Katalog

Atatiipk ve Kuvai Millive Siirleri Eğitimci, şair ve düşün adamı Vecihi Timuroğlu, "Atatürk ve Kuvai Milliye Siirleri" adlı kitabında Ulusal Bağımsızlık Savaşımızın temel unsurları olan "Müdafaai Hukuk", "Misakı Milli''ye "Tam Bağımsızlık" ilkelerini işliyor. Dr. ALEV COŞKUN tesindebaşlayan karşı devrim hareketlerinin Atatürk şiirinin yönünü de ueğiştirdiğini belirtiyor. Siyasal kavga, şiirimizde Atatürk teması ile yürütülür oluyor. Bu yolda, güzel Atatürk siirleri yazılıyor. Bu yolu aşanların başında Attilâ tlhan geliyor. Işte, hâlâ güzelliğini koruyan Attilâ llnan'ın şiiri: Nasıl vanp böyle geldin? lloş geldin! Çıngı kaymış, yalazlanmış gözlerin, Şol yüzünde güneşsüdü sıcaklık. Ellerinden öperim Mustafa Kemal. Senin daluı yaprağuı, biz senin fidanlann.Biz, bunları yapmadık. Sen elbette bilirsin Mustafa Kemal! Elsizayaksız bir yesil yılan Yaptıklarını yıkıyorlar Mustafa Kemal! Hani bir vakıtler Kubilay'ı kestiler Çün buyurdun! Kesenleri astılar, Sen uyudun, asılanlardirildi. Mustafam! Mustafa Kemal'im! Daha sonraları, Atatürk faşizme karşı savaşımda yine simge oluyor. 12 Mart gericilerine karşı savaşımda Sunullah Ansoy'un "Scn Bizi Bağışlama Atatürk" adlı şiiri bu konuda örnek olarak veriliyor. Timuroğlu bu uzun geniş giriş yazısıyla yapıtının düzenini dc açıklamış oluyor. TimuroğİLi'nun yapıtına bilimsellik veren bir başka inceleme kitabın ortasında yer alan "Kuva i Milliye'nin Kuruluşu Üzerine Bir Araştırma"dır (s. 231288). 57 saytalık bu uzun incelemesinde Timuroğlu Kuvai Milliye'nin oluşumunu Urfa'da, Antep'te, Maraş'ta ve Ege'de irdeliyor. Yazarkonu ile ilgili olarak yayımlanmış 37 ayrı cscrden ve birçok makaleden yararlanmış ve 97 adet dipnot kullanmış. Yazar, Kuvai Milliye'nin ilk aşamada yerel ve bölgcscl halkların korunması için çalışmalar yaptığını ancak, Mustafa Kemal in istemi ve iradesiyle bu dağınık hareketlerin nasıl ulusal bağımsızlık hareketine dönüştüğünü anlatıyor. Bu uzun inceleme Timuroğlu'nun bu yapıtına bir Atatürk Siirleri antolojisi olmanın ötesindc bilimscl bir anlam kazandınyor, onu bir kaynak kitap niteliğine dönüştürüyor. Timuroğlu, Kuvai Milliye'nin Kuruluşu Üzerinde Bir Araştırma'sının ardından, Kuvai Milliye Şiiri'ni de irdeleyen kısa bir iııcelemesini kitabına koymuş (s. 284292). Yazara göre: "Cumhuriyet'le başlayan aydınlanma sürecinde, şairlerimiz, genellikle, Birinci Dünya Savaşı'nııı sonunda geçerli olan "ulusal devlet" kavramtna sıkıca sarılmıslardır. Kurtuluş Savaşı'nı ve Kuvai Milliye'yi bir bütün olarak ele alan şairlerimiz, çoğunlukla, çağdaş ulusalcılık düzeyindc kalmışlardır. Konuyu demokratik olarak ele alan şairlerimiz çok azdır. Hatta, Kuvai Milliye'yi ve Kurtuluş Savaşı'nı, devrimci bir diınyagörüşüyle ele alan tek şair Nâzım 1 likmet'tir" (s. 289). Yazar Kuvai Milliye şiirlerini 7 ayrı grupta incelemektedir. Ozetlersek: 1 Kuvai Milliye hareketini yaşamın içinde alan şiirler. Bunlar genellikle halk Timuroğlu. "Kurtuluş Savaşçısı Ataturk'ten sonra clddl bir çalışma İle karşımıza çıkıyor. Vecihi Timuroglu ndan bir antoloji T imuroğlu 403 sayfalık bu yapıünda Atatürk şiirlerini aşağıdaki biçimde bölümlere ayırmıs: 1. Atatürk'e Şiirler Sağlığında (s. 2971) 2. Atatürk'e Şiirler ülümünde (s. 7592) 3. Atatürk Sevgi ve Saygı Siirleri (s. 109152) 4. Siyasal lktidarlara Karşı Atatürk Siirleri ve Atatürkçülüğün Yorumunu Yapan Şiirler (s. 155213) 5 Atatürk Eylemi Siirleri (s. 217231) 6 Kurtuluş Savaşında (s. 295323) 7 Destanlaşan Savaş (s. 323338) 8 Halk Şiirinde Kuvai Milliye (s. 343359) 9 Tarihsel Gelişmelere Göre Tepkisel Şiirler (s. 363370) 10 Ulusallaşma, Çağdaşlaşma vc Ulusal Övünç Siirleri (s. 325390) 11 însancıl Boyutlar (s. 395403) Büyük Boy, 403 sayfalık bu kitapta ceşitli şairlerden 178 şiir yer almıştır. Şiirlerin 11 ayrı bölümde gruplaştırılması çok yararlı ve işlevsel olmuş. Bu önemli yapıtta, Atatürk ve Kuvai Milliye'ye ait şiirlerin toplanmasına kadar önemli bir nokta daha var. Arastırmacı, yazar Timuroğlu kitaba konu ile ilgili araştırmalarına dayanan, uzun inceleme yazılarını koymuş. Kitabın başında yazarın, "Şiirlerimizae Atatürk" adlı 22 sayfalık bir incelemesi yer alıyor. Timuroğlu, Mustafa Kemal'in şiirimizde ilk adının, 23 Eylül 1915 yılında Mehmet Emin Yurdakul'un yazdığı "Ordu Destanı" adlı şiirde geçtiğini belirtiyor. Bu şiir Çanakkale destanını konu alır ve Mustafa Kemal daha o zaman henüz Miralay (Albay) rütbesindedir. Timuroğlu bu incelemesinde, eski şairlerden Yusuf Ziya Ortaç ile Faruk Nafiz'in Atatürk'ün ana fikirlerini konu almak yerine, onu övmekle uğrajtıklarını belirtir. Örneğin Faruk Nafiz Çamlıbel, "Kemalizm" denilen öğretinin en temel ilkesi sayılan "laik"liğe karşın, o ilkenin sahibini, tümüyle dinsel sözcüklerle övmeyi yeğlemiştir. Böylecc yazar, ilk şairlcrin Atatürk'e övücü şiirler yazmaktan başka erekleri bulunmadığını, Atatürk'ün düşünce kavgasını şiirlcrinc yansıtamadıklarını belirtiyor. Oysaki onuncu ytl dolayı sıyla Âşık Hasan'ın aşağıdaki dizelerinin Atatürk eylcminin ayıruına ermiş, bir kırsal alan çocuğunun duygulannı yalın bir biçimde yansıttığını belirtir: C)n yılda yüzlerce yılı aştırdı, Şanlı geçmişleri deşti deştirdi. Okuyor yazmayı kolaylaştırdı. Methini söylerim kıyamete dek. Yazar, çoğulcu demokrasiye geçişin er şairlerinin söyledikleri şiirlerdir, çoğu da anonimdir. 2 Kurtuluş Savaşı'nı çağdaş bir ulusal boyutta algılayan şairler, özeflikle "ulusallaşmayı öne çıkarmışlardır. Örnek: l'azıl 1 lüsnü Dağlarca, Ceyhun Atuf Kansu ve Cahit Külebi. 3 Kuvai Milliye'ye doğrudan yaklaşarak insancıl boyutlarda ele alanlar; bunun en bclirgin örneği Attilâ llhan'ın Hayır şiiridir. Necmettin I lalil Onan ve Orhan Şaik Gökyayda yurdu bilinçli sevmenin işaretlerini vermektedirler. 4 Yunanlılann Izmir'e çıkışından başlayarak tüm tarihsel gelişimleri yansıtan şiirler, Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın Kurtu luş Savaşı Destanı gibi. 5 Nâzım Hikmet'in "Kuvai Milliye Destanı" emekçi halkla başlayan bir destandır. Emperyalizmifı işbirlikçilerine karşı, ulusalcıların gücü üzerinde durulmuş, "manda ve himaye" tezlerine karşı "Şurayı Milli" tezinin halka benimsetilmesi temel konu olarak ele alınmıştır. Nâzım rlikmet, emperyalizmin işbirlikçileriyle, ulusalcıların karşıtlığı kavramı üze rinde durmaktadır. tşbirlıkçilerin "Manda ve himaye" tezlerine karşın "Şurayı Milli" tezi ele alınıyor. Işte Nâzım Hıkmet bu bilinci şii rselleşti riyor. Bu nedenle N â zım Ftikmct, Mustafa Kemal'e çok saygı duyar. Savaşan Anadolu halkıdır. Ulusal istence dayalı bir yönetim için savaşan halkın destanını yazmıştır Nâzım Hikmet. 6 Yazar 6. grupta Kuvai Milliye için yalulmış ve koşulmuş Türkülerden söz ediyor. Ruhi Su nun dıllendirdiği bu türkülerde, halkımızın gerçek tepkileri görülmektedir. 7 Bir de karşı devrimcilerin yazdıkları karamsar ruhu yansıtan şiirler vardır ki, Sakarya Meydan Savaşı'ndan sonra (^ıazilik ve Mareşallık Sanı'nın Mustafa Kemal'e verilmesine karşın, garip yorumlara giren Necip Fazıl'ın Sakarya şiirini buna örnek gösteriyor. Yazann da kabul ettiği gibi, kuşkusuz Kuvaü Milliye şiirini irdeleyen inceleme yetersiz olmasa bile, henüz cksiktir. Ama bu konuda önemli bir başlangıçtır. Timuroğlu, "Kurtuluş Savaşçısı Atatürk"ten sonra ciddi bir çalışma ile karşımıza çıkıyor. Timuroğlu'nu, bu derlemesi ve ayrıca yazdığı üç inceleme yazısı için kutluyoruz. Bu yapıtı bir kaynak yapıt olarak tüm şiirseverlere, Atatürkçülere salık veriyoruz." Atatürk ve Kuvai Milliye Siirleri/ Ankara/Betik Yayıncılık/ Ocak 1998/40i s. BERFIN KOJMYAYIN Yeni Çıkan Kitaplar Faik Bulut / ALİ'SİZ ALEVİLİK Faik Bulut / İSLAM'DA CİNSEL BÜYÜLER Faik Bulut / FİLİSTİN RÜYASI Mahmut Alınak / NAZO (Roman) • Turabi Saltık ÇERKESLER (Kültür Edebiyat Tarihi) • Fatma Erk (Derleme) 4 KAN Nasıl Oldu, Ne Hissettiler? * Bcktaş Tufan Güneş ELEBAŞI MI, ÇETEBAŞI MI, YÜZBAŞI MI? (Bir Yüzbaşının Anıları) Özdemir Başargan GÖKSEL DİNLERDE INSAN (Toplatıldı!) IPEK YAIONIDA... Can Ozan I ÇETENİSTANHıreız Aranıyor Ahmet Gülüm / MAKARNA TARLASI Can Ozan / ÇIKINÇiller Fıkralan ... çiBETif©KX RKKFIN BASIN YAYIN ve TIC. LTD. ŞTI. C a g d l o g l u Y o k ı ı ^ u lvıcıı H.ııı K.ıl < N<> Sfı C";ığ.Uoj;lıı 1 4 4 4 0 l s l a n b u l T e l : S H 7 4 (XI Hax: S I 2 Kuvai MBye'nin oluşumu • SAYFA 10 KITAPÇILARDA