Katalog

ttM Rumca Laos (Halk) gazetesi, üstte, Ergatlsdrgat)Sosyailst Cazetesl ve aitta Rlzospastls gazetelerlnln kupürterl. lında her iki örgüt de kendilerini sosyalist olarak tanımlarlar. Makaleyi kaleme alan Ter Minasyan bu örgütleri şöyle tanımlıyor: "Ermenistan'da hepsi de aydınlar tarafından yaratılan ilk siyasal partiler, 1885'de Van'da kurulan Armenakar, 1887'de Cenevre'de kurulan Sosval Demokrat Hınçakyan, 1890'da Tiflis'te kurulan Sosyal Demokrat Daşnakzutyun ya da Ermeni Devrimci •Federasyonu (EDF) idi... Bunlardan birincisi demokratik ve liberal bir partiydi.... Diğer ikisi, Kafkaslar'ın Ermeni aydınlarınca kurulmuşlardı ve sos yalisttiler. Rusya ve Avrupa üniversitelerinde eğitim gören bu Ermeni aydınların tıpkı Rus enteligensiyası gibi Mesihçi ve devrimci bir uzgörüleri (vizyon) vardı. Ermeni halkını "Asya karanlığı"ndan çekip çıkarmak, ekonomik geilik ve siyasi bağımlılıkla sayaşmak ve halkı daha "Batıbir uygarlığa yöneltmek orlardı." Hınçaklar Plehanov'un dostlarıydılar; Marksist olduklarını savlıyorlardı fakat zihniyetçe opülist olarak kaldılar. •aşnakzutyun'un sosyalistli• ği önceleri çok belirgin değildi. Ter Mınasyan'a göre: "Ermeni Devrimci Federasyonu Rusya'nın evrimci sosyalizmi ile Jaures'in sosyalizmi arasında tereddüt etti." Daşnakzutyun 1907'de Ikincı Enternasyonal'e kabul edilir. Tabii, Osmanlı Meclis'i Mebusan'ında Ermeni Temsilcileri'nin bulunduğunu, 266 milletvekilinin 45'inin gayri müslim, bunlardan 10 unun Ermeni olduğunu, Ermeni milletvekillerinin 4'ünün Devrimci Federasyonu'na birinin ise Hınçak partisine bağlı olduğunu öğreniyoruz. (Oteki Ermeniler öteki siyasal partilere mensup.) îlginç olan 4 Daşnak'la 3 Bulgar milletvekilinin Osmanlı Meclisi'nde sözcüleri Zohrab Efendi aracılığıyla sosyalizmi ve işçilerin çıkarlarını savunmak içın bir "işçıler bloku" oluşturmuş olmalarıdır. Zohrab Efendi Meclis'te kendi sosyalist inanışını şu sözlerle açıkhyor: "Ben sosyalistim, inançlı bir sosyalistim. Sosyalist ne hayduttur ne de terörist... Meşrutiyet Türkiye'si işçilerin yasal haklarını tanımazlık edebilir mi?.. Türkiye'de bir emek sorunu olmadığını ancak cahiller söyleyebilir... Selanık'teki Yahudiler'e bakın, onların işçi örgütlerinin üye sayısına bakın. Büyük çabalarını görmezlikten gelmek yerine, bundan ötürü insanlara nayranİık duymamız gerekir." B gelir. Osmanh'ya karşı mücadele eden Bulgarlar Yunan çeteciler dağdan ıner, Selanik'te yetkililere teslim olurlar. 4) Yükselen kapitalizm bir yandan da milliyctçi fikirleri Osmanlı topraklarına taşımayı sürdurür. Yanı XIX. yüzyılın sonunda hem milliyetçilik hem de sosyalizm yükseE^HMEPMA TIA TON EPrATniO AAO liş halindedir. Bu iki ideoloji zaman zaman içiçe geçer, zaman içinde ayrışır. Bunu da kanımca Batı Avrupa'daki gelişmeleIzmlrde de çıkan Ergatls Gazetesl'nln n geriden izleyen Balkanlar'ın bir özelKupüru. Basyazan İse Mehmet Mecdet. liği olarak kaydetmek gerekir. Sonuç olarak solun tarihinin, Balkanlar'daki komsuların yakın ulusal ve duygulan ben de paylaşıyorum. Ancak toplumsal tarini ile içiçe geçiyor oldutopluma dayatılan yeni uluslararası düğunun bilincine varmamız önemlidir. zenin kabilecilik yaklaşımının, "kimlik" Bu, sola azımsanmayacak görevler yükdiye diye insanları hem etnik, hem dinlüyor. Balkanlar'da nalklann kardeşliği sel hem de dilsel yönden bölmeyi marifikirlerinin esas sahibi tarihsel bakımfet sayan yaklaşımların milliyetçilikten dan soldu, bugün de öyle olması gerede geri, milliyetçilikten de beter bir kakir. bilecilik olduğunu düşünüyorum. Yeni uluslararası dünya düzeni deBalkanlar'ın bu yüzyılın basında hiç nen anlayışlar, Balkanlar a çok ağır bir olmazsa bazı ütopyaları vardı. Şimdi fatura çiKarttı. Tıpkı I. Dünya Savaşı bunlar yokedildi. Balkanlar'ın yeni sol yıllarındaki emperyalist paylaşım savaşütopyalara ihtiyacı var; tıpkı dünyanın ları gibi. Mete Tunçay'ın kitabı bu tubaşka bölgelerinin olduğu gibi... • zağı asmamızın tarihsel temelleri hakkında bizi bilgilendiriyor. Osmanlı tmparatorluğu'nda SosyaMete Tunçay'a bir itiraz: Mete Tunlizm ve Milliyetçilik, 18761973/ Türçay kitaba yazdığı sonsözde şöyle diyor: kiye'de Sosyalızmın Olujmasında ve 'tnsan eşitliğine ve kardeşliğine inaGelışmestnde Etnik ve Dinsel Topluluknan biri olarak ilkel bir kabilecilik sayların (Makedon, Yahudı, Rum, Bulgar dığım milliyetçilik fikrinin yüzyılın sove Ermeni Anaur'ın) Rolü Derleyenler nunda ... en az başındaki kadar güçlü Mete TunçayErık ]an Zürcher, Uetışım olmasından üzüntü duymaktayım." Bu Yayınları, htanbul, 1995 Felsefc ve şiir van yana etzsche ve Avrupa Felsefesi, AFA Felsefe Yazıları Ansiklopedisi: 13 Aralık 1996 Istanbul (Çeviren: Ayşen Özalp). Kitap yazarın 1.994 Mart ve Nisan aylarında Istanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde verdiği konferanslardan oluşmaktadır. Gawoll Nietzsche'nin felsefesini "Avrupa" ve Avrupalıolmak" kavramları açısından irdelerken aynı zamanda bu bağlamda Türkiye'nin kültür sorunlarına da değinmektedir. Gavvoll şöyle yazıyor: "Belki de Nietzsche ile birlikte nihilizm korkusunu yenmeyi ve bir tutum, tavır olarak nihilizmin aslında aydınlanmacılığın en iyi ülkelerinin bir devamı olduğunu göstermeyi başarabilirim." Türk kültürü ise, Nâzım Hikmet, Orhan Veli ve Orhan Pamuk'a uzanan değinmelerin konusu olmakta. HansJürgen Gavvoll: Yalnız Çiğdem Şiirleri Değil Istanbuldan (Alm.: Nicht mit KrokusGedichte aus Istanbul. Önay Sözer'in önsözü ve Fatih Mika'nın gravürleriyle.Edition Lyra. Agentur Bülbül Yayınevi, Bochum 1996). Sair Doğuda'ki bir New York olarak algıladığı Istanbul'a dışardan ve içerden bakmaya çalışıyor. Dışardan baktıkça istanDul ona bir zamanın dünya merkezi, dünya kültürlerinin potası, turistik show, Üçüncü Dünya ile Avrupa Birliği arasında büyüyen bir eşik olarak gözüküyor. îçi ise şairi yakıyor: Çünkü orada eksotizm, aşık olduğu bir Türk kadınının erotizmine donüşüyor. Çağdaş Alman lirizminin ilginç bir örneği. • H ansJürgen Gawoll: F. Ni HansJur££n Gauıoll F.NIETZSCHEve AVRUPA FELSEFESI Ermenlce Trosak (Bayrak) derglslnln MayısHazirani9io tarlhll sayısının kapağı (üstte). Ermenlce Abdak Tokat(Londra) dergislnln 1895 Mayısında çıkan İlk sayısının kapagında blr karlkatür. CUMHURİYET KİTAP SAYI 372 "Osmanlı Imparatorluğu'nda Milliyetçilik ve Sosyalizm" kitabından çıkan sonuçlar şöyle toparlanabilir: 1) Osmanlı lmparatorluğu'nun dağılışına rastlayan dönem, aynı zamanda Avrupa'da kapitalizmin ve bunun sonucu olarak işçi sınıfının doğduğu, geliştiği, yaygınlaştığı dönemdir. Sosvalizm işte bu dönemde yani üç aşağı beş yukarı Batı Avrupa'daki sosyalist/ komünist partilerin doğuşunaan birkaç yıl sonra Osmanlı topraklarına sıçrar. 2) Osmanlı sosyaüzmi, Osmanb gibi çok milletli, çok kültürlü bir toplumun izlerini taşır. Etnik, dilsel ve dinsel özellikler büyük sorunlar yaratır ama sosyalistler bu engellere teslim olmazlar ve işçi sınıfını sınıf çıkarları temelinde birleştirme/ ye çaLşırlar. 3) II. meşrutiyet günümüzde bazı sivri akıllı "sivil toplumcu"ların iddia ettiği gibi "devletçitepeden inmeci bir hareket, ya da îslamcıların iddia ettiği gibi masonik bir hareket değıldir; II. Meşrutiyet despot yönetime karşı bir demokratik devrim hareketidir. Nitekim bu özelliği butün milliyetlerden Osmanlıları birleştirir. Özgürlükeşitlik kavgası ortak lcavga haline 8onuç HANS JURGEN GAWOLL'UN KISA YASAM ÖYKÜSÜ H .J. Gavvoll, Bochum Ruhr Üniversitesi'nde Felsefe, Ingiliz ve Amerikan Dili ve Edebiyatları okudu. 1987'den beri aynı üniversitenin HegelArşivi'nde çalışmakta ve ve HegelStudien bilimsel yıllığını yönetmektedir. Hegel'in Mantık Bilimi'nin dört ciltlik öğrenci baskısının (Hamburg 19861994) yayımcısıdır. Başlıca uzmanlık alanları Heidegger'in yorumbilgisel felsefesi yanında nihilizm sorunudur. Bu konuda çeşitli yazıları ve bir de monografisi (Nihilizm ve Metafizik, 1989) vardır. Ayrıca "iz" ve "an" kavramlarının tarihçesi ve Alman Idealist Felsefesinin ortaya çıkış koşulları üzerine araştırmaları (SpinozaRenaissance'ı, Hegel, Hölüerlin, Schelling) vardır. Irlanda üzerine bir şiir kitabının (Auf irrenirischen Wegen, 1992) yazandır da. • HansJürgen Gaıvoll'le Söyleşı (Şiır okuma ve kıtap ımzalama) günü. 7 Nısan 1997, saat 18 00 AFA Kıtabevi Istıklal Cad Bekâr Sok No 17 (Fttaş Sinemaları yan sokağı) Tel 249 22 18 Söyle\ıde Fatıh Mika'nın gravürlen de sergılenecektir. SAYFA 11