Katalog

1939 yılının 1 Eylül'ünde başlayan ve tam anlamıyla barışa ulaşmayan 2. Dünya Savaşı konusunda bugün neler biliyoruz? Savaşın yaklaşık 60. yılında, insanlığın 6 yılını çalan, 40 milyonu aşkın insanı öldüren, beş milyonu aşkın insanı toplama kamplarında, gaz odalarında, işkencelerde harcayan ve sayısız savaş sakatına yol açan bu boğşumanın nedenlerine inmck, Koşullarını irdelemek, dünyanın ve özellikle coğrafyamızın geleceği için gerekli. Sir Basil Liddell Hart'ın (18951970), iki ciltlik II. Dünya Savaşı Tarihi, Türk okuru için bu olanağı sağlayan bir çalışma. Kitabın okur bakımından en olumlu yanlarından biri çevirmeni. II. Dünya Savaşı Tarihi'ni dilimize çeviren Kerim Bağrıaçık da eski bir asker. Bu durum çeviriye ayrı bir akıcılık kazandırıyor. SENNUR SEZER 2. Dunva Savaşı tarihi Corpus Koleji'ni bitirdikten sonra orduya girmiş ve I. Dünya Savaşı'na katılmış. 1924 yılında sakatlanmış ve üç yıl sonra yüzbaşıyken emekliye ayrılmış. Liddell Hart'ın ordudan ayrıldıktan sonraki yaşamında hem yazarlık hem de resmi görcvler ycr alıyor: Savaş muhabirliği Daily Telegraph 19251935, Times 19351939), Savas Bakanlığı Danışmanlığı(1937'denbaşlayarak).Çağımızınen önemli askeri strateii uzmanı ve tarihçilerinden sayüan Liudell Hart bu konularda pek çok seminer ve konferans vermiş. II. Dünya Savaşı Tarihi (2 cilt) dışında 30'u aşkın kitabı var. 1970 yılında ölmüş. Liddell Hart, II. Dünya Savaşı'na, asker olmanın soğukkanlılığıyla yaklaşıyor. Bu tavır, savaşın çıkışıyla ilgili alışılmış açıklamalardan farkfı nedenler sergiliyor Hart'ın kitabında: "Nürnberg Duruşmaları sonucundan, savaşın Hitler'in saldırganlığı yüzünden ortaya çıktığı anlaşılmaktadır. Ancak bu çok sığ ve yetersiz açıklamadır. Yeni bir büyük savaş çıkarmak, Hitler'in istediği en son şeydı. Halk, özellikle askerler, Birinci Dünya Savaşı'ndan edindikleri tecrübelerden dolayı savaştan korkmaktaydılar. Bu gerçeklerin altını çizmek elbette ki ne Hitler'in ne de onun izinden giden AImanya'nın saldırganlığını örtbas etmek demek değildir. Ancak Hitlcr, hedeflerine ulaşmak için çok dikkatli davranıyor, askerler ise bir savaşa neden olmamak için özen gösteriyorlardı." Bu deneyimlı askeryazar, Ikinci Dünya Savaşı'nın çıkış nedenleri arasında, Batı ülkelerini suçlamaktadır bir bakıma, Hitler'i engelleyecek kararklığı göstermcdiklcri için: "Savaştan sonra Alman arşivlerinin birçoğu ele geçmiş ve araştırmalara sunulmuştur. Bu belgeler, Almana'nın böylesine üyük bir savaşı göze alamayacağına ilişkin birçok ciddi bclgelerle doludur. (...) Peki öyle ise, neden onca kaçınmasına karşın tarihin kaydettiği en kanlı savaşın içinde bııl du kendisini Hitler? ("evap ne sadece ne de tümüyle Hitler'in tutumunda ve saldırganlığında yatmaktadır. Cevap, Batılı Müttefiklerin uzıın süredir uyguladıkları ve I îitler'ecesaret veren, geleceği göremeyen basiretsiz politikalarında ve bupohtıkalarından 1939 yılının yazayında anidcn vc yüz seksen derece çark etmelerinde yatmaktadır. Bu politikanın son derece ani olması savaşı Kaçınılmaz kılmıştır." Liddell Hart, II. Dünya Savaşı'nı irdelerken, savaşta taraf olan bütün ülkelerin tutumlarını da sergiler. Hitler'i cesaretlendiren Batılı ülkelerin, özellikle Ingiltere ve Fransa'nın bencillikleridir. Hitler, muhaliflerine ve generallerine karsı haklı çıkarak zafer kazanır, Fransa ve lngiltere, Çekoslovakya için çarpışmazlar. Batı demokrasisinin büyük devletleri, genel tutumlarıyla Hitler'e çok önceden destek olmuşlardır, yazara göre: "Hitler'in 1933'te iktidara gelişinden bu yana Ingiltere ve Fransa bu diktatörün isteklerini kabul etme konusunda, Almanya'nın önceki demokratik hükümetlerinin taleplerine oranla daha istekli davranmışlardı. Bu ülkeler, her önemli olayda geleceğin pahasına kendi çıkar ve ranatlarını sürdürmek için bütün sorunlardan kaçındılar." Hitler'in "yayılma isteği", yaşamsal ncdenlerden kaynaklanmaktadır: Nüfus artışının gcrcksindiği ycni tanm alanları. Bu alanları elde etmek için, en uygun ülkeler tarıma uygun topraklarındaki nüfus yoğunluğunun azlığıyla Doğu ülkeleriair. Hem ulusunun acil yiyecek sorunlarını çözmek, hem ilerde girişeceği topyekun bir savaş için gerekli stoklan hazırlamak için Doğu'daki ülkeleri işgale hazırlanır. Bu hazırlık, görünüşte, bır ülkenin I. Dünya Savaşı'nda yitirdiği toprakları geri alma isteminden doğmuştur. LiddellHart, Batı'nın bu girişim karşısındaki tavrını eleştirir: "Her ne kadar Hitler'in bu fikirlcri ülkesinden alınan topraklardan çok, bir yayılmacılığı kapsıyorsa da, Batılı devlet adamlarının sonradan ifadc ettikleri gibi, bu talebin yayılmacılığa varacağını hesap etmediklerini söylemeleri ya da farkında olmadıklarını ifade etmeleri doğru değildir. 193738 yıllarındaki özel konuşmaîarında çoğu gerçekçi davranmış ve resmi konuşmalarda Ingiliz Hükümeti Hitler'in Tlayat Sahası' fikrine yakınlık göstermiştir. Almanya'nın elindeki belgeler Hitler'in, Halifax'ın Kasım 1937 deki ziyaretinden cesarct aldığını göstermektedir. Halifax, o zaman kabinenin Başbakan'dan sonra gelen adamıydı. Görüşmenin tutanaklan Halifax'ın Hitler'i Doğu Avrupa'da rahatsız etmeyeceğine ilişkin verilen sözlerle dolu olduğunu göstermektedir. Belki Halifax, bu denli tavizkâr olmak istememişti, ama en azından yarattığı izlenım bu olmuş ve sonuçlan hayati önem taşımıştı. Şubat 1938'de, Dışişleri Bakanı Antony Eden, Başbakan Chamberlain ile olan sürekli tartışmaları sonucunda istifa etmek zorunda kalmıştı. (...) Yerine Halifax atanmıştı. Birkaç gün sonra Ber lin'deki Ingiliz Büyükelçisi Nevile Henderson, Hitler'le gizli bir görüşme yap tı. Bu toplantı, Halifax'uı toplantısının devamı niteliğindeydi ve Ingiliz I Iükiimeti'nin Hitler'in Doğu Avrupa'da yapacağı deği şikliklere sıcak baktığını bildirdi." Liddell Hart'ın önemli çalışması dilimizde I kinci Dünya Savaşı, Türkiye'nin taraf olarak katılmadığı, ancak bütüniiylc dc dışında kalamadığı bir savaştır. Beslenmeden örgütlenmeye, düşünce özgürlüğü ve yayınlardan vergilendirmeye eleştirilmesi gereken her uygulamanın nedenidir bu dünya savaşı. Türkiyeli edebiyatçılar da tkinci Dünya Savaşı'nı bu iki yanıyla yansıtmışlardır: Cephedekiler açısından ve Türkiye'ye ctkileriyle. Orhan Veli'den Nâzım Hikmet'e, Cahit Sıtkı Tarancı'dan üktay Rıfat'a, Mclih Ccvdct Anday'dan Hasan Izzettın Dinamo'ya pck çok ozandan izleyebiliriz savaşı. Necati Cumalı'nın ve Orhan KemaJ'in kitaplannın adlarına ad olan (Harbc Gidenın Şarkıları, Dünvada Harp Vardı) savaşın simgesi ülan 'karartma', Rıfat Tlgaz'ın romanında ızlenir. Karartma Geceleri, Türk aydınının savaş karşırlığının bedelıni ödeyişının öyküsüdür. 1939 yılının 1 Hylül ünde başlayan ve tam anlamıyla barışa ulaşmayan bu savaş konusunda bugün nclcr biliyoruz? Savaşın yaklaşık 60. yılında, insanlığın 6 yılını çalan, 40 milyonu aşkın insanı öldüren, beş milyonu aşkın insanı toplama kamplarında, gaz odalarında, işkencelerde harcayan ve sayısız savaş sakatına yol açan bu boğıışmanın nedenlerine inmek, koşullaıını irdelemek, dünyanın ve özellikle coğrafyamızın geleceği için gerekli. Sir Basil Liddell Hart'ın (18951970), iki ciltlik 1I. Dunya Savaşı Tarihi, Türk okuru için bu olanağı sağlayan bir çalışma. Sir Basil Liddell 1 lart, 1895 yduıda Paris'te doğmuş. Cambridge St. Paul's ve E Bir eski askerin gözüyle Bu durıımun, Hitler'e cesaret verdiği daha doğDoğu'ya yayılmasi için ısık yaktığı açıktır. Liddell Hart'ın Ingiliz Hükümcti'ne yönelttiği leştirilerin sertliğini, yazarın gerçekçiliğiyle açıklamak olanaklı. Çiinkü kendisi de Ingili/.. Ve Sovyetler Liddell Hart, Ikinci Dünya Savaşı'nı alışılmıştan farklı değerlendirır ken, Sovyetler'in, başlangıçta Hitler ıle yaptığı anIaşmanın nedenlerini de yansız olarak ırdeliyor: "Hitler'in Avusturya'ya girmcsini ve Avusturya'nın Almanya ile işbirliCUMHURİYET KİTAP SAYI 451 Mütteflklersicilyayaçıkıyor 10Temmuz 1943(üstte) Normandiyanın lclerlne doğru llerleyen Inglllz askerterl (Sağda üstte). Yanda İse Korsun kuşatmasında esır duşen Alman askerleri. L SAYFA 14