Katalog

r~görünınemeniz, projesyoncl yayıncılık yapmaııız, yazar kıınlıg'ıntzi hcp arka plaınhı ttıtmnş olınah ki, arahklarlaı^ıkan hcr yeni kıtabınnla 'edehıyata döniış'ünüz vtırgulandı Ovsa lanıdığım lirdalÖzhcp edch/yaiın ıcındeydt, edebıyatı Kuluyordu. Yaııılıyor nıuyurn? Doğru söylüyorsıınuz; ama aslolan yazmaktır, yaratmaktır;ötesi birerbaha nc olnıayı aşmıyor. Benim yaptıöım, cde biyatı gündemdcn ındirmeyeıı biryayın cılıktı. Yinni bir yıldııyayıncılık yapıyo runı. Once altı yil siircn Arkadaş Kıtaplar serüvcni, soııra da on altı yılclır Can Yayınları Nedir yani? Çok ıntı öncmlir' T'amam, bıı işi iyi becerdiğimi söylcycbi lirsiııiz. Peki sonra? Bıı, doğum kadar, ÖIÜITI kadar do£al ve sıradan bir iş. Ciörcv biledeğil. Amaölümü aşmak istiyor saniz, bütün acılarına katlanarak yarat ıııak zorundasınız. Olümiin üstesinden gelmcnin, tınıı aşmanın tck yolu bu gibi geliyor bana. Bu da acılarla, hü/ünlerlc, mııtsuzluklarla dolıı yoğun, ama anlatılmaz güzellikte bir mutlulu^u da birlikte getiren, dünyanın en yücc doyumıına eriştircn bir zorlu yolculuktur. Ben yaznıanııı, yaraiınanın hcm sevişmek, hem de savaşmak olduguna iııanan biriyiııı. Yazmak adına verilen amansız bir savaşın sonıında, anlatılmaz yüccliktc bir do yıınıa götüren sevişme sürecini ancak yazarak, yaratarak yakalayabilirsiniz. Burıu hep soludum, ama yazamadım. Yer yer ben de uzı cleştınyordum. () güzel uykülcrtn ardırnn gcleu'Hirıi bckle ycrek, \ızı k/jk/r/maya çalıyynrdum Sonunda "Oykü ıstıyordun, sana öykülcr gönderiyorum" dtycrck 'Sular Ne (lüzel«•' ıle çıkagcldinız. Kılaptan öncc öykülcrinizt dcrgilerdc görmek güzeldı. Dcrgıler.. ve öyku Kıtaptan öncc buluşma, tanıştna... Yaniöykücülüğün varhg'ınm nederıt. Sızın kuşak bunu yoğtın yasadı. liiraz bunun unlamı üzcrindv durahm F.vet, son kitabım çıkmadan öncc bir övküm 'Adam Öykü'de, bir öyküm de 'Varlık'ta yayımlandı. Yayımlamşı bir ay ertelendiği için dc, bir öyküm, 'Yaşasın Edebiyat' dergisindc, kirabımdan sonra yayımlandı. Nc güzeldir dergilerde ye ni öykülerlc, şiirlerle, denemelcrleboy göstcrmek. Evet, bizim kuijafiıtı yazmaya basjladığı vıllurda cdebiyat dcrgilcri sayılıydı. Varfık, Ycditcpe, Ycnilik, Sc\ilnıi^ Hikâyclcr gibi. O dergilcr, bizden bir önceki kıışafiın, o çok ünlü yazarların ya zılarıyla dolu olıırdıı. Onlann yanında yer alabilmek için bir tür savaş vcrmck gcrckirdi. Biz bu çevreyc sillc tokat gire mcdik; kencii dergimizi çıkarak girdik. A Dergıst işte asıl bu gcreKçeyle doğmıış tur. Ama hcmcn söylcyeyim: O cski dcrgicilik tadı da kalmadı şimdi. Dergilerdc öykü yayınlamak, okururı ilgisini pck çekmiyor sanki. Daha doğrusu, okurıın ilgisini çckccck güztI öykulfr yazılanııyor bclki. Yıllardır ortalama öykiiler yayımlamaktan da bıktı dcrgiciler. Ama yeni bir iki dcrgi öykiiye yeni bir ivme kazandıracak gibi. Çünkü okurun, okumamak, okuınaya l)aşlayıp elindckini kaldı rıp atmak hakkına sanip oldııöıınu söyk'mişlim az öncc. Bu yüzdcn de dergilcr az sayıda sntabilivor, az okunuyor. V\\ biraz kalcm lulan fıerkes.yazdığını yayıın layacak lıir dergi bulabiliyor, yazdıklarını kirap olarak yayımlayacak bir yayı ııevi bulabiliyor. Böylc bir ortamda ben, yayıncılığımfa nasıl övüncbilirim ki? İlstcfik, ürünlcrini yayımlamak istemedi ğim bunca kişinin düşmanlığını kazanmışken? 'Sular Nc inizchc'nin hcr bir nyk.ihü dupdıırtı, yalın, akıcı bir Türkçc ilc yazılmı\. Okuru hcnıcncccik içinc altyor. lit kitcyıa bir atnunfer var her bırindc Adnan Binyazar'tn 'Kanayan' için söylcdik lcrini bu öykülcr için de yinelcmek htiyorıım: "Ele ahnınca bitiveren yapıllur vurdır. Oıılardtin htrıdır Öz'ün öykülcr/ Yaşamayı tcmcldcn ırfan bu öykiiler, aynı ( )ykü yazmanın, öyle ayıı, özel bir anlamı oldugunu sanmıyorum. Ama o yazma sava^ınıının sonunda ortaya çıkaıı öykü, gcı\ekteıı güzel biı öykü olduysa, bıınıın bir anlamı olabilir. Bir yarıtanrı olmasanız bile, tanrı katında dolaşan bi ri sayılabilirsiniz. Oykü yazmanın amacı, çok güzcl bir öykü yazmaktır öncelik le. Belki de ölümii yenmeye çaliijmanın, öliımün üstesinden geldigini banmanın ipuçlaıından biridir güzel, çok güzel bir öykü yazmak. Oykücülüğiinüzlc kanbağ/ kurduklarıııız, uzakta yaktnda durduklannız? Yazdığım öykülerle kanbağı kurdu gum yazarları saymaya kalkarsam, degişik açılardan etkileyen pck çok yazar adı çıkar ortaya. Ad saymak, kesinlikle bazı adları unutmak zorunda bırakır insanı. Üç beş adla yctinmek istiyorum: Çehov, Aslolan yaztnaktır, yaralmaklır; Dostoyevski, (iogol, Duhamel, Rilke, Hcmingway, Ataç, Sait laik, Orhan Keötesi bircr bahane olmayı mal. Yetmez mi? Hepsini scverek, hayaşmıyor. Benim yaptığım, lanlıkla okudum. Çok şey öğrendim, çok edcbiyatı vündcmden değışik beceriU^ edindim hepsinden. indirnıeyen bir yayıncılık. Ama öykülerimde, açık açık bu ünlülerin hiçbirıni biitünuyle bulaca^ınızı sanmıyorum. Hiçbirineöykünnıedim. Ama zamanda bir ınsanın da öyküleri. Her bi~ bende derin ızler bıraktılar. Edebiyatın ri, 'iman'ın bir 'an'ını, bir 'olay'larastla$ tek okıılıı, ustaların yazdıklarıdır. Bu ma'iinı/yaşamasınt, bir 'durum'unu, yaşu okulu birincilikle bitirmcdim, ama hcp dığı 'atmosfer'/ deanlattd, 'ınsan'ınöykü sinden bütünlemeye kaldını; bu yüzden südiir." Bu ıçten, özlii söyleyi$; buluşde dönüp dönüp yeniden okudum bıı ma/bulu^lurma nuktalart üzerınde duraııstaları. hm dılcr'icntz Yazar olarak hapse de airdiniz. O dö Sevgili Adnan Binyazar dostumıın ncmc döndüğünü'zde, bu hapıslik. •iürccı 'Kanayan' adlı kitabım için yazdığı o \ızin yazarlık serüveninizi, hatta duyarlıövücii yazıyt, inarıın görmemiştim. Ara ğınızı nc yönde etk.iledi? yıp bulacatım. Çünkü o kitabımla ilgili 1 lapislik hayatıııın, edebiyat için büo kadar COK yerici yazı okudum ki, övü yük bir okul olduğıınu içerideyken ancü olmasa bile, amacı dayak atmak de ladım. Yazmak için her türlü hazırlı^ın ğil, değerlendirmek olan bir eleşüri ya bulunduğu bir ortamdır hapishaneler. zılacagını bcklemiyordum artık. Demck ()nceliklc, zaman durmuştur. Zaman Adnan Binyazar cıostum, güzcl bir şcydcnilen kavıamın, clle tutulurcasına dolcr bulmu^ o kitabınula. Sevindım tabiı. mıp kaldıgını görur, şaijarsınız. O hain Okurıın elinc alınca atamayacağı öyzaman, geçmek bilmez, tükenmek bilkiiler yazmayı her zaman istemişimdir. mez. ()ysa dışarıda, günlük hayatınıızda Adnan Binyazar da öykiilerimde özellikzamanı yakalaınak olanakbizılır. Illinizi le bu durumu saptanu^. Sevindim. De bile dokundııramazsınız, dokunmak için mek o da elinden fırlatıp atamamış kitauzanıp eriijemezbiniz; bir yel gibi gelir bımı. Sanıyoruın Sular Nc(iiizel\c'yi hiç geçer. Hapishanede, bu duran zamanı atamayacak. degerlcndirmenin tek yolu, okumaktır, F.lbette 'insan'dır edebiyatın ana te yazmaktır. Yapacak başka bir şcyiniz nıası. lnsansızbiredebiyatdüşıınemiyoyoktıır. rıım. însanın rııhsal yapısının derinlikle üı^ dünyada göreınediğiniz kadar çerlnde dolaşmak, onıı yakalamaya çalışşitli insan manzaralanyla karsılaijirsınız. mak, onun boyutlarına erişmek; bütün Iliçbirini siz seçmemışsinizdir. îçeride bunlan da sözcüklerle gerçekle^tirmek. karsjilaştıgınız bu insanlar, ruhlarının dcÖyküde çıkış nnktamz nedir? Olay rinliklerine kadar boyunukturlar. Germı, konu mu, yaşamlanlar mı? çekten bütün iç dünyalarıyla çırılçıplak()ykülerimde çıkış noktası, bu saytırlar. Bütün içeridekiler için söylemiyo dıklarınızın hepsiuir; öyküsüne göre de rum bunu; ama genellikle böyledirler. ğişir. Ya herhangi biridir, ya da başka bir Insana biraz olsun sokulmas>ını biliyorşeydir: Bir küçük görüntü, bir anı kırın tısı, küçük bir aykırılık, bir renk, bir koku, bir lcke, bir düşüncc... Bunlan tek tek saymanın sonu yok. Bir öyküyc başlamaktır <>yküde çıkış noktası DCIÎCC. Yazmak istemektir. Yazmaya otıırmaktır. Yazmaya karar vcrmektir. Yazmaya ba^ lamaktır. Öyle havalara bakarak esin perisinin gelmcsini beklemeklc öykü yazılamıyor. Oykü yazmak, oturup eşek gibi çahşmaktır. Oyküyle uyanıp, öyküyle yaşayıp, öyküyle scvisip, öyküyle uyumak tır. Sonra da sözcüklerle scvişerek oluşturulan, oriaya ç.ıkan öykü üzerinde acı masızca yeniden yaşamakrır. Aeımasız olmalıdır bu sava^. Bülün (azlalıklan öy küdeıı «,'ikarıp atmak, yapıvı en saölam temellcr üzerinde yüceltmeK, olmaclıyba, hiç acımadan o yazılanları yırtıp atmak, yeniden, yeniden, yeniden yazmaktır. ()ykülcr kurmadan yaijanıak.öyküler düşünmeden sevişmck, öyküsel görüntüler Hapisanedc dış dünyada aramadan bakmak, öyküden uzaklaştıgöremedi^iniz kadar çeşitli ran, öyküyü yazmayı yok edcn ncdcnlcrdir. Birbaşkaustanınöyküsünüokurken insan manzaralanyla bilc öykü yazar gibi okuyorsanız, öykü karşılaşır.unız. Hiçbirini siz yazabilirsiniz demektir. Tetnbellikle yascçmemişsinizdir. îçeride zarlık bir arada yürümüyor. Bunu, yazma sürcçlerimc büyük aralıklar vercrek, k.arsılastıfonız bu insanlar, eok yakından yaşadım ben. ruhlarının derinliklerine kadar Oykü yaznıanın \izce anlamı ncdir? sanız, insan okıımaya biraz eğilimliyscniz, insanın en boyutlu, en kötü, en gü zel, en a^agılık, en yüce yaratık oldıığuna inanıyorsanız, yazacak öyle göı üntiiler yakalayabilirsiniz ki içeride, o dört dııvar arasında. Kapatılmiijsınızdır. Onca insanın, o kalabalığın arasında, insanın biıicikliği, apayalnızlığı öylesinc beliıgin olarak çıar ki ortaya. Bu kez insanın o büyük iç İ l u g u ba!;lar, ister istemez. İç yolcıı ıık, edebiyatın en büyük kaynaklarından biridir. Bilirsiniz, bizim edebiyatımızın hapishanelerde doj>up büyüdüğü söylcnir. Doörudur. Ama hapishaneye düşnıüş ol makla övünenlcrden değilim. İyi bir yazar olmak için hapishaneye dü^mcnin bir önkobiılu oldugunu da söylcmiyorıım. Edebiyatın yazılma ortanıı yoktur. Yazacak insan, içeride dc, dışarıda da, yaratabiliyorsa yaratır. Ben, yalnızca hapishanelerde geçen günlerimin, yazma konusunıla bana bir ivmc ka/andırdı£ını söyleyebilirim. 'Kanayan 'ı ızleyen ıkıncı romanınız ' Yaralnın', yazıldıgı dönctn uöz ötıiine alı narak, döncm ronıanı olarak mtclcndırildi. Çcktırilen actları yazınak olarak da algdandıknnıyazarlarca Sızdc, "Yaralıun adlı romanım, Kanayan adlı kilabımda topladığım öykülcrimden ayrı düşünülmeme.lı. ( ) Fa$ıst cuntamn baskılarını, yaşayan, bircok olaya yakından tanık olan birının ızlcnımlen olarak yaznıadım Yaralnın 'ı. loplum olarak, yakalandıgımız o hastalık döneminde, Yaşızm mıkrobuna kar^ı cıkmaya çalıtfıtn. lidebıyalın gü cünü, clkmlig*inı bılcrek yazdt/n Yaralısın'ı" dıyorumuz. 'Edebiyatın gücü' üzcrindc durahm biraz da, Jilersenız. • iyi bir cdebiyat ürününün gücü, etkinliği nc olabilir? ' Yaralısın'ı yazarken, 'Kanayan'daki öyküleri yazarken, bunları kitap olarak yayımlayınca la^ist cun tanın dcvrileceöini, kitaplarımla askeri darbeyietkibiz lıalc gctiıccegimi düşiin müyordum herhalde. Ama o askeri darbenin, o i^renç yönetim biçinıinin uygulamalan içincle yapılan çirkinlikleri, o çirkinliklerin içinde yakaladığım küçük güzellikleri, yazılarıma konu edinmem kadar olağan ncolabilirdi ki? Üstclik bıı çirkinliklere bu kadar yakından tanık olmuş birisiyken, o yürck buran sahncleri, yazılanmla dile getiımeyip dc ne yapacaktım.' Edebiyatın gücü nedir bilcmem? Bu, etkilenecek insandan insana da degişcn bir şeydir. Bu knnuda bir gcnellemc yapamarn. Ama edebiyatın da zaman zaman yüklendiği ek görevlcr olabilir. I2Martdönemi böyle bir dönemdi; ben de edebiyatıma ek bir görcv yüklcdim. "Cül alıp satmanın zamanı değil" deyip dünyanın herhangi biı yerindegeçebilccck insanlık dışı sahncleri yazdıklarımda dile getirmeyc çalıştım. Yazdık larımın başarılı olduğıına inanıyordum o günlerde; bu yüzden de güçlü bir anla tımla, okurları ctkilcycceğimi dü^ünüyordum. Deöerli bir öykü, başarılı bir roman, gerçeKten ctkilidir. Güzclli^in ctkisidirbu; estetik olanın, insanca olanın, Iürkçe'nin en güzeliyle yazılmış olanın ctkisidir. Bir makalcdcn, bir böylevdcn çok daha etkilidir. Böyle bir etkiye dayanarak o sözleri söylemiş olabilirim. Ama '12 Mart Edebiyatı' diye nitclendirilen, o dönemde yazılan cdebiyat ürünlcrini, yalnızca politik açıdan eleştircn eleştir men vc solcu militanları anlamak da olanaksız. Bir belgeseli degerlendirir gibi, bir romana, bir öyküyc yaklasmanınyanlışlığını ıızun süreanlayamauılar. Bugün de anladıklarını sanmıyorum. Bugün bu yapıtlar yazılıyor mu sizcc? 'Bu tür yapıtlar' derken günccl olanı kastediyorsanız, yazılıyor. Bugünün ana 'tema'sı Cîüncydoğu'cîur. Kürt sonınu dur. Ama, hayır, yazılanııyor. İyi örnck lcryazılamıyor. I^tkisi olacak ürünlcr vc rilemiyor. üuyuyoıum, görüyorum, hir rakım kitaplaryayımlanıyor; ama incecik C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI 4 1 6 soyunukturlar. SAYFA 8