Katalog

ınıza: Kafka, C.amm, Sartrc ah\. Bu ara da Orhan Kcmal ıleSaıt Faik'e o\.\n düşkünlii^iimiizü, Ataç'a olan uıtkunlu£>u'•* tCSI. mtızu da açık a<;ık bclirtmcliyim. Peki, ılk ızler, ılk ctkilcr... Nclcr Bıraz o dönenı üzcnndc dııralım, dıohuyorJunuz '•* lcrscnız DP'nın tktıdarda oldıığu yıllar • Dayıın, okııyan, aydın bir yüksek mü da iinivcnilcdc öğrcnasınız lidcbtyat ı<Hhendisti. Ankara'cla, onun evinde kaldırajinı nasılalgılıyordunuz o yıllarda? Yağınıız giınlerdc, kııaplığını karıştmrdım ^anılaularla yazılanlar arasındakı dünyadıırmadan. Ilk Dosloyevski'leri, Balııızda cn çok nclcr yer cdıyordtı? şımız, ilk polis dayağı, duzcnden ilk nclcn vurgun olduğum türdür. Edebiyat üszac'laıı, Tolstoy'ları, Ândrc Gide'leri Dcmokrat Parti'nin ikridara gelişi ret cdişimiz bu olayta başlamıştır. Sosyatü bir şeydir şiir bcncc. onıın kitaplı£ında goıdüm. lin sevdigi Türkiyc ıçin büyük şanssı/.lıktı. () partiDcr^tlcrdc yazdanmzla 79 50'lerdegö lizmi ilk ıncrak edişimiz, sonra da Türyazaı Piligıilli ydi. Avnı Insel çcvirılcriyi kısa sürcde tanımı^, yanlı% cylcmlcrıni kiye İşçi Partisi seriiveni. rtbımcyc bcişlıyorsunuz 'Kaynak' dcrgi ni okumaya çalışmiş, ama tadırıa vaıanıa gördükçe, daha sosyalizmi dcgil bclki, \nnlc 115 l.ylt'ıl 1V52) ı/k ^ıırınrj CRastAsıl öncmlisi dc, yazdıklarımızı kitapmıştıın Pitigrilli'rıin. C) sırada Çoaık ama dcmokrasiyi yakaJamak adına, o gc/c), 'Sı\tlmı$ I lıkıiyeli'r Dergjsı' nde ı\e laştııma olanagını, bu dcrgileri çıkaran Ilaj/ası dcrgısı çıkmaya başjamıştı. Dcr partiye cephe alnuştık. 67 Eylül olaylaı!k (rykunnzü (' Yagmt/rlu l lıkâyc') yayitn yayıncvk'rindcl)Lilamıyorolmaktı Ozagivi dayıııı elimden kapar, oncc o okurrının cn yakın tanığı bizim kuşağımıztlır. Ityorsunuzdltiziran 1İJ'>4) Dergılcncta man, lum,lıklaıımızı bir arayagctiripbir du. Mugla'ya gıttıkten sonra da Çocuk A Dcrgısi, biliyorsunuz,27 Mayısdcvnı\ma, huhtşma scritvcnindcrı söz cder dcrgi çıkarmay.ı karar \cidik. A Dcrgısı //<7//<mdergisinden kopamadım. Dayım rimıylc birliktc yayınına ara vcrdi. Yıllar mısıniz''' bövk" tlogdu. Sonra da yınc kcndi birikbeni abone yapnııştı dcrgıye. Oratla.S//sonra '^(////I'adıylayenidcnçıktı. Buyetırdıgimız paralarla, 'A Dcıgibi YayınlaKaynak dcrgisındc yayımlanan ilk ^i ntrt'mn, daha .sonra da hıruz'un çızgılc niden çıkışta bcn Ankara Mamak Cezarı' .ırasmda kcndi ilk kitaplarımızı yairımi Tokai lisebinden edebiyat oğretmcrine hayran kalıp resım yapmaya başlaevi'ndcydimr yınıladık. nim llbıtn Başgöz gondcrmişti. Scçılnnş dım. Muğla'da iİKokullararasındaaçılan I Irkâyc•lcr dcki ilk öykünıü ise sevgili Nc Bir firujı yazarla (Ona/ Kntlar, Kcmal Bu ycnidcn çıkış, bizim A Dergisı kuresim yarışmasında bırıncı olu.şumu Suşa^ının olgunluk dönemiılir. Dcrgının znn (Nezihe Meriç) tstanbul'dan gon(hcr, Adnıin (hyalçıncr, Konur Ertnp, rıırfye ve htruz'a borçluyumdur. Çocuk dcrmişti. lstanbul'dn Nc/im'le tanışmak Asıın Bc/mı, Dogarı lltztan, Dcmtr Öz sayfaları, gerçckten olgunluk dönemi I laftası'ndn Kemaleltın l'uğaı'nun 'Zaürıınlcriylc dolııdur. Ki, bu kıışak, bu bıiyük bir şans olmu^ıo bcnim için. Çok lii, I lı/wı Yftvıız ) bir dcrgi çcvrcsındc vallı Bııyııkbaba' adlı bir roıııanı tefrika üıünlcılc bugünc gclmıştir. bcğenirdim okuduğtıın öykülcrini. ()y bııluynıiıitn sizcc anlamı neydı'* edilıvoıdu. Dergıyı bir harta boyıınca DPdoncminılc va^ananlarla yazılanlar kıılerimi alıp bıı v.ıpura atlar, Kadıköy'c, lakülte kantinindc bulu^an birtıık mcıakla bekler, hcr icirikayı gözyaijlan arasında gözlc görıılur bir yakınlık vokNczim'c götiırürdüm. O, ıslık çaıan, şaır, ya/ar vardı. Unlü ki^ilcıdı. Biz iınıçinde okurdum. liana okumayı ılk sevtu. Edebiyatımı/.da 'köy cdcbiyatı' adıy süzleı, onlar gibı dcğildik, biz başkaydııen ya/ar kemaletlın l'nfccu'(iur. Son paııtolon giyen bir abla olarak, öykülela andıgııııız anlayış cgcmcndi. Oysa bizrimi okur, elcştirirdi bcni. Scçlmış Hikâdık'. Bir kısmımız, aynı hıkültede, aynı ra da dayınıın göndeı digi, her cildinı meler koy kokcnli çocııklar dcgildik. l!n yclcr'in sc(,ici kurulundayılı. Ilk oyküsınılta okuyorduk. Kısa sürcde birbirirakla bekledığım Jean Je la \\ırc\\\ yazazından kasabalıydık. Bir kısmımı/ da mi/ı gcrçcktcn scvcıı, acılarımızı, nıutlıı dığı /// Çoatg'un Devriâlemıucllı on mu, mü yayımlarıp bcnı oyku dünyasına çılstanbullu'ydu. Yinc dc lstanbul un varkaran Nezim dir. Tcy/cmin kı/ının okul luklaıııııızı bolü^cn.^evımli bırtonluluk on iki cilt mi süren dızı romanıdır. () kilıklı kcsiminc uzaktık. Dar gelirli aileleaıkadaşıymış. Rırlıkte pıyano çalarlarolmLi^uık Sonra başka lakültclcrdcn tabın ıkı çocuk kalıramanmı:)anodc Ya rin çocuklarıydık. Çoğumuzun babası kantınimizc gclcn bizc bcnzer kisilerlc nık'ı hiç unutınadım. C) ıki çocuğun mo mış. Teyzemin kızı Neriman götürmüş" memurılıı. tü beni ona. Kadıköy'deki iki katlı küçÜK arkada^ olduk F.dcbiyattı bizi bulustutosikletle yaptıkları dünya turımda O sııalarda bütün dünyada çok günahşap evin duvarları babasımn yaptığı ran. 1 lcr şeyi tartışırdık. Ortak güzellikuçüncü çocuk da bcndim. Sonra da \ucel olan varoluşçulıtk (cgzistansiyalizm) tablolarla doluydu. lerdcn hoşlanırdık. ()rnej*in, Behçct Neles Vcrncm kıtaplan is,te. Ortaokulda Rcşat Nnn'\cri, Relik Halit'leri okıımam Bu süreçte ba^ka hangidergilerde yaz catıgıC'm Kabataş, Liscsi'nden bir iki öğ akımının bunalımlarını, uyumsıızluklarını, sıkıntılarım kendi konumumuza yak rencisi dc vardı aramızda. Onun şiirlcribir rastlantı değıldir. Tıırkçc oğrctmirıidınız? laştırabiliyorduk. Karamsarlık, bunaltı, ne hcmcn hcpimiz tutkunduk. Behçct miz o kısa boylu güzel kadını, Mübecccl Varlık'ta, Yedıtepedc, Yenilik'tc önçoğumuzıın yazdıklarına istcr istemcz az Nccatıgtl'm lıtzc ilc birliktc Rilkc'dcn ögretmeni nasıl unuturıımr1 Kısa süren tclcri ijiirlcrim, sonraları öykülerim çıçok yansımıştır. (Jysa aijk dolu, ıımut doTürkçc'yeçcvirdifti birkitap: 'MaltcLabıriıktcliğimizde C.ühıt Külcbnnn, ona kardı. fu bir kuşaktık. Bu garip karamsarlık, imzalanmıs, 'Adamın Bın' adlı ilk kitabı '1950 KuşcıJZt'nın olu^umunda yeral urids Briggc'nin Notları , hc|iımizin ordıızcnc duydugumuz tcpkidcn kaynaktaklaşa bayıldığımız haşucu kitabıınız ol nı o getirip vcrmis,ti bana. 'Çahkuşu'nu, dınız. 15 Ocak 1956'da 'A Dergisı'< ni, bir lanıyortlu, unıut dolu, aşk dolu olusumu^tu. A Dergisı çcvresindc toplanan bu 'Memleket Hikâyeleri'ni okumamı istevrtıp arkadaşıntzla çıkardnnz Bu nawl, muzla bu düzcnin getirdigi kaıamsarlık arkadaşların orrak noktalarda uyuşan bir yen de o olmuştu. hangi gcrckçeden oıttştu ^ birleijincc karşımızda sosyalizmi bukluk. A Dcrgıst, ilk çıkı^ında bir yapraklık cclcbiyat anlayışı cdinmelerinde bu kitaLisede Ülıan Bey, bcnı ()rhan Veli'yle, bın gizli ama büyük bir ctkisi olnıuştur Siyasal' bilinçlenmc süreanız hangi ctbiı deıgıydi. İlk sayılarımn ba^ya/arı da Sait Faık'le, ()rhan Kcmal'lc, Panait lst sanırım.. Birbas,kakitapda Vırgınıa Wn kı ve tvmclerdcn gcçtı bu dtinemde? övünmek gibi olmasın ama bendim. A rati'yle vo gcnı,' Amerikan öykücüleriyle o//\ın 'Dcniz Feneri' adlı kitabıydı. Nc Dcrgısı, Jstanbul Hukuk !?akültcsj'nin Edtp Camever'm Kapalıçarşı'da bir tanıştırdı. anladık o kitaptan, ijimdi bir şey söyle kantinindc olu^muş bir dcrgidir. Obür antikacı dükkânı vardı. Onun ş.iirlcrine lstanbul Hukuk Fakültesi'ne geldiycmcm; ama iyi bir edebiyat yapıtının, dcrgilcr, hcr yazdıgımızı yayımlamıyortutkundum. Çok scvıni^tim Edtpi. Sık ğimdL ilk şiırim Ankara'da çıkan Kaynak bir koltuğa kaykılarak okunmaması ge dıı. Pek çok yazımız gcri çcvriliyt)i'du. sık gidcrdim dükkânına. O küçücük dergisindc yayınılannııştı. rcktiğini; tam tcrsine, scrt bir sandalycdiıkkânın daracık, basık bir üst katı var Yazmak Jü)ünceu nasıl olu^tu sızdc; Bu, bizdc, ihtcr istemez, bi/.den onceki dc otıırarak, ders çalışır gibi okunması ku^aklara karşı bir ofkc yaratıyordu. Nidı. Dükkânın işleıini, lidıp'in ortağı yüyazıyı, yazmak cylcmınt mısılkcşfettınız? gerektigini biz Virginıa Woolftan öğrentekim.'Dram Tiyatro^uolayı' Duyüzden rütiirdü. Edtp, yııkarı katta durmadan Liscnin cıı güzcl kızına scvdalıydım. dik. Sonra başka yazarlar girdi hayatıpatlamı^tır. Sansaryan Hanfna ilk atılıokur, yazardı. Arkada^larım onun bu raÇıkardığımız 'Pctck' adlı duvar gazctc hatlığma kızarlardı. Bcn hiç kızamadım. sindc oııun için ya/.dığım bir aşk şiirıylc Hcrkcsin, hcr yazarın IILI kadar rahat ol basjlaılım yazmaya. Tutııcu bir kasabayrnasını savunmuşumdur hcr zaınan. di Tokat. Üstünüzdcn ıi(,an di^i bir ku Çıinkıı bcn hiçbir /aman betcrcmcdim ^un bilc dcdikodusu yapılırdı. (Üiltcn, rahatlığı. Edıp bana, Nâzım ll/kme/'ın, bir alt sınıftaydı. Yc^if gözlii bir Çerkez yazı makincsindc çoğallılmii; ^iirlcrini kızıydı. Ona başka tiırliı scslcncmcyinverirdi. Max Beer'm 'Sosyaliznı vc Sos cc, duvar gazctcsindc yazdı^ıın bir şiiryal Mücadelclerin (îcncf Tarihi'ni, biı lc a^kınıı dilc gctirmcyc calışrım. tkınci de o yıllarda solcu gcçinen yazarlar ara sayıda da bir oykü yaymıladım. Sanırım sında pek tutulan, Amerikalı komünist yinc ona yönclik bir öyküydü. yazar llpton Sirulciir'm vazdığı 'Altın Sonra da lstanbul. Zincir' adlı, parti cmrindc1<ı bircdcbiya Yazmaya şıırlc başlıyormnuz Bu yotın nasıl olması gerckti^ini anlatan ku nclınıımz nasıl olduS ramsal kitabını. Açıkça .soyleyeyim: Sos Aşk dcnilcn u yüce acıyı yaşayıp da yalist oldum ama, 'Altın Zincir' kadar şıır yazmamak olur mur1 Askı cn güzcl diçirkin, yanlış bir buyrukçu kıtap okıımalc gctirmc yolu ^iiı yazmak de£il midir.' dım. tlkel bir kitaptı. Bclki dc o yüzdenBendc de öylc oldu. dir, toplumcu gerçckçi, yani sosyalist rc Sonra şıırdcn vazgcciyorsunuz, ya da alist bir edebiyat anlayışına yakınlaijtışiir sizt bıraktyor ()ykü ve rotnana geçıgım zamanlar oldu. Ama hiçbir zaman şıntz nauloldu? onun tutsağı olmadım. Tıpkı Edtp Can ücrgilcrde şiirlerim arka arkaya yasevergtbi. yımlanırolmuştu. Amayazdıklanmı bc Sonra da Türkiye İşçi Partisi'nc giri^. ğcnnıiyordum. Bir gün şıırı bırakmam Parti'dc görcv alış. Nc güzcl, nc ıımut gerektiğinı anladım. Bıraktım. Kolay dcdolu günlcrdi o günler. Sonra 68 olaylağildi boylc bir karaı vcrmck. Sigarayı bı rı. Sonra partiden atılısj. Pek çok sosyaı akmak kadar /ordu. Bir daha da yazmalist genç gibi partisiz, örgütsüz kalış. Dadım. lyi bir şairolmadıgınu, olamayacaha sonra da... ğımı anlanııştım. lyi kı crkcn anlamı;;tım. ( )yküdc karar kıldım. iyi dc oldu. Yazmak eylemının o gunkü anlamı, Aynı yıl icjndı* (l%0) bir oyktı kitaamaci neydi sizler ıçın '•> bım: Ynroıınlar, bir dc romanım yayım Amaç, yazmak dcnilen o cylcmi sürlandı: Odalarda Şiir ya/mayı bıraktım, diirnıek, gerçcklc^tirmckti clbettc. Yazama şııri hiç bırakmadım. Edcbiyalta mak vc yazılanı en güzcl yazmak. Yıllar hiçbir ycrlcrı.' koyaıııadıgım o yüce tür, sonrasında bugün dc aynı şeyi söylüyo' Kapak konusunun devamı. Insan sıcaklıgında bir öykücü: Erdal Öz SAYFA 4 CUMHURİYET KİTAP SAYI 41