Katalog

0 K U R L A RA "Aragon'un kaleme aldığı yetmiş beşe yakın eserin içinde resim, edebiyat,tarih alanında yazdığı inceleme ve eleştiriler büyük yer tutar. Ikinci Dünya Savaşı'ndan sonra, ünlü Les Lettres Françaises dergisinin yöneticiliğini yapan Aragon; Vigtıy, Nerval, Baudelaire ve Nazım Hikmet gibi büyük şairler hakkında incclemeler yayımlamıştır. Yirminci Yüzyıl dünya şiirinin en büyük temsilcilerinden biri olarak kabul edilen Aragon, romanlan ile de kenaine ölümsüz bir yer yapmasım bilmiştir. Aragon belli bir siyasi inanca bütün varlıgıyla bag'lanmış ve dehasını bu bağlamsm hizmetine vererek aünyayı ve insam değişikliğe uğratacak bir sanatın' başarıh örneklerini vermiştir. Bu bakımdan, onun eserlerinde sosyalist bir sanatın temelleri, somut ve oriiinal bir şekilde ortaya konulmuş haldedir." diyor Selahattin Hilav, Aragon dan çevirdiği "Gerçek Dünya" mn başına yazdığî önsözde. Çag'ımızın bu ünlü yazannı 2 Aralık 1982 günü yitirmiştik. Anısı önünde saygıyla eğiliyoruz. Bu hafta dergimizde çocuk kitaplanna aynlmış bir sayfa görececeksiniz. Kendileri de çocuk kitabı yazarları olan AytülAkal, Aysel Gürmen veAyla Çınaroğlu hazırlayacaklar bu sayfayı bundan böyle. Şimdilik on beş günde bir yayımlayacag'ımız bu sayfamızın çizeri ise Mustafa DelioVlu. Çocuklanmızdan bu sayfa ile ilgili mcktuplar bekliyoruz. Herkese iyiyıllar... TURHAN GÜNAY Mahmut Karatoprak'tan karikatürler Kalemkeş Çizgimizin genç ustalarından Mahmut Karatoprak karikatürlerinden yaptığı bir derlemeyi "Kalemkeş" adıyla yayımîadı. Kitaba Emre Aköz'ün yazdığı "Manmut Gerçekten Bu Kadar Masum musun?" adını taşıyan önsözü sunuyoruz. EMRE AKOZ içbir sanatçı, bir diğeriyle karşılaştırılmak istemez. Haksız da değildir. Çiinkü sanatçıların, yaratıcı insanların ortaya koydukları cscrlcrdc tanımlaması zor bir yan vardır. Latince "aura" kelimesi buna uygun düşer. Onları ekollere bağlayabilir, tarzlarına adlar takabüirsiniz. Hayran kitlclcrinc bakarak sosyolojik açıdan incelemeniz de mümkün dür. Yine de tanım dışı kalan bir yönleri vardır. Tılsımlı bir yan... Biricik olmalarına yol açan tuhaf bir özellik... Bu nedenle karşılaştırma yapmak haksızlık olur. Ancak sanatçıları anlayabilmek, zihnimizdc onları daha iyi kavrayabilmek için, biz faniler (bildiöiniz gibi eleştirmenler için anıt dikilmez); nenzetmclere, karşılaştırmalara gereksinim duyanz. O haldc Mahmut Karatonrak'ın karikatürleriııin affına sığınarak koordinatlarını bclirlcmeye çalişayım. Demek istediğimi baska türlü anlatamanı. Başlıyorum: Kimi ta^ atar... Mahmut ckmck atar... Kimi dalga geçer... Mahmut gülümser... Kimi tcşnir eder... Mahmut 'öniinü ört" der... Kimi bağırır... Mahmut seslcnir... Kimi eleştirir... Mahmut mim koyar... Kimi saldınr... Mahmut ti'ye alır... Kimi fanatiktir... Mahmut izleyici... Kimizortyapar... Mahmut kcndıni tutar... Bu öznel karşılaştırmayı fiillcr vc sıfatlar clvcrdiğince uzatabilirim. Ama özetle söylcmek gerekirse Mahmut Karatoprak'ın hayata karşı tavrıyumuşak, biraz uzak ve sakindir. Bu tavır karikatürlerine neredeyse bire bir bıçimde yansır. Karikatürlerinde kimscyi aşağılamaz Mahmut. Yerin dibine batırmaz. Hareket etmcz. Utandırmaz. Dövmez. Sövmez. Hor görmez. Scvgiyle okşar. Hataları vc saçmalıklan müstenzi bir iradeyle hoşgörür. tsmet Inö nü'nün iena halde kızdıgı kişilerc söylcdiği o ünlü sözü, Mahmut'un da ağzına yakışır: "Maskara!" Ben karikatür ve çizgi konusunda bir uzman degilim. Mahmut'un çizgilcrini dcğerlendiremem. Ama lizcrinde nedcn duşiınmeyeyim? Ijte gözüme çatpanlar: Çizgi kadınların mcmelcrı dık vc sert de gildir. Yumuşak, tombul ve doğum yapmış gibi bir halleri vardır. Sanki bir çocuğu em zirmeyc hazırdıılar. Şcikatle... ()zveriyle... Şirindir ripleri. Saueceinsanlardeğil. hay vanlar da böyledir. Biraz şa^kın, biraz acemı olduklarını söyleyebilirim. llatta biraz kıt zekâlı. Ne dcmişti Aziz Nesin: "Bu ülkede ya^ayanların yüzde 6O'ı..." îlk belirgın nokta, ıkı sıvn yan ortaya çıkar bu karikatürlerde: Burunlar ve renklcr. Bıırıınlar büyüktür ve uçları kırmızıdır. Erkeklerdeki kırmızı daha koyudur; kadınlarınki pembeye kaçar. Ikisi birlikte ortaklaşa yaratılan bir şapşallığı dışa vurur. ü t e yandan renkler belirgindir bu çizgilerde: Kırmızı, sarı, yeşil, mavi. Mesela kravat cart kırmızıdır. Comlek masmavi olabilir, pantolon yemyeşil, ceket sapsan. Koca burunlu, scyrek saçlı, yumuşak karakterli tipler son derece renkli bir nesneler dünyasının biraz yorgun taşıyıcılarıdır. Althusser H • Kalk da saklambaç oynayalım bari... görseydi, "Trager kavramıyla işte bunu anlatmak istiyordum" derdi. Elitist değildir Mahmut; hiçbir zaman ağzından ve çizgilerinden, "Sen anlamazsın' mesajı çıkmaz. Tam tersine belki de fazlasıyla kolay anlaşılır. Hemen kavranır. Zorlamaz, terletmez, sıkmaz. Bu yüzden esprileri kahkaha attırmaz, gülümsetir. Mahmut'la birlikte asabi bir grubıın gergin destekçisi değil, eğlenmek için toplanmış bir arkadaş grubunun iiyesi olarak hıssedersiniz kendinizi. Strese girmez, huzur duyarsınız. "Hayata kavga etmek için geldik" diycnlcre, "Ben de sizin kavganızı izleyip, gülmek için doğdum" eevabını verir. Şimdi soracaksınız, "Madem bunları düşünüyorsun, neden hâlâ Mahmut'a masum olup olmadıgını soruyorsun" diye. Çünkü hiçbir espri gerçekten (ama gerçekten) masum değildir. Orada bal gibi kendini ortaya koyan ama bir yandan da şov yapmıyormuş gibi görünmeye çalışan bir zekâ pırıldar. Bu pırıltı bir flaş gibi gözleri kamaştırmaz. Ama Kuzey Yıldızı gibi ıijildar. Onu ancak deneyimli bir göz fark eder. Zekâ masum değildir Mahmut, zekâ masum değildir... • Kalemkeş / Mahmut Karatoprak / AD Yayıncılık/160 s. ATeşjNit v/AP Ml? Imtlyaz Sahibi: Berin Nadl 0 Basan ve Yayarr. Yenl Cün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. o Cenel Yayın Yönetmeni: Ortıan Ertnc Cenel Yayın Koordlnatörü: Hikmet Çetlnkaya • Yazılşlerl MUdürterl: Ibrahlm Yıldız. Dinç Tayanc . Sorumlu Müdür: Flkret llklz o Yayın Yönetmeni: Turhan Günay; crafik Yönetmen. Dllek llkorur Reklam: Medya C KİTAP CUMHURİYET KİTAP SAYI 411 SAYFA 3