Katalog

Kapak konusunun devamı. ,0. gındckı csrıklığı/ Vc güllcrım güııün camlarda/ Opcra kızları gıbı" Yapıtında, şiirlerin yanı sıra, otomatik ya/ı denilen, düzyazıya bcnzer dizelcr dc ycr alıyor. Kahramanı Rimbaıul olan Anicet adlı ilk romanı yayımlanır (1921). Rusya'daki sosyalist devrime düşman, ya da, en azından, devrinıi küçümsüyor? Ccr ceku\tucu Dcvrım dergısindeki yazılarıyia "Rus devrinıi mı? Umurumda bılc değıl, aklın terazısıne vuruha, ona, ol sa oha, bakanlık krızı, hükıimcl buııalımı dcnır" diyor. Amerikalı bir kadına aşık. lkinci ijiır kitabı Sürekli Devinim (le Mouvement Perpctucl, 1925) yayımlanır. Yinegerçe küsrücü: Kum tadındakt yemışler/ l'lamalar gıbı boyanmış allar/ Çıplak vc kırılm/iz bır ww/ Adı olmayan kuşlar ( ) Ve orda ıçınde bır \unger ta^ın/ uyuyor tatlı Orphc'c Appolınaırv'im tngiliz Nancy Cunard'a aşık. "\\teyapayalnızım, ürkek vc yapayalnız/ Umut<:uz, ganp bıraksüz mtsalı ablauz" diyordu bir zamanlar Paul Verlaine. BauJelaire de sevgılılerinden "bacılanm" diye söz eder. Aslında sığınacak bir annc, bir abla arıyor şaır yüreğı. Ama sevda kırgı nıdır. Venedık'te kendini oldürmeye kalkar. Intfhar şairlerin hobisi değil mı? Paris Köylüsii (1926) adlı romanını, sorumsuz insanı eleştirdiği Büyük Kıvanç adlı «jiir kitabı izler: "Apıştan apışa gezcn adam/ Acayıp hüzünlüydü/ Apıy tan apışa gezerken adam/ Acayıp hüzünlüydü" Arkadaşı Georges Sauoul'dan dinleyelim: "Kimi dizeler aramızda atasözleri haline gelmişti, sık sık yineliyorduk onları. 'Çok şükur radyomuz var eğlenmck için', 'Kerhanc kcrhane ıçindtr', 'Ben daha çok metroyu scvenm/ Daha şırin/Daha stcak' 1928 Eylül'ünde, CyroSAYFA 4 Aragon yüz yasında na Kahvesi'ndc, Montparnassc'da i^tc boylt bir Aragon buldum Acı (,'eken bir runtu, onıınc nangi otcl (,ıkarsa orda yatıyor, pusulayı ^aşırmış, sokaklarda baiji boşdolaşıyordu: "Kılpayı veheran/ (leldı gvlccchtı ölum " Asık olduğu ln^iliz Nancy (]unaru'dan sö/. cderken "Bır hadının göl gestndcyım tırtih" diyordıı Rlsa'yn rıırıılunca bir kadının gölgesi oldu. Paris'in Chatcau Sokağı'nda tck katlı kü(,ük bir ev. Giriijtc oturma odası, mut fak, yukarda ıki yatak odası. Duvarlar budürlü ve beyaz, lambalar süt rengi kaymak taşlan altına gizlenmiş. Duvar kâğıtlarında kuslar, müzik portrolcri, notalar ve bir de dize: A\ık olan duvara yazt yazcır Odalardan birinde sinema sanatçısı Georges Sadoul kalıyor, öteki boş, ona da Aragon taşınır. Ev aslında bütün sanatçılara açık. Pencereyi itip ko lunu uzatan anahtarı rahatça bııluyor. Coupolc Barı. Mayakovski pıru pırıl yanan gözler ve güler bir yıızle uzatıyor elini Aragon'a. İlk tanışmaları bu. Mayakovski'nin sevgılısı, birlikte yaşadığı Lili Brik'in bir de kızkardeşi var: Elsa Triolet. Bir gıin sonra şairimiz, onu yaşam boyu etkileyecek, yazgısını ve yönünü değiştirecek Elsa'yla karşı karşıya. Arkada^ları ona kısaca Ella diyorlar. ü da yersiz, yurtsuzlardan. Chateau Sokağı'ndaki küçük evin kapısı bütün sanatçılara açık deöil mı? Niçin Elsa da orda kalma sın? Kaoul ediyor Elsa. Aragon sevinç Lanetli Tohum BIP Kadının Gölgesl Oldu kaldırımlar. Minderleri delik desik eski faytonlar. Elçiliklerin tektük Rollsroyce'ları. Giysileri yamalı, soluk yüzlü insanlar. Büyük mağazaların vitrinleri bomboi}. Bolsoy Tiyatrosu'nun hemcn yanındaki linlii Mostorg da ötekiler gi bi: "Bin dokuz yüz otuzım Mostorg'u garipti çok/ Kocaman loş bır salon, satı lık mal hemen lıiç yok/ Bir kıyıda alıcı ten uçtu uçacak. Kolunu uzatıp anahtabekleyen iiç bcş şey var/ Sıse bakar gibi rı alıyor Aragon, ama o kadar ncvccanlı uzaktan bakıyorinsanlar" Devrime ragki elınden dıişımıyor: "Benı bulauğun o men Kremlin kıılelerındekı dövme de gccc bakışıyla çarn dcvircrı bır göz gıbiy mirden imparatorluk kartalları hâlâ uçdım/ (jcctyı abırlarda geçıren bır serserıy mamış. clım/ Bır köpcktim tasmasında sahibimn Aslında Aragon ve Sadoııl'un merak adı yazılı/ Ofkc ve gurultülerle dnlu bay ettiklcri oyle şantıyeler falan değıl. ()nka çağlann adamıydım", "Çıkıp geldm lar daha çok, Âpollinaire'in Bır Âşk Kırşa\kınlıg'ımın ıçıne/ Çırpım\larımı dıngını şiirinde sözünü ettiği ayyaş, sofu ve dirmck ıçin/ Bcn ki dugdum dudaklannuğru zapotcg'lcri görmek istiyorlar. Ama dan \emn/ Vc ya^amım başladı temn de" o da ne!.. Sabahla şantiyenin gürültüsü baslamış,. Emekçiler an gibi isjiyor, ka"Öpüşlerln kıyısında yalar kırılıyor, trenler çimento taşıyor, ne çabuk geçiyor zaman" nuharlı kcpçclcr sürekli doldııruyor, bo(^ampagne Premiere Sokağı'ndaki bir şaltıyor: "Bu coşkuyu anlalacak sözcük eve taşınırlar. Öpüşlerin kıyısında su givar mıydı/ îçıme ışleyen duygu yağmurya bi geçiyor zaman. da rüzgâr mıydı. " Bundan böyle Iransa Elsa Triolet ilerici bir Rus aydını, ileve dünya artık karşısında fildişi kulede ricı bir romancı. Gerçekçi yazın Sovyetdü^ dökümlerini yazan bir gerceküstüler'dc en olgun ürünlerini verirken Âracü değil,} larkov şantiyelerindeki maki gon'ıın ıçinde bulunduğu Gerçeküstüneler ve emekçiler gibi devingen bir Araciiluk, anlatımı, şairin günlük olaylardan gon bıılacak. Mayakovski bir zamanlar, esınlenmesıni bue yasaklamış. Ozanı fil Petersburg Cephesi'ne giden Kızıl Ordu di^i bir kule içinde, rüyaların dökümüaskerleri için şarkı sözleri yazarken, ri nü yaparken görmek istiyor. Akımın öntimde, otonüsün verdiği iki molayı esas cüsü Breton antimarksist Frcud'un ctkialmıştı. Şimdi Aragon da bıına benzer si altında. Elsa devrimci ve gerçekçi Sovuzun bir siir yazıyor. Georges Sadoyet yazarlarının, şairlerinin yapıtlarını taul'dan dinleyelim: "Ukrayna da mıydı, nıtmaya başlayarak gözlerini açar AraMoskova'ya dönüşümüzdcn sonra mıygon'un. dı, Aragon bana yeni bir şiirle dolu ol duğunu söyledi. Sözcükleri trenin temSovyetler'e ilk Yolculuk posuna göre, duraklara ayırarak okudu 1930. Sovyetler Ekım Devrimi'nin dizeleri. Kulağıma cğilip "Bu şiir onüçüncü yıldönümünü kutlayacak. U.S.S.S., ya da, Rusların söyleyiş şekliyAragon ve Elsa da davetli. Almanya'da le U.R.S.S.'de kullanılan sloganları yanaktarma. Varşova. Ve Moskova. Külren sıtacak" dedi. Moskova'dan ayrılmadan gi bir gökyüzü, yağmur çamur, bozuk CUMHURİYET KİTAP SAYI 411