Katalog

Mektepten Memlekete Konur Ertop'un hazırladığı "Mektepten Memlekete Fotoğraflarla Yahya Kemal'in Yaşam Oyküsü" kitabını okuyanlar, orda, Nâzım Hikmet'in annesi Celıle Hanım'la Yahya Kemal'in aşkını, üstadın kavgalarını vc bilınmeyen bırçok yanını bulacaklardır. MUZAFFER BUYRUKÇU ır saır, bır banatçı hakkında doğru bıfgılerle donatıfmış bır kıtap yaza bılmek ıçın onun yaşamı boyunca tanıdığı, ıli!}kı kurduğu kıs,ılerı aramak, bulmak, konuşmak duygusal dub,unbcl alışverısjerının nımet ve kulfetlennı oğ renmek, sonra da bu 7engın malzemeyı ustakkla yoğurarak değcılcndırmek gere kır Aına hıt kımse boylesıne genış Tcap samlı bır çalışmayı goze alamaz, o alana nıılyarlaıı bulan yatırım yapmayı aklın dan bıle geçıremez Geçırmedığı ıçın de gelencksel çızgıyı surdurcn yapıtlarla ye tınmck, o yapıtlan okurlara ulaşrırmak 7orundayız Raynakları yeterbiz dc olsa bu tıp 'yaşam oykulerı'nın ıçcrıklerıne serpıştırılen bılgıler, o şaır ve sanatçılann seruvenlerı hakkında belırlı bır kanıya varmami7i sağlar gene de Karakterlen nın yapılarından, yaşarrun ıyıiık ve kotu luk ureten U7antılanndan, ornek alınan erdemlertnden ve lanetlenen erdemsiz lıklerınden, kışıbiderının alt yapılarında kı depolarda hapsedılen gızlerın tehlıke lı kımıldanib.laıından, bellı başlı noktalar da bınkcn duygıı yoğıınluklarından bır şeyler damıtmak az şey mı? Konur Ertop'tan bir Yahya Kemal araştırması B Boyle bır kıtabın sayralarını karıştın yorum sımdı Değerlı ıncelemecı, araştır macı Konur Lrtop'un bazı belgelerı ve onların koruyuculuğunu yaptıği gerçek len harmanlayarak, onların dennlıklerı ne ınerek hazırladığı (Mektepten Mem leketc Fotoğraflarla Yahya Kemal'in Ya şam Oykusu) ılgınç bu yapıttır ToDİumlannı, ulkelerını her sozuyle, her davranışıyla, her eylemıyle etkıleyen, yaptıklarıyla gundem belırleyen ş,aırler, yazarlar vardır îşre Yahya Kemal, bu onenılı küjilerden bırıda Yahya KemaJ'ın 1940'lardan I958'e kadar soyledığı, ya yunladığı her s,ıır olay olmub,, buyuk yan kılar uyandırmib,ür Hahalarca, aylarta depremler yaratan şıırlerının her dızesı ne ayrı ayrı ovgulcr duzulmus, o şıırlerı anında kabul cdıp yuceltenlerle tepeden tırnağa kaışı çıkan ve Osmanlı kulturu nun ş.aks.akçilığıyla suçlayan gruplar doğ mııştur Ve o donemde bomba gıbı pat layan 'Gaııp'çılerın Batı ctkısı taşıyan, yergıyı, taşlamayı, eleş,tırıyı one koyan ama sııadan ın.sanm gunluk yas,antısın dakı yoksunluktan da so/ cden şıırlerıy le bırlıkte Yahya Kemal 'ın dıvan tadını ozumscyen ayrıca çağdas, ınsanm duru munıı kıırcalayan s,ıırleıt de dıllerde do lasmaya bablamıs,tır Ikıyc ayrılan kalabalık, Yahya Kemal'in şıırlerını kendı dunya gorus,lenne gorc yorumlamıştır (1 lâlâ da yorumlanmakta dır) 1 ıırk^uluğu, mıllıyetçılığı, vatanse verlıklcnnın nedenı sayan kışıler şanlı, şereflı geçmıs,tekı kahıamanlıklaıa goz dıktıklerınden ve Yahya Kemal'in şıırle rınde bu om bıılduklarından sevınçten s,apkalarını havaya fırlatıyorlardı Bır yandan da Garıpçıler'ın getırdlğı sosyal ıçerıklı, halkın sorunlarım, dertle nnı kurcalayan şıırlerle alay edıyor, o şı ırlerı kuçumsuyorlaıdı SAYFA 10 FotoğraflartaYtfyaKentf semtiennı, anıtlannı, sokaklarını, ak^am lannı, gecelerını betımlerken yureklenmı ze, zıhınlerımıze, duygu dunyalarımıza ta şıdığı yaşam kıvılcimîarına değınıldı Ko nur Ertop, (Mektepten Memlekete) kıta bında onun en çok fıkır adamhğı uzerın de durmuştur Mdlıyetçıkğını, Turkçulu ğunu, Batıeılığını, dıne bakışını ve yakla Yahya Kemal'in unu yayıldıkça yayılı rıyordu şımını değerlendırmıştır Abhnda Yahya yordu ve ona Turkıye'nın en buyuk, en Zıbnım Kemal'in Batıulığı Parıs'e gıtmesıylc baş kudretlı şaın sıfatı yakıştırdıyordu Soz bu jchırdc, lamıs,tır "Kafası Edebıyatı Cedıde şurle gelımı 'Suleymanıye'de Bayram Sabahı' bu devır nyle doluydu, Batı dunyasını onlaruı tanıt bır senfonıydı Aynca Turk tarıhını dıze den çok tığı bıçımdc tanıyordu Kendı ullcesını bır dı/e yaşatan bır 'şaheser'dı Yerle gok utakta, zından, Avrupa'yı ışıklı bır evren gıbı go arasındakı 'uhrevı bağlan' çok ışlek bır lamburt Cemıl Bey çaltyor eskı plakta ruyordu Kuruntulu Abdulhamıt'ın Istan 1 dılle canlandıran muthjş bır anıttı Ves,ı Ses, rcsım yuklu dızelerdırbunlar Yah bul'unu dolduran gızıl pohs ağını urkutu ın ezberleycn herkcs, ya Kemal'in karasevdalısı olduğu Istan cu buluyordu Tevfık rıkret ın şıırınde, bul'un s.emtlerı uzerıne ya/dığı şıırler de Halıt Zıya'nın duzyazısında, onfarı ızle çok unludur (Koca Mustâpaşa) surı, ıl Denız ufkunda bu top veslert nereden ge yen şençlerın yapıtfarında, Fransı/ca'dan gmç saptamalarla, ılgınç tanımlarla, yok lıyor? çevrılmış romanlarda gorduğu dunyaya Barbaros, belkı donanmayla seferdengt sul ınsanlannın başkaluırmayı bılmeyen atılmak ıstıyordu Onu Paris e çeken bır ruhlarıru yakalamaya yonelık DetımlemeItyor neden de Jon Turkluk'tu / 1903 Tem lerle orulmuş hanka bır oykudur, Istan mıi7'unda, Memphıs gemısıne guvcrte bı bul'un dunımunu sımgeleyen bır roman duelerını yuksek sesle soyluyor ya da letı alarak Istanbul'dan ayrüdı Bu para mınldanıyordu (Açık Denı?) Osmanlının l bd sız, pulsu? yolculuk hıç de kolay geçme Balkanlarda kurduğu saltanatı, o saltana dı/Fransızca bılmıyordu " Yakın dostu tın guçlenmcsını, yukselmesmı, mııtlulıık Her an anırmanan ve soylenen, Zıya Gokaln ıle Turkçuluk kavramı yu donemuıı, mutluluğun doruklara tırman Kandıllı yuzerken uykutarda zunden araları açıLr Ona gore Anado masını ve sanayu gelıstırcmcyınce yavaş Mehtabı surukledtk sularda lu'da, Anadolu'nun her yanında "Yalnız yavaş gerılemesını, çokmesım, yok olma dızelerı Boğaz'dakı varlıklı ve gamsız kendı kcndıne ben7eyen bır Turkluk var sını, DU olgudan kalan auları, o7İemlcrı, kışılerın zevk saatlerınıkurcalıyordu Ve dır Bu Furkluk kendı ırkından, bağlı ol kendı ıçınde onbın kcz kırılan hayallerı ve ıçerıkle kurmatanın ustakkla kayntışma duğu dınden, tarıhmden, yarartığı guzel daha bır suru şeyı anlatıyordu (Itrî) surı sını vurgulayan, sanatlardan, şıırden, musıluden, mımarı nın cn unlu, yaşamla, ozellıkle otekı aun den, hasılı bu vatandakı yaşayışından, dıı yanın u/erınde yuruduğumuz dunyanın Cunltr hsaldt Kanltca'nın ıhtıyarlan yuşundan, kendı kader ve kazasından te yapihuıı a^an, bu dunyada sahıp oluna Bır bır hatırlamakta geçert mnbaharları rekkup etmış bır kutledır/ Acaba bı/ı de mayan pek çok şeyın o dunyada bulundu dızelerını bevgılı arkadajım, kuiagımın Malazgırt'ten, 1071'den sonrakı seki7 yıi7 ğunu belirten anlayışla ılgılı dızelerı buyuk şaırlerındcn Edıp Tansever, boyu ytlda Turkıye toprağı yaratmadı mi'' Ar na tekrarhyordu, kenuı ^ıırını yazarken tık benım ıçın 1071 den oncekı doncm de, dcrın anlamlarla besleyerek genış bır lenmız tanh oncesı, 1071 'den sonrakı do Belkı hâlâ o beiteler çalınır alana yayarken de, mınldanıyordu nemlerımız ıse tarıhtı / Boylete ozanın Gemılcr utçmeyen bır ummanda Ulfct belalı \ey, fakat uzlet sıkıntılı kımlığıne tanhçı kımlığı de eklenıyordu dızelenydı Bılmem na ul geçırmelıyım son beş on yı Bunıın sonucu olarak sıınnın ızleklerı ye lı? nı bır kaynak olan tannle de beslenecekSana dun bır tepeden baktım azız tstan ve buV Ölmek değıldır omrumuzun en/ea ışı, dızesıyle lâteDsvrT Muijkul budur kı almeden olur kışı Yahya Kemal, bu duşunıesıru yaymak, dızelerı yaşamın boyutunu ve bloganla% Sâdt bırsemtını sevmek bıle nmre değer kokleştırmek ıçın yazar, konuşur, konfe maya eğıiımlı yapılarını cok guzcl açıklıdızesı, tstanbul'un buyuleyen coğrarya ranslarvenr Pans'teyken Dıvan şıınnı ın yordu vc herkcs bu dızelerdekı gorunen sıru Nedım'dcn bonra yeruden tanımlıyor celer, Nedım donemını, "O donemın şııre ve gorunmeyen gerçeğın ıçınde kendı ger dıı Geçmışı ve Osmanbnın zaferlerle, sa konu olmuş hareketlerını, mımarısını, çeğını arıvordu Sokaklarda, salonlarda, vaşlarla kanayan ve taçlanan yaijaniısıııı halk dılınden Istanbul'da konuijulan meyhanelerde ışıtılıyordu bu dızeler ve savunanlar, Turkçe'den çok sozcuk ve deyım almış dı musıkilerı Yahya Kemal'ı kalabalığın go lını" ınceler Sadabadeğlencelerındeıcat nullenne yerleştıren, Bın atlı, akınlarda çocuklar gıbt ^endık edılen lâle balabinı ve lâıe motıfının gerck Btn atlı o gun dev gıbı bır orduyu yen şurde gerck nakışta ve mımande goze çar Artık demır almak gunu gelmtşse za dık an guzellığını" ınceler ve o doneme "Lâ mandan dızelerının ıçerığınde aradıklannı bul : Devrı" auını koyar Nasıl bır edebıyat manın sarhoşluğuyla kendılerınden geçı Mcçbule gıden bır gemı kalkar bu Itman yapmamız gerektığını "1870'ten sonra yordu Yahla Kemal'in Varşova buyukel dan çısı ıken yazdıgı ozlem kokan (Kâr Musı I lıcyolcusu yokmuş gıbı sessızce alıryol, edebıyatta, Doğu'dan ç'ıkmak gereklılığı kılen) şıırındekı ışçılık, sanat genç, yete Sallanmaz o kalkısta ne mendılne de bır vardı, çıktık Bu çıkış cok ıyı oldu Avru pa kulturunun mektebıne gırdık, orada neklı şaırlerı, ılerıye doğru atacaKları kol okumaya kovulduk, yetmıs yıldır da oku adımlara dıkkat etmelerı konusunda uya dızelerıydı Okuyanlar, olumu bu dızeyoruz, yazık kı mektepten daha çıkmadık, lenn açısından değerlen Abldln Dlno nun | dırıyoılar, o dızelerle hâlâ bocalıyoruz Ulusallık gereğını hıç duymayan ve duyar yaratılista olmayan clzgliertyie • kaynasıyorlardı (Rınd alafranga Turklerle konusmak bıle yarar vahya Kemal | l e r ın Olumu) Olum ger sızdır, çunku onlar mektcbı amaç sayıyor çcğını c^elıyordu ve 'ahı lar Ancak mektep araçtır Amaç bızım rer' ınancını sorgııluyor ulusallığımızdır Onun Avrupa uygarlığı ele^tınyordu ıçınde tıpkı otekı uluslar gıbı bır kımlık oluşudur Onun Avrupa uygarlığı ıçınde Donulmez ak\amın uf tıpkı otekı uluslar gıbı bır kımlık olıışu kundayız Vakıt çok geç, dur Işte bu gereksınmeyı duyan ve duya Bu son fastldır ey om cak yaratılışta olan Turklcr'ın mektepten rum, naul gcçerscn geç, memlekete gelmelerı ve memleketı turk Cıhana bır daha gel edebıyatının çerçevesı haLnc getırmelcrı nıck hayalıdıhı bıle, gerckır Avrupa kultunınden bıryerlı cde Avunmak ntemeyız bıyata gelmek, demın dcdığuııız gıbı ıııek oyle bır tesclltyle tepten memlekete donmek, mutlaka ulu salcı bır gortış değıldır Bu goıuş dus,un Ve sorun çozucu şıır celerde bağdan sola kadaı herkesın goru ler lıiban hayal ettığı ^u sayılır" sozlenyle belırtır muddetçe yasar Könur Lrtop'un hazırladığı (Mektep (Vuslat / bnduluste tcn Memlekete Fotoğraflarla Yahya Ke Raks) ve başka surlerde mal'ın Yaşam Oykusu) kitabını okuyanlar, kı ışıltı.bu ışıltılardan orda, Nâ7im Hikmet'in annesi Celıle Ha bestelenen ş,arkılar nım'İa Yahya Kemal'in askını, ustadın Yahya Kemal Beyatlı kavgalarını ve bilınmeyen bırçok yanını ıçın onunçeijitlıyaruan bulacaklardır • nı, şaırlıgını, du^unurlu ğunu, tarıhçılığını ırde Mektepten Memlekete Yahya Keleyen epey kıtap yazıl mal'in Fotoğraflarla Yaşam Oykusu / /// dı '1 urkçeye ve Minrruze ccleme / Hazırlayan / konur Lrtup / Scl getırdığı yenıliKİerden Yayıncıltk / 183 s boz edudı lbtanbul'un E CUMHURİYET KİTAP SAYI 461