Katalog

şiirini tamamladı ve ona Kızıl Cephe (Front Rouge) adını verdi." Aragon Fransa'ya doner vc şiir Moskova'da Dünya Devrim Yazını dizisinden Fransızca olarak basılır: "Ates Leon Blum'e/ Atei Boncour'a Fnmard'a Deat'ya/ates sosyaldemokrastntn bılgin ayılarına/ ates ates geçışını duyuyorum/ Ga uchery'nm üstüne atılan ölümün/atesdiyorum size/yönetiminde bartınin/SFIC/ bekltyorsunuz parmaklarınız tetıkte/ Att'i' Fransız hukümeti Rusya'dan ülkeye giren dergileri toplatır ve savcılık "halkı Tbaşkaldırıya, anarşi ve cinayete kıskırttığı" gerekçesiyle Aragon haklunua dava açar. Gerçeküstücüler olayı protesto eden bir bildiri yayımlar ve dünya sanatçılarını da protestoya, bildiriye imza koymaya çağırırlar. Fransa, Bclçika, Almanya, Çekoslovakya, Yugoslavya ve Ispanya'dan üç yüze yakın scçkin imza topfanır. Gerçeküstücüler Aragon'a dava açılmasını protesto cderler, ama inandıkiarı sanat ilkelerine ters düştüğü gerekçesiyle Front Rouge şiirine lcarşı dururlar. Zira gerçeküstücüler günün olaylan, günün koşullan, günlük durumun etltisiyle yazılmış arconstance şiirini kabul etmezler. Aslında Fransa'da circonstance şiirinin bir kökü vardı ve bunun en son örneklerini, 1789 devrim şarkılarından da (2) etkilenerek Komün şairleri (3) vermişti. Ancak, burjuva bcg'cnisinc, değer yargılarına ters düşen bu şiir, emekçinin scsi özel antolojilerde kaldı. Bu nedenle Kızıl Cephe aynı zamanda Fransız şiirinin bir dönüm noktasını da oluşturur. Aragon, Eluard, Rene Char, ressam Salvadore Dali ve Max Ernst bireyci gerçeküstücülerden kopup devrim hizmelindekt gerçeküstücülüğe yönelirler ve yayın organlarına da Uevrimin Hizmetindekı Gerçeküstücülük adını koyarlar. Cremieux ile yaptığı bir röportaida gerçeküstücülük dönemine değgin eleştirileri ve sanat yaşamının gerçeküstücülüköncesi ve sonrası diye ikiye ayrılmasını haksız bulur Aragon, her şeye karşın yazına büyük hizmetler yaptıklarını, karanlığa gömülmüş, Rimbaııd, Lautreamont, Tarry, Petrus Borel, Xavier Forner, Alpnonse Rabbe, Aloysius Bertrand, Phiiothee ü Nedyy vc Douanier Rousseau gibi sanatçıları onlann gün ışığına çıkarttığını söyfer. (4) Ikinci Sovyet yolculuğundan Hurra Ural adlı kitapta topladığı şiirlcr doöar. Büyük bir demirçelik sanayisinin filizlendiği Ural Dağlan coşturur şairi: "Yıl içindc ikt yol doğdu Biri/ demiryolu öteki yoksul yolu/ Şarkı söyleyen ınsanlarla dolu/ Şimdi artık ocaklann önleri/ Nadiedımk Zavod'dayız Fabrtka/ bitiyor çiçekler ile yerden/ Gülüyor gökyüzü gözlennden/ Gülüyor ılkyaz acılarımızda (...)". Bir, emeftin atılımına bakar, bir de kapitalist ülkeleri, kapitalist ülkelerdeki sömürüyü düşünür:' Oy dönen dünya oy dönen aolaplar/ Kurulmuş patronlar koîtuklarına/ gözdikmışler soluduğumuz havaya/ işte kar yaStyor kar yagtyor kar" Burjuva yazın Kİtap hakkında tek sözcük yazmaz, Hurra Ural Fransa'da sessizliğin kefenine bürünür. Ikinci Dünya Savaşı. Aragon yine cephede, Belçika sınırında 220'nci birlikte. Birlik küçük Riberac kasabasında konaklar. Şair ortaçağ halk ozanlarını, Riberac'lı ArnauJd Daniel'i, Chretien Troyes'ları anımsar. Fransız ruhundaki yiğitliği uyandırmak için, eski destanlara Denzer, ölçülü, uyaklı şiirler yazmaya karar verir. Hançerlenmıs bir Haziran gününde Paris'in Almanlann eline geçtigini öğrenir: "Ey/ilizlenme ay'ı ey aeğisimleray'ı/Sen ey hulutiuz mayıi hançerlenmis haziran/ O aalar ilkyazın bağrında sakl t duran/ Ve o günkü Leylaklar güller CUMHURİYET KİTAP SAYI 411 Front Rouge ve "Aragon Mayı" unutulur mu/ Nastl unuturum kı yüreğimde neler var(...) Her sey susmuş kuytuda düşman dınlenıyordu/ O gece haber aldık dcdiler Paris d " Barış yıllarında yurtseverlik çığırtkanlığı yapan tutucular, sağcılar aüşmanla, Nazilerlc işbirligi yapar, solcular direnişe geçer.. Nisan 1940 Serol yönetmeliği 'solculara çevrilen dolapların arlttğı" gerekçesivle solcu yazarların ölümle cezalanuırılmasını buyurur. Hükümet başkanlığına getirılen emekli mareşal Petain Almanlarla ateşkes anlaşması imzalar ve 1 Temmuz'da faşist Vichy yönetimi kurulur.. Solcu yazarların bir kısmı tutuklanıp Sante Cezaevi'ne atılır.. Korsan Şlh* Aragon, rilçulü ve uyaklı, halkın hoşlandığı düzenli dizelerle yazılmış, eski yiğitlik destanlarından, gerek çoktanrılı Antik Çağın, gerek ortaçağın Hıristiyan efsanelerinden yararlanarak, inananla inanmayanı dü*jmana kanji ortak bir cephede birleştiren bir şiir yöntemi oluşturur. Bu şiir sansürü atlatacak her tür yasal olanaklardan yararlanmalı, geçmişten kalkarak günü çağrıştırmalıydı: Şair bu şiirlerinde örtülü anlatımdan da geniş ölçüde faydalanır. 40'larda îktna Kichard şiirinde haykırır: "Kagn pınarlardan bu ormanlardan/ Kesın sesıntzı kavgacı kuşlar/ Ka/eslcrde tutsak şarkılarınız/ Kuşbazların zamanıdır bu bayını/ Ben kiartık actlar kralıyım/ Zaman artık aalar zamanıdır." Kasketli Şairler dergisinde Ayrı Düşmiış Aşıklar ı, 1940'larda Uyak'ı, Figaro'da Leylaklar ve Güller'i Cezayir'deki Fontaine dergisinde Liberac Dersi'ni Tunus'ta çıkan dergilerde Gözyaşlarından da Güzel ve Gül ve Rezeda yayımlanır. Elsa'nm Gözlerive Broceüa nde adlı şiir kitaplarını Cenevre'deki Albert Beguin Yayınevi basar. "Nasıl Voltaire îsviçre'yi, Diderot Hollanda'yı kuUandıysa, Aragon da hem dış ülkclerden yararlanıyor, hem de şiirlerini, Fransa'da Şiir 40, Şiir 41, Şiir 42 Lyon'daki Confluence'da ve I'Arbalete'de yayımlama olanağını bulabiliyordu (Georges Sadoul)" yazılarının altına bazen kendi adını, bazen de B.d'Ambericux, Georges Meyzargue gibi imzalar koyar. Paris yasak bölge. Aragon, Elsa ve diğer direnişçi sanatçılar eylemlerini işgal altında olmayan Nice'de sürdürüyorlar. Haziran 1941: Elsa, Aragon ve Dudach Paris'e gizlice girmek isterlerken gözaltına alınırlar. Aragon Arüan Yürekli Richard şiirini gözaltındayken yazar. Şans eseri serbest nırakılırlar. Nazüer solcu Fransız aydınının birçoğunu kurşuna dizer, toplama kamplarına atar: "Önlar için yalntz unlar için/MayıUa ölen o dostlar için/ Sılahlara yajlar gibi dilerim/ Aksın bundan böyle dizelerım "Duyuyorum sizi ölenlerin lesi (..) / Sizler ki sesine ınandıklarım" Nice'i Italyanlar işgal edince Aragon ve Elsa, önce dağlık bölgelere, sonra Lyon'a, daha sonra da SaintDonat'daki küçük bir evc yerleşirlcr. O direniş günlerinin savaşımını Georges Saduof şöyle özetler: "Şiirlerini artık yasalyollarla yayımlamasına olanak kalmamış, yeraltı dönemi gelip çatmıştı îçinde, Laval'in, Petain'in, Au.switch kampının adı açıkça geçen bu dizeler Isviçre'de bile ya/ımlanamazdı. Gizli yayıncılıöa daktilova yazılmış küçük bir bültenle başladık. Î l Gizlilik kurallannın gereği, aydınlar beşer kişilik hücreler şeklinde örgütleniyor, her hücre birbirinden kesinlikle ayrı çalışıyordu. Aragon bu beşli hücreden esinlenerek bültenin adını Yıldızlar (Les Etoilcs) koydu. Her okurdan, dört karbon kâğıdı kullanarak elindekini beş adet çoğaltmasını ve bes yeni okura vermesini istiyorduk. Böylece, daha önce Chateaubriant kurbanları için uygulanmış "kartopu" yöntemiyle dergi çoğaltılıyordu. Telcnik sorumlumuz Terne bize gizli bir basımevi bulabileceğini söyleyince Aragon saatlerce düşünüp kuracağımız yayınevine isim aradı ve sonunda Fransız Kitaplığı admda karar kıldı. Bu ad altında yayımladıĞımız ilk broşür, sarıbeyaz kâğıt kapakla çıkan, SaintFlour'da bastığımız LeMuse'e Grevin oldu. François la Colere (Öfkeli François) imzasını taşıyan bu kirabın ikinci baskısı da Güney bölgesine yönelik Geceyansı Yayınlan'ndan çıktı. Başta Denızın Sessizliği olmak üzere, aynı yayınevinden başkayayınlar da yapmıştık (...) Gabriel Peri'nin (5) kurşuna dizilmeden önce yazdığı Az sonra şarkı söyleyen yannlan haztrlayacag'ım sözü ilk kez Arapn'un kitabıyla duyuruldu. Aragon'un actjues Destaigne imzasıyla yayımladığı Kurşuna Dizilirken Şarkı Söyleyen Adamın Ştirfy\e birlikte Peri'nin sözleri dilden dile dolaştı, Fransız yurtseverlerine moral desteği oldu. Kuzeyde ve Güneyde, Fransa'nın başlıca kentlerinde basılmış ya da daktilo edilmiş, yüzlerce elin dağıttığı küçük "kartopu"ndan nehirler ve seller doğuyordu. Ve sonunda koca bir ırmak gibi baştan başa tüm ülkeyi kapladı. Şiir Romantizm dönemin < Anicet ya da Panorama, roman / Aragon / Çevıren: Alttlu Tokatlı / Telos Yayınalık / 245 j . Eisa'nın Mecnunu / Aragon I Çevıren Erdoğan Alkan/ Deyij Yayınları / 245 s. Louis Aragon, Seçme Şiirler / Aragon /Çevıren. Erdogan Alkan/ Yö'n Yayın altk/ 176 s Aragon Biitün Şiirlerinden Seçmeler / /Bahadır Gulmez/Kavram Yayınları / 183 s. Gerçekçiliğin Boyutla Basel'in Çanları/ n Söyleşi /Aragon/Çe Aragon/Türkçesı vtren Erdogan AlAttüâ llhan/ Can kan/Toplumsal Dönü Yayınları / 327 ı jum Yaymlan/176 s HurraUrall.." Kibar Semtler/ A rajion/Turki ei ı Attüâ TokatlıRoza Hakmen/ Can Yaytnkrt / 523 s. Gerçelc Dünya/ Aragon/Çeviren Selahatttn Htlav/ Kök Yaymlar/228 s Aragon Ylne Cephede Louls Aragon, Elsa Trtolet İle. Kasım 1962 (üstte). Aragon. Elsanın mezannda. 1981 (yanda). SAYFA 5