Katalog

Bankaların Avrupası "Avrupa Kalesi"nde Avrupa Birlığı'nın sadece ekonomik yapılanması ve bunun etkilcrı değıl, aynı zamanda bu ekonomik merkezin yaratacağı sosyal sorunlar ve varoşlarda kalan ülkelerin sorunları da ele ahnıyor. AYŞE TEKİN "Onlar bize vahşi Batı'yı sunuyorlarsa biz de Fransızca konuşuruz." Vrankfurt'ta Dıtıt\tln Bank onutıdı gosten yapan bır {dık ışçnının \ozltn Suddcut\Lhc /eıtung 26 0i 1997 Bu cumlenın anlamını çozmek ıçın yaklaşık 1,5 yıl once yenıdcn ıvme kaza nan Avrupa ışçı hateketıne bakmak ge rek Avrupa Bnlıgı uyesi hukumetler 1 1 1999 tarıhındc gcrçeklcşmesı plan lanan Avrupa para bu lığı trenınc yetışe bıJmek ıçın odevlcıını yapmaya çalışı voılar Bunun ıçın cn oncmlı krıtcıkr butçedekı borçlanmanın bellı bır oran cla tutulması ve enflasyonun sınırlanma sı *}u anda Luksemburg harıeındehıç bıı ulke Avrupa para bırlığıne dahıl ola bılecek durumda değıl Hukumetler planlanan tarıhe kadar borçların duze yını vc enflasyonu duşuımek ıçın kısıt lamalara gıtmeye başladılar Butçe gı derlerını kisma çabaları oncclıkle tkın eı Dunya Savaşı sonrasındakı ışçı hare ketının kazanımlarının gerı alınması gı nşımı ıle basladı Avrupa'nın kapıtalıst ulkelerınde kısmen ışçı sınıfının refahı na yolaçan suıcklı gelışmc donemı sona erdı Avrupa kapıtali7mı artık bundan otu/ yıl once sendıka hareketının muca dele ıle ka/andığı ışsı/lık parası, fazla mesaı, altı hafta tatılı gıbı hakları fınan se etmek ıstemıyor Avrupa ıstıhdam pı yasasındakı rekabct ve yuksek ışsızlık bu haklaıın geıı alınması ıçın uygun or tamı ha/ırladı Gerçekte Avıupalıkapı talıstlerı ışçı sınıfı ıle boyle bır mueade leye gırmeye ıtcn neden dunya pıyasa sındakı rekabet ve Avrupa nın bu reka bcte dayanma çabası Dunya çapında oluşan uç buyuk ekonomik blok, Ame ııka, Japonya ve Avıupa arasındakı re kabet, lıeı uçunde de sermaycnın mer kezıleşmcsı ve yoğunlaşmasını gerektı rıyot Bu surecı hazırlayanlar da banka lar Almanya'da Ikıncı Dunya Savaşı son rasında kapıtalıst du/enın beşığı olan Ruhr bolgesı çalışanlarının, geçen haf talarda Frankfurt'a yurumelerının ne denı buydu Ruhr bolgesının ıkı gele neksel fırmaM Krupp ve Thyssen ara sındakı sozde kavga, Krupp'un Thyssen'ın borsadakı hısselerını fıyatı nın yu/de30 uzerınde almak ıstemesı ıle kamuoyuna yansıdı Krupp, Alman bor saları ıçın alışılmamiş bu onerının ban kalar tarafından garantı edıldığını açık ladı Thyssen ısulerı derhal ışı bırakarak gorunuşte kendılerını pek ılgılendırme yen bu borsa oyununu protesto eylem len başlattılar lşçiler Krupp'u tanıyor du I Iıtler'ın destekçılerınden bırı olan ve îkınu Dunya Savaşı sonrası ıktıdan nı kesıntısız surduren Krupp holdıngı daha oce de Hoseht fırmasını aynı yol dan yutmuş ve ışyerlerını yoketmıştı CUMHURİYET KİTAP S A YI Vinfried Wolf'tan "Avrupa Kalesi" 1 hyssen ışçılerı başlarına gcleceğı bılı yorlardı Işçı protestoları uzerıne senar yonun ıkıncı bolumu oynanmaya baş landı Aıaya gıren Kuze> Ren Vcstlalya hukumetı ıkı fırmayı anlaşma ıçın masa ya oturmaya zorladı Sonuçta Thyssen ve Krupp oıtak bır çelık fırması kurmak u/erınc anlaşmaya vardılar Yaklaşık ye dıbın ışyerı yokolacaktı ama Krupp Thyssen bırleşmesı ıle Avrupa'nın en guçlu çelık fırması kurulacaktı Banka lar bu onerıyı onayladılar Frankfurt'ta Deutsche Bank'ın ıkı gokdelenının onundc gosten yapan otuzbın kadar çelık ışçısıne makı nelerının başına donmekten başka alter natır kalmadı Oysa Ruhr bolgesının un lu çelık emekçılerı kendı ıfadelerı ıle "bankayı basmaya" gelmışlerdı tşçıler yıllarca kendılerıne sosyalı/me alterna tıt olarak sunulan sosyal pa/ar ekonomı sının nımetlerınden kolay vazgeçmek nıyetınde değıllerdı Almanya da Merkez Bankası vc ozel bankaların ekonomıye mudahalesı lıbe ral basında bıle 'polıtıka Bonn'da değıl Frankfurt ta yapılıyor" eleştırısınc yol açtı Hıtler'ı ve saldırgan polıtıkasını fı nanse eden bankalar, Ikıncı Dunya Sa vaşı sonrasında Alman endustnsının modernleştırılmesı donemınde daha temkınlı bır polıtıka ı/ledıkr ve kısa za manda buyuk kâr ılkesının yerıne kade mclı olarak ıktıdarlannı sağlamlaştırdı lar Kısmen sosyal pazar ekonomısınc ı/ın verdıklerı suıeee kımse bankalaun endustrı polıtıkasını yonlendırmesme ve federal hukumetın sadece bır kuklaya duşmesıne ses çıkarmadı Oysa şımdı LA man ıekabet zamanı ve bankalar amaç larına ulaşabılmek ıçın polıtıkalarını de ğıştırdıler Ve kamuoyu bankaların ulusal du şunmedığını, sosyal rcfah du/enının ko ruyucusuolmadığmıanladı Brukscl'de kı burokratlar da her ulkenın ekonomik sektoılerınde guçlu bır fırmanın hakı mıyetınden yanalar Boylece Avrupa Bır lığı ıçındc rekabet onlenecek vc ulusla rarası pıyasada daha guçlu olunacak Bankalar vc holdınglerın sermayenın yoğunlaşması ve merke/ıleşmesı çabası na hukunıetlcı ışçı haklannda kesıntıler yaparak katkıda bulunuyorlar Alman hukumetı ışverenlerın ışçı malıyetlerı nın yuksek olduğu yakınmaları uzenne, yasaldeğışıklılderlekısıtlamalaıabaşlat tı !jımdı sıra sendıkaların gemının çekıl mesınde ve toplu sozleşmelerle elde edı len hakların kısıtlanmasında Yuksek ve gıttıkçe artan ışsı/lık ışçılerın dırencının lcırılmasında en buyuk sılah Cîerçı Al man ışçılerı şımdüık sokağa çıkıyor ve hukumetı "Fransızca konuşmak la tehdıt edıyorlaı ama Fransa'da 1995 yılı so nunda yukselen ışçı protestolannın ka zanımlannın kuçuk olduğu bılınıyor Avrupa'da ışvcrenler ışyerlennı kapat ma tehdıdı ıle îsteklerını kabul ettırıyor lar Işsı/lık ve sosyal duşuş korkusu ışçı lerın kısa zamanda I ransızcayı unutma larını sağlayabılır Yazın Yayıncılık tarafından yayınla nan Avrupa Kalesi adlı kıtap bugun sah neye konan senaryoyu farklı yonlerıyle ele alıyor Avrupa Bırleşık Devletlerı Projesı başlıklı bolumde sermaye yoğun laşması ve merkezıleşmesı Almanya Fransa orneğınde ele ahnıyor ve sonuç ları anlatılıyor Federal Alman Parla mentosunda Demokratık Sosyalızm 382 Partısı'nden mıllet vekılı olan ekonomı u/manı Wınfrıed Wolf un geleceğe ılışkın tahmınlerınde yanılmadığı, bu yoğunlaşmanın bugun kısmen ortava çıkan sonuçlarından anla şılıyor Avrupa Bırleşık Devletlerı Pro)e sının Maastricht'e kadar u/atıan yolunu Avrupa Bırlığı nın başını çeken Alman ya ve ezelı duşmanı/can dostu Fransa ılışkılerınde ele alan ve orneklerle anla tan Wıntrıed Wolf, dunyadakı uçekono mık bloğun karşılaştırmasını yapıyor "Ortak Pazar ya da Avrupa ortak pa ıa bmmınden ılk planda çıkan olanlar Batı Avrupa nın buyuk bankalan ve şır ketlerı ıle onlarla aynı cephede yer alan tarım sektorudur" sonucuna varan Wınf rıed Wolf "tum projeler gerçekleştığın de bırleşecek olanlar 'tum ulkelerın Av rupalılan' değıl, Avrupa'da uretken artı değerın buyuk bır kısmına sahıp olan ve aynı zamanda dunyanın dığer bolğelerı nı talan edenler olacaktır" yorumunu ya pıyor Av ı upa Kalesi adlı kıtapta Avı upa Bır lığı nın sadece ekonomik yapılanması v c bunun etkilcrı değıl, avnı ?amanda bu ekonomik merkezin yaratacağı sosyal so runlar ve varoşlarda kalan ulkelerın so runları da ele alınıyor Doğu Avrupa ve Uçuncu Dunva ulkelen ıle ılışkıler Ka dınlaı vc AvıupaBırhğı, Avrupa Lmper yalızmının Lngellenemeyen Yuksclışı başlıklı bolumlerde dunyanın bu bolge sındekı sermaye yoğunlaşması ve mer kezıleşmesının farklı etkılerı ele ahnıyor Doğu Avrupa ya da Ku/ey Afrıka ul kelerı ıle ılışkıler, yanı Bruksel'dekı etkı alanı ıkıncı bolumde bağımlılıkların na sıl guçlendırıldığt vurgulanıyor Avrupa Birlığı'nın Doğu Avrupa ve ortaklık an laşması ım/aladığı dığer ulkeleresundu ğu oncclıkler sıstemı"nın vaatten başka bırşev getırmedığı oıtaya çıkıyoı Avru pa Bıtlığı vaatlerını yerıne getırmedığı /aman ımzalanan anlaşmalara taraf olan ulkelerın herhangı bır yaptırım gucu yok Nıtekım Turkıye ıle ımzalanana Gumıuk Bırlığı anlaşmasında yer alan malı yardım Yunanıstan'ın vetosu ıle on lendı Demokratık karar mekanızması nın aıkasına sığınan Brukscla komısyon larının bu vetoyu kaldırmak ıçın buyuk çaba harcadığı soylenemez Gumruk Anlaşmasının Avrupa Bırlığı'nın çıkan na olan maddelerının uygulanması de vam edıyor ürtaklık anlaşması ıle bağ lanılan ulkelere "bır gun bu katara dahıl olacaksını/" duygusu dışında bır avantaj sağlanmıyor Avrupa Bırlığt sadece yakın çevresını merkeze bağlama ıle ılgılenmıyor, aynı zamanda dunya pa/arında payını arttır mak ıçın farklı coğrafı bolgelerle ozel an laşmalar ımzalıyor Lome Anlaşması bunlardan bırı Bu anlaşmalarla Batı Av rupa tarım ve sanayı sermayesının çıkar ları guvence altına alınırken, hammadde kaynaklarını kullanım çıkarları korunu yor "KorkuluRuya Avrupa" başlıklı bo lumde Avrupa Kalesının dış polıtıka ara cılığıyla guvenceye ahnmasının ornekle rı verılıyor Avrupa'da sermaye ıçın sınırlarkalkar kcn ayrımcılığın devam ettığı Avrupa Birlığı'nın kadınlara yonelık polıtıkasının ırdelendığı bolumde orneklerle gos terılıyor Geleneksel ve ulusal farklılık ların korunması adına çeşıtlı ulkelcrde kı baskıcı vasalar Avrupa hukukuna rağ men yururlukte kalıyor Sınırların açıl ması ıle Avrupa'da uyuşturueu kaçakçı lığı ve organıze suç orgutlerının faalıyet lerının arttığı go/dağı ıle yenı kısıtlama lar gundeme gelıyor Bıreysel haklar Av rupa polısının ağır golgesı altında ezılı yor, o/gurlukler Avrupası vaadı yaratılan korku atmosferı ıle gerı ahnıyor Kıtabın Almanca aslında farklı olarak Turkçe basımda Turkıye ıle ılgılı bır bo lum var Bu bolum fazla avnntılı olma masına rağmen kıtabın tamamı Turkı ye'nın Islam ya da Avıupa perspektıhnı seçme aşamasında olduğu şu sıralarda ıkıncı seçımın ne anlama geleceğıne da ır fıkır sahıbı olmak açısından onemlı ve belkı de uçuncu alternatıf ın aranmasına yardımcı olaeak nıtelıkte Avrupa Bırlı ğı ıçınde olmak ya cla dışarda kalmak vcba ıle kolcra arasında seçım yapmak gıbı bır şey Bırlık uyelerı dunya rekabt tıne dayanabılmek gerekçesıyle sosyal kısıtlamalarla ulusal rekabetı yoketme donemındeler, Kapıtalıst mantık açısın dan dunyadakı ekonomik bırlıklerden bırıne dahıl olmak dışarda kalmaktan daha avantajlı ^u andakı verılere gore ekonomik merkezlerın dışında kalan ul kelerın durumu ıçcrdekılerden daha ko tu olaeak Ama merkezde yer alan ulke lerde kımın durumunun ıvı olaeağının cevabı açık Buyuk holdıngleı ve banka lar Avrupa Birlığı'nın çekırclek ulkclerı dışındakı ulkclerdebu sureçten ka/anç lı çıkanlar daha da kuçuk bıı çevre ola cak Almanya ya cla 1 ransa gıbı bıılığın moturunu oluşturan ulkcleıın dışında kalan Yunanıstan lJortekız, lspanya ve tam uyc olması halındeTurkıvegıbı ul kelerde sermayenın tamamı değıl, Av rupa'nın verdığı role uyan kesım surecı devam ettırebılecek Yukarda da verı len çelık sektoru orneğındc Almanva \,\ da Fransa gıbı ulkclerde bankaların da yardımı ıle yaratılana yoğunlaşma kaışı sında aynı guçteolmayan Yunanıstan ve Portekız gıbı ulkelerın çelık sektorunun yıkılmava mahkum olduğu açık Sonuç ta çekırdeğın çevresındekı ulkelcrde merke/ınıhtıyaçlarına uygun sektorler yaratılacak ve ancak bunların yaşaması na ızın verılecek Avrupa solunun serma yenın merkczıleşmesı ve yoğunlaşması projesını cıddıye almamasının sonuçla rına değınılen "Avrupa Emperyalızmı nın Onlenemeyen Ronesansı" adlı bo lumde, Avrupa Bırlığı'ne karşı olunma sını gerektırcn yırmı neden sayılıyor Av rupa solunun bır kısmınrn ve Yeşıllenn Avrupa Bırlığı'ne karşı çıkmak yerıne ıçınde yer alma ve etkıleme çabalarının Avrupa paılamentosunun etkısızlığe mahkum edılmesıyle başarısızlığa uğ radığı vurgulanıyor Bu bolumde sol grupların kendı ulkelerındekı seımaye yı hedef alarak uluslararası projelere onem vermemesının ortaya çıkardığı va hım sonuçlar orneklerle anlatılıyor vc Avrupa solunun lcısıtlı perspektıfı elcş tırılıyor Avrupa'nın geleceğının kımın sırtından kurulduğu sorusu sorularak enternasyonalıst hareketın yanılgı ve yanhşlarına değınılıyor Avrupa Birlığı'nın yoğunlaşma ve merkezıleşme surecını tamamlamaya çalıştığı sırada gerçek yu/unun anlaşılma sı ve sosyal hareketlenmelere yol açma sı belkı çok geç olarak nıtelendırılcbılır Ama gerçeğın ortaya çıkması ıçın hıçbır zamangeçkahnmışolamaz Avrupa Kalesi adlı kıtap Avrupa Bırlığı'nın kapıta lıstlennın sunduğu parlak yuzunun dı şında kalan gerçeklerın anlaşılmasına yardımcı oluyor Avrupa Kalesi, Derleyen Wınfrıed Wolf, (utta Klass, Yazın Yayıncılık, 1996,190s SAYFA 11