Katalog

cuğu bulanlar, onu keçı sutuyle besle mışler, buyutmuşler adına Attıs de mışler Yakışıklı bır delıkanlı olan At tıs'ı Ana Tanrıça Kybele gormuş, bc ğenmış sevmış, hiçbır dışıye el surme mesı koşuluyla tapınağına, yanına al mıs Ama Tanrılarla yaşamak zordur Delıkanlı kımınc gore Pessınus kralı nın, kımıne gore Kral Mıdas'ın kızına, kımıne gore de Sakarya ırmağının su perılerınden bırınc vurulur Evlenmek ıster kızla Duğun dernek kurulur At tıs, sevdığı kızla evleneceğı sırada Ana Tanrıça şenlık yerıne gelır, Attıs'ın kar şisına dılcılır, onu çıluırtır Aklını yıtı ren genç adam kendı erkekhğıne kıyar Kendını hadım eder Kan yıtımınden olur Attıs'ın olduğunu oğrenen sevgılısı genç kız da canına kıyar Attıs'ın hayalarından akan kanla toprak sula nır, topraktan menekşeler fışkırır Kybele, Attıs'ı toprağa gomer Ve At tıs'ın gomutunden bır çam ağacı goğe yukselır/ ılk yazın başlangıcında beş gun suren torenlerle Yuce Tanrıça'nın tapınaklarında yapılırdı Ilk yaz yenı urun donemının başlangıcıdır çunku Zaman toprağın urune yatma zamanı dır Ortaya, bereketı, Attıs'ı sımgele yen bır çam ağacı konurdu Kışın ve rımsız ortamını çağrıştıran, cansız At tıs'ı temsıl eden bır başka çam tahta bır olu varlıkmış gıbı beyaz kumaşlara sardır, uzerıne menekşeler serpıhr, çok seslı garıp bır muzığın eşlığınde su kı yısında bır gomute yerleştırılırdı Sız lanmalar, ağıtlar kaplardı her yanı Bu Attıs'ın olum torenıydı / Torenın uçuncu gunu Tapınağın Başrahıbı ken dı damarlarından akıttığı kanı Tanrı ça'ya sunar Attıs'ı, bereketı bağışla masını ısterdı ondan Ardından zıflcr, flutler, davullar vahşı ve huzunlu bır ezgı çalmaya başlardı Torene katılan lar, ortada bulunan çam ağacının çev resınde kendılerındcn geçercesıne do nerler, bıçaklarla kendılerını yaralarlar, ortahğı kan ıçınde bırakırlardı Çılgınca dans edenlerden bazıları ozel hazır lanmış keskın bıçaklarla, Attıs'e benzemek, Ana Tanrıça'nın gozune gır mek ıçın crkeklık organlarını keserier, kesılen parçaları bereket sağlasın dıye toprağa gomerlerdı "Bu toren bıze Nevruz'u, Hıdrellez eğlencelerını anımsatmıyor mu? Kıtapta ınsanlık an latımının temel taşları sayılan bırbırın den çarpıcı, bırbırınden trajık efsane vardır ve okur, o efsanelerde, bugunku oykulerının ıpuçlarını goruı gıbıdır Sefa Taşkın, ele aldığı konııyu dıdık lerken 'bu boyledır, boyle olmuştur' gıbısınden kesın bır anlatımdan yarar lanmaz, yukarıda da belırttığım gıbı boyuna sorular sorar belkı'lerı, 'ola bılır'lerı anlatımının en onunde devın dırır hep Çunku, varılmak ıstenene, ancak bu yontemı dıkkatle uygulaya rak varmak olasıdır "Mysıa ve Işık lnsanlan"nın düı pek ışlektır Dıpdırıdır Su gıbı akar gıder Ve bu dıl, davranışlann, olguların, bıl gılerın bırıktırdığı havuzlardan ozenle seçılcn duygu yuklu goruntu yuklu, muzık yuklu, sımsıcak, yumuşak soz cuklerden oluşmuştur Bu durumla bırlıkte okuru en çok etkıleyecek olan şey de, Sefa Taşkın'ın tartışmasız ıç tenlığı ıle yureğınden dalga dalga taştı ğı hıssedılen sınırsız sevgısıdır "Mysıa ve Işık Insanları" yaşama gosterdığımız ılgıyı daha bır yoğunlaş tırma gucune sahıp, yerleşık bakış açı larını değıştıren ozgun bır yapıttır Ve gene "Mysıa ve Işık Insanları" tepeden tırnağa ışıltılarla dolu, aydınlatan, bır daha aydınlatan, bır daha aydınlatan kocaman bır şıırdır ve Sefa Taşkın ıyı bır yazardır • Mysia ve Işık tnsanları/ Sc/a Faş kın/ Araştırma/ Sıl Yayınttlık/ 234 s C U M H U R İ Y E T K İ T A P S AYI Dr. Zerrin Edizden Hititler'den günümüze. Kadınların Tarihi ŞÜKRAN ÇİNEMRE* Tarıhın genelde gormezlıkten gelıp sessız kaldığı, ataerkıl ıdeolojıyi, dın, gelenek, töre, vb nedenlerle engellenen, sınırlanan ve de geciktirılen bır kadın haklarını elde etme sürecının oykusu Dr Zerrin Edız'ın kıtabı. nedenlı arttığı kanıtlanmaktadır Son olaylar, Turkıye'de unıversıte eğıtımı nın bıle kadınları ne kadar bılgılı kıldı ğmı ortaya koymaktadır Gene sunuş yazısında yazarın bır de ğerlendırmesı bulunmaktadır Bu de ğerlendırme, Ataturk onderlığındekı ulusal devnmın Turk toplumunu şıd detle sarstığı, vuzyıllardır suren denn uykusundan uyandırdığı, aynı zamanda bu devrımle Turk kadınını da dın ve başka etkenlerle ıçıne duştuğu de rın uykudan çekıp çıkardığı, şeklınde dır üoğrusu ben yazara DU noktada katılarriıyorum (gene son gunlerdekı olaylar nedenıyle) ve olsa olsa dıyorum derın uykudan sarsılarak uyandıfılma ya çalışılmış, gerçekten bır ara gozunu açıp sağına soluna bakmakla bırlıkte bır sure sonra yenıden uykuya dalmış olmalı Ancak yazarın bır başka goru şunu sonuna kadar paylaşıyorum Bu goruşu ıse "Devnmın kalıcı ve başarılı olmasının kadınların ozgurleşmesıne bağlı olduğıf'dur Kadınlar ne denlı ozgurleşır ve bılınçlenırse toplum da o denlı aydınlığa ve tağdaş demokrasıye ulaşacaktır Zaten kıtap da bunu orta ya koymaya çalışıyor Kıtabın her bolumunde, kadınların konumu açısından, toplumlar arasın dakı etkıleşıme dıkkat çekılmeye çalı şılıyor Bırıncı bolumde Orta Asya Turk toplumlarıyla Anadolu'dakı Hıtıt Toplumu arasındakı pek çok dıkkat çekıcı benzerlığe değınılmektedır D r Zerrin Edız'ın "Kadınların Tarıhıne Gırıs Hititler'den Gunumuze" adlı kıtabı, yuk sek lısans tezı olarak hazırlanmış bır çalışma Kıtabın adına bakarak kuşku suz aklımıza, "Kadınların tarıhı var mıdır^ Varsa nedır?" gıbı sorular gele bılır Boyle bır tarıhın olamayacağını duşunebılırız Ancak kıtaba oaktığı mızda boyle bır tarıhın olduğunu ve bu tarıhın, kadınların toplumdakı konumları, sahıp oldukları haklar ve bunların gelışmesı ıçın yaptıkları oz gurleşme mucadelelerı olduğunu oğre nıyoruz Kıtaptakı kadın tarıhının eksenını ıse Anadolu'dakı kadınlar ya da Turk kadınları oluşturmaktadır Anadolu çevresınde yaşayan toplumlardakı ka dınların konumları ve hakları ıse top lumlar arasındakı etkıleşımı ortaya ko yabılme, karşılaştırma yapabılme kay gılarıyla ele alınmış Arap mısyoner Ibnı Fadlan'ın seyahat name notlarına dayanarak da Hunlar, Gokturkler gıbı Orta Asya Turk top lumlarıyla, Araplar arasında kadınların konumları açısından ortaya çıkan fark lılıklar ortaya konuyor Bu farklıhklar da ılgı çekıcıdır Gene bu farklılıklar, lslamıyet ortak paydasına rağmen, Turklerle Araplar arasında kadınlaıın toplumdakı yerlerının her zaman farklı olmasını anlaşılır kılıyor Yazarın "lslamıyet ve Kadın" bolu munde ele aldığı konular, bugun Tur kıye'dekı koktendıncı akımların ka dınların hak ve ozgurluklerını ortadan kaldırma hareketlerıne karşı ne denlı duyarlı olunması gerektığını goster mektedır Çağdaşlaşma vc laıklık kay gısı olan kadınların kıtabı okurken ozellıkle bu bolume dıkkat edeceklerı nı duşunmekteyım tkıncı bolumde "Turkıye'de Kadın Haklarına Doğru, uçuncu bolumde ıse "Kurtuluş Savaşı ve Kadınlar" başlık ları altındakı bügıler, bı/e, Turkıye'de kı genel kanının aksıne, kadınların Ke malıst Devrım ıle kazandıkları hakla rın pek o kadar da tepeden ınme ol maaığını, az ya da çok bır femınıst mucadelenın olduğunu gostermekte dır Kıtabın sonuç bolumunde Turker Alkan'dan yapılan bır alıntı var Bura da bır olay anlatılarak, Alkan tarafın dan şoyle bır yorum yapılıyor, 'Kadın ların oykusu, bınlerce yıl oncesınden başlayıp, gece karanlığında akıp gıden nenre korku dolu ve şaşkın gozlerlc bakan yedı yaşındakı yanlış gelıne ka dar uzanan bır çığlık gıbıdır Çaresı/h ğın, yalnızlığın çığlığı ' Ldız'ın bura dan yola çıkarak yaptığı yorum da dık kat çekıcı, şoyle dıyor Ataturk, ışte boylesı çığlıldara son vermek ıstemıştı toplumumuzda O'nun ongorduğu toplumda kadınlar kendı geleceklerını kendılerı belırleyebılecek ( )" Prof Necla Arat da, kıtaba yazdığı tanıtım yazısında şoyle bır değerlen dırme yapmaktadır "Edız, kıtabında Mus tafa Kemal'ın kadın hakları devnmının ve Cumhurıyet'ın laıklık ılkesının ulkemız ka dınlan ıçın taşıdığı an lam ve onemı, odak noktası yapıyor Kı tapta devrımcı bır devlet femınızmının kadınların ozgurleş mesıne, bırey ınsan ol malarına, yurttaşhk konumunu kazanma larına ne olçude katkı da bulunduğu da dc ğerlendırıhyor "Ka dınların Tarıhıne Gı rış", tarıhın genelde gormezlıkten gelıp sessız kaldığı, ataerkıl ıdeolojıyı, dın, gele nek, tore, vbg neden lerle engellenen, sınır lanan ve de gecıktırı len bır kadın naklarını elde etme sürecının oykusu " Sonuç olarak, kıtabın, ulkemızın ozellıkle bugun ıçınde bu lunduğu koşullar ne denıyle, kendını de mokrası ve çağdaşlık tan yana tarat olarak goren tum kadınlaı ve de erkekler tarafından okunması gerektığını duşunmekteyım ' • dundan Yetijenler Lğtltm 11 Kullur Vaüfı Bajkanı SAYFA Kadınların öykireü EşttsizJiğin tarihsel temelleri Konunun tarihsel sureçte ele alınışı ıse uç bolum olarak duzenlenmış Bunlar, I "Islamıyet Oncesı Donem de Turk Kadınları tslamıyet ve Ka dın", II "Batıda Kadın Hakları Tur kıye'de Kadın Haklarına Doğru", III "Turkıye'de Kadın Haklarının Verıl mesı"dır Kıtabın sunuş yazısında bır Çın atasozune yer verılmış Atasozu şoyle dıyor, "Erke ğın buyukluğu bıl gısınden, kadının buyukluğu ıse bıl gısızlığınden gelır" Yazara gore bu soz ler kadının toplum dakı eşıtsız konu munun tarihsel te mellerını ortaya ko yan ıdeolojık bır soylemdır Soz ko nusu atasozu ortaya çıktığı toplumdan coğrafı olarak çok çok uzakta olan toplumlarda dahı kadınların konum larında belırleyıcı bır duşunce olabıl mektedır Kıtabın gelışen bolumlerın de bunu gormemız mumkun olmakta dır Ayrıca Kemalıst Devrım'ın kadınla ra getırdığı ozgur leşme hareketınden 63 yıl sonra Turkı ye'dckı kadınların hâlâ bu atasozun dekı yaklaşımın tehdıdı altında ol duğunu ve her ge çen gun de bu teh dıdın arttığını gu numuzdekı gclış melerden anlamak tayız Tarıkatların kıskatı altındakı kadınlarla ılgılı ge lışen olaylara baktı ğımızda bu tehdıtın 37 6 Duygu yüklü sözcükler * Vakıflar Kız Talebe V ur 11