Katalog

ve yüksek lisans tczi ve Almanca edebiyatlardan cevirdiği onbeşe yakın yapıtla bu dalın ülkemizdeki 'kurucusu' olarak nitelendirmek yanlış olmaz sanırını. Giirsel Aytaç, bu satırlarm yazarının da; 'Oğuz Atay ve Max Frisch', 'Ferit Edgü vc Kafka' konulu tczlerini yöneten, onu Iürk edcbiyatına yönlcndiren 'Hocası'. Halit ZiyaFontane, JoyceDöblin Tanpınar, RilkeAhmet Haşim, Hcrmann I lesse Peyami Safa, Thoınas MannSelim Ilcri, Hcrmann BrochAttila tlhan, Hcrmann LenzFerit Edgü, Aytaç'ın yönettiği lezlcrde karşılaştırıIan yazarlar arasmda. Karşılaştırmalı çahşmalarında, "edebiyatı araç değil anıaç sayan cstctik ağırlıklı bir anlayışla" (KEB, s. 72) çalıştığını söylüyor Giirsel Aytaç, yöntcmsel yaklasımının Rene Weflek'in tarzına yakın oldıığunıı bılirtiyor: "Karşılaştırma konusu eserleri, içeıik vc biçim bakımından tek tck incclcyip onların edcbi değcrlerıni ortaya çıkarıyor, sonra da karşılaştırmayı tczin sonucu niteliğinde gerçekleştiriyoruz." (agy) Aytaç, karşılaştırma işlcmi sırasında, bir yazarın diğerinden aldığı ctkinin izlcrini, 'dedcktifçe' bir bulgulama kcyfiylc saptamadığını, etkilcri sanat yapıtının organik bütünlüğü içinde cstetik bir öge olarak değerlendirdiğini özclliklc vurguluyor. Karşılaştırmalı edebiyat alanrnda dersler dc vcrcn yazar, "ders ve araştırmalarımdaki amacım, Türk edebiyat biliminc, Batı edebiyat biliminin metodlarıyla yaklaşmak," (KEB, s. 9) diyor. Cîürscl Aytaç, Türk cdebiyatınm gelişmesinde Batı filolojilerindeki meslektaşlarına büyük görevler düştüğü konusıındaki inancını bu kitabında da yincliyor: "Bunlardan biri, cdebî çeviri konusunda etkili olmaktır. Bizzat çeviri yapmak ve yapılanları denctlemek, desteklemek tarzında bir etkili oluş" (agy); diğcri ise "yabancı cdebiyat bilimcilerinin kendi edebiyatlannı ve dünya edebiyatından ele aldıkları eserleri nasıl çözümlediklerini takip ctmek ve metod yönünden onlardan yararlanarak bizim edebiyatçılarımıza yardımcı olmak." (agy) Ancak ülkemizde, komparatistlerin işinin pek dc kolay olmadığı bir gcrçek. Ulusal yaklaşımh edebiyatçılar onları kozmopolit olmakla suçluyor; Türk edebiyatı bölümlcrindeki meslcktaşları ise, kendi alanlarına el atmakla; 'kültür merkezlerindeki' kimi yabancı meslcktaşları ise artık bir germanist/anglist/romanist olmaktan çok, Türk edebiyatçısına dönüşmüş olmakla... Gürsel Aytac'ın "Karşılaştırmalı F.debiyat Bilimi' kitabı, geleceğin edebiyat araştırmacılığı olacağına inandtgım 'komparatistik'i Türk cdebiyat çevrelerinc tanıtan ilk ve tck kitap; yazarının, yılları içine alan birikiminden süzülüp gelmiş; dalı her alanıyla tanıtıyor; bir başvuru kitabı; aydınlatıcı, yol gösterici. Sanatlar arası, bizim bagiamımızda edebiyatlar arası iletişim, özde ulusları birbirinc yaklaştıran cn etkin yol. Alman şair ve çevirmcn Rückert'in dediği gibi "şiirdc, dcvirleri ve milletlcri, şüpnesiz yanıltıcı ve sıkıcı siyasi tarihten daha iyi öğreniriz" (KEB, s. 22). Ya da Cîoethe'nin dediği gibi, "milletlerin ayrıdüşünmesini istcmck söz konusu olamaz, onlar yeter ki birbirindcn haberdar olsunlar birbirlerini anlasınlar" (KF.B, s. 21). Ya da Cemil Meriç'in sözleriyle, "Batı'yla Doğu insan beyninin iki yarım küresi ve kinlerinden sıyrılan ruh için ne Doğu var ne Batı" (KEB, s. 34). Cîürsel Aytac'ın kitabı, bu iki yarım kürenin edebiyat bilimi düzlemin nasıl bir araya getirilebileceğini anlatıyor bize; yetkin ve özlü... Güncel sorunlara da açıklık getiren bilimsel çalışmalar Toplumsal konularla ili ü ilgili üç kitap Üniversitelerimizdeki öğretim üyclcri, toplumsal konulara ilişkin araştırma vc çalışmalarını yayımlamaya devam cdiyorlar. Bu harta bunlardan üç adedini tanıtmaya çalıştık sizlcrc. Dr. ALEV COŞKUN Prot. Dr. Birsen Ciökçe, llacettepc Üniversitesi Sıyasct ve Sosyal Bilim Dalında öğretim üycsi. Sosyoloji ve sosyal siyaşet konularında birçok cserin sahibi. Ozellikle kimsesiz çocuklar, gecekondu gençliği ve orta öğrenim geneliği üzerinde yoğunlaşan çeşitli eserler verdi. Son olarak Tiirkiye'nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar (1) adını taşıyan yapıtını yayımladı. Kitap giriş ve sonııç bölümüyle beraber sekiz bölümdcn oluşuyor. Giriş Bölümü'nde "Toplum ve I'oplumsal Yapı" konusunda kuramsal bil , gi veriliyor. Birinci Bölüm'de, "Tiirkiye'nin Toplumsal Yapısı'nı Etkileyen Siyasal ve Toplumsal Oğeler" üzerinde durulmuş. Doğal olarak toplumsal yapının ctkileşiminde Osmanlı dönemiKurtuluş Savaşı, Siyasal1 lukuksalKültürel Devrimler üzerinde analizler yapılmış. Türk siyasal hayatında devletçi seçkinlere karşıgelenekçi liberallerin etkileşiminc; eokpartili nayatta sosyal ctkileşimlcre, askeri hareketlere ve bunların toplumsal yapıya etkilerine yer verilmiştir. Kitapta, ayrıca, tarihsel yapı icinde toprak mülkiyetini belirleycn koşullar irdelenmiştir. Kitapta sırasıyla nüfus, eğitim kurıımları, aile yapısı ve din kurumunun toplumsal yapımıza etkileri ayrı ayrı bölümlerde incclenmiştir. "Tiirkiye'nin Etnik Yapısı vc Sorunları" adını taşıyan 6. Bölüm çok önemli bilgilcr içermektedir. Sonuç Biilümü'nde Türkiyc'nin toplumsal yapısının özcllikleri verilmektedir. Prof. Birsen Gökçe'nin bu cscri, bilimsel metodolojinin tüm yaklaşımlarını taşıyor. Toplumsal veriler kitapta 42 tablo ve 11 şekil ile desteklenmektedir. Her bölümün arkasında konuyla ilgili geniş bir kaynakça verilmiştir. Ayrıca kitabın sonunda bir isim dizini vardır. Bu kapsamlı yapıt bir de kavram dizinine sahip olsaydı kuşkusuz çok daha yararlı olurdu. Bu kitap sadece kuramsal bir çalışma değilcfir. Güncel olaylara ve güncel sorunlarla ilgili olan birçok soruya ışık tutacak bölümler çok açık ve net bir biçimde yazılmıştır. Orneğin, "Din Kurumu"nu incclcyen V'ci ve Türkiye'nin Etnik Yapısı ve Sorunları'nı inceleyen VF bölümler gibi... Din kurumunu inccleyen bölümün alt başlıkları konunun ne derece derinlemesine tartışıldığını göstermeye yeterlidir. Bu bölümde dinlerin ortak özellikleri ve dinlerin sınıflaması yapılmıştır. lslamiyet üzerinde geniş olarak durulmuş, lslam'da Mezhepler, Tarikat ve Karşılaştırmalı Edebiyat Bil'ımi/Pmf. Zaviyclcr hakkında bilgi verilmiştir. Din konusunda Cumhuriyet Sonrası Dr. Giirsel Aytaç/Cündoğan Yayılan K İ T A P SAYI 381 Prof.. Dr. Birsen Cökce Türkiye'deki yapılanma üzerinde de durulmuştur. . Prof. Gökçe güncel bir konu olan din ve laiklik üzerinde de bir bilimsel araştırmacı olarak titizlikle durmaktadır. Laiklik kavramının getirdiği devlct vc toplum ilişkileri ciddi bir biçimde ele almmakta, Atatürk'ün laiklik ilkcsini koyarkcn, toplumun gelişmcsinde vc toplum düzeninin yapılanmasında öngördüğü noktalar açık olarak belirtilmektedir. Yazar, Tiirkiye'nin etnik yapısı üzerine dc cğilmiş, Osmanlı döncminde, Tanzimat vc Cumhuriyet'in ilk yıllarında etnik yapımızı incclemiştir. Günümüz I ürkiye'sindc etnik gruplar lat başlığıyla, Lozan Antlaşması ile hukııkcn tanınan etnik gruplar ile dil ve mezhep açısından farklılaşan etnik gruplar ikilcminc açıklık getirmiştir. Yazar, Türkiye'de Etnik Yapı Sorunu mu? Yoksa bölgesel düzensizlikten kaynaklanan sorunlar mı vardır sorusuyla ortaya atılan konu üzerinde durmuştur. Bu konuyla ilgili tartışmaIara ciddi bir bicimde cğilmekte, bu konuda istatistik bilgilcr verilmckte ve toplumsal kurumlar ele alınarak çözümlere varılmaktadır. Gökçe'ye göre Türkiye'dc etnik yapı sorunıı yerine, bölgesel kalkınma sorunu daha agır basmaktadır. Prof. Dr. Birsen Gökçe'nin bu kitabı sadece üniversite öörencileri ve akadcmisyenleri için değil, konuyla ilgilenen herkes için oir kaynak yapıt özelliğini taşımaktadır. Gazeteciler, araştırmacı yazarlar, politikacılar ve düşünürler için bu ciddi yapıtı önermekteyim. Içinde yaşadığımız toplumun sorunlarına bilimsel yaklaşımın tarafsız eözüyle bakmak isteyenler bu yapıtı edinmelidirler. Çünkü Prof. Gökçe'nin yılların birikimi vc bilimsel metodolojiylc hazırladığı bu yapıtı bir kaynak kitap olmak niteliöindcdir. Sosyal Biiimler dalında eserler vcr meye devam edcn Prof. Dr. Sami Güven'dc son olarak iki özel konuda iki escr yayınladı. Bunlardan birisı, Uluslararası tşçi Göçünün Sosyal Politika Sorunları (2), diğcridc Ekonomik Dcmokrasi ve Servetin Geniş Kitlelere Yayılmasıncia Kooperatifçilik Politikası (3) adlannı ta şıyor. Birinci yapıtta, Avrupa'dan dönen işçilerin toplumsal sorunları u/erinde du ruluyor, yaşam ko şulları irdelcniyor. Bu çalışma Avrııpa'dan, Marmara Bölgesi'ne dönen işçilerin, toplumsal vc ekonomik yapı vc süreçleriylc ycnidcn bütünlcşmc doluşumlarını bilimsel metodolojinin sistcmatiği içinde inceleınektcdir. Çalışma ozellikle, işçilerin dönüş sonrası uyum, toplumla yeniden bütünleşmc süreçlerine açıklık getirmektedir. Kitapta yapılan araştırma ile elde cdilcn bulgular irdelenmiş, bu analizler 121 ayrı tablo ve çizelge ile desteklenmiştir. .. Halen Uludaö Üniversitesi Iktisadi ldari Biiimler Fakültesi Çalışma Ekonomisi kürsüsünde öğretim üyesi olarak görcv yapan Prof. Sami Güven'in bu eseri ozellikle Almanya'dan, ülkcmize dönen işçiler konusuyla ilgilenenler için önemli bir yapıttır. Şubat 1997'de yayımlanan ikinci kitabında Prof. Güven kooperatifçilik üzerinde durmaktadır. Yazar kitabın III. Bölüm'ünde "Bir Ekonomik Dcmokrasi Aracı Olarak Kooperatifçilik" teorisi üzerinde durmaktadır. Prof. Güven, yapıtında Işçi Kooperatifleri Kuramı ile scrveti geniş kitlelcrc yaygınlaştırma kavramı arasındaki bağları da ele alarak açıklamak tadır. Daha sonra kırsal alanlardaki koopcratifçiliği ele alan Güven, konularla ilgili birçok sayısal bilgiyi de vermektedir. Kooperatifçilik konusuyla ilgili herkes için yararlı bir başvuru kitabı niteliklerini taşımaktadır. Prof. Güven'in her iki eserinde de geniş kaynakça verilmiştir. Ne var ki, bilimsel eserlcrin cn önemli unsurlarından olan kişi vc kavram dizini verilcbilseydi kitapların bilimsel nitelik ve düzeyi yükselecckti. Ancak her iki yapıtta kendi dallarında önemli boşlukları doldurmaktadır. 1) Tiirkiye'nin Toplumsal Yapısı ve Toplumsal Kurumlar, Ankara, Sava\ Yayınevı, 19%, s 2')6 2) Uluslararası tşçi Göçünün Sosyal Politika Sorunları, Bursa, Uludağ Üniversitesi, 1996, s. 355 3) Ekonomik Demokrasi ve Servetin Geniş Kitlelere Yayılmasında Kooperatifçilik Politikaları, Bursa, HzgiKıtabevı Yayınları, 19(J7, s 267 SAYFA 11 C U M H U R İ Y E T