Katalog

hansky'ye aıttıt (Stebbıns 1982, 64, Landau 1991, 145) Theodosıus Dobz hansky 1937 yılında yavımlanan Gene tıcs and the Ortgın u) Spıaes adını taşı yan yapıtında bu kurguyu tum canlılar ıçın (ozel olarak ınsan îçın değıl) one surmuştur Dobzhansky ancak 1962'de Mankınd kvolvıng'nde ınsana eğılmış ve bu ture ılışkın ozel durum lara değınmıştır Bu açıdan bakıldığın da yazarımız çağdaş sentez akımının başlatıcısı olarak T Iuxlcy'ı gostermekle Dobzhansky'ye buyuk bır haksızlık yapmaktadır Dobznansky'nın bu ya pıtı yalnızca Huxley'ı etkılemekle kal mamış aynı zamanda Mayr, Sımpson gıbı onemlı bıyologları ve Robınson, Tobıas, Washburn gıbı antropologları da etkılemıştır (Landau 1991 146) Yazar uçuncu bolumde Bacon'dan başlayarak cvrım duşuncesındekı geh' şıme doğrudan ya da dolaylı olarak katkı yapan araştırıcıları ele almakta dır Bu bolumde ıkı araştırıcı ve katkı larından hemen hıç soz edılmemesı buyuk bır eksıklık olarak değerlendı rılmelıdır Çunku Mendel'ın bulgala rından sonra 'bırcysel" yonu ağır ba san kalıtım ve evrım çalışmalarında, asıl dıkkate alınması gereken bırımın "populasyon' olduğunu ve toplumla rın kalıtsal yapısının nasıl değıştığıne (evrım geçırdığıne) açıklık getıren In gılız matematıkçı Hardy ıle Alman he kımı Weınberg ın katkılarına ne yazık kı kıtap boyunca tek bır tumceyle bıle değınılmemektedır G u n u m u z d e Hardy Wcınberg Yasası populasyon ve evrım genetığının abecesıdır ve evn mın ışleyış, duzeneğının anlaşılmasında onemlı lcatkıları olduğunu nıç kımse yadsıyama/ Nıtekım, konuyla ılgılı hangı kaynağa bakılırsa bakılsın Haruy Weınberg Yasası, Mendel Yasa ları gıbı baş koşedı vtrını dlır Hardy ve Weınberg'ın unutulması kadar buyuk bır hata da E O Wılson tarafından ortaya atılan "sosyobıyolo )i" akımının bır "cvrım kuramı" olarak sunulmasıdır Bılındığı gıbı sosyobıyo lojı, canlıların davranışîannı bıyoloıık temelde açıklamaya çalışan bır yakla şımdır Sozu edılen bu yaklaşım daha da ılerı gıderck, ınsanın sosyal ve kul turel ozellıklerının de bıyolojı temelın de aydınlatılabıleceğını savunur Bu bağlamda, sosyobıyolojı ıçın "bıyolo jık", hatta "genetık ındırgemecılık" sı fatını kullanmak yanlış olmasa gerek tır Aslında sosyobıyolojı, evrım kura mını benımser ve temeİlerını evrım duşuncesı uzerıne kurar Bu yaklaşımı benımseyen yapıtlarda, ozellıkle bırey sel çıkarcılığı açıklamada, Danvınızm ve evrımsel stratejılerden yararlanıldığı gorulur Ancak sosyobıyolojı canlıların nasıl değıştığı ve evrım geçırdığı soru suna bırıncı elden yanıt aramaz ve bel lı bır evrımsel model onermez Aslında Huseyın Turk de şu satırlarıyla sosyo bıyolojının amacının ne olduğuna (bozuk bır ıfadeyle de olsa) açıklık getırı yor (s 141) " sosyoblyolojinin te mel amacı, turlerın genetık yapısmca belırlenen davranışsal sınırlamalar ko nusundakı bılgı vc uzlaşma ıçınde olan, populasyon parametrelerının bıl gısınden sosyal organızasyonun ozel îıklerım tahmın etme yeteneğı sağla mak olmalıdır " Bu satırlardan sonra yazarın sosyobıyoloııyı nıçın bır evrım kuramı olarak sunduğu ve yaklaşık 14 sayfayı bu konuya ayırdığı doğrusu tam olarak anlaşılamamaktadır Kuramsal yaklaşımlar ışığında evrım duşuncesının ele alındığı kıtapta en vahım hata, çağdaş sentez sonrasında ortaya çıkan tartışmalara yer verılme mesıdır Yazarın bakış açısının, orto doks çağdaş sentez (Yenı Danvınulık) olduğunu rahatlıkla soyleyebılırız An cak Yenı Danvıncılık gunumuzde tek C U M H U R İ Y E T K İ T A P SAYI meden ozensız bır şekılde uç uca ek lenmesıyle oluşturulmasıdır Bu tar/ bır ya/ım, ıster ıstemez sık sık uslup değışıklıklerıne ve gereksız tekrarla malara yol açmaktadır Ote yandan ya zar, alıntı yaptığı araştırıcıların tumce lerını tırnak ıçerısınde vermemektcdır Bu davranış ya/arın bılım ahlakını da gozler onune sermektedır Sonuç olarak, evrımsel duşuncenın gelışımının ele alındığı bu yapıt, vasat bır derlemenın otesıne geçememekte dır Yazarın Yenı Danvıncılık sonrası ortaya çıkan goruşlerı ele almaması, bunun yanı sıra sosyobıyolojıyı bır ev rım kuramı olarak sunması vahım ha talar olarak karşımı/a çıkmaktadır Ya man Ors'un tanıtım tumcelcrıne tek rar donecek olursak, Turk'un kıtabı nın "evrım duşuncesını bılımsel ve fel sefı yonlerden bıze tanıtan bır yapıt nıtelığındedır" yargısına katılmak mumkun değıldır • evrım kuramı değıldır, orneğın doğal seçılım dışında evrım modelı oneren notralcılık (aynı zamanda "Darwıncı olmayan evrımulık" de denılır) bun lardan bırisıdır Danvıncı olmayan ev rımcıler, doğal populasyonlarda seçı lımle açıklanamayacak kadar çok sayı da varyasyonun olduğunu ve notr mu tasyonların da turleşmede onemlı rol oynadığını ılerı surmektedırler Notral cılerle seçılımcıler arasındakı bu tartış ma halen surmektedır (Stevenson 1991 131 132) Yenı Darwıncılığı yeterh bulmayan ve bu yaklaşımın evrımsel değışmeyı açıklamada yetersız kaldığını one su ren dığer bır goruş de ' otoevrım"dır Molekuler bıyolojı, fızık ve kımyadakı son gelışmelerden yola çıkan otoevrım, dcğışımı yonlendırcn etmenlerın çev rede değıl de madde ve canlının ıç dı namıklerınde aranması gercktığını one surmektedır Yenı Danvıncılere getırı len bır başka eleştırı de, açıklanmakta guçluk çekılen olaylar ıçın "doğal seçı lım" kılıfının kullanılıyor olmasıdır Otoevrımcıler, Ortodoks Yenı Dar wıncılığın fızık, kımya ve bıyolojının bazı dallarından gelen bılgılerı kullan madığını, dolayısıyla evrımsel deöıs, meyı tum boyutlarıyla açıklayamauığı nı savunmaktadır (Lıma de Farıa 1983, 1988) Kıtapta yer almayan bılımsel goruş ve yaklaşımlar bunlarla da bıtmemek tedır Sozgelımı, Wrıght tarafından or taya atılan "denge değışjmı kura mı"ndan (shıftıng balance theory) ve Eldredge ıle Gould tarafından onerı len "aralıklı denge" (punctuated equ ılıbrıum) kavrarnlanna hıç değınılme mektedır Bu gorusler, turleşmeyı çağ daş sentezden farklı bıçımde açıklama ya çalı^maktadırlar Huseyın Turk, "Bıyolojık evrım duşuncesının geüşme surecının en son noktası" (s 260) olarak sunması, yazarın "evrım duşunce sının evrımı"nı çağdaş sentezle sonlan dırdığı anlamına gelır Yazarın son yıllarda gelıştırılen ev rım kuramlarından hıç soz etmemesı, ya bu gelışmelerden habersız olduğu nu ya da bunları go/ardı ettığı anlamı na gelır Eğer bu gelışmelerden haber sızse bu vahım bır hatadır ve kıtabın varlığının sorgulanmasını gundeme ge tırır Durum boyle değıl de, ya/ar bun ları yapıtına bılerek koymamışsa, o za man yazarın bılımsel ahlakının masaya yatırılması gerekır Ancak burada daha vahım olan nokta, aynı zamanda dok tora tezı olarak hazırlanan bu çahşma nın uç profesorden olusjan jurıden olumlu oy almasıdır Bu da jurının so zu edılen gelışmelerden habersız oldu ğunu ortaya koyar Huseyın Turk çalışmasında Dar vvın'e doğal olarak onemlı bır yer ayır mıs,tır Ancak kıtap boyunca Dar 375 Sosyoblyolojinin tamel amacı wın ın cşeysel seçılım hakkında ılerı surduğu gorusler ve bu goruşlerın can lıların evrımı ve çcşıtlılığı açısından nı çın onemlı olduğu uzerınde durulma mıştır Nıtekım kaynakçaya bakıldığın da, Turkçe'ye de kazandırılan ve Dar wın'ın en onemlı yapıtlarından sayılan Seksuel Seçme'nm yer almadığı gozlen mektedır Fvrımsel sureçte eşeysel se çılımın onemsız olduğunu soylemek bu konuda çalışan bırı ıçın savunula cak bır duşunte olmadığına gore, ya /ann bu konuya nıçın ıtıbar etmeaığı onemlı bır soru ışaretı olarak kafalara takılmaktadır Kıtabın okunması sırasında okuyucu "bozuk bır montaj" yapıldığı ızlenımı ne kapılmaktadır Bunun en onemlı nedenı, kıtabın buyuk bır kısmının, değışık kaynaklardan alıntılanan bo lumlerın, mantık suzgecınden geçırıl Landau, M (1991) Narratıves ofHu man Evolutıon, New Haven Yale Unı versıty Press Lıma de Farıa, A (1983) Molecular hvolutıon and Organızatıon of the Chromosome Amsterdam Elsevıer Lıma de Farıa, A (1988) hvolutıon lüithout Selectıon Yorm and Functton by Autoevolutıon Amsterdam Llsevı er Stebbıns, G L (1982) Darıvın to DNA, Molecules to Humanıty San Francısco W1 \ Freeman and Com pany Stevenson, J C (1991) Dtctıonary of Concepts ın Physıcal Anthropology New York Greenwood Pres Kuramsal Yaklaşımlar Işığında tnsanın Biyokultürel Yi\rimi/Huseyın Turk/Bılım Yayınları/ U9 s Kaynaklar bahar parantezleri ay hikayeleri ON OÜNDE İKINCI BASKI, 350 000 SAVAŞ AY a! cem'i yazılar ÜÇÜNCU BASKI, 350 000 CEM ÖZER artizler kahvesi 350 000 MESUTKARA uzun lafm kısası 300 000 HAKANUTKU the kırmızı başlıklı istasyon şefi IKINCI BASKI, 450 000 kuçuk İSKENDER SERDAR TUR6TJT serdaramus ÎKINCİ Baskı, 450 000 parantez ISTIKLAl CAD 212 Alt KA1 X A/navur Pdiajı, GALATASARAY ISTANBUl