yel oyku sundekı <lı ııııın ulkcmı/ gerçtklığıyk or tuşmesı ayrı bir sancı Osman 'jahın ın oy kı ıst ı bıı sını lyı aktarııken bıı ulkı dr.ımı na paıınak basıyoı Ycrcl dılııı kullanıınıııdakı ba^arının bıı Kıı mı/ı Yel Sozluğu hazırlanmasını zorun lıı kılması da bıı dramın pckışmcsınc vol açıyor ınsanı anlamada anlatmadakı ba^a ıısı Osman Salıııı ın kLiıdısındcn yenı oy kukı bckkııcn bıı yazaı olmabinı sağlıyoı Butun Oykukrı I ckkı ıkıncı kıtap Actnta Mır/a (ılk basım 1974,5 basım) Bebek L\lı I latıte Mus«dlım ık Kusdt (,ok Abuzeı, Zala Kadın, Saıı Okuz Reşını vc kıtaba adıııı vcrcn Acuıta Mırza adlı ay nı ı/leğı ve tempoyıı ve sıırstllığı ıccren oy kulerıyle Osman ^ahın ılk kıtabındakı oy kulerın yalnızca bıı oğrUmuıın tcvrc go/ kmlcrı, vasananların, anıların yazıya dokul mcsıyleortaya çıkan oykulerolmadığını, ın sana sevgıyle yaklasımının sağlanı bir dun ya goru^unc yaslandığını kanıtlıyor Onn.ğın reıiLberlığın tadımn tıı/ıınıın kalmadığı Ağalık yurdu koylerın vıran ol duğu' koşullarda Mırza Ağa'nın bir firma nın acentelığını alarak 'Acenta Mırza'ya do nu^mcsı duşunun aktarddığı oyku, yınc toplumsal bir dramın ve ulkemızde yular dır çozulemeyen dışkdenn gerçeldığını du ru bir dılle aktarıyor Kendısının de belırttığı gıbı bu du kıta bındakı" o/deyışlen bezenmı^, yoğun bir yercl ddlc yazılmış" olan bu oykulerbır be den eğıtımı oğretmenının bulunduğu çev redekı ınsan ve yaşam damarlarını yakala yabddığmıgosterıyor 'Butun Oykulerı I'ın uçuncu kıtabı olan ve 4 basımı sunulan 'Ağiz Içınde Dd Gı bf, Ağ7i Korler, Obruk Bekçısı, Tomruk, Irgat Erlerı, Namus Erı, Ozlu Hamurlar, Hemşen, Ağız Içınde Dd Gıbı, Gomlek, Iz mır Bekır aalı oykulerı ıçenyor îlk yayımlandığı 1980 de 'Nevzat Ustun Hıkâye Odulu'nu alan bu kıtabındakı oy kulerde Osman Şahın duru ddıyle ele alaı ğı kı^dere caıı katıyor Kıtaba adını vercn oykunun, toprağı can landıran, toprağa can veren, "Kuruda yeşı Iı, ddde sozu yaratan sensın Damlayı bu luttançeken gole yollayan gene sen Mev sımlcr gclır, mcvsımlcr gıder, hunerlenn tumu sende toplanır Sularına ağız verdım Uğrunda kaçağa çıktım, adım dağlarda arandı Ly eskılerın eskısı' Benım olîaydın benım çokdeğd,lurkbe^,ellıdonum Var sın dıbın kurak, yuzun taşlık, (,alılık olsun Inan sevıncımden yatarokırdum ustunde Benım olsaydın ey toprak benım Bir gun olsun golgemı eksık etmezdım ustunden, ınan bir gun olsun Ey yeryuzunun kudrct L hamuru " ve şu bıtış cumklerı bu can katmanın yalnı?ca bir orneğı Tıpkı ağız ıçınde dıl gıbısın Nasd kı ddsız ınsan olmazsa, topraksı/ da olunmaz Ey omrumu yedırdığım dafilar1 Ey yeryu zunun karakızı, taşlısı çakıllısı1 Sana gel dım sana verdım .ıdımı senın olsun Bın yıllık kavganın hasretın ateşını bdırım Doğa bı tımlemcsındc doruğa çıkdan oy kulerın mekanı genışleyıp Fırat ^orclcrın den Toroslara Çukurova'dan Cıuneydo ğu'nun yalçındağlarına uzanıyor ve doğa kultur ve ınsan malzemesıylc zengınleşen oykuler cdebıyatımızda Osman Şahın oy kuculuğunun kalıcdığının dahabcrcısıolu >or Butun Oykulerı I'de dorduncu kıtap olaıak Ocağına Duşmek, Ustaahmet Çelı ğı Makam Tu^ları ÂcıDuman Yoruk Alı, Kanın Masalı, Kor Gulusan, Kanlı Garo, Karalastık San Sessi7İık Beya7 Okuz adlı unutulma/ oykuleı ı ıçeren Acı Duman' (dk basım 1983 3 basım) yer alıyoı Ydşama dırenmc surecındckı ınsanların yoğun duyguları sankı bir fılmın sahnelerı gıbı somutlamyor go/lerın onunde Insanı Osman Şahin'in 'Bütün Öyküleri iki ciltte toplandı duygularla doldurup çarpan sahnelerın, an latım ve duyarlılığın egemcn olduğu bu oy kulerde okuyucuya ıse, Osman Santn ın to re kıskaçları alrındakı ınsanları bulunduğu yoreden alıp başka yorelerdekı ınsanlaua kaynastırdığının, yerelden ulusala, evrensc le taşıdığımn tanıklığı duşuyor 'Butun Oykulen II'nın dk kıtabı olarak '1982 Omer Seyfettın Oyku Odulu'nu ve '1993 Saıt Faık Hdtâye Armağanı'nı kaza nan 'Selam Atcşlerı' (ılk basım 1993 3 ba sım) sunuluyor Selam Ateşlen, Bayan Alı, Gomııculer Değışım, Guvercın Artdc Donmeyecek, Ka yalara Vurmuj Suretın, Kostebek, Kdımde kı Kadın adlı oykulerın yer aldığı kıtapta Osman Şahın yıne doğayı Toroslan ve dağ koylerının ınsanlarını anlatıyor Anlatımdakı ustalık, coşku, şursellık, voğunluk çarpıcdığı doruğa çduyor bu oytu Sevdaların, ezdmışhklerın, yalnızlıkların, tutkulann, korkuların sardığı ınsanların do ğa guzellemelerıyle aktarddığı oykulcrın her bırı bir soylence oluyor Örneğın Torosların bir goçer guzclı olan Oba Beyı'nın gelını Sımber de demırcı Bercıs'm umutsuz sevda sının evrenselleşerek yureğınde sevgıye hâ lâ yer olanlara seslenuığı bir oyku olan Se lam Ateşlen oykusu sevdayı savunan ınsa nın çağlar otesınden bugune taşındığının oykusu oluyor Selam Ateşlerı'nın Osman Şahın'ın oykusu olmaktan çıkıp çağdaş bıı soylence halıne geldığını rafıatlıkla soyleye bdırm 'Butun Oykulerı Il'dckı ıkıncı kıtap 'Ay Bazen Mavıdır' (ılk basım 1989 4 basım) Bozkırda Vıvaldı, Çan, Ay Bazen Mavıdıı, Kotuş Hasan Demırdekı Damar, Adı Bcr dan, Otopsı, Arkadaş, Guneşle Konuşan Adam adlı oykulerının yer aldığı bu kıta bıyla Osman Şahın, oykuculuğunun doru ğuna çıkerken Dana, 'Gerçekçı oykunun ko kunu kazınmaya ycmınlı bir toplumsal ya pdanmada Osman Şahın ınbu oykulerı ın sanın ve ınsanılığın yendemedığını bir ke/ daha kanıtladı dosta duşmana' dedırtıyor Osman Şahın'ın kısa oykudekı muthış ba sansını gosteren ozcllıkk, bıreyı bırcyın duslerk vc duygularla yoöunlasmasını akta rırken gerçekleştırılen amatımın toplumsal lığa uzanmasındakı ıncelık halkasını yakala yan, bir Koy Lnstıtulcıı guzelkmesı olan Bozkırda Vıvaldı vc yurduna çocukluğunıı gormeyegıden bırının duygulanımlarını ak taran Ay Ba/en Mavıdır oykulerındekı an latım oykuyu oyku bıçımınden uzaklaştıı madan varılan sıırscllığın ıkı orneğı oluyor 'Butun Oykulen Il'nın son kıtabı ısc 'Kolları Bağlı Doğan (dk basım 1988 4 ba sım) Kıtaptakı Kolları Bağlı Doğan Olum (,ı çeğı Eno, Menıcdı Lezgo, Sevk Şıfrc, Otcr Keklıklcr Koğuş Arkadaşlan Par^alaNıya zı, Kekık ^ocıığıı Hald Voltalar ( e/aevı Ustunde dokyu/u GuneşıKa/anmak Ka ı adenızlı Albay Mavakkat Koğuş adlı oyku krın ana konusu 12 hylul dontmındc ulkc mi7de yaşanan ınsan dramları ışkenceler, ce/aevlerı ınsanın onuıunun yok edılmek ıstenmesı ve ınsanı dırcnışler oluyor Oykunun sıyasaya kurban edılmtyışının omeğını vercn bu oykukrdekı ınsanı o/ de Osman Şahın oykucıılıığıınun loroslar a o/gu bir oykuculuk olmadığını ınsan dra ınıııın evrensel halkasım yakalaınış bn oyku anlayışının urunkn olduğunu koyuyor or taya Osman Şahın ın 'Butun Oykulerı I II' oykunun ınsan sıtaklığıyla bulıışmasını, do ğayla butunleşmıi; ınsanların vc sc\ dalaıının dcstanlaşmasını gormck ısteyenlerın okuya cağı oykulcrdcn oluşuyor Bu oykuler demetı çcsıtlı coğrafyalardan çeşitli tarihsel dılımkrdcn, çcşıtlı ınsanları aktaran bir butunluk olarak toplumsal bir ınsanı gcrçcklığı duyumsatıyor ve oykulerın bıze duyumsattığı bu gereeklık çağdaş oy kuculuğumu/de ozgun bır damarın var ol duğunun da habercisi oluyor Bıı damar, Osman Şahın oykuculuğu durl San Sessizlik Butun Oykuleri 1/'Osman Şahııı / ( umkurt} ı / KıtapLırt / }40 \ Ay Bazen Mavidir Butun Oykuleri 2/ Osman Şahın /Lumhurıyct Kttaplan /İVX s CUMHURİYET KİTAP SAYI 506 Ç 5 ağdaş soylencc ustasıdır Osman Şa hın Doğayla butunleşmış, torelerce kuşatdmış ınsanların sevgılerle orul muş yaşamlarının soylence ustası, bdgelerın sozcusu Yurt scvgısının soylencesıdır, ınsanla do ayı harmanlayan, ınsanın doğa sevgısıyle olu yaşamını sevdalarla aktaran Sımsıcak ılışkılerın oykucusudur, yuzyıl lar boyu damıtılıp gelen sevgderle, ofkefer le, kınlerle, duşlerle, huzunlcrlc dolu ınsan dramlarının I ırmnın doruğuna ulaşan ddıyle yaşamı oykuleştırıp dunu bugune, bugunu yarırıa taşırken, ınsan derdının sanatçısı olduğu gcrçcğındcn hıç uzaklasmayan bir yaratıu lığın, ınsanın doğayla ve toplumla dışkıle rındekı trajık halkaları yakalamasını bılen bir ustalığın oykulcrıdır Osman Şahin'in oykulcn Bılıncın vc duyarldığın cksık olmadığı bu oykuler ıynı ramanda yuır geıçeklığının de yoğıınlaştırdmış, suzulmuş, estetızc cdıl ınış o/uduı Bir u/un oykucusudur yanı Osman Şa hın, scçtığı yer ve zamanda ele alıp ışlcdığı doğanın ve toplumun ıçındekı ınsanı o/un oykucusu Osman Şahin'in, Cumhurıyet Kıtapla rı'nca ıkı cılttc bir araya getınlıp sunulan butun oykulerı bunları duşunmcmc yol aç tı 1970 TKI Sanat Odullcrı 1 lıkaye Bu yuk Odulu nu alan Kıımi7i Yel adlı oyku, saısıedığını, earpıeılığını surukkyıcılığını suıdurccek olan bir oykucııyıı de kazandı rıyoıdu edebıyatımı/a I debıyatımızduuıpdururken kazannıa mışU bu oykucuyu clbcttc Oykukrın vcr dığı ı/lcnım otumli bir bırıkımın bıı ınsın vc dog \ aşkının, tadına doyulma/ bir ınsan c ıllıgın vı dıl sc vgisımn oldıığu Osman Şa lıııı m edebıyatımı/a gudığını gosteuyor du Nasıl bıı bırıkım nasıl bır aşktı bu na sıl bir ınsancıllık vc nasıl bir dıl scvglsıydir* sorusunun yınıtını ısc ( Kman Şahın ın ya ş ınıınd ı btıl ıbılndık aneak Meısın m unlu Aslankoyu'ndc bıı çıllçı aıksmııı eocuğu olaıak doğdu Osman Şa hın 1958 dc Toroslar ın kultutuylc bc7e lı koyunde tamanıladığı ılkoğrenınıınckn sonıa Koy Lnstıtukrı yk buluşan şanslı koy eocuklarından bırı oldu vc Guncydoğu Anadolu'ya, yenı ve farklı bir kulturlc yoğ mldug'uDryarbakır DıcleKoyrnsrıtıısu ne gırdı Şanlıııtf ı nın Sıverek'ınde I ırat yo resi koylerındc suıen oğıetmenhğıyk goz kıııkrını veyaşam dcncyımını aıttııan Os man Şahın, bu kez Ga7i Eğıtım 1 nstıtusu Bcdcn Fğıtımı Bolumu oğrencısı olaıak başkcnt Ankara'da yoğunlaşan ycııı bir ya şamla buluştu Turkıye ı oğrafyasındakı Uselerde beden cğıtımı oğretmenı olaıak dıvam ıden seı u veııı Malatya lzmıt, lstanbul ıllerınc denk clustu ı meklılığındcn sonra ısı yıne Istan bııl a geldı Osman Şahın HütünOykutapT Fsodai bsslotar Toroslar'ın küttürü Osman şahln Şukran Kurdakul lle SAYFA 10